Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III SK 63/13
POSTANOWIENIE
Dnia 20 lutego 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Maciej Pacuda
w sprawie z powództwa T. Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł.
przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów
z udziałem zainteresowanej Spółdzielni Mieszkaniowej w Ł.
o ochronę konkurencji,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw
Publicznych w dniu 20 lutego 2014 r.,
na skutek skarg kasacyjnych strony pozwanej i strony zainteresowanej od wyroku
Sądu Apelacyjnego
z dnia 18 marca 2013 r.,
1) odmawia przyjęcia obu skarg kasacyjnych do rozpoznania,
2) zasądza od pozwanego i od zainteresowanej na rzecz
powoda kwoty po 180 (sto osiemdziesiąt) złotych tytułem
kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu kasacyjnym.
UZASADNIENIE
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 18 marca 2013 r., na skutek apelacji
wniesionej przez T. Sp. z o.o. z/s w Ł.(powód) od wyroku Sądu Okręgowego w W. z
30 kwietnia 2012 r., zmienił częściowo zaskarżony wyrok w ten sposób, że uchylił
decyzję Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z 17 września 2008
r., …/2008 w części umarzającej jako bezprzedmiotowe postępowanie
2
antymonopolowe wszczęte na wniosek powoda, oddalił powództwo w pozostałym
zakresie, zniósł wzajemnie pomiędzy stronami koszty postępowania oraz oddalił
apelację w pozostałym zakresie i zniósł wzajemnie koszty postępowania
apelacyjnego.
Prezes Urzędu zaskarżył wyrok Sądu Apelacyjnego skargą kasacyjną w
części, to jest w pkt I.1a) i b) (w zakresie zmiany wyroku Sądu Okręgowego) oraz w
pkt I.3 i pkt. III (dotyczących kosztów postępowania przed sądami obu instancji),
zarzucając temu wyrokowi naruszenie art. 4 ust. 1-4 ustawy z dnia 15 grudnia
2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych, art. 46 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 16
września 1982 r. Prawo spółdzielcze oraz art. 4 pkt 9 i art. 8 ust. 1 oraz ust. 2 pkt 1 i
5 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o chronię konkurencji i konsumentów.
Wnosząc o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania Prezes Urzędu
powołał się na potrzebę wykładni przepisów budzących poważne wątpliwości i
wywołujących rozbieżności w orzecznictwie. Prezes Urzędu podnosi, że zachodzi
konieczność dokonania wykładni pojęć „koszty związane z eksploatacją
nieruchomości” i „eksploatacja i utrzymanie nieruchomości stanowiących mienie
spółdzielni”, o których mowa w przepisach art. 4 ust. 1-4 ustawy z dnia 15 grudnia
2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (j.t. Dz.U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1116 ze
zm.) celem rozstrzygnięcia, czy dopuszczalna jest działalność spółdzielni
mieszkaniowych polegająca na rozliczaniu wydatków ponoszonych na utrzymanie
własnej infrastruktury telekomunikacyjnej w opłatach za eksploatację lokalu.
Ponadto Prezes Urzędu powołuje się na potrzebę rozstrzygnięcia, czy podjęcie
przez organy spółdzielni mieszkaniowej uchwał w sprawie opłat ponoszonych przez
użytkowników lokali w zasobach spółdzielni – ze względu na regulację art. 4 ust. 8
ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych – podlega badaniu przez Prezesa Urzędu
w postępowaniu antymonopolowym, czy też sprawy te podlegają wyłącznej kontroli
sądowej.
Spółdzielnia Mieszkaniowa w Ł.(zainteresowany) zaskarżyła wyrok Sądu
Apelacyjnego skargą kasacyjną w części, to jest w zakresie pkt I.1.a., I.1.b., I.3.
oraz III. Zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła naruszenia art. 4 ust. 1-4 ustawy o
spółdzielniach mieszkaniowych w związku z art. 49 k.c., art. 4 pkt 9 w związku z art.
8 ust. 1 i 2 uokik z 2000 r.
3
Wnosząc o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania zainteresowany
powołał się na oczywistą zasadność skargi kasacyjnej. W przekonaniu
zainteresowanego Sąd Apelacyjny dopuścił się istotnych naruszeń prawa
materialnego, dopuszczając możliwość prowadzenia postępowania
antymonopolowego w odniesieniu do Spółdzielni, która zaspokajając potrzeby
swoich członków, w związku z instalacją i emisją telewizji kablowej i nie czerpiąc z
tego tytułu żadnych zysków została uznana za przedsiębiorcę w relacjach z jej
członkami. Ponadto, Sąd Apelacyjny błędnie nie uznał infrastruktury telewizji
kablowej wybudowanej przez Spółdzielnię za część składową nieruchomości
stanowiącej mienie spółdzielni.
Powód w odpowiedziach na obie skargi kasacyjne wniósł o wydanie
postanowienia o odmowie przyjęcia ich do rozpoznania oraz zasądzenie kosztów
zastępstwa procesowego.
Sąd Najwyższy zważył co następuje:
Obie skargi kasacyjne nie kwalifikowały się do przyjęcia celem ich
merytorycznego rozpoznania.
Skarga kasacyjna nie jest zwykłym środkiem zaskarżenia. Jej rozpoznanie
następuje tylko z przyczyn kwalifikowanych, wymienionych w art. 3989
§ 1 k.p.c.
Stąd w art. 3984
§ 2 k.p.c. wśród istotnych wymagań skargi kasacyjnej
ustawodawca wymienił obowiązek złożenia wniosku o przyjęcie skargi do
rozpoznania i jego uzasadnienie. Wypełnienie tego wymogu polega na
przedstawieniu wyodrębnionego wywodu prawnego, w którym skarżący wykaże,
jakie występujące w sprawie okoliczności pozwalają na uwzględnienie wniosku o
przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania i jednocześnie uzasadnieniu, dlaczego
odpowiadają one ustawowemu katalogowi przesłanek. Na etapie przedsądu, kiedy
Sąd Najwyższy podejmuje decyzję o przyjęciu skargi do rozpoznania, ocenie i
analizie podlega, obok elementów konstrukcyjnych skargi, tylko wniosek o jej
przyjęcie i jego uzasadnienie. Ponadto, mając na względzie, że skarga kasacyjna
jest szczególnym środkiem zaskarżenia, realizującym przede wszystkim interes
4
publiczny polegający na usuwaniu rozbieżności w orzecznictwie sądów
powszechnych oraz na wspomaganiu rozwoju prawa, uzasadnienie wniosku o
przyjęcie skargi do rozpoznania powinno koncentrować się na wykazaniu, iż takie
okoliczności w sprawie zachodzą (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 5
czerwca 2013 r., III SK 55/12 i powołane tam orzeczenia).
Wnosząc o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania Prezes Urzędu
powołał się na tę przesłankę przedsądu, o której mowa w art. 3989
§ 1 pkt 2 k.p.c.
W przypadku powołania się na art. 3989
§ 1 pkt 2 k.p.c. skarżący ma obowiązek nie
tylko określić przepisy wymagające wykładni, ale także wskazać poważne
wątpliwości interpretacyjne związane z ich stosowaniem wraz z podaniem
doktrynalnego lub orzeczniczego źródła tych wątpliwości, bądź rozbieżności w
orzecznictwie sądów (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 6 listopada 2012 r.,
III SK 17/12 i powołane tam orzecznictwo). Należy przy tym podkreślić, że chodzi o
rozbieżności w wykładni, a nie w stosowaniu prawa (por. postanowienie Sądu
Najwyższego z 27 września 2012 r., III SK 8/12, LEX 1238131).
W ocenie Sądu Najwyższego w obecnym składzie, artykułowana w skardze
Prezesa Urzędu potrzeba rozstrzygnięcia, czy dopuszczalna jest działalność
spółdzielni mieszkaniowych polegająca na rozliczaniu wydatków ponoszonych na
utrzymanie własnej infrastruktury telekomunikacyjnej w opłatach za eksploatację
lokalu oraz czy podjęcie przez organy spółdzielni mieszkaniowej uchwał w sprawie
opłat ponoszonych przez użytkowników lokali w zasobach spółdzielni – ze względu
na regulację art. 4 ust. 8 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych – podlega
badaniu przez Prezesa Urzędu w postępowaniu antymonopolowym nie jest objęta
zakresem tej przesłanki przedsądu, o której mowa w art. 3989
§ 1 pkt 2 k.p.c.
Powyższy problem prawny nie dotyczy wykładni przepisów prawa, lecz co najwyżej
ich stosowania przez Prezesa Urzędu lub spółdzielnie mieszkaniowe. Uzasadnienie
wniosku o przyjęcie skargi do rozpoznania nie ujawnia w tym zakresie wątpliwości
lub rozbieżności wykładniczych w piśmiennictwie bądź orzecznictwie.
Ponadto, kwestia ewentualnej wykładni pojęć „koszty związane z
eksploatacją nieruchomości” i „eksploatacja i utrzymanie nieruchomości
stanowiących mienie spółdzielni” celem rozstrzygnięcia problemu, czy
dopuszczalna jest działalność spółdzielni mieszkaniowych polegająca na
5
rozliczaniu wydatków ponoszonych na utrzymanie własnej infrastruktury
telekomunikacyjnej w opłatach za eksploatację lokalu, rozmija się z poglądami
prawnymi wyrażonymi w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku i nie ma znaczenia
dla ewentualnej oceny jego prawidłowości.
Wyrok Sądu Apelacyjnego opiera się na założeniu, zgodnie z którym celem
spółdzielni mieszkaniowej jest zaspokajania potrzeb mieszkaniowych członków
oraz ich rodzin poprzez dostarczanie członkom samodzielnych lokali mieszkalnych
lub domów jednorodzinnych, a także lokali o innym przeznaczeniu. W ramach
zaspokajania innych potrzeb członków spółdzielni mieści się dostarczanie
programów telewizyjnych drogą telewizji kablowej. Potrzeby takie są jednak
zaspokajane w ramach prowadzonej przez spółdzielnię działalności gospodarczej.
Działalnością taką jest świadczenie usług telekomunikacyjnych, dlatego wraz z jej
rozpoczęciem wybudowana sieć telewizji kablowej przestała być, zdaniem Sądu
Apelacyjnego, częścią nieruchomości i weszła w skład przedsiębiorstwa, co
potwierdza zaświadczenie o wpisie do rejestru przedsiębiorców
telekomunikacyjnych. Koszty utrzymania sieci jak i koszty związane ze
świadczeniem usług telekomunikacyjnych stały się kosztami działalności tego
przedsiębiorstwa. Dostarczenie programów telewizyjnych przez spółdzielnię ma
charakter działalności rynkowej także w stosunku do odbiorców będących jej
członkami. Świadczenie usług odbywa się na podstawie umowy abonamentowej, a
nie w oparciu o regulacje prawa spółdzielczego. Uiszczana przez usługobiorców
opłata nie jest opłatą związaną z kosztami korzystania z lokalu, aczkolwiek na
podstawie uchwały Zebrania Przedstawicieli z dnia 20 maja 2006 r. pobierana jest
w ramach opłat za używanie lokali. Jednakże zgodnie ze statutem spółdzielni,
koszty związane z korzystaniem z usługi telewizji kablowej nie weszły w skład
kosztów związanych z utrzymaniem lokali. Nie są to także koszty związane z
utrzymaniem nieruchomości wspólnych. Opłata abonamentowa nie jest opłatą na
poczet utrzymania wybudowanej infrastruktury, lecz wynagrodzeniem za
dostarczane usługi przez spółdzielnię działającą w charakterze przedsiębiorcy
telekomunikacyjnego, a nie spółdzielnię mieszkaniową jako taką. W świetle
powyższych zapatrywań Sądu Apelacyjnego kwestia dopuszczalności rozliczania
wydatków ponoszonych na utrzymanie własnej infrastruktury telekomunikacyjnej w
6
opłatach za eksploatację lokalu nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia tej sprawy.
Niezależnie bowiem od tego, czy opłaty takie rozliczane są w ramach opłat
eksploatacyjnych, czy też opłat abonamentowych, z uzasadnienia zaskarżonego
wyroku wynika, że nie wpływa to na rynkowy charakter działalności spółdzielni.
W odniesieniu do skargi kasacyjnej zainteresowanego Sąd Najwyższy
stwierdza z kolei, że uzasadnienie wniosku o przyjęcie jej do rozpoznania ze
względu na oczywistą zasadność nie ujawnia, aby Sąd Apelacyjny dopuścił się w
zaskarżonym wyroku ewidentnego, widocznego na pierwszy rzut oka naruszenia
przepisów prawa. Tylko takie naruszenie może zaś powodować oczywistą
zasadność skargi kasacyjnej w rozumieniu art. 3989
§ 1 pkt 4 k.p.c. (por.
postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 3 października 2013 r., III SK 11/13, LEX
nr 1380967 i powołane tam orzecznictwo).
Stwierdzając zatem, że nie zachodzą przyczyny przyjęcia obu skarg
kasacyjnych do rozpoznania, określone w art. 3989
§ 1 k.p.c., Sąd Najwyższy na
podstawie art. 3989
§ 2 k.p.c., a w odniesieniu do kosztów zastępstwa prawnego w
postępowaniu kasacyjnym na podstawie art. 98 § 3 k.p.c. oraz § 13 ust. 4 w
związku z § 18 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września
2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb
Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, orzekł jak w
sentencji.