Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CSK 219/13
POSTANOWIENIE
Dnia 31 stycznia 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Anna Kozłowska (przewodniczący)
SSN Józef Frąckowiak (sprawozdawca)
SSN Agnieszka Piotrowska
w sprawie z wniosku J. T.
przy uczestnictwie J. S. i in. ,
o wpis prawa własności w księdze wieczystej KW nr […] ,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 31 stycznia 2014 r.,
skargi kasacyjnej uczestnika postępowania J. T.
od postanowienia Sądu Okręgowego w K.
z dnia 10 grudnia 2012 r.,
oddala skargę kasacyjną i zasądza od uczestnika
postępowania na rzecz uczestnika Gminy O. kwotę 120
(sto dwadzieścia) zł tytułem zwrotu kosztów postępowania
kasacyjnego.
UZASADNIENIE
2
Zaskarżonym przez uczestnika postępowania J. T. postanowieniem z dnia
10 grudnia 2012 r. Sąd Okręgowy w K., na skutek apelacji uczestniczki
postępowania Gminy O. od postanowienia Sądu Rejonowego w S. z dnia 3
listopada 2010 r., zmienił zaskarżone postanowienie Sądu I instancji i uchylił wpis w
dziale II księgi wieczystej Kw […] z dnia 27 sierpnia 2010 r. oraz oddalił wniosek o
wpis. W sprawie tej ustalono co następuje.
Referendarz sądowy Sądu Rejonowego w S. dnia 27 sierpnia 2010 r.
uwzględniając wniosek J. T., wpisał w księdze wieczystej Kw nr […] w dziale II T. S.
do 1/8 części, J. S. do 1/8 części, J. T. do 1/8 części, J. T. oraz jego żone J. T. do
5/8 części na prawach współwłasności ustawowej jako współwłaścicieli w miejsce
dotychczasowego właściciela - Gminy O.
Sąd Rejonowy w S. postanowieniem z dnia 3 listopada 2010 r. utrzymał w
mocy zaskarżony przez uczestniczkę gminę O. wpis z dnia 27 sierpnia 2010 r.,
wskazując w uzasadnieniu m.in., że Gmina O. wpisana została do księgi wieczystej
KW nr […] na podstawie prawomocnej decyzji Wojewody K. z dnia 20 listopada
1992 r., która następnie została prawomocnie unieważniona decyzją Ministra
Spraw Wewnętrznych i Administracji nr 281 z dnia 31 marca 2010 r., a ta z kolei
decyzja wyczerpała administracyjny tok instancji i była decyzją ostateczną (pomimo
jej zaskarżenia), a zatem mogła stanowić podstawę wpisu do księgi wieczystej.
Dodatkowo Sąd Rejonowy podkreślił, że następstwo prawne zostało w sprawie
wykazane w sposób całkowicie wystarczający do dokonania wpisu zgodnie z
wnioskiem, zaznaczając jednocześnie, że ostateczną decyzją Ministra Rolnictwa i
Rozwoju Wsi z dnia 21 września 2007 r. stwierdzono nieważność orzeczenia
Ministra Rolnictwa z dnia 12 marca 1959 r. oraz utrzymanego nim w mocy
orzeczenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w P. z dnia 30 listopada
1955 r., przedmiotem których był „Majątek Ziemski […]" należący do spadkobierców
(wnioskodawczym i uczestników). Skutkiem uchylenia zaś powołanych orzeczeń
było, że Skarb Państwa w dacie wydawania decyzji komunalizacyjnej, na podstawie
której do księgi wieczystej KW […] wpisana została Gmina O. nie był właścicielem
3
przedmiotowej nieruchomości. Unieważnianie natomiast decyzji komunalizacyjnej
pozbawiło Gminę O. prawa własności do przedmiotowej nieruchomości.
