Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I PK 177/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 19 marca 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Małgorzata Gersdorf (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Zbigniew Myszka
SSN Romualda Spyt
w sprawie z powództwa M. K.
przeciwko Przedsiębiorstwu Montażowemu "K." Spółce z ograniczoną
odpowiedzialnością w S.
o przywrócenie do pracy i wynagrodzenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 19 marca 2014 r.,
skargi kasacyjnej powoda od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w K.
z dnia 5 lutego 2013 r.,
oddala skargę i zasądza od powoda na rzecz strony pozwanej
kwotę 120 (sto dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów
postępowania kasacyjnego.
2
UZASADNIENIE
Powód M. K. domagał się przywrócenia do pracy w pozwanym
Przedsiębiorstwie Montażowym „K.” Sp. z o.o. w związku z dokonanym względem
niego wypowiedzeniem umowy o pracę.
Wyrokiem z dnia 31 sierpnia 2012 r., Sąd Rejonowy w K. zasądził na rzecz
powoda odszkodowanie, oddalając powództwo o przywrócenie do pracy. Sąd
Rejonowy ustalił na potrzeby tego rozstrzygnięcia następujący stan faktyczny.
Powód był zatrudniony u pozwanego na podstawie umowy o pracę na czas
nieokreślony od 4 lutego 1985 r. Z dniem 1 kwietnia 2009 r. powód został
oddelegowany do działu technologii na stanowisko specjalisty technicznego.
W styczniu 2010 r. pozwana rozwiązała z powodem stosunek pracy na
podstawie art. 53 k.p. w związku z wyczerpaniem okresu pobierania zasiłku
chorobowego i świadczenia rehabilitacyjnego. Powód odwołał się od tego
oświadczenia i w toku postępowania strony zawarły ugodę. Pozwany cofnął
oświadczenie o rozwiązaniu stosunku pracy z zachowaniem zajmowanego przez
powoda stanowiska a powód cofnął złożone pozwy.
W okresie od 2008 r. do 2011 r. powód pozostawał niezdolny do pracy przez
894 dni, natomiast przepracował 109 dni. W związku z nieobecnościami powoda w
latach 2010-2011 jego obowiązki musieli wykonywać inni pracownicy, co wiązało
się dla części z nich z obowiązkiem zapoznawania się z dokumentacją spraw, które
prowadził powód. Nie musieli jednak wykonywać pracy w godzinach nadliczbowych.
W dniu 3 listopada 2011 r. pozwany wypowiedział powodowi stosunek pracy.
Jako przyczynę wskazano nieobecność w pracy w latach 2008-2011 przez 894 dni,
co skutkowało dezorganizacją pracy, a tym samym koniecznością wykonywania
zadań powoda przez innych pracowników, co ujemnie wpływało na ich efektywność.
Sąd ocenił, że przyczyna wypowiedzenia stosunku pracy jest nieprawdziwa i
nierzeczywista w rozumieniu art. 45 § 1 k.p. Stwierdził, że fakt zawarcia ugody w
sporze na tle rozwiązania stosunku pracy w styczniu 2010 r. wyklucza możliwość
oceny zasadności niniejszego wypowiedzenia w zakresie nieobecności powoda
sprzed daty zawarcia ugody, a zatem sprzed 21 stycznia 2010 r. Sąd stwierdził, że
nie doszło do dezorganizacji pracy ze względu na nieobecności powoda.
3
Wprawdzie jego zadania wykonywali inni pracownicy, ale nie musieli tego czynić w
godzinach nadliczbowych, a tylko takie „przejęcie” zadań w ocenie sądu
świadczyłoby o dezorganizacji pracy.
Sąd Rejonowy uznał jednak, że przywrócenie powoda do pracy byłoby
niecelowe w rozumieniu art. 45 § 2 k.p. Podkreślił, że podstawową cechą stosunku
pracy jest wykonywanie przez pracownika pracy. Ustalone w sprawie okoliczności
nie dają podstaw do stwierdzenia, że po przywróceniu do pracy powód będzie
wykonywał swoje obowiązki.
Wyrokiem z dnia 5 lutego 2012 r., na skutek apelacji pozwanego, Sąd
Okręgowy w K. zmienił zaskarżone orzeczenie i oddalił powództwo. Sąd Okręgowy
uznał stosunek pracy łączący powoda i pozwanego za iluzoryczny ze względu na
ilość absencji chorobowych powoda. Za formę dezorganizacji pracy uznał fakt, że
inni pracownicy musieli przejmować obowiązki powoda, realizując je obok własnych
zadań.
