Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II UZ 65/13
POSTANOWIENIE
Dnia 29 stycznia 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Roman Kuczyński (przewodniczący)
SSN Małgorzata Gersdorf
SSN Zbigniew Myszka (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku Zakładu […]
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
z udziałem J. K.
o wysokość podstawy wymiaru składek,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 29 stycznia 2014 r.,
zażalenia wnioskodawcy na postanowienie Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 10 września 2013 r.,
oddala zażalenie.
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 10 września 2013 r. Sąd Apelacyjny – Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych odrzucił skargę kasacyjną płatnika składek Zakładu […]
Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Z. od wyroku tego Sądu z dnia 16 maja
2013 r., oddalającego apelację tego płatnika składek od wyroku Sądu Okręgowego
- IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w E. z dnia 14 sierpnia 2012 r.,
wydanego w sprawie z udziałem zainteresowanego J. K. przeciwko Zakładowi
Ubezpieczeń Społecznych o wysokość podstawy wymiaru składek.
Sąd Apelacyjny wskazał, że sprawa ta jest jedną z wielu o analogicznym
stanie faktycznym i prawnym, które łączono do wspólnego rozpoznania. Przy
2
ustaleniu wartości przedmiotu zaskarżenia, która ma zasadnicze znaczenie dla
oceny dopuszczalności skargi kasacyjnej ma prawidłowe określenie wartości
przedmiotu zaskarżenia, Sąd Apelacyjny kierował się wytycznymi Sądu
Najwyższego, który w wyroku z dnia 26 czerwca 2012 r., II UK 312/11 (LEX nr
1235842), wyjaśnił, że w sprawie o podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie
społeczne wartość przedmiotu zaskarżenia należy liczyć odrębnie względem
każdego ubezpieczonego pracownika. We wniesionej skardze oznaczono wartość
przedmiotu zaskarżenia na kwotę 27.839 zł, jednak po wezwaniu do uzupełnienia
braków skargi kasacyjnej skarżący podał, że różnica pomiędzy składką ustaloną a
uiszczoną w stosunku do zainteresowanego J. K. wynosi 1.158,05 zł. Jest to kwota
niższa niż dziesięć tysięcy zł, co prowadziło do odrzucenia niedopuszczalnej skargi
kasacyjnej (art. 3982
§ 1 k.p.c.).
W zażaleniu na to postanowienie płatnik składek domagał się jego zmiany w
kierunku przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania, ewentualnie uchylenia
zaskarżonego postanowienia, a ponadto zasądzenia od organu rentowego na rzecz
żalącego się kosztów postępowania zażaleniowego według norm przepisanych.
Zaskarżonemu rozstrzygnięciu zarzucił naruszenie: 1/ art. 25 § 2 k.p.c. w związku z
art. 26 k.p.c. przez sprawdzenie wartości przedmiotu zaskarżenia dopiero na etapie
skargi kasacyjnej, zamiast bezpośrednio po wniesieniu odwołania, „w okoliczności
gdy ZUS nie kwestionuje wartości przedmiotu zaskarżenia, to należy uznać ją za
ustaloną”, 2/ art. 3982
§ 1 k.p.c. przez ograniczenie wartości przedmiotu
zaskarżenia, od której uzależniona jest dopuszczalność skargi kasacyjnej do części
zakresu zaskarżenia w okoliczności gdy decyzja organu została zaskarżona w
całości, 3/ „art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności z
dnia 4 listopada 1950 r. poprzez ograniczenie stronie powodowej prawa do Sądu,
polegające na bezpodstawnym ograniczaniu wartości przedmiotu zaskarżenia”.
Wnoszący zażalenie wskazał, że powołany w zaskarżonym postanowieniu
wyrok Sądu Najwyższego II UK 312/11 dotyczy sprawy o zaliczenie do podstawy
wymiaru składek, zaś przedmiotowa sprawa jest sprawą o ustalenie podstawy
wymiaru składek, w której „wartość przedmiotu zaskarżenia została oznaczona
odrębnie dla każdego z zainteresowanych i jest równa wysokości podstawy
wymiaru składek ustalonej przez ZUS w zaskarżonej decyzji w stosunku do
3
zainteresowanej strony. A nadto wartość przedmiotu zaskarżenia odpowiada
wartości przedmiotu sporu. W niniejszej sprawie sporna jest podstawa wymiaru
składek naliczonych przez ZUS w wartości wskazanej przez ZUS. Ma to
odzwierciedlenie we wskazaniu zakresu zaskarżenia, jako całości decyzji ZUS.
Skarżący nigdy nie ograniczył zakresu zaskarżenia. Przeciwnie od początku
postępowania kwestionuje wysokość wymiaru podstawy składek ustaloną przez
ZUS, w wartości ustalonej przez ZUS w stosunku do zainteresowanego”.