Sąd Okręgowy, po rozpoznaniu apelacji uczestniczki postępowania Gminy
O., postanowieniem z dnia 15 marca 2011 r. zmienił zaskarżone postanowienie i
uchylił wpis w dziale II księgi wieczystej KW nr 1[…] z dnia 27 sierpnia 2010 r. i
oddalił wniosek o ten wpis i orzekł o kosztach postępowania apelacyjnego.
W związku ze złożeniem skargi kasacyjnej postanowieniem z dnia
21 czerwca 2012 r. Sąd Najwyższy uchylił zaskarżone postanowienie i przekazał
sprawę Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o
kosztach postępowania kasacyjnego. Po ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd
Okręgowy uznał, że apelacja uczestniczki Gminy O. okazała się uzasadniona,
zmienił zaskarżone postanowienie Sądu I instancji, uchylił wpis w dziale II księgi
wieczystej Kw […] z dnia 27 sierpnia 2010 r. i oddalił wniosek o wpis.
Odnosząc się do uzasadnienia postanowienia Sądu Najwyższego z dnia
21 czerwca 2012 r. (II CSK 552/11), Sąd Okręgowy wskazał, że okoliczność
podniesiona w toku postępowania kasacyjnego przez uczestniczkę Gminę O.
dotycząca wydania przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w W. wyroku z dnia 26
października 2011 roku (I SA/Wa 1…/10), mocą którego uchylone zostały decyzje
Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 2 lipca 2010 r. nr 534 oraz z
dnia 31 marca 2010 r. nr 281 (stwierdzające nieważność decyzji komunalizacyjnej)
nie może wywrzeć wpływu na rozstrzygnięcie przedmiotowej sprawy i musi zostać
pominięta, pomimo jej znaczenia dla sprawy.
Sąd II instancji stwierdził, że możliwości uwzględnienia tej okoliczności
sprzeciwia się zakres kognicji sądu wieczystoksięgowego, który zgodnie z treścią
art. 626 § 2 k.p.c. ogranicza się wyłącznie do badania treści wniosku, jego formy,
dołączonych do wniosku dokumentów oraz treści księgi wieczystej i nie może
uwzględniać żadnych dalszych okoliczności wynikających z wniosku o wpis
i dołączonych do niego dokumentów. Ten ograniczony zakres obejmuje w równej
mierze sąd rozpoznający wniosek o wpis, jak i sąd drugiej instancji rozpoznający
apelację od orzeczenia w tym zakresie. Z uwagi na powyższe stwierdzić trzeba,
4
że apelująca - Gmina O. nie posiada tytułu prawnego do przedmiotowej
nieruchomości.
Niemniej brak decyzji komunalizacyjnej (usunięcie jej ze skutkiem
wstecznym z obrotu prawnego) nie jest wystarczający do dokonania wpisu
wnioskodawczym J. T. i uczestników: J. T., T. S. i J. S. w dziale II księgi wieczystej
KW nr […]. W rozpoznawanej sprawie żądanie obejmowało bowiem dokonanie
wpisów w dziale II księgi wieczystej KW nr […] polegających na wykreśleniu Gminy
O. i wpisaniu J. T., J. T., T. S. i J. S. jako następców prawnych po L. Z.- w
odpowiednich udziałach we współwłasności.
Księga wieczysta KW nr […] prowadzona dla zabudowanej nieruchomości o
powierzchni 7700 m , założona została po odłączeniu z księgi wieczystej nr […],
oznaczonej jako ciąg dalszy księgi wieczystej […]. Jako właściciel nieruchomości
pod nazwą Majątek Ziemski […] w księdze wieczystej […] był ujawniony L. Z.
Jeszcze w księdze wieczystej […] jako właściciel wspomnianej nieruchomości
został ujawniony Skarb Państwa, którego prawo wpisano na podstawie
postanowienia byłego Sądu Powiatowego w S. z dnia 17 maja 1961 roku, w oparciu
o orzeczenie Prezydium WRN z dnia 30 listopada 1955 r. stwierdzające, że Majątek
Ziemski […] podpada pod art. 2 ust. 1 e dekretu PKWN o przeprowadzeniu reformy
rolnej i podlega przejęciu na rzecz Skarbu Państwa, które zostało utrzymane w
mocy decyzją Ministra Rolnictwa z dnia 12 marca 1959 r.
