Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II UK 328/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 19 lutego 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Zbigniew Hajn (przewodniczący)
SSN Bogusław Cudowski
SSN Zbigniew Myszka (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku J. M.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w O.
o emeryturę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 19 lutego 2014 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawczyni od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 10 stycznia 2013 r.
uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania i orzeczenia o
kosztach postępowania kasacyjnego.
UZASADNIENIE
Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z
dnia 10 stycznia 2013 r. oddalił apelację wnioskodawczyni J. M. od wyroku Sądu
Okręgowego – Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w O. z dnia 7 września
2012 r. oddalającego odwołanie wnioskodawczyni od decyzji Zakładu Ubezpieczeń
2
Społecznych Oddziału w O. z dnia 23 kwietnia 2012 r., którą odmówiono jej prawa
do wcześniejszej emerytury, o której mowa w rozporządzeniu Rady Ministrów z
dnia 15 maja 1989 r. w sprawie uprawnień do wcześniejszej emerytury
pracowników opiekujących się dziećmi wymagającymi stałej opieki (Dz. U. Nr 28,
poz. 149 ze zm., zwanego dalej rozporządzeniem Rady Ministrów z 15 maja 1989
r.).
W sprawie tej ustalono, że wnioskodawczyni, urodzona 26 kwietnia 1961 r.,
od 1 września 1976 r. do 18 października 1999 r. była zatrudniona w PSS
„SPOŁEM” w O. W okresie zatrudnienia przebywała na urlopie wychowawczym od
7 maja 1986 r. do 27 maja 1995 r. w związku z urodzeniem syna Pawła (ur. 9
grudnia 1985 r.), a następnie urodzeniem w trakcie tego urlopu w dniu 27 stycznia
1989 r. dwóch córek: Natalii i Katarzyny. Od 19 października 1999 r.
wnioskodawczyni zrezygnowała z pracy zawodowej ze względu na opiekę nad
córką Katarzyną, która wymaga stałej opieki jako osoba powyżej 16 roku życia,
ponieważ jest trwale, całkowicie niezdolna do pracy oraz samodzielnej egzystencji.
W dniu 30 stycznia 2012 r. wnioskodawczyni złożyła wniosek o wcześniejszą
emeryturę dla pracowników opiekujących się dziećmi. Zaskarżoną decyzją organ
rentowy odmówił jej prawa do tego świadczenia, ponieważ na dzień 1 stycznia
1999 r. nie udowodniła wymaganego stażu ubezpieczeniowego w wysokości 20 lat,
a jedynie 17 lat 2 miesiące i 14 dni „okresów składkowych i nieskładkowych”. W
trakcie zatrudnienia wnioskodawczyni korzystała z zasiłków chorobowych w
okresach wymienionych szczegółowo przez Sąd pierwszej instancji. Pobierała od
20 stycznia 2000 r. do 21 kwietnia 2000 r. zasiłek dla bezrobotnych, następnie od
28 kwietnia 2000 r. do 30 kwietnia 2001 r. zasiłek okresowy, od 1 maja 2001 r. do
31 lipca 2001 r. zasiłek stały, a od 1 sierpnia 2001 r. do 31 lipca 2002 r. rentę z
tytułu częściowej niezdolności do pracy.
W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał, że
wnioskodawczyni nie spełniła wszystkich przesłanek wynikających z § 1
rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 maja 1989 r. w związku z art. 186 ust. 3
ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity
tekst: Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm., powoływanej dalej jako ustawa o
emeryturach i rentach). Według tych przepisów, „prawo do wcześniejszej emerytury
3
przysługuje bez względu na urodzenie przed czy po 1 stycznia 1949 r., tym
wszystkim pracownikom (matce lub ojcu), których ostatnie ubezpieczenie przed
dniem 1 stycznia 1999 r. wynikało ze stosunku pracy, a którzy legitymowali się
wymaganym na tę datę okresem składkowym i nieskładkowym (20-letnim kobieta,
25-letnim mężczyzna) i sprawowali opiekę nad dzieckiem wymagającym stałej
opieki i nie mogą kontynuować z tego powodu dalszego zatrudnienia”. Tymczasem
wnioskodawczyni nie wykazała, aby wyłącznie ona przed dniem 1 stycznia 1999 r.
