Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I UK 400/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 23 kwietnia 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Roman Kuczyński (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Bogusław Cudowski
SSN Zbigniew Hajn
w sprawie z odwołania M. T.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych z udziałem zainteresowanej E. T.
o zasiłek chorobowy oraz zwrot zasiłku chorobowego i macierzyńskiego,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 23 kwietnia 2014 r.,
skargi kasacyjnej ubezpieczonego od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w K.
z dnia 22 listopada 2012 r.,
uchyla zaskarżony wyrok w zakresie odnoszącym się do
decyzji organu rentowego z dnia 22 czerwca 2011 r. znak: […] i
przekazuje sprawę Sądowi Okręgowemu w K. do ponownego
rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.
UZASADNIENIE
2
Zakład Ubezpieczeń Społecznych decyzją z dnia 16 czerwca 2011 r.
odmówił M. T. prawa do wypłaty zasiłku chorobowego za okresy: od 16.07.2010 r.
do 19.07.2010 r.; od 23.11.2010 r. do 04.01.2011 r.; od 18.01.2011 r. do
16.06.2011 r. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że niezdolność do
pracy M. T. wystąpiła w okresie, gdy nie podlegał on ubezpieczeniu chorobowemu,
bądź też nie posiadał wymaganego ustawą 90- dniowego nieprzerwanego
ubezpieczenia chorobowego. Następnie organ rentowy decyzją z dnia 22 czerwca
2011 r. zobowiązał M. T. do zwrotu nienależnie pobranego przez E. T.: zasiłku
chorobowego z funduszu chorobowego za okres od 22.12.2009 r. do 29.04.2010 r.
w kwocie 7.107,90 zł oraz odsetek w kwocie 1.187,86 zł; zasiłku macierzyńskiego z
funduszu chorobowego za okres od 30.04.2010 r. do 30.09.2010 r. w kwocie
8.485,40 zł oraz odsetek w kwocie 1.006,47 zł. W uzasadnieniu decyzji organ
rentowy podniósł, że wskutek uprawomocnienia się decyzji ZUS z dnia 3 listopada
2010 r., na mocy której M. T. został objęty ubezpieczeniem społecznym z tytułu
prowadzenia pozarolniczej działalności, powstała zaległość w opłaceniu składek.
Tym samym zdaniem organu rentowego składki na dobrowolne ubezpieczenie
chorobowe za E. T. - osobę współpracującą przy prowadzeniu działalności
gospodarczej - za okres od 9.2009 r. do 10.2010 r. zostały opłacone w
niewłaściwej, zaniżonej wysokości. Dlatego też E. T. została wyłączona z
dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego od 9 września 2009 r.
Wyrokiem z dnia 4 września 2012 r. Sąd Rejonowy w K. zmienił decyzję z
dnia 16 czerwca 2011 r. i przyznał M. T. zasiłki chorobowe za okres od 16.07.2010
r. do 19.07.2010 r., od 23.11.2010 r. do 4.01.2011 r., od 18.01.2011 r. do
16.06.2011 r. (pkt 1), oddalił odwołanie od tej decyzji w pozostałym zakresie (pkt 2).
Ponadto zmienił decyzję z dnia 22 czerwca 2011 r. i ustalił, że M. T. nie jest
zobowiązany do zwrotu zasiłku chorobowego pobranego przez E. T. za okres od
22.12.2009 r. do 29.04.2010 r. w kwocie 7107,90 zł i zasiłku macierzyńskiego za
okres od 30.04.2010 r. do 30.09.2010 r. w kwocie 8.485,40 zł (pkt 3).
Powyższy wyrok został zaskarżony przez organ rentowy w zakresie
dotyczącym przyznania zasiłków chorobowych M. T. za okresy od 16.07.2010 r. do
19.07.2010 r., od 23.11.2010 r. do 4.01.2011 r., od 18.01.2011 r. do 5.06.2011 r.,
oraz w części dotyczącej, zmiany decyzji z dnia 22.06.2011 r. i ustalenia, że M. T.
3
nie jest zobowiązany do zwrotu zasiłku chorobowego pobranego przez E. T. za
okres od 22.12.2009 r. do 29.04.2010 r. w kwocie 7.107,90 zł i zasiłku
macierzyńskiego za okres od 30.04.2010 r. do 30.09.2010 r. w kwocie 8.485,40 zł.
Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 22
listopada 2012 r. zmienił pkt 1 i 3 zaskarżonego wyroku i oddalił odwołanie od
decyzji z dnia 16 czerwca 2011 r. oraz odwołanie od decyzji z dnia 22 czerwca
2011 r. Sąd Okręgowy stwierdził, że Sąd pierwszej instancji w części poczynił
nieprawidłowe ustalenia faktyczne co do zadłużenia M. T. i wykazywania przez
niego wymaganego okresu karencji do uzyskania prawa do zasiłków chorobowych
za sporne okresy oraz co do wykazywania przez osobę współpracującą podlegania
dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu i wykazywania co do niej
wymaganego okresu do przyznania świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Sąd
wskazał, że w okolicznościach faktycznych sprawy zostało ustalone, co następuje:
odwołujący prowadził działalność gospodarczą w zakresie doradztwa podatkowego
od 2003 r. Z tego tytułu zgłoszony był wyłącznie do ubezpieczenia zdrowotnego od
1.11.2005 r. do 31.12.2009 r., a od dnia 1.01.2010 r. do ubezpieczenia
społecznego z tytułu działalności gospodarczej. W okresie od 1.11.2005 r. do
31.12.2009 r. odwołujący był zatrudniony w PPHU P. A. M. w wymiarze 1
/4 etatu, a
od 1.04.2007 r. do 31.12.2008 r. u J. H. w pełnym wymiarze czasu pracy. Decyzją z
dnia 3 listopada 2010 r. organ rentowy stwierdził, że odwołujący podlega
obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu działalności gospodarczej w
okresie od 1.12.2005 r. do 31.12.2005 r., od 1.12.2006 r. do 31.03.2007 r. i od
1.01.2009 r. do 31.12.2009 r. Organ rentowy po uprawomocnieniu się decyzji z dnia
3 listopada 2010 r. wzywał odwołującego do złożenia dokumentów korygujących.
Odwołujący nie złożył takich dokumentów, stąd organ rentowy dokonał rozliczenia
jego konta, stwierdzając, że odwołujący nie wykazuje okresu dobrowolnego
ubezpieczenia chorobowego, aby uzyskać prawo do zasiłku chorobowego dla
siebie i dla swojej żony - zgłoszonej do ubezpieczenia społecznego jako osoba
współpracująca od dnia 9.09.2009 r. Od stycznia 2010 r. odwołujący opłacał składki
na ubezpieczenie społeczne ubezpieczenia chorobowe w kwotach
odpowiadających kwotom należnym za dany miesiąc. W dniu 9.09.2009 r. do
31.10.2010 r. odwołujący zgłosił do ubezpieczenia społecznego jako osobę
4
współpracującą swoją żonę E. T. W okresie od 22.11.2009 r. do 29.04.2010 r. E. T.
przebywała na zwolnieniu lekarskim, a od 30.04.2010 r. do 30.09.2010 r. na urlopie
macierzyńskim. Świadczenia powyższe dla E. T. organ rentowy wypłacił.
Zadłużenia M. T. w dacie ubiegania się o zasiłek chorobowy z tytułu jego
niezdolności do pracy oraz o świadczenia z ubezpieczenia społecznego - zasiłek
chorobowy i zasiłek macierzyński dla osoby współpracującej wynosiło 14.292,22 zł
z tytułu składek na FUS, FUZ i FP i FGŚP plus odsetki od tych należności 6.121,00
zł. W oparciu o powyższe ustalenia faktyczne Sąd Okręgowy stwierdził, że
odwołujący nie wykazał wymaganego okresu opłacania składek na ubezpieczenie
społeczne do przyznania prawa do zasiłków chorobowych oraz zasiłków
chorobowych i macierzyńskich dla osoby współpracującej. Sąd Okręgowy nie
podzielił poglądu Sądu pierwszej instancji, że organ rentowy nie miał prawa
przeliczyć konta odwołującego, ustalić stanu zadłużenia, zaliczyć dokonane wpłaty
na ubezpieczenie dobrowolne na ubezpieczenie obowiązkowe. Wskazał, że w tym
zakresie obowiązują przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie
ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585) i rozporządzenia
Rady Ministrów z dnia 18 kwietnia 2008 r. w sprawie szczegółowych zasad trybu
postępowania w sprawach rozliczania składek, do których poboru jest zobowiązany
ZUS (Dz.U. Nr 78, poz. 465). W sytuacji stwierdzenia nieprawidłowości w
zgłoszeniach dokonywanych przez odwołującego w latach przed 2010 r. organ
rentowy powinien ustalić stan zadłużenia odwołującego zarówno z jego własnego
ubezpieczenia oraz z tytułu ubezpieczenia osoby współpracującej. Gdy odwołujący
składał wnioski o wypłatę świadczeń z ubezpieczenia dobrowolnego chorobowego
w lipcu, listopadzie i grudniu 2010 r. wiedział, że zalega ze składkami za okresy
wcześniejsze. Dotyczy to także okresu w lipcu 2010 r., gdyż wiedział, że deklaracje
nie odpowiadały stanowi faktycznemu. Nie można stwierdzić, że w momencie, gdy
odwołujący zaczął opłacać składki na wszystkie ubezpieczenia w kwotach
odpowiadających wymaganym od stycznia 2010 r., nastąpiło oddzielenie jego
sytuacji sprzed 2010 r. od sytuacji po 1 stycznia 2010 r. Sąd wskazał, że w myśl art.
ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia
społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2010 r. Nr 77, poz. 512)
ubezpieczony nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 90 dni
5
nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego - jeśli ubezpieczony jest dobrowolnie.
Do okresów ubezpieczenia chorobowego wlicza się poprzednie okresy
ubezpieczenia chorobowego, jeśli przerwa między nimi nie przekroczyła 30 dni.