Poprzednikiem prawnym Gminy O. była zatem nie L. Z., od którego swoje
prawo do nieruchomości wywodzą wnioskodawcy i uczestnicy postępowania, lecz
Skarb Państwa. Mając natomiast na względzie, że prowadzenie ksiąg wieczystych
oparte jest na zasadzie tzw. ciągłości wpisów (zasada wpisu ciągłego) osoba
ubiegająca się o wpis musi wykazać wprost, że jest następcą prawnym osoby
aktualnie wpisanej, albo przedstawić i wykazać ciąg następstw prawnych po niej.
Nie jest bowiem dopuszczalne powoływanie się na następstwo prawne po jednym z
podmiotów, którego wprawdzie dotyczył wpis prawa własności dokonany wcześniej,
ale który to wpis został wykreślony.
Nawet zatem usunięcie ze skutkiem wstecznym z obrotu prawnego decyzji
komunalizacyjnej, nie może prowadzić do wybiórczego odwołania do jednego
5
z wcześniejszych wpisów dla wykazania ciągłości. Poprzedni wpis w dziale II księgi
wieczystej dotyczył natomiast, jak już wskazano, Skarbu Państwa, a nie L. Z.
Występująca z wnioskiem o wpis J. T. powinna zatem legitymować się także
orzeczeniem stwierdzającym, że przedmiotowa nieruchomość jest wyłączona spod
działania przepisów art. 2 ust. 1 pkt e dekretu o przeprowadzeniu reformy rolnej, a
zatem iż tytuł własności przysługuje następcom prawnym L. Z. Analiza treści
dołączonych do wniosku o wpis dokumentów nie pozwala jednak na przyjęcie, że
podważają one skutecznie także tytuł prawny do nieruchomości Skarbu Państwa.
Wnioskodawczyni wraz z wnioskiem przedłożyła wyłącznie decyzję Ministra
Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 2 lipca 2010 r. nr 534, utrzymującą
w mocy decyzję Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji nr 281 z dnia
31 marca 2010 r., oraz utrzymaną w mocy decyzję nr 281, stwierdzającą
nieważność Decyzji Wojewody K., z dnia 20 listopada 1992 r., która była podstawą
nabycie przez Gminę O. z mocy prawa nieodpłatnie własność przedmiotowej
nieruchomości.
Co prawda w treści wniosku o wpis w księdze wieczystej J. T. w pozycji 82
powołała wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 1 lipca 2009 r. (sygn.
akt I OSK …/08) oraz decyzję Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 21 września
2007 r., podając jednocześnie, iż znajdują się one w aktach księgi wieczystej KW nr
[…], tak samo jak powołane w pozycjach 78 - 80 postanowienia stwierdzeniu
nabycia spadku oraz akt notarialny z dnia 27 marca 2007 r., wymieniony w pozycji
81, jednakże w świetle poczynionych na wstępie rozważań w przedmiocie
ograniczonej kognicji sądu wieczystoksięgowego stwierdzić należy, że podstawę
wpisu mogą stanowić wyłącznie decyzje administracyjne nr 281 i nr 534,
przedłożone wraz z wnioskiem o wpis.
Wprawdzie w treści uzasadniania wskazanych decyzji nr 281 i nr 534
opisano także treść decyzji Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 21 września
2007 r. oraz utrzymującą ją w mocy decyzję tego Ministra z dnia 31 października
2007 r., jednak podnieść raz jeszcze trzeba, że w judykaturze istnieje consensus
co do tego, że sąd w postępowaniu o wpis związany jest tylko decyzją przedłożoną
6
wraz z wnioskiem, a związanie to dotyczy wyłącznie rozstrzygnięcia w niej
zawartego.