sprawowała stałą osobistą opiekę nad córką Katarzyną, co uniemożliwiło jej
uzyskanie dochodu z własnej pracy, ponieważ od 1 września 1976 r. do 18
października 1999 r. w sposób nieprzerwany była zatrudniona w pełnym wymiarze
czasu pracy w PSS „Społem” w O. Ponadto w okresie przebywania
wnioskodawczyni na urlopie wychowawczym od 7 maja 1986 r. do 27 maja 1995 r.,
weszła w życie od 15 listopada 1991 r. ustawa z dnia 7 października 1991 r. o
rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie
niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 104, poz. 450, powoływana dalej jako ustawa
rewaloryzacyjna), która wprowadziła do obowiązującego systemu prawnego pojęcia
okresów składkowych i nieskładkowych. Zgodnie z jej art. 4 ust. 1 pkt 6, okresy
urlopu wychowawczego zaliczane zostały do okresów nieskładkowych, tak jak i pod
rządem obecnie obowiązującej ustawy o emeryturach i rentach (art. 7 pkt 5),
dlatego tez okresy urlopów wychowawczych wlicza się do stażu
ubezpieczeniowego „maksymalnie w wymiarze jednej trzeciej przebytych okresów
składkowych, co też Organ Rentowy uczynił ”.
Sąd Apelacyjny oddalił apelację wnioskodawczyni, wskazując, że chociaż
wniosek o wcześniejszą emeryturę apelująca złożyła w dniu 30 stycznia 2012 r., to
wobec treści art. 186 ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach i orzeczenia Trybunału
Konstytucyjnego z dnia 4 stycznia 2000 r., K 18/99, wniosek ten złożony po 31
grudnia 1998 r. przez osobę urodzoną po 31 grudnia 1948 r. podlegał rozpatrzeniu
na podstawie przepisów obowiązujących do dnia wejścia w życie ustawy o
emeryturach i rentach. Według obowiązującego wówczas § 1 rozporządzenia Rady
Ministrów z dnia 15 maja 1989 r., osoba ubiegająca się o prawo do wcześniejszej
emerytury musi wykazać, że ostatnim okresem ubezpieczenia, jakim legitymuje się
przed 1 stycznia 1999 r., było ubezpieczenie z tytułu pozostawania w stosunku
4
pracy, oraz że przed dniem 1 stycznia 1999 r. nastąpiło rozwiązanie stosunku pracy
wskutek niemożności kontynuowania zatrudnienia z powodu stanu zdrowia dziecka
wymagającego stałej opieki. Jakkolwiek córka wnioskodawczyni jest dzieckiem
wymagającym stałej opieki, a wnioskodawczyni na dzień 1 stycznia 1999 r.
legitymowała się ubezpieczeniem pracowniczym, to jednak na datę 1 stycznia
1999 r. nie rozwiązała stosunku pracy, ale kontynuowała zatrudnienie aż do 18
października 1999 r. Tymczasem Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, że nie ma
podstaw do przyjęcia, że prawo do wcześniejszej emerytury może nabyć osoba,
która nadal i jednocześnie kontynuuje zatrudnienie, ponieważ kontynuowanie
zatrudnienia wyklucza nabycie prawa do wcześniejszej emerytury na podstawie § 1
ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 maja 1989 r. (wyroki z dnia 27
kwietnia 2004 r., II UK 297/03, OSNP z 2005 r. nr 1, poz. 11 i z dnia 6 maja 2008 r.,
I UK 362/07, OSNP z 2009 r. nr 17-18, poz. 235). Dlatego, w ocenie Sądu
Apelacyjnego, zaliczenie przez Sąd pierwszej instancji wnioskodawczyni okresu
urlopu bezpłatnego dla matek pracujących opiekujących się małymi dziećmi, a
następnie urlopu wychowawczego, wykorzystanych przed dniem 1 stycznia 1999 r.,
do okresów nieskładkowych nie ma znaczenia dla jej prawa do urlopu w oparciu o
przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z 15 maja 1989 r., skoro wnioskodawczyni
na dzień 1 stycznia 1999 r. aż do 18 października 1999 r. pozostawała w stosunku
pracy.