Uznał także, że zawarcie ugody w przedmiocie rozwiązania z powodem
stosunku pracy w trybie art. 53 k.p. nie ingeruje w sferę faktów, co oznacza, że
wypowiedzenie mogło odnosić się także do okoliczności sprzed daty zawarcia
ugody.
Skargę kasacyjną od tego wyroku wywiódł pełnomocnik powoda. Podniósł,
że Sąd Okręgowy naruszył art. 45 § 1 k.p. przez błędną wykładnię tego przepisu a
także art. 233 § 1 k.p.c. przez niewskazanie dowodów, na podstawie których sąd
przyjął odmienne ustalenia faktyczne od dokonanych przez sąd I instancji.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna została oddalona jako niezasadna.
W ramach podstawy z art. 3983
§ 1 pkt 2 k.p.c. (naruszenia przepisów
postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy) w
skardze podniesiono zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. który nie poddaje się
kontroli kasacyjnej. W myśl art. 3983
§ 3 k.p.c. podstawą skargi kasacyjnej nie
mogą być bowiem zarzuty dotyczące ustalenia faktów lub oceny dowodów.
Ponadto przepis art. 39813
§ 2 k.p.c. stanowi, że w postępowaniu kasacyjnym nie
4
jest dopuszczalne powołanie nowych faktów i dowodów, a Sąd Najwyższy jest
związany ustaleniami faktycznymi stanowiącymi podstawę zaskarżonego
orzeczenia. Art. 3983
§ 3 k.p.c. wprawdzie nie wskazuje expressis verbis
konkretnych przepisów, których naruszenie, w związku z ustalaniem faktów i
przeprowadzaniem oceny dowodów, nie może być przedmiotem zarzutów
wypełniających drugą podstawę kasacyjną, nie ulega jednak wątpliwości, że
obejmuje on art. 233 k.p.c., który określa kryteria oceny wiarygodności i mocy
dowodów (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 23 września 2005 r., III CSK
13/05, OSNC 2006 nr 4, poz. 76; wyroki Sądu Najwyższego: z 4 stycznia 2007 r.,
V CSK 364/06; z 19 października 2010 r., II PK 96/10; z 24 listopada 2010 r., I UK
128/10; z 24 listopada 2010 r., I PK 107/10; postanowienie Sądu Najwyższego z 7
września 2012 r., V CSK 529/11). Zarzut dotyczący naruszenia tego przepisu nie
może być więc uwzględniony.
Niezależnie od tego można na marginesie stwierdzić, że Sąd Okręgowy nie
dokonał modyfikacji ustaleń faktycznych poczynionych w toku postępowania
pierwszoinstancyjnego. Swoje rozstrzygnięcie oparł na tych samych
okolicznościach, dokonując jedynie ich odmiennej oceny, do czego – jako sąd
rozpoznających sprawę meriti – pozostawał w pełni uprawniony.
Ustalenia faktyczne obejmowały kluczowe stwierdzenie, że powód
pozostawał długotrwale chory, korzystając ze zwolnień lekarskich przez okres
niemal 900 dni w ciągu 4 lat. Jeśli ściśle odczytać przedstawiony w skardze
kasacyjnej zarzut naruszenia art. 45 § 1 k.p., to z pewnością nie ma on racji bytu.
Skarżący zarzuca bowiem naruszenie art. 45 § 1 k.p. przez jego błędną
wykładnię. Oznaczałoby to, że kwestionuje wywodzenie z tej normy założenia, iż
wolno rozwiązać stosunek pracy z powodu absencji chorobowych. W
dotychczasowym orzecznictwie Sądu Najwyższego należy natomiast dopatrywać
się linii orzeczniczej, w świetle której można zakwalifikować dopuszczenie
wypowiadalności stosunku pracy z takiego powodu.
W wyroku z dnia 3 listopada 1997 r., sygn. I PKN 327/97, Sąd Najwyższy
jako przyczynę rozwiązania stosunku pracy ze względu na absencje chorobowe
wskazuje te przypadki, w których długość absencji pozostaje na poziomie
porównywalnym z absencjami, uzasadniającymi rozwiązanie stosunku pracy bez
5
wypowiedzenia bez winy pracownika (art. 53 k.p.). Podkreśla, że dezorganizację
pracy powoduje niewykonywanie obowiązków lub ich wykonywanie przez innych
pracowników. Częste i długotrwałe nieobecności podważają bowiem sens istnienia
stosunku pracy, w ramach którego (art. 22 § 1 k.p.) pracownik zobowiązuje się
przede wszystkim wykonywać pracę (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 4
grudnia 1997 r., sygn. I PK N 422/97, oraz z dnia 29 września 1998 r., sygn.
335/98).
Nieobecności powoda miały rzeczywiście charakter długotrwały. Nie ma przy
tym uzasadnienia dla wykluczenia okresów chorobowych, uwzględnionych jako
podstawa rozwiązania stosunku pracy powoda w trybie art. 53 k.p. Strony w
ugodzie odniosły się jedynie do faktu rozwiązania stosunku pracy, unicestwiając
jego skutki prawne. Nie uznały natomiast, że okoliczność nieobecności powoda nie
będzie miała żadnego znaczenia w przyszłości, w szczególności, że stosunek pracy
powoda będzie trwał niezależnie od tych nieobecności.
Wypada zresztą zauważyć, że rozwiązanie w trybie art. 53 k.p., jakkolwiek
jest warunkowane niezdolnością pracownika do pracy analogicznie jak w
niniejszym przypadku, to jednak różni się poważnie od wypowiedzenia. Na potrzeby
wypowiedzenia wystąpić mogą bowiem przerywane, częste okresy absencji.
Rozwiązanie bez wypowiedzenia wymaga, by absencja trwała co do zasady
nieprzerwanie. Nie można zatem wykluczyć, że niemożność rozwiązania stosunku
pracy bez wypowiedzenia, nie umożliwi rozwiązania go za wypowiedzeniem.
Skierowany w skardze kasacyjnej zarzut naruszenia art. 45 § 1 k.p. należy
raczej odczytywać jako zarzut niewłaściwego zastosowania tego przepisu. W tym
też kierunku zmierza się w uzasadnieniu skargi twierdząc, że nie doszło u
pozwanego do dezorganizacji pracy. Skarżący powiela w tym zakresie
argumentację, przyjętą za podstawę rozstrzygnięcia pierwszoinstancyjnego.
Wypada jednak odwołać się ponownie do uzasadnienia przywołanego już
wyroku w sprawie I PKN 327/97 i stwierdzić, że absencje chorobowe dezorganizują
pracę także w aspekcie pozafinansowym. Zmuszają bowiem do każdorazowego (w
przypadkach nieobecności pracownika) reorganizowania pracy, powierzania
obowiązków innym pracownikom, co ingeruje w ich własny tok pracy. Nawet zatem
jeśli nie dochodzi do pracy ponadwymiarowej, to jednak współpracownicy zmuszeni
6
są do wdrażania się w nieswoje obowiązki, w sposób wyrywkowy i niestały.
Pracodawca ma, w odniesieniu do chorego pracownika, poważne trudności w
organizowaniu pracy. Z jednej bowiem strony, zgodnie z art. 22 § 1 k.p., musi
zapewnić mu zatrudnienie w okresach obecności w pracy. Z drugiej strony musi
zapewnić ciągłość realizowanych zadań, co doznaje poważnego utrudnienia w
odniesieniu do osób, które w pracy bywają jedynie obecne. Dlatego rozumiejąc, że
choroba stanowi okoliczność niezawinioną, to jednak dotyczy ona pracownika a nie
pracodawcy. Jeśli nieobecność pracownika z tego powodu trwa zbyt długo albo
często powtarza się, przyznaje się pracodawcy prawo rozwiązania stosunku pracy.
Rozstrzygnięcie zapadło na posiedzeniu niejawnym. Stosownie bowiem do
art. 39811
§ 1 k.p.c. skarga kasacyjna podlega rozpoznaniu na rozprawie tylko w
wypadku, gdy skarżący złoży w tym przedmiocie stosowny wniosek, ale i
jednocześnie w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne. Zagadnienie takie
w sprawie nie wystąpiło, nie było zatem podstaw do rozpoznania skargi na
posiedzeniu jawnym.
W tym stanie rzeczy zaskarżony wyrok odpowiada prawu, wskutek czego
Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.