Oznacza to, że nie można było uwzględnić i czynić podstawą wpisu zdarzeń
prawnych przytoczonych w motywach decyzji. Sąd I instancji powinien zatem
ograniczyć się tylko do przyjęcia, że na skutek stwierdzenia nieważności decyzja
komunalizacyjna Wojewody K. z dnia 20 listopada 1992 roku obejmująca działkę nr
137/10 została usunięta z obrotu prawnego i pominąć jednocześnie wynikającą
tylko z uzasadnienia decyzji nr 281 i nr 534 okoliczność stwierdzenia nieważności
orzeczenia Ministra Rolnictwa z dnia 12 marca 1959 roku oraz Prezydium WRN w
P. z dnia 30 listopada 1955 r., nie pomijając zarazem okoliczności, że
przedmiotowa nieruchomość była objęta działaniem dekretu o reformie rolnej, jeżeli
wynika ona z treści księgi wieczystej, stanowiła podstawę poprzednich wpisów i
wykazania ciągu następstw prawnych.
W skardze kasacyjnej uczestnik postępowania zarzucił naruszenie
przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:
1) art. 6268
§ 2 k.p.c., art. 382 k.p.c., art. 39820
k.p.c., art. 386 § 6 k.p.c.
w zw. z art. 398 k.p.c. przez uznanie, że w niniejszej sprawie Sąd jest
władny orzekać jedynie na podstawie decyzji administracyjnych stwierdzających
nieważność decyzji komunalizacyjnej, przedłożonych wraz z wnioskiem o wpis,
a w konsekwencji nie uwzględnieniu przez Sąd ad quem przy rozpoznawaniu
apelacji innych dokumentów, na które powoływała się wnioskodawczym we
wniosku, w sytuacji gdy dokumenty te zostały złożone do akt księgi wieczystej,
której numer został wskazany we wniosku o wpis, a jednocześnie Sąd Najwyższy
uchylając poprzednio wydane w sprawie postanowienie Sądu Okręgowego w K.
wskazał na potrzebę oceny skutków prawnych wywołanych decyzją Ministra
Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 21 września 2007 roku, którą to decyzję Sąd
Okręgowy w K. oraz inne dokumenty rozpoznając sprawę ponownie zupełnie
pominął, niejako ignorując wskazania Sądu Najwyższego.
2) art. 378 § 1 k.p.c., przez rozpoznanie sprawy poza granicami apelacji
gminy O., przejawiające się w dokonaniu zmiany przez Sąd odwoławczy
postanowienia Sądu I instancji w oparciu o stwierdzenie, że przy rozpoznawaniu
7
wniosku o wpis w niniejszej sprawie można brać pod uwagę jedynie dwie decyzje
administracyjne, których odpis dołączono fizycznie do wniosku o wpis, a zatem
należy pominąć pozostałe dokumenty, na które powołała się we wniosku
wnioskodawczyni, w sytuacji gdy zarzutu naruszenia przepisów postępowania
przez Sąd I instancji przez badanie dokumentów w szerszym zakresie niż to było
dopuszczalne w zakresie kognicji sądu wieczystoksięgowego nie zawarto
w apelacji gminy O., a Sąd odwoławczy był związany granicami apelacji i nie był
władny uwzględnić takiej okoliczności z urzędu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kognicja sądu wieczystoksięgowego jest wyraźnie wyznaczona przez
ustawę. Ograniczenie to znajduje swoje uzasadnienie w funkcji jaką pełnią księgi
wieczyste. Księgi wieczyste prowadzi się w celu ustalenia stanu nieruchomości.
