Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CZ 64/13
POSTANOWIENIE
Dnia 5 grudnia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący)
SSN Barbara Myszka (sprawozdawca)
SSN Anna Owczarek
w sprawie ze skargi H. J.
o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu
Apelacyjnego z dnia 1 lutego 2006 r., wydanym w sprawie z powództwa H. J.
przeciwko B. K.
o ochronę dóbr osobistych,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 5 grudnia 2013 r.,
zażalenia powoda na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 10 czerwca 2013 r.
1. oddala zażalenie,
2. przyznaje radcy prawnemu J. B. od Skarbu Państwa ( Sąd
Apelacyjny) kwotę 180 zł ( sto osiemdziesiąt złotych ),
zwiększoną o należny podatek od towarów i usług, tytułem
kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi w
postępowaniu zażaleniowym.
UZASADNIENIE
2
Postanowieniem z dnia 10 czerwca 2013 r. Sąd Apelacyjny odrzucił skargę
H. J. o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem tego
Sądu z dnia 1 lutego 2006 r., wydanym w sprawie z powództwa skarżącego
przeciwko B. K. o ochronę dóbr osobistych.
Sąd Apelacyjny stwierdził, że skarżący powołał się na pozbawienie go
możności obrony swych praw spowodowane tym, że w dniu 8 kwietnia 2004 r.
Sąd - pomimo nieobecności skarżącego i jego pełnomocnika - nie odroczył
rozprawy, chociaż pełnomocnik złożył wcześniej wniosek o odroczenie ze względu
na kolizję terminów, oraz że pełnomocnik bez wiedzy skarżącego zamieścił
w pozwie wniosek o przeprowadzenie rozprawy także w nieobecności powoda.
Skarżący powołał się też na nowe okoliczności w postaci wyroku wydanego
w sprawie … 228/08, toczącej się przed Sądem Okręgowym w C., i na
przeprowadzone w tej sprawie dowody, a ponadto przytoczył zarzuty merytoryczne
dotyczące sprawy zakończonej zaskarżonym wyrokiem. Skarga została wprawdzie
sformułowana w sposób odpowiadający ustawowym przesłankom wznowienia,
jednak w rzeczywistości podstawa przewidziana w art. 401 pkt 2 k.p.c. nie
występuje, a poza tym skarga została złożona po upływie terminów określonych
w art. 407 § 1 i art. 408 k.p.c.
Zgodnie z art. 408 k.p.c., po upływie lat pięciu od uprawomocnienia się
wyroku nie można żądać wznowienia, z wyjątkiem wypadku, gdy strona była
pozbawiona możności działania lub nie była należycie reprezentowana. Wyrok,
którego dotyczy skarga o wznowienie, uprawomocnił się w dniu 1 lutego 2006 r.,
natomiast skarga została wniesiona w dniu 11 marca 2013 r. Skarżący powołał się
wprawdzie na pozbawienie go możności obrony swych praw, ale uczynił to po
upływie terminu przewidzianego w art. 407 § 1 k.p.c. Według tego przepisu, skargę
o wznowienie wnosi się w terminie trzymiesięcznym; termin ten liczy się od dnia,
w którym strona dowiedziała się o podstawie wznowienia, a gdy podstawą jest
pozbawienie możności działania lub brak należytej reprezentacji - od dnia, w którym
o wyroku dowiedziała się strona, jej organ lub przedstawiciel ustawowy.
Skarżący łączy pozbawienie go możności działania z nieuwzględnieniem wniosku
3
o odroczenie rozprawy w dniu 8 kwietnia 2004 r. O fakcie tym dowiedział
się natomiast najpóźniej z uzasadnienia wyroku Sądu pierwszej instancji,
a o prawomocnym wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 1 lutego 2006 r. - w dniu jego
ogłoszenia. W tej sytuacji skarga ulegała odrzuceniu, jako wniesiona po upływie
przepisanego terminu (art. 410 § 1 k.p.c.).
W zażaleniu na to postanowienie powód wniósł o orzeczenie
o dopuszczalności wznowienia i przekazanie sprawy Sądowi Apelacyjnemu w celu
jej rozpoznania przy uwzględnieniu okoliczności mogących skutkować
nieważnością postępowania. Skarżący zarzucił Sądowi Apelacyjnemu naruszenie
art. 410 w związku z art. 401 pkt 2, art. 378 § 1 i art. 379 pkt 5 k.p.c. przez przyjęcie,
że na rozprawie w dniu 8 kwietnia 2004 r. był należycie reprezentowany, art. 410
w związku z art. 407 § 1, art. 401 pkt 2, art. 378 § 1 i art. 379 pkt 5 k.p.c.
przez przyjęcie, że skarga została wniesiona po upływie przepisanych terminów,
i art. 410 w związku z art. 403 § 2 k.p.c. przez pominięcie podstawy wznowienia
w postaci wykrycia prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w C. z dnia 13 marca
2012 r. w sprawie … 228/08, dotyczącego tego samego stosunku prawnego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Sąd Apelacyjny odrzucił skargę o wznowienie z tej przyczyny, że została
ona wniesiona po upływie terminów określonych w art. 407 § 1 i art. 408 k.p.c.,
ale niezależnie od tej przyczyny stwierdził, że wskazane w skardze okoliczności
nie świadczą o pozbawieniu powoda możności obrony swych praw.