W skardze kasacyjnej wnioskodawczyni zarzuciła naruszenie przepisów
prawa materialnego: 1/ art. 186 ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach w związku z
§ 1 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 15 maja 1989 r. przez błędną
wykładnię i przyjęcie, że § 1 ust. 1 tego rozporządzenia uzależniał nabycie prawa
do wcześniejszej emerytury od ustania stosunku pracy, 2/ § 1 ust. 1 pkt 1
rozporządzenia z 15 maja 1989 r. w związku z art. 186 ust. 3 ustawy o emeryturach
i rentach w związku z art. 26 ust. 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu
emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267 ze zm., powoływana
dalej jako ustawa o z.e.p.) przez błędną wykładnię i przyjęcie, że bez znaczenia dla
skarżącej pozostaje okoliczność, iż na dzień 1 stycznia 1999 r. osiągnęła
wymagany przepisami 20-letni okres ubezpieczeniowy, a także błędne uznanie, że
5
okresy urlopu bezpłatnego oraz wychowawczego należy zaliczać jako okresami
nieskładkowe.
Jako okoliczność uzasadniającą przyjęcie skargi do rozpoznania wskazano:
1/ potrzebę wykładni § 1 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 15 maja 1989 r. „w
zakresie przesłanek uzasadniających przejście na wcześniejszą emeryturę, a w
zasadzie ich interpretacji, budzące poważne wątpliwości w świetle wyroku Sądu
Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 8 kwietnia 2003 r., III Aua 270/03”,
2/ występowanie w sprawie istotnego zagadnienia prawnego, a mianowicie: czy fakt
pozostawania przez skarżącą w stosunku pracy przy jednoczesnym stałym
sprawowaniu opieki nad chorym dzieckiem stanowi negatywną przesłankę do
nabycia prawa do wcześniejszej emerytury, mimo spełnienia wszystkich przesłanek
wynikających z § 1 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 maja 1989 r.
W ocenie skarżącej, § 1 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15
maja 1989 r. nie uzależniał nabycia prawa do wcześniejszej emerytury od ustania
stosunku pracy (por. wyrok SA w Białymstoku z dnia 8 kwietnia 2003 r., III AUa
270/03). Użyte w tym przepisie wyrażenie „nie mogła lub nie może kontynuować
zatrudnienia”, nie jest jednoznaczne z koniecznością rozwiązania stosunku pracy,
jak chce tego Sąd Apelacyjny. Zdaniem skarżącej, o spełnieniu przez nią przesłanki
niemożności wykonywania zatrudnienia (niewykonywania pracy) pomimo
formalnego pozostawania w zatrudnieniu świadczyły liczne, niemal nieprzerwane
absencje w pracy. Dodatkowo, późniejsze rozwiązanie stosunku pracy
poprzedzone okolicznościami wskazanymi powyższej świadczyły „o przewlekłej i
uporczywej niemożności wykonywania pracy przez opiekującą się chorym
dzieckiem matkę”. Skarżąca wskazała też, że „okresy pracy oraz pozostawania
przez nią na urlopie wychowawczym dają łącznie wartość wymagalną do
przyznania prawa do emerytury, tj. 20 lat. Przeważającą część tego okresu
stanowią bowiem okresy zatrudnienia sensu stricto bądź okresy równorzędne z
okresami zatrudnienia, które powinny być traktowane jako okresy składkowe w
rozumieniu obowiązującej obecnie ustawy emerytalno-rentowej”.