Sąd wieczystoksięgowy czuwa tylko nad tym, aby dokonywany wpis odzwierciedlał
stan prawny wynikający z dokumentów dołączonych do wniosku. Podkreśla to
zarówno art. 6262
§ 3 k.p.c. który stanowi, że do wniosku o dokonanie wpisu należy
dołączyć dokumenty, będące podstawę wpisu, a przede wszystkim art. 626 § 2
k.p.c., który stanowi, że sąd rozpoznający wniosek o wpis bada jedynie treść
i formę wniosku, dołączonych do wniosku dokumentów oraz treść księgi wieczystej.
Taka wąska kognicja sądu wieczystoksięgowego jest w pełni uzasadniona, gdyż
zapobiega przewlekłości postępowania o wpis zważywszy, że gdyby sąd ten miał
także oceniać zgodność dołączonych dokumentów z rzeczywistym stanem
prawnym, postępowanie znacznie by się wydłużyło co prowadziłoby prostą drogą
do wypaczenia podstawowej funkcji ksiąg wieczystych, gdyż stan nieruchomości
pozostawałby nieustalony. Sąd rozpoznający wniosek o wpis, ma wobec tego
obowiązek zbadania tego wniosku oraz obowiązek zbadania dołączonych do niego
dokumentów, a także treści księgi wieczystej. Badanie to ogranicza się do formy
i treści tych dokumentów. Ma ono na celu ustalenie, czy mogą one z punktu
widzenia prawa, stanowić podstawę uznania, że określone prawo powstało, uległo
zmianie lub wygasło i stan ten może być ujawniony w księdze wieczystej.
Natomiast obowiązek zbadania treści księgi wieczystej, obejmuje nie tylko wpisy
istniejące i ich podstawy, ale nadto wpisy wykreślone i ich podstawy. Mając to
na uwadze sąd może, wykonując obowiązek badania treści księgi wieczystej,
8
zapoznać się nadto z dokumentami znajdującymi się w aktach tej księgi.
Rozpoznając wniosek o wpis sąd bada we wskazanym zakresie treść księgi
wieczystej i podstawą kolejnego wpisu może być wobec tego dokument już
znajdujący się w aktach tej księgi. Wystarczy wtedy powołanie się na istnienie
takiego dokumentu w aktach księgi wieczystej (podobnie Sąd Najwyższy
w postanowieniu z dnia 9 marca 2005 r. III CK 233/04, nie publ.).
W związku z zarzutami skargi kasacyjnej należy jednak rozważyć, czy
powołanie przez wnioskodawcę jako podstawy wpisu dokumentów, które znajdują
się w aktach innej księgi wieczystej, może być traktowane jako wykonanie
obowiązku z art. 626 § 2 k.p.c. i czy sąd wieczystoksięgowy może na podstawie art.
6268
§ 2 k.p.c., wziąć pod uwagę także takie dokumenty. Przede wszystkim
wskazać należy, że literalna wykładnia powołanych przepisów wyraźnie wskazuje,
że chodzi o dokumenty dołączone do wniosku, ewentualnie dostępne w treści
księgi wieczystej. Dodatkowo podkreślić należy, że mając na uwadze funkcję
ksiąg wieczystych i wynikającą z niej ograniczoną kompetencje sądu
wieczystoksięgowego, przepisy regulujące postępowanie o wpis, powinny być
wykładane ściśle. Także przepisy wykonawczych nie stwarzają podstaw dla
rozszerzającej wykładni art. 626 § 2 k.p.c. i art. 626 § 2 k.p.c. Zarówno
rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 września 2001 r. w sprawie
prowadzenia ksiąg wieczystych i zbiorów dokumentów (Dz. U. z 2001 r. Nr 102,
poz. 1122 ze zm.- § 5 ust. 3 i 4, § 10 ust. 1 pkt 4) i jak rozporządzenie tego Ministra
z dnia 21 listopada 2013 r. w sprawie zakładania i prowadzenia ksiąg wieczystych
w systemie informatycznym (Dz. U. z 2013 r., poz.1411 § 3 ust.4 i 5), przewidują
co prawda możliwość dokonania wpisów w dwóch księgach wieczystych na
podstawie tych samych dokumentów, ale może mieć to miejsce tylko
w przypadkach wskazanych w tych przepisach. Następuje to wówczas gdy
przedmiotem jednego wniosku są wpisy w dwu lub więcej księgach wieczystych, co
może mieć miejsce w szczególności w wypadku zbycia nieruchomości lokalowej.