Podkreślił, że Sąd Okręgowy w dniu 8 kwietnia 2004 r. oddalił wniosek
pełnomocnika powoda o odroczenie rozprawy, jednak ani powód, ani jego
pełnomocnik na najbliższym posiedzeniu nie zgłosili zastrzeżeń w trybie art. 162
k.p.c. Natomiast okoliczność, że pełnomocnik bez wiedzy powoda zamieścił
w pozwie wniosek o przeprowadzenie rozprawy także w jego nieobecności może
jedynie uzasadniać zarzut w stosunku do pełnomocnika.
W zażaleniu skarżący kwestionuje dokonaną ocenę powołanej przez niego
podstawy wznowienia z art. 401 pkt 2 k.p.c., podnosząc, że na rozprawie w dniu
8 kwietnia 2004 r. Sąd przesłuchał świadków oraz pozwaną w charakterze strony,
4
a przeprowadzenie tych dowodów - pomimo oddalenia wniosku o odroczenie
rozprawy - było równoznaczne z pozbawieniem go możności obrony swych praw.
Odnosząc się do tego zarzutu trzeba stwierdzić, że ocena Sądu
Apelacyjnego co do tego czy podstawa wznowienia z art. 401 pkt 2 k.p.c.
rzeczywiście wystąpiła wykracza poza granice wstępnej kontroli dokonywanej na
posiedzeniu niejawnym na podstawie art. 410 k.p.c. Jak wynika bowiem z art. 412
§ 2 k.p.c., badanie zasadności skargi o wznowienie, dla której stwierdzenie istnienia
powoływanej podstawy wznowienia ma zasadnicze znaczenie, odbywa się
na rozprawie (zob. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 1996 r.,
I PKN 9/96, OSNP 1997, nr 11, poz. 196, z dnia 21 grudnia 1999 r., I PKN 448/99,
OSNP 2001, nr 15, poz. 487, z dnia 7 listopada 2003 r., V CZ 105/03, nie publ.
i z dnia 30 października 2013 r., V CZ 43/13, nie publ.).
Konstatacja ta nie ma jednak znaczenia dla oceny zasadności zażalenia,
trafnie bowiem Sąd Apelacyjny zauważył, że po upływie lat pięciu od
uprawomocnienia się wyroku nie można żądać wznowienia, z wyjątkiem wypadku,
gdy strona była pozbawiona możności działania lub nie była należycie
reprezentowana (art. 408 k.p.c.). Pięcioletni termin rozpoczyna bieg od dnia
uprawomocnienia się orzeczenia i biegnie niezależnie od terminu trzymiesięcznego
określonego w art. 407 § 1 k.p.c. Po upływie terminu pięcioletniego skarga
o wznowienie jest niedopuszczalna, choćby jeszcze nie upłynął lub nawet nie
rozpoczął biegu termin trzymiesięczny. Jeżeli natomiast termin pięcioletni upływa
w czasie biegu terminu trzymiesięcznego, termin trzymiesięczny ulega skróceniu,
nie może bowiem wykraczać poza okres pięcioletni liczony od uprawomocnienia się
orzeczenia (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 maja 2011 r., II CZ
2/12, nie publ.).
Ze względu na to, że w niniejszej sprawie skarga o wznowienie została
wzniesiona po upływie pięcioletniego terminu wskazanego w art. 408 k.p.c.,
powołane przez skarżącego nowe dowody, z których nie mógł skorzystać
w poprzednim postępowaniu, pozostają bez znaczenia dla dopuszczalności skargi.
Co się zaś tyczy podstawy wznowienia wskazanej w art. 401 pkt 2 k.p.c., to - jak
5
trafnie przyjął Sąd Apelacyjny - skarga została wniesiona po upływie terminu
trzymiesięcznego przewidzianego w art. 407 § 1 k.p.c.
Z tych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
w związku
z art. 3941
§ 3 k.p.c. oddalił zażalenie jako pozbawione uzasadnionych podstaw i -
stosownie do § 15 w związku z § 10 ust 1 pkt 2, § 12 ust. 2 i § 2 ust. 3
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie
opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa
kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego
z urzędu (jedn. tekst: Dz.U. z 2013 r., poz. 490) - przyznał pełnomocnikowi powoda
koszty nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej w postępowaniu zażaleniowym.