Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KK 445/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 28 marca 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Zbigniew Puszkarski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Jan Bogdan Rychlicki
SSN Andrzej Stępka
Protokolant Teresa Jarosławska
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Zbigniewa Siejbika,
w sprawie M. O.
skazanej z art. 286 § 3 kk
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 28 marca 2014 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego na niekorzyść skazanej
od wyroku Sądu Rejonowego w B.
z dnia 25 czerwca 2013 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje do ponownego
rozpoznania Sądowi Rejonowemu w B.
UZASADNIENIE
Prokurator Rejonowy w B. oskarżył M. O. o to, że w dniu 17 stycznia 2013 r.
w B., działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej ze z góry powziętym
zamiarem doprowadziła do niekorzystnego rozporządzenia mieniem G. K. w kwocie
170 zł w ten sposób, że na portalu A. nr […] wystawiła do sprzedaży telefon marki
2
Nokia 500, przy czym otrzymała na swoje konto pieniądze w kwocie 170 zł, a
zakupionego telefonu nie wysłała kupującemu ani nie zwróciła pieniędzy, przy czym
czyn ten stanowił wypadek mniejszej wagi,
tj. o przestępstwo z art. 286 § 3 k.k.
Jednocześnie na podstawie art. 335 § 1 k.p.k. prokurator wniósł o wydanie
wobec M. O. wyroku skazującego bez przeprowadzenia rozprawy i wymierzenie
oskarżonej uzgodnionych z nią kary i środka karnego, mianowicie kary grzywny w
wysokości 20 stawek dziennych po 30 zł każda oraz obowiązku naprawienia
szkody.
Wobec zgłoszenia tego wniosku Sąd Rejonowy w B. na posiedzeniu w dniu
25 czerwca 2013 r., pod nieobecność prawidłowo zawiadomionych stron i
pokrzywdzonego, wydał wyrok o sygn. XVI K …/13, na mocy którego uznał
oskarżoną M. O. za winną zarzucanego jej czynu, tj. przestępstwa z art. 286 § 3
k.k. i za to na podstawie tego przepisu skazał ją na karę grzywny w wysokości 20
stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 30 zł. Wymierzył
oskarżonej 60 zł opłaty i obciążył ją kosztami procesu.
Wyrok ten nie został zaskarżony przez żadną ze stron i uprawomocnił się w
dniu 3 lipca 2013 r.
Kasację od tego wyroku wniósł przed upływem terminu określonego w art.
524 § 3 k.p.k. Prokurator Generalny. Na podstawie art. 521 § 1 k.p.k. zaskarżył
wyrok w całości na niekorzyść M. O., zarzucając „rażące i mające wpływ na treść
wyroku naruszenie przepisów prawa procesowego, a mianowicie art. 343 § 7 k.p.k.
w zw. z art. 335 § 1 k.p.k. polegające na uwzględnieniu wniosku prokuratora
złożonego w trybie art. 335 § 1 k.p.k. i wymierzeniu bez przeprowadzenia rozprawy
oskarżonej M. O. kary niezgodnej z uzgodnionymi z oskarżoną warunkami skazania
ujętymi w uprzednio zaakceptowanym przez Sąd wniosku prokuratora z
pominięciem orzeczenia środka karnego w postaci obowiązku naprawienia szkody”.
W konkluzji wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy
Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasację należało uznać za zasadną, bowiem orzekający w sprawie Sąd
rzeczywiście rażąco naruszył przepisy prawa procesowego, a zaistniałe uchybienie
3
miało istotny wpływ na treść orzeczenia. Nie ulega wątpliwości, że wyrokujący na
posiedzeniu, w następstwie umieszczenia przez prokuratora w akcie oskarżenia
wniosku o wydanie wyroku skazującego bez przeprowadzenia rozprawy i
orzeczenie uzgodnionej z oskarżonym kary lub (i) środka karnego, sąd jest
związany treścią takiego wniosku (zob. liczne judykaty Sądu Najwyższego, np.
wyroki: z dnia 17.10.2012 r., III KK 478/11, Lex nr 1226720; z dnia 23.05.2013 r.,
IV KK 57/13, Lex nr 1314559; z dnia 16.07.2013 r., III KK 202/13, Lex nr
1335580; z dnia 15.10.2013 r., III KK 265/13, Lex nr 1380961). Oznacza to, że
bez uzyskania zgody stron, nie może zastosować wobec oskarżonego represji
karnej w innej postaci niż postulowana we wniosku.
Z dokumentów zawartych w aktach niniejszej sprawy wynika, że ówcześnie
podejrzana M. O. zadeklarowała, w uzgodnieniu z prokuratorem, chęć
„dobrowolnego poddania się karze w trybie art. 335 par. 1 k.p.k.”, przy czym zostało
sprecyzowane, że będzie to kara grzywny w wymiarze 20 stawek dziennych po 30
zł, wraz z obowiązkiem naprawienia szkody (protokół przesłuchania podejrzanej –
k. 32, wniosek podejrzanej – k. 33). To uzgodnienie, niesprzeczne z odpowiednimi
przepisami materialnoprawnymi, znalazło wyraz w zawartym w akcie oskarżenia
wniosku o wydanie wobec M. O. wyroku skazującego bez przeprowadzenia
rozprawy. Tymczasem Sąd Rejonowy w B. skazując oskarżoną, poprzestał na
wymierzeniu jej określonej we wniosku kary grzywny, natomiast nie orzekł środka
karnego w postaci obowiązku naprawienia szkody. Rozstrzygnął tak mimo braku
zgody stron na zaniechanie orzeczenia tego obowiązku. Nie ma przy tym
znaczenia okoliczność, że – jak się wydaje – pominięcie środka karnego było raczej
wynikiem nie dość uważnego procedowania Sądu (znalazło to również wyraz w
pomyleniu imienia oskarżonej oraz użyciu niewłaściwej formy osobowej w pkt II
wyroku), a nie intencjonalnego nieorzeczenia tego środka. Finalnie doszło bowiem
do sytuacji przez ustawę nieprzewidzianej: wydania wyroku na posiedzeniu w trybie
art. 343 § 1-6 k.p.k., jednak o treści odbiegającej od uzgodnionej przez strony i
postulowanej we wniosku, o którym mowa w art. 335 § 1 k.p.k., bez poczynienia w
tym względzie modyfikacji przez same strony. W związku z tym nasuwa się uwaga,
że nie jest precyzyjne zawarte w zarzucie kasacji stwierdzenie, iż sąd orzekający
uwzględnił wniosek prokuratora złożony w trybie art. 335 § 1 k.p.k. i bez
4
przeprowadzenia rozprawy wymierzył oskarżonej karę (pojmowaną jako całokształt
represji karnej) odbiegającą od uzgodnionych z nią warunków skazania. Trudno
bowiem mówić o uwzględnieniu wniosku – w rozumieniu art. 343 § 6 k.p.k. – w
sytuacji, gdy wydany wyrok odbiega treścią od postulowanego we wniosku. W grę
wchodzi zatem rażące naruszenie przez Sąd meriti przede wszystkim art. 343 § 6
k.p.k., polegające na zaniechaniu przeprowadzenia rozprawy i wydaniu wyroku, o
treści nie w pełni odpowiadającej złożonemu przez prokuratora wnioskowi.
Wskazanie w kasacji jako naruszonego art. 343 § 7 k.p.k. wydaje się o tyle
wątpliwe, że w kontekście treści tego przepisu („Jeżeli sąd uzna, że nie zachodzą
podstawy do uwzględnienia wniosku, sprawa podlega rozpoznaniu na zasadach
ogólnych”) brak jest podstaw do stanowczego twierdzenia, iż Sąd a quo „uznał”, tj.
po przeprowadzeniu procesu myślowego przyjął, że nie zachodzą podstawy do
uwzględnienia wniosku. Ta uwaga nie zmienia poglądu, że autor kasacji trafnie
wskazał na istotę zaistniałego uchybienia, które wyraża się w wydaniu przez sąd
orzekający w trybie art. 343 k.p.k. wyroku niezgodnego z wnioskiem złożonym
przez prokuratora na podstawie art. 335 § 1 k.p.k.
Mając powyższe na uwadze, Sąd Najwyższy uwzględnił zawarty w kasacji
wniosek i wydał orzeczenie o charakterze kasatoryjnym.
Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy, o ile uzna, że wniosek
prokuratora o wydanie wobec oskarżonej wyroku skazującego bez
przeprowadzenia rozprawy zasługuje na uwzględnienie, wyda wyrok na
posiedzeniu, bacząc by w zakresie wymierzonej kary i środka karnego był on
zgodny z wnioskiem. W przeciwnym wypadku Sąd rozważy celowość wezwania
stron do zmiany poczynionego uzgodnienia, względnie bez podejmowania starania
w tym względzie rozpozna sprawę na zasadach ogólnych.