Powołane przepisy dopuszczają też dokonanie wpisu na podstawie jednego
dokumentu w więcej niż jednej księdze przy odłączeniu części nieruchomości.
Z przepisów tych nie wynika jednak dopuszczalność wykorzystania jako podstawy
wpisu dokumentów złożonych w aktach innej księgi wieczystej. Wnioskodawczyni
9
natomiast, w kilku, czy też w kilkunastu księgach wieczystych, urządzonych dla
nieruchomości pochodzących z majątku ziemskiego […], w których jako właściciel
figurowała Gmina O., złożyła analogicznej treści wnioski, o wykreślenie Gminy i
wpisanie następców prawnych L. Z. Do wniosków tych nie dołączyła dokumentów,
z których wynikałoby, że wpis Skarbu Państwa jako właściciela nie ma podstaw
prawnych, a tylko we wniosku powołała się na nie, wskazując numeru księgi
wieczystej, do której zostały dołączone.
Mając na względzie powyższe, uznać należy, że rozszerzająca wykładnia art.
626 § 3 i art. 626 § 2 k.p.c., zaproponowana w skardze kasacyjnej, jest
niedopuszczalna i w konsekwencji brak podstaw do uwzględnienia wniosku o wpis,
do którego nie dołączono wymaganych dokumentów, a tylko powołano się na ich
złożenie w innej księdze wieczystej. Reasumując, sąd wieczystoksięgowy nie jest
uprawniony do dokonania wpisu w księdze wieczystej, jeżeli wnioskodawca
we wniosku jako jego podstawę powołał dokument znajdujący się w innej księdze
wieczystej chociażby obie księgi były prowadzone przez ten sam sąd i dotyczyły
nieruchomości stanowiących własność tych samych osób, a dokument pozwalał na
dokonanie analogicznego wpisu jak w księdze, w której był już podstawą wpisu.
Nie zasługują również na uwzględnienie zarzuty naruszenia pozostałych
przepisów k.p.c. powołanych w skardze kasacyjnej. Wbrew twierdzeniom
skarżącego Sąd Najwyższy nie zalecił Sądowi Okręgowemu oceny skutków
prawnych wywołanych decyzją Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 21 września
2007 r. Przede wszystkim należy zwrócić uwagę, że zgodnie z art. 39820
k.p.c.
związanie sądu, któremu na skutek uchylenia orzeczenia przez Sąd Najwyższy
sprawa została przekazana, obejmuje związanie w zakresie wykładni prawa
dokonanej przez Sąd Najwyższy, a nie wskazań co do dalszego postępowania,
gdyby takie Sąd Najwyższy nawet zawarł w uzasadnieniu swego rozstrzygnięcia.
Wbrew temu co sugeruje w skardze kasacyjnej skarżący Sąd Najwyższy podkreślił
tylko, że orzekające w sprawie sądy, bez wyraźnej podstawy prawne, wzięły pod
uwagę dokumenty, nie dołączone do wniosku a zaledwie w nim powołane, w tym
decyzję Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 21 września 2007 r.
Brak podstaw do uwzględnienia zarzutu naruszenia przez Sąd Okręgowy art.
378 § 1 k.p.c. Skarżący twierdzi, że, rozpoznając apelację Gminy O., która nie
10
zawierała takiego zarzutu, Sąd uznał, że| rozstrzygnięcie o wniosku o wpis mogło
nastąpić wyłącznie na podstawie dokumentów dołączonych do tego wniosku, a nie
powołanych tylko w tym wniosku. W orzecznictwie Sądu Najwyższego ugruntowany
jest pogląd, że sąd drugiej instancji rozpoznający sprawę na skutek apelacji nie jest
związany przedstawionymi w niej zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa
materialnego, wiążą go natomiast zarzuty dotyczące naruszenia prawa
procesowego (uchwałą składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 31
stycznia 2008 r. III CZP 49/07 , OSNC z 2008 r., nr 6, poz.55). Ma rację skarżący,
że w apelacji Gminy O. nie było zarzutu oparcia wpisu na dokumentach, które nie
zostały dołączone do wniosku. Powołane stanowisko co do związania sądu
apelacyjnego zarzutami zawartymi w apelacji ma jednak wprost zastosowanie w
procesie, a w postępowaniu nieprocesowym o tyle, o ile, z uwagi na specyfikę tego
postępowania i rodzaje spraw rozpoznawanych w tym trybie (art. 13 § 2 k.p.c.),
będzie to możliwe. W tym kontekście należy podkreślić, że kognicja sądu
wieczystoksięgowego jest ograniczona do zakresu wyznaczonego przez art. 6268
§
2 k.p.c., czyli że sądy w obu instancjach badają tylko treść i formę wniosku,
dołączonych do wniosku dokumentów oraz treści księgi wieczystej. W tym
postępowaniu kontrola zaskarżonego orzeczenia (wpisu) dokonywana przez sąd
drugiej instancji na skutek wniesionej apelacji jest wobec tego ograniczona tylko do
tego, czy w świetle dokumentów załączonych do wniosku i którymi dysponował sąd
pierwszej instancji, była podstawa do dokonania bądź odmowy wpisu, zgodnie
z wnioskiem o wpis (por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 15 września
2004 r., III CK 276/03, nie publ., z dnia 27 kwietnia 2001 r., III CKN 354/00, OSNC
z 2001 r., z. 12, poz. 183 i z dnia 5 października 2005 r., II CK 781/04, nie publ.).
Jeżeli sąd I instancji orzekał nie na podstawie dokumentów dołączonych do
wniosku, a tylko w nim powołanych, nawet bez wniosku skarżącego, Sąd II instancji
powinien wskazać, że jest to przekroczenie zakresu przyznaje sądom
wieczystoksięgowym kognicji. Przekroczenie granic kognicji zakreślonej dla sądu
wieczystoksięgowego stanowi bowiem takie naruszenie norm postępowania, które
sąd II instancji musi wziąć pod uwagę w pierwszej kolejności, niezależnie od tego
czy zostało to podniesione w apelacji. Dopiero w ramach tak zakreślonej kognicji
można mówić o braku związania sądu drugiej instancji rozpoznającego sprawę na
11
skutek apelacji od wpisu przedstawionymi w niej zarzutami dotyczącymi naruszenia
prawa materialnego i związaniu zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa
procesowego. Gdyby orzekanie przez sąd wieczystoksięgowy I instancji',
wykraczające poza granice zakreślonej dla tego sądu kognicji, mogło być brane
pod uwagę" przez sąd II instancji tylko na zarzut, to prowadziłoby to do
bezpodstawnego poszerzenia także kognicji sądu II instancji, który w razie braku
takiego zarzutu pozbawiony zostałby możliwości skorygowania wykraczającej, poza
przyznaną prawem takim sądom, kompetencję do orzekania.
Mając na względzie, że zarzuty podniesione w skardze kasacyjnej okazały
się nieuzasadnione podlega on, jako niezasadna, oddaleniu na podstawie art. 39814
k.p.c. O kosztach postępowania kasacyjnego Sąd Najwyższy orzekł na podstawie
art. 520 § 3 k.p.c. w związku z § 7 pkt 5 i § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców
prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej
udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jedn.: Dz. U.
z 2013 r., poz. 490).
jw