W konsekwencji skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku i
orzeczenie co do istoty sprawy przez przyznanie skarżącej prawa do wcześniejszej
emerytury oraz zasądzenie od organu rentowego na rzecz skarżącej kosztów
6
postępowania, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i
przekazanie sprawy Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania i
rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna ma usprawiedliwione podstawy. Zgodnie z przepisem
intertemporalnym art. 186 ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach, do wniosków osób
urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949 r., które w dniu wejścia w życie ustawy
nie zgłosiły wniosku o emeryturę, mimo że spełniały warunki nabycia prawa do tego
świadczenia, stosuje się przepisy ustaw i dekretu wymienionych w art. 195
dotyczące warunków nabycia prawa do emerytury, chyba że przepisy ustawy są dla
nich korzystniejsze. Wprawdzie skarżąca urodziła się 26 kwietnia 1961 r., czyli nie
jest osobą urodzoną przed 1 stycznia 1949 r., ale wyrokiem Trybunału
Konstytucyjnego z dnia 4 stycznia 2000 r., K. 18/99 (Dz. U. Nr 2, poz. 26) przepis
art. 186 ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach został uznany za niezgodny z art. 2
Konstytucji RP w zakresie, w jakim uzależnia od urodzenia przed 1 stycznia 1949 r.
stosowanie - do wniosków o emeryturę zgłoszonych po dniu wejścia w życie ustawy
- przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z 15 maja 1989 r. Oznacza to, że
oceny wcześniejszych uprawnień emerytalnych skarżącej należy dokonać według
stanu prawnego obowiązującego do dnia wejścia w życie ustawy o emeryturach i
rentach. Dlatego warunki nabycia prawa do wcześniejszej emerytury dla
pracowników opiekujących się dziećmi szczególnej troski, tj. wymagany okres
zatrudnienia „określony w art. 26 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o
zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin” oraz sprawowanie stałej opieki
ze względu na stan zdrowia dziecka szczególnej troski osoby ubiegającej się o tę
emeryturę (skarżącej, której córka ewidentnie wymagała i nadal wymaga
sprawowania stałej opieki od urodzenia), podlegają ocenie na podstawie przepisów
prawa, które obowiązywały do dnia wejścia w życie ustawy o emeryturach i rentach,
a nie według stanu prawnego obowiązującego w dacie (późniejszej) złożenia
wniosku emerytalnego po dniu wejścia w życie tej ustawy.
7
Mając na uwadze to, że organ rentowy uzasadnił decyzję odmowną brakiem
na dzień 31 grudnia 1998 r. okresów składkowych i nieskładkowych w wymiarze co
najmniej 20 lat, Sąd Najwyższy wyraża pogląd, że wymagany przez § 1
rozporządzenia Rady Ministrów z 15 maja 1989 r. w związku z art. 186 ust. 3
ustawy o emeryturach i rentach - okres zatrudnienia „określony w art. 26 ust. 1 pkt
2 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich
rodzin” powinien być zweryfikowany na podstawie przepisów prawa, które
obowiązywały do dnia wejścia w życie ustawy o emeryturach i rentach, a nie
według stanu prawnego obowiązującego w dacie (późniejszej) złożenia wniosku
emerytalnego po dniu wejścia w życie tej ustawy.
Wymagane do nabycia wcześniejszej emerytury z tytułu opieki nad
dzieckiem szczególnej troski co najmniej 20 - letniego okresu zatrudnienia,
„określonego w art. 26 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu
emerytalnym pracowników i ich rodzin”, okresy urlopów wychowawczych, urlopów
bezpłatnych oraz niewykonywania pracy wykorzystane ze względu na sprawowanie
opieki nad dzieckiem do lat 4 lub dzieckiem szczególnej troski bez względu na
wiek, przebyte do dnia 15 listopada 1991 r. wejścia w życie ustawy
rewaloryzacyjnej - należy zaliczyć w całości jako okresy równorzędne z okresami
zatrudnienia (art. 11 ust. 1 pkt 11 ustawy z 14 grudnia 1982 r.), a dopiero dalsze, tj.
przebyte od 15 listopada 1991 r., wyżej wymienione okresy zalicza się jako
„nieskładkowe” (art. 4 ust. 1 pkt 6 ustawy rewaloryzacyjnej, aktualnie art. 7 pkt 5
ustawy o emeryturach i rentach). Według powyższych reguł należy wyliczyć
przebyty na dzień 31 grudnia 1998 r. (tj. do 1 stycznia 1999 r. dnia wejścia w życie
ustawy o emeryturach i rentach) łączny staż zatrudnienia skarżącej, która według
miarodajnych (dotychczasowych) ustaleń przebywała nieprzerwanie na urlopach
wychowawczych od 7 maja 1986 r. do 27 maja 1995 r. Okres tych urlopów od 7
maja 1986 r. do dnia wejścia w życie ustawy rewaloryzacyjnej (14 listopada 1991 r.
włącznie) był okresem równorzędnym z wymaganym okresem zatrudnienia, a
dopiero dalszy okres (od 15 listopada 1991 r. do 27 maja 1995 r.) był okresem
„nieskładkowym” zaliczanym w wymiarze 1/3 sumy okresów zatrudnienia i okresów
równorzędnych. Taka interpretacja znalazła potwierdzenie w motywach uchwały
składu siedmiu sędziów z dnia 18 maja 2011 r., I UZP 1/11, OSNP 2012, nr 1-2,
8
poz. 14, z których wynika, że okresy urlopów wychowawczych przebyte pomiędzy
28 stycznia 1972 r. a 1 stycznia 1999 r. uwzględnia się do stażu pracy
wymaganego do nabycia wcześniejszych uprawnień emerytalnych.
Skład orzekający nie akceptuje tej linii judykatury, w której przyjmowano, że
zaprzestanie zatrudnienia z powodu konieczności sprawowania stałej (ciągłe)
opieki nad dzieckiem szczególnej troski - jako warunek nabycia prawa do
wcześniejszej emerytury powinno nastąpić do dnia 31 grudnia 1998 r. (por. wyrok
Sądu Najwyższego z dnia 6 maja 2004 r., II UK 350/03), ponieważ § 1 ust. 1
rozporządzenia Rady Ministrów z 15 maja 1989 r. w związku z art. 186 ust. 3
ustawy o emeryturach i rentach nie uzależnia nabycia tego uprawnienia od warunku
rozwiązania stosunku pracy do dnia 31 grudnia 1998 r., ale od stanu niemożności
kontynuowania zatrudnienia z powodu chorób dziecka wymagającego stałej opieki,
bez zaniedbania sprawowania takiej opieki, który u ciężko chorej od urodzenia córki
skarżącej utrzymuje się nadal po wejściu w życie ustawy o emeryturach i rentach
(por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 marca 1999 r., I UKN 518/98, OSNAPiUS
2000, nr 9, poz. 371). Rozwiązanie stosunku pracy rozumiane jako niemożność
kontynuowania zatrudnienia z powodu stanu dziecka wymagającego stałej opieki,
bez zaniedbania takiej opieki, oznacza zatem tylko tyle, że ustanie zatrudnienia
było i nadal jest (na gruncie dyspozycji § 1 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z
15 maja 1989 r. w związku z art. 186 ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach)
warunkiem ustalenia i wypłaty wcześniejszej emerytury, ale nie stanowi przeszkody
do nabycia wcześniejszych uprawnień emerytalnych na wniosek złożony w trybie
art. 186 ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach, tj. po rozwiązaniu stosunku pracy po
wejściu w życie tej ustawy, ze względu na niemożność kontynuowania zatrudnienia
z powodu stanu zdrowia dziecka wymagającego stałej opieki, jeżeli osoba
uprawniona spełniała warunki nabycia tego świadczenia według stanu prawnego
obowiązującego do dnia wejścia w życie tej ustawy.
Odmienna wykładnia, wedle której nie można nabyć prawa do wcześniejszej
emerytury z tytułu opieki nad dziećmi szczególnej troski bez rozwiązania stosunku
pracy przed 1 stycznia 1999 r. jest ewidentnie sprzeczna z art. 186 ust. 3 ustawy o
emeryturach i rentach, który dopuszcza możliwość ustalenia takich wcześniejszych
uprawnień emerytalnych na wniosek złożony po dniu wejścia w życie ustawy o
9
emeryturach i rentach, a zatem także po rozwiązaniu stosunku pracy po 1 stycznia
1999 r., ze względu na niemożność kontynuowania zatrudnienia z powodu stanu
dziecka wymagającego stałej opieki, bez jej zaniedbania, jeżeli osoba uprawniona
spełniała warunki nabycia tego świadczenia według stanu prawnego
obowiązującego do dnia wejścia w życie tej ustawy. Tymi warunkami były: 1/ okres
zatrudnienia „określony w art. 26 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o
zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin” oraz 2/ sprawowanie osobistej
opieki nad dzieckiem szczególnej troski, którą skarżąca sprawowała nie tylko w
okresie wykorzystywania urlopu wychowawczego udzielonego z tytułu i potrzeby
sprawowania opieki, między innymi, nad nieuleczalnie chorą od urodzenia córką.