Odwołaniem, apelacją jak i skargą kasacyjną objęta jest cała decyzja organu
rentowego ustalająca podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne w
stosunku do zainteresowanego w wysokości 27.839 zł za lata 2004, 2005, 2007 i
2010. Zatem „bezpodstawne jest ograniczanie przez Sąd Apelacyjny wartości
przedmiotu zaskarżenia, do części zaskarżonej decyzji zwłaszcza, gdy zgodnie z
przepisami KPC jest Sąd związany granicami zaskarżenia. Strona skarżąca nie
ograniczyła zakresu zaskarżenia, zaś sądy obu instancji oddalały odwołanie i
apelację w całości”. Organ rentowy nie skorzystał z możliwości badania wartości
przedmiotu sporu na podstawie art. 25 k.p.c., została ona więc ustalona zakresem
zaskarżonej decyzji i nie podlega ponownemu badaniu w dalszym toku
postępowania (art. 26 k.p.c.). Zdaniem wnoszącego zażalenie, bez znaczenia jest
okoliczność, że „spraw o tym samym stanie faktycznym i prawnym jest wiele” i
organ rentowy „wydał ponad 300 decyzji określając wysokość podstawy wymiaru
składek w stosunku do każdego z zainteresowanych”. Ponadto, w ocenie autora
zażalenia, odrzucenie skargi kasacyjnej z uwagi na wartość przedmiotu
zaskarżenia stanowiło „ograniczenie prawa strony do rozpoznania nadzwyczajnego
środka zaskarżenia”.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest bezpodstawne i bezzasadne. W jego uzasadnieniu przyznano,
że organ rentowy wydał „ponad 300 decyzji określając podstawę wymiary składek
w stosunku do każdego z zainteresowanych”, co wymagało poddania kontroli
sądowej odwołań wniesionych od każdej z tych licznych indywidualnych decyzji
wydanych w sprawach „każdego z zainteresowanych”, które zostały połączone w
4
celu ich łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia w okolicznościach, które reguluje
art. 219 k.p.c. (w postępowaniu pomiędzy tymi samymi stronami procesowymi:
płatnikiem składek na indywidualne ubezpieczenia społeczne od wymierzonej
podstawy ich wymiaru a organem ubezpieczeń społecznych). W sprawach o
podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne Sąd Najwyższy przyjmuje,
że wartość przedmiotu zaskarżenia należy liczyć odrębnie względem każdego
ubezpieczonego pracownika (por. wyrok z dnia 26 czerwca 2012 r., II UK 312/11,
LEX nr 1235842, oraz postanowienia Sądu Najwyższego z: 7 listopada 2013 r.,
II UZ 59/13 oraz z 8 listopada 2013 r., w sprawach II UZ60/13 i II UZ 61/13,
dotychczas niepublikowane). Obiektywne kryterium obliczenia wartości
przedmiotów zaskarżenia w takich indywidualnych sprawach wyrażają kwoty
niezrealizowanego obowiązku składkowego płatnika składek zobligowanego do
opłacania całości należnych składek za każdego zainteresowanego pracownika od
określonej podstawy wymiaru obowiązku składkowego, wynikające z nieopłacenia
całości należnych składek na indywidualne ubezpieczenia społeczne. Zgodnie z art.
83 ust. 1 pkt 3 in principio ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zakład
ubezpieczeń społecznych wydaje decyzje w zakresie spraw indywidualnych
dotyczących ustalania wymiaru składek, co oznacza, że powinien wydawać takie
indywidualne decyzje, a nie decyzje o ustaleniu wysokości podstawy wymiaru
składek, od których jedynie zależy wymiar składek. Wszystko to oznacza, że
wartość przedmiotu zaskarżenia w sprawach o ustalenie wymiaru składek, (które
na ogół są nieprecyzyjne określane i osądzane jako sprawy „o wysokość podstawy
wymiaru składek”) stanowi różnicę pomiędzy wysokością składek należnych a
składkami opłaconymi, która wyraża się wielkością zaległych składek,
nieopłaconych w całości od ustalonej podstawy ich wymiaru przez ich płatnika w
okresie objętym odwołaniami (art. 22 k.p.c. w związku z art. 3982
§ 1 k.p.c., por.
postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 maja 2012 r., II UZ 16/12, LEX nr
1222163).
Przedmiotowe ograniczenie dopuszczalności wnoszenia skarg kasacyjnych
ze względu na kodeksowe wymaganie minimalnej wartości przedmiotu kasacyjnego
zaskarżenia (art. 3982
§ 1 k.p.c., który przewiduje, że skarga kasacyjna jest
niedopuszczalna w sprawach o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu
5
zaskarżenia jest niższa niż dziesięć tysięcy złotych, jeżeli przedmiotem sprawy nie
jest objęcie obowiązkiem ubezpieczenia społecznego, przyznanie lub wstrzymanie
emerytury lub renty), nie narusza art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i
podstawowych wolności ani konstytucyjnego prawa do sądu (art. 45 ust. 1
Konstytucji RP), ponieważ takie prawa w rozpoznanej sprawie zostały
wystarczająco zagwarantowane i zachowane w dwuinstancyjnym postępowaniu
sądowym.
Mając powyższe na względzie Sąd Najwyższy oddalił bezpodstawne i
bezzasadne zażalenie w zgodzie z art. 3941
§ 3 w związku z art. 39814
k.p.c.