Odwołujący przez fakt zalegania z opłacaniem składek na ubezpieczenie
obowiązkowe nie wykazał wymaganego okresu karencji do przyznania prawa do
zasiłków chorobowych. Dotyczy to także zasiłku chorobowego i macierzyńskiego
dla osoby współpracującej. Zgodnie z art. 66 powołanej ustawy, wypłatę zasiłku z
ubezpieczenia chorobowego i macierzyńskiego wstrzymuje się, jeśli prawo do
zasiłku ustało albo wcale nie przysługiwało. Z kolei w myśl art. 84 ustawy z dnia 13
października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych osoba, która pobrała
nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych jest obowiązana do jego
zwrotu, wraz z odsetkami. Za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się
świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa
do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba
pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania oraz
świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub
fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w
błąd organu wypłacającego świadczenie przez osobę pobierającą świadczenie.
Zgodnie z ust. 6 powołanego przepisu, jeżeli pobranie nienależnych świadczeń
spowodowane było przekazaniem przez płatnika składek lub inny podmiot
nieprawdziwych danych mających wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość,
obowiązek zwrotu tych świadczeń wraz z odsetkami, obciąża odpowiednio płatnika
lub inny podmiot. W ocenie Sądu, wypłacenie świadczeń dla osoby współpracującej
nastąpiło na skutek świadomego wprowadzenia w błąd organu rentowego przez
odwołującego. Świadczy o tym chociażby sprawa dotycząca próby wykazania
istnienia innej podstawy ubezpieczenia, będąca przedmiotem rozważań w toku
niniejszego postępowania, a także wcześniejsze próby niepodlegania
ubezpieczeniu społecznemu z tytułu działalności gospodarczej, których dotyczyła
decyzja z dnia 3 listopada 2010 r. Sąd Okręgowy stwierdził, że w momencie, gdy
odwołujący składał wnioski o wypłatę świadczeń z ubezpieczenia społecznego dla
osoby współpracującej i dla siebie, wiedział, że podane we wnioskach dane nie
odpowiadają stanowi faktycznemu. Odwołujący podał nieprawdziwe informacje o
6
stanie swojego zadłużenia. Wobec powyższego Sąd uznał, że odwołujący nie
posiadał wymaganego przepisem art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 25 czerwca
1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby
i macierzyństwa (tekst jednolity: Dz.U. z 2010 r. Nr 77, poz. 512) okresu
dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego podobnie jak i zainteresowana E. T. i
uznał, że zaistniały warunki do obciążenia M. T. obowiązkiem zwrotu nienależnie
pobranych świadczeń dla osoby współpracującej.
M. T. od wyroku Sądu Apelacyjnego wniósł skargę kasacyjną zaskarżając to
orzeczenie w całości poprzez błędną wykładnię przepisów art. 47 ust. 1 pkt 3 i art.
47 ust. 6 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń
społecznych w związku z § 11 ust. 1, ust. 3 i § 12 ust. 1, ust. 2, ust. 3, ust. 4, ust. 5
rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 kwietnia 2008 r. w sprawie
szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach rozliczenia składek, do
których poboru jest zobowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych polegającą na
przyjęciu, że organ rentowy był uprawniony do ponownego przeliczenia konta
powoda i zaliczenia dokonanych przez niego płatności na dobrowolne
ubezpieczenie chorobowe niezgodnie z oznaczeniem wskazanym przez powoda na
dokumencie płatniczym, na skutek czego zastosował (chociaż nie powinien) art. 14
ust. 2 pkt 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych; błędną wykładnię
przepisów art. 84 ust. 1, ust. 2 pkt 1 i 2, ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń
społecznych przez przyjęcie, że w sprawie doszło do pobrania nienależnego
świadczenia; niewłaściwe zastosowanie art. 31 ustawy o systemie ubezpieczeń
społecznych w związku z art. 51 § 1, art. 59 § 1 pkt 1, art. 60 § 1 i art. 62 § 1
ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa poprzez jego pominięcie,
co doprowadziło do wadliwej wykładni przepisów art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 25
czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie
choroby i macierzyństwa i w konsekwencji przyjęcia, że powód oraz osoba
współpracująca nie posiadali 90 dniowego okresu wyczekiwania. Mając powyższe
na uwadze ubezpieczony wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku Sądu
Okręgowego w całości i przekazanie sprawy temu Sądowi do ponownego
rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania.
7
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna okazała się uzasadniona w zakresie odnoszącym się do
decyzji organu rentowego z dnia 22 czerwca 2011 r. w przedmiocie zobowiązania
M. T. do zwrotu nienależnie pobranego przez osobę współpracującą – E. T. zasiłku
chorobowego oraz zasiłku macierzyńskiego. Natomiast skarga kasacyjna
dotycząca decyzji organu rentowego z dnia 16 czerwca 2011 r. w sprawie o zasiłek
chorobowy jako niedopuszczalna została postanