Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CZ 49/13
POSTANOWIENIE
Dnia 20 września 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący)
SSN Mirosław Bączyk (sprawozdawca)
SSN Marta Romańska
w sprawie ze skargi C. K. i M. K. – B. następczyni prawnej I. K.
o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym
postanowieniem Sądu Okręgowego w S.
z dnia 21 grudnia 2009r., wydanym
w sprawie z wniosku C. K.
przy uczestnictwie I. K. i in. ,
o zasiedzenie ,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 20 września 2013 r.,
zażalenia skarżących – M. K. – B.
i C. K.
na postanowienie Sądu Okręgowego w S.
z dnia 4 grudnia 2012 r.,
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
2
Małżonkowie M. i C. K. złożyli skargę o wznowienie postępowania
zakończonego prawomocnym postanowieniem Sądu Okręgowego z dnia
21 grudnia 2009 r. (I Ca …/09). Postanowienie to zmieniło postanowienie Sądu
Rejonowego z dnia 26 czerwca 2009 r. (I Ns …/08) w ten sposób, że umorzono
postępowanie w zakresie żądania zasiedzenia nieruchomości na rzecz dwóch
uczestników postępowania, oddalono wniosek o zasiedzenie na rzecz C. K. i I. K.
oraz oddalono apelację wnioskodawcy (C. K.) w pozostałym zakresie.
W skardze o wznowienie postępowania skarżący wywodzili,
że postanowienie Sądu Okręgowego z dnia 21 grudnia 2009 r. oparto na
dokumencie podrobionym, ponieważ pismo i podpis na wniosku ostrzeżenia z dnia
17 stycznia 1994 r. nie pochodzi od S. B. (siostry wnioskodawcy i skarżącego). Na
okoliczność tę nie mogła powołać się wnioskodawczyni – M. K. (żona
wnioskodawcy). Na fakt wspomnianego podrobienia wskazuje prywatna ekspertyza
grafologiczna z września 2012 r., dołączona do skargi.
Postanowieniem z dnia 4 grudnia 2012 r. Sąd Okręgowy odrzucił skargę
i wyjaśnił, że nie istnieją podstawy prawne jej wznowienia zakończonego
postanowieniem z dnia 27 grudnia 2009 r. Wskazana ekspertyza grafologiczna
stanowi środek dowodowy (okoliczność), na którą strony, w tym także –
wnioskodawca, mogły się powołać w prawomocnie zakończonym postępowaniu
rozpoznawczym. Pełnomocnik wnioskodawcy już w toku postępowania (w sprawie
I Ns …/08 w postępowaniu pierwszoinstancyjnym) kwestionował autentyczność
wniosku o wpisanie ostrzeżenia w księdze wieczystej i wnosił o przeprowadzenie
opinii z biegłego grafologa (wniosek ten nie został uwzględniony, ale był ponawiany
w postępowaniu apelacyjnym). Ponadto kwestia, kto własnoręcznie podpisał
wniosek o wpisanie ostrzeżenia nie miała decydującego znaczenia w sprawie
o zasiedzenie, wystarczyło, że informacja mogąca być podstawą wpisu (także
z urzędu) pochodziła od osoby uprawnionej. S. B. (siostra wnioskodawcy)
podejmowała w tym czasie czynności procesowe negujące prawa wnioskodawców
i ostatecznie potwierdziła treść wniosku ostrzeżenia.
3
W zażaleniu na postanowienie z dnia 4 grudnia 2012 r. skarżący zarzucili
naruszenie art. 410 § 1 w zw. z art. 403 § 2 k.p.c. i wnosili o uchylenie
zaskarżonego postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarżący w skardze domagali się wznowienia postępowania zakończonego
prawomocnym postanowieniem Sądu Okręgowego z dnia 21 grudnia 2008 r.
Przedmiotem postępowania zakończonego tym postanowieniem było
zasiedzenie wskazanej we wniosku nieruchomości na rzecz małżonków C. i J. K.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że do wznowienia postępowania
w sprawie o zasiedzenie na podstawie art. 524 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13
§ 2 k.p.c. należy stosować odpowiednio przepisy o wznowieniu postępowania
w postępowaniu procesowym, w tym także przepis art. 403 k.p.c. wskazujący na
prawne podstawy wznowienia (zob. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
28 września 2011 r., I CZ 79/11, nie publ.).
W zażaleniu wnioskodawcy bronią stanowiska, że istniała - wbrew
stanowisku Sądu Okręgowego - podstawa wznowienia określona w art. 403 § 2
k.p.c., ponieważ załączona do skargi ekspertyza grafologiczna z dnia 3 września
2012 r. stanowi nowy środek dowodowy stwierdzający sfałszowanie podpisu pod
wspomnianym wnioskiem ostrzeżenia z 1994 r., a ostrzeżenie to - w ocenie Sądu
Okręgowego - prowadziło do przerwania biegu terminu prowadzącego do
zasiedzenia nieruchomości wskazanej we wniosku (art. 123 k.p.c. w związku z art.
175 k.c.).
Tymczasem podzielić należy stanowisko Sądu Okręgowego,
że przedstawiona przez skarżących ekspertyza grafologiczna z dnia 3 września
2012 r. nie stanowiła nowego środka dowodowego określonego w art. 403 § 2
k.p.c. W toku postępowania przed sądem pierwszej instancji pełnomocnik
wnioskodawcy kwestionował autentyczność wniosku o wpisanie ostrzeżenia
w księdze wieczystej, w której ujawniono nieruchomość objętą obecnie wnioskiem
o zasiedzenie. Wniosek pełnomocnika - wnioskodawcy o dokonanie opinii
grafologicznej nie został uwzględniony, a w apelacji wnioskodawcy nie ponowiono
takiego wniosku i nie przekładano prywatnej ekspertyzy grafologicznej.
4
W postępowaniu tym uczestniczyła poprzedniczka prawna skarżącej J. K., toteż nie
może być brana pod uwagę sugestia skarżącej M. K. – B. o niemożność
wykorzystania ekspertyzy grafologicznej w postępowaniu o zasiedzenie (s. 2
zażalenia).
Przekonywające jest także stanowisko Sądu Okręgowego co do tego,
że kwestia własnoręcznie podpisanego wniosku o wpis ostrzeżenia nie miała
jednak decydującego znaczenia przy rozstrzygnięciu sprawy zakończonej
wydaniem prawomocnego postanowienia z dnia 21 grudnia 2008 r. Chodziło
bowiem o zasadniczy problem, czy i jakie zdarzenia mogły doprowadzić
do przerwania biegu terminu zasiedzenia nieruchomości objętej wnioskiem
(art. 123 k.p.c. w zw. z art. 175 k.c.). Skoro w postępowaniu rozpoznawczym
ustalono, że S. B. w określony sposób popierała wniosek o wpis ostrzeżenia
(negowała prawa wnioskodawców, potwierdzała treść wniosku i była co najmniej
inicjatorką jego złożenia), to dla oceny, czy nastąpiło przerwanie biegu zasiedzenia
nie ma już znaczenia prawno - formalna strona tego wniosku, tj. fakt
własnoręcznego podpisu wniosku. Istotna okazała się ogólna konstatacja,
że doszło do przerwania biegu zasiedzenia i ostatecznie nie mogła być ona
stwierdzona na rzecz wnioskodawcy i jego żony, ponieważ S. B. (siostra
wnioskodawcy) wyraziła ostatecznie swoja wolę, której odzwierciedlenie znalazło
się we wpisie wniosku ostrzeżenia. Z ustaleń sądów w postępowaniu o zasiedzenie
wynika, że S. B. podejmowała czynności zmierzające do jej uwłaszczenia
i kwestionowała zasadność wydania aktu uwłaszczenia na rzecz wnioskodawcy.
Wbrew zatem twierdzeniom skarżących nie była „osobą niezainteresowaną
nieruchomością” (s. 4 uzasadnienia zażalenia) i jej czynności - kwestionujące
prawa i wnioskodawcy - mogły doprowadzić do przerwania biegu zasiedzenia.
W tej sytuacji Sąd Najwyższy oddalił zażalenie skarżących jako
nieuzasadnione (art. 3949
§ 3 k.p.c. w zw. z art. 39814
k.p.c.).