Ponadto występowały przypadki, że pracujący rodzice dzieci wymagających
szczególnej troski, którzy do dnia wejścia w życie ustawy o emeryturach i rentach
spełniali warunki nabycia lub mogli nabyć wcześniejszą emeryturę z tytułu
sprawowania stałej opieki, kontynuowali zatrudnienie w celu osiągnięcia wyższych
dochodów z pracy aniżeli z potencjalnej emerytury, chociaż w taki sposób
zaniedbywali sprawowanie stałej opieki nad dziećmi szczególnej troski. W stosunku
do takich uprawnionych ustawodawca pozostawił im możliwość skorzystania z
wcześniejszych uprawnień emerytalnych na wniosek złożony po ustaniu
zatrudnienia i po dniu wejścia w życie ustawy, jeżeli do tego dnia mogli skorzystać z
ukształtowanej ekspektatywy nabycia tych uprawnień (art. 186 ust. 3 ustawy o
emeryturach i rentach). Zdarzało się też, że pobierający tego rodzaju emerytury
podejmowali zatrudnienie już po przyznaniu takich świadczeń, które podlegały
ogólnemu reżimowi zawieszenia świadczeń emerytalnych. Jeżeli dodatkowo
zważyć, że określona („ciemna”) liczba osób korzysta nadal (z przyczyn
dotyczących organów rentowych) z emerytur z tytułu opieki nad dziećmi, chociaż
ich stany chorobowe nigdy nie uprawniały rodziców do nabycia tych uprawnień
emerytalnych, to pozbawienie możliwości uzyskania tych uprawnień przez rodziców
dzieci ewidentnie wymagających stałej opieki tylko dlatego, że do dnia wejścia w
życie ustawy o emeryturach i rentach rodzice nie skorzystali z pełni ukształtowanej
ekspektatywy emerytalnej, jest ewidentnie sprzeczne nie tylko z art. 184 ust. 3
ustawy o emeryturach i rentach, ale także z ustawowymi (art. 2a ust. 2 pkt 4 ustawy
o systemie ubezpieczeń społecznych) i konstytucyjnymi zasadami niedyskryminacji
10
ubezpieczonych w państwie prawa (art. 2 i art. 32 Konstytucji RP), ze względu na
datę złożenia wniosku o skorzystanie z ukształtowanych do dnia wejścia w życie
ustawy o emeryturach i rentach praw emerytalnych lub z powodu rozwiązania
dopiero po tej dacie stosunku pracy, ze względu na niemożność kontynuowania
stosunku pracy lub wcześniejsze zaniedbywanie sprawowania stałej opieki nad
dzieckiem szczególnej troski.
Mając na uwadze to, że skarżąca złożyła kolejny wniosek emerytalny w
styczniu 2012 r., wcześniejsza emerytura może być jej przyznana (po
zweryfikowaniu wymaganego stażu zatrudnienia według stanu prawnego
obowiązującego do dnia 1 stycznia 1999 r. wejścia w życie ustawy o emeryturach i
rentach) i wypłacana nie wcześniej niż od miesiąca złożenia tego kolejnego
wniosku (art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach), chyba że organ rentowy
bezpodstawnie i błędnie nie przyznał tego świadczenia skarżącej, która „od
października 1999 r. zrezygnowała z pracy zawodowej ze względu na opiekę nad
chorą córką Katarzyną”, a następnie wielokrotnie (w trybie art. 186 ust. 3 ustawy o
emeryturach i rentach) ubiegała się o wcześniejszą emeryturę z tytułu ewidentnej
potrzeby sprawowania stałej opieki nad ciężko chorą od urodzenia córką (art. 133
ust. 1 pkt 2 tej ustawy).
Mając powyższe na uwadze, Sąd Najwyższy wyrokował jak w sentencji w
zgodzie z art. 39815
k.p.c.