Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KK 477/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 1 kwietnia 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Tomasz Artymiuk (przewodniczący)
SSN Roman Sądej (sprawozdawca)
SSN Barbara Skoczkowska
Protokolant Anna Korzeniecka-Plewka
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Krzysztofa Parchimowicza,
w sprawie M. B.
skazanego z art. 59 ust. 1 ustawy z dnia 29.07.2005 r. o przeciwdziałaniu
narkomanii
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 1 kwietnia 2014 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego na niekorzyść
od wyroku Sądu Rejonowego w Z.
z dnia 3 września 2013 r.,
uchyla zaskarżony wyrok w części dotyczącej rozstrzygnięcia
o karze pozbawienia wolności za czyn przypisany w punkcie
pierwszym wyroku oraz orzeczenie o karze łącznej i w tym
zakresie przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi
Rejonowemu w Z.
2
UZASADNIENIE
W dniu 10 lipca 2013r., Prokurator Rejonowy w Z. skierował do Sądu
Rejonowego w Z. akt oskarżenia przeciwko M. B., zarzucając mu dwa występki:
pierwszy z art. 59 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu
narkomanii w zw. z art. 12 k.k.; drugi z art. 62 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o
przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 12 k.k.
Wraz z aktem oskarżenia prokurator złożył wniosek w trybie art. 335 k.p.k. o
skazanie oskarżonego bez przeprowadzenia rozprawy i wymierzenie mu: za
pierwszy czyn kary roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności, kary 200 stawek
dziennych grzywny po 20 zł każda oraz środka karnego w postaci przepadku
osiągniętej korzyści w kwocie 380 zł; za drugi czyn kary roku i 4 miesięcy
pozbawienia wolności; kary łącznej 2 lat i 4 miesięcy pozbawienia wolności z
warunkowym jej zawieszeniem na okres 5 lat (na podstawie art. 343 § 2 pkt 2 k.p.k.)
wraz z oddaniem oskarżonego pod dozór kuratora w okresie próby; środka karnego
w postaci przepadku dowodów rzeczowych.
Na posiedzeniu w dniu 3 września 2013r. Sąd Rejonowy w Z. uwzględnił
wniosek prokuratora.
Wyrokiem tego Sądu z dnia 3 września 2013r. M.B. został uznany za
winnego zarzucanych mu czynów. Za pierwszy czyn, kwalifikowany z art. 59 ust. 1
ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 12 k.k.
wymierzona została mu kara 6 miesięcy pozbawienia wolności. Za podstawę
prawną skazania za drugi z zarzucanych czynów przyjęto art. 62 ust. 2 ustawy z
dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii. Pozostałe rozstrzygnięcia
zawarte w wyroku tożsame były z tymi wskazanymi we wniosku prokuratora.
Ponadto rozstrzygnięto o kosztach postępowania.
Wyrok nie został zaskarżony i uprawomocnił się z upływem dnia 10 września
2013r.
Kasację od tego wyroku w dniu 16 grudnia 2013r., na niekorzyść M. B.,
wniósł Prokurator Generalny. Zaskarżając to orzeczenie w całości, zarzucił mu
rażące i mające istotny wpływ na treść orzeczenia naruszenie przepisów prawa
karnego procesowego, a mianowicie art. 343 § 7 k.p.k. w zw. z art. 335 § 1 k.p.k.,
polegające na uwzględnieniu przez sąd wniosku o skazanie M. B. bez
3
przeprowadzenia rozprawy i orzeczenie uzgodnionej z oskarżonym kary oraz
środków karnych i wydaniu wyroku niezgodnego z tym wnioskiem, poprzez
orzeczenie w punkcie I wyroku za czyn z art. 59 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005r.
o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 12 k.k. kary jednostkowej pozbawienia
wolności w wysokości 6 miesięcy, w sytuacji, gdy we wniosku jej wymiar określono
na rok i 6 miesięcy, skutkiem czego doszło do obrazy przepisów prawa
materialnego, tj. art. 59 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu
narkomanii, poprzez orzeczenie w punkcie I kary jednostkowej poniżej ustawowego
zagrożenia oraz art. 86 § 1 k.k., poprzez orzeczenie w punkcie V kary łącznej
pozbawienia wolności w rozmiarze przekraczającym sumę podlegających łączeniu
kar jednostkowych orzeczonych za poszczególne przestępstwa. Autor kasacji
wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi
Rejonowemu do ponownego rozpoznania.
Na rozprawie kasacyjnej prokurator Prokuratury Generalnej ograniczył
zakres zaskarżenia do kary jednostkowej pozbawienia wolności za czyn przypisany
w punkcie pierwszym wyroku oraz do kary łącznej i wniósł o uchylenie
zaskarżonego wyroku w tym zakresie i przekazanie w nim sprawy do ponownego
rozpoznania Sądowi pierwszej instancji.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasację Prokuratora Generalnego, wraz z dokonaną na rozprawie
kasacyjnej modyfikacją, należało uznać za w pełni zasadną.
Prokurator Generalny, zgodnie z art. 521 § 1 k.p.k., uprawniony jest do
wniesienia kasacji od każdego prawomocnego orzeczenia. Skarżący wniósł kasację
na niekorzyść skazanego z zachowaniem sześciomiesięcznego terminu
wskazanego w art. 524 § 3 k.p.k., wobec czego możliwym było jej uwzględnienie.
Granice postępowania kasacyjnego, zgodnie z art. 536 k.p.k., zakreślone zostały
treścią podniesionego zarzutu, a w sprawie nie wystąpiły wypadki uzasadniające
ich przekroczenie.
W toku postępowania karnego istotnie doszło do naruszenia art. 343 § 7
k.p.k. w zw. z art. 335 k.p.k. Utrwalonym jest w orzecznictwie Sądu Najwyższego
stanowisko, że Sąd orzekając w trybie art. 343 k.p.k. związany jest ustaleniami
poczynionymi pomiędzy oskarżonym a prokuratorem. Modyfikacje wymiaru kar i
4
środków karnych zaproponowanych we wniosku możliwe są tylko i wyłącznie po ich
zaakceptowaniu przez obydwie strony tego porozumienia (por. wyroki Sądu
Najwyższego z dnia 22 sierpnia 2013r., sygn. akt II KK 199/13, Lex nr 1350542; z
dnia 23 maja 2013r., sygn. akt IV KK 57/13, Lex nr 1314559). Ponadto ustalone
propozycje co do kar i środków karnych muszą być zgodne z normami prawa
materialnego (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 25 września 2013r., sygn. akt
113/13, Lex nr 1375770; z dnia 10 lipca 2013r., sygn. akt IV KK 186/13, Lex nr
1331367).
Zaskarżonym wyrokiem, pomimo wcześniejszego uwzględnienia wniosku
prokuratora w trybie art. 335 k.p.k., orzeczono odnośnie do czynu
zakwalifikowanego jako występek z art. 59 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005r. w
zw. z art. 12 k.k. karę inną niż uzgodniona. We wniosku wymiar tej kary określono
bowiem na rok i 6 miesięcy pozbawienia wolności, natomiast zaskarżonym
wyrokiem wymierzono karę 6 miesięcy pozbawienia wolności. Podkreślić przy tym
należy, że wymiar tej kary określony został poniżej dolnej granicy zagrożenia
ustawowego z art. 59 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, który przewiduje
karę pozbawienia wolności od roku do 10 lat. Konsekwencją tego uchybienia było
również naruszenie przy wymiarze kary łącznej pozbawienia wolności art. 86 § 1
k.k., albowiem przy tak orzeczonym wymiarze kar jednostkowych pozbawienia
wolności, kara łączna, chociaż czyniąc zadość wnioskowi prokuratora, przekroczyła
swoją górną granicę, ustalaną, co do zasady, poprzez sumę kar jednostkowych.
Wprawdzie uzasadnienie wyroku Sądu Rejonowego nie zostało sporządzone,
to jednak z samej treści wyroku jednoznacznie wynika – co wykazuje wysokość
orzeczonej kary łącznej oraz pozostałe rozstrzygnięcia – że Sąd ten w istocie nie
zakwestionował uzgodnionego z M. B. konsensualnego zakończenia sprawy, ale na
skutek przeoczenia zamiast orzeczenia za pierwszy czyn kary w wysokości roku i 6
miesięcy pozbawienia wolności, orzekł karę 6 miesięcy pozbawienia wolności.
Rzecz jasna, w tej sytuacji procesowej tryb przewidziany w art. 105 k.p.k. nie mógł
mieć zastosowania, a koniecznym było, poprzez wniesienie nadzwyczajnego
środka zaskarżenia, doprowadzenie do stanu zgodnego z przepisami prawa
materialnego (art. 59 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz art. 86 § 1
k.k.) oraz procesowego (art. 335 § 1 k.p.k. i art. 343 § 7 k.p.k.). Na podzielenie
5
zasługiwało stanowisko prokuratora wyrażone na rozprawie kasacyjnej, że do
osiągnięcia tego stanu nie jest konieczne uchylenie zaskarżonego wyroku w całości,
a możliwe jest wydanie orzeczenia kasatoryjnego, ograniczonego jedynie do tych
części zaskarżonego wyroku, w których nastąpiło podniesione w kasacji rażące
naruszenie przepisów prawa materialnego i procesowego. Dlatego też Sąd
Najwyższy zaskarżony wyrok uchylił jedynie w części dotyczącej rozstrzygnięcia o
karze pozbawienia wolności za czyn przypisany w jego punkcie pierwszym oraz
orzeczenie o karze łącznej, w dotychczasowej postaci naruszającej art. 86 § 1 k.k.
W obecnej sytuacji procesowej uznać należy, że nadal aktualność
zachowuje złożony w trybie art. 335 § 1 k.p.k. wniosek prokuratora, a Sąd pierwszej
instancji ma możliwość jego uwzględnienia na posiedzeniu w trybie art. 343 § 7
k.p.k., również w takim zakresie, w jakim zapadło orzeczenie kasatoryjne. Pomimo
zatem, że obecnie prawomocne pozostaje rozstrzygnięcie o karze za drugi
przypisany czyn oraz pozostałe nieuchylone rozstrzygnięcia, Sąd Rejonowy ma
możliwość orzeczenia kary pozbawienia wolności za czyn pierwszy zgodnie z
wnioskiem prokuratora oraz takiego też orzeczenia o karze łącznej, przy czym
niezbędnym będzie ponowne orzeczenie o warunkowym zawieszeniu jej wykonania
(w zaskarżonym wyroku orzeczono o warunkowym zawieszeniu wykonania kary
łącznej, a zatem obecnie to rozstrzygnięcie dotyczy kary pozbawienia wolności
orzeczonej za drugi z przypisanych oskarżonemu czynów), z uwzględnieniem
regulacji przewidzianej w art. 538 § 3 k.p.k.
Kierując się przedstawioną powyżej argumentacją Sąd Najwyższy orzekł, jak
w części dyspozytywnej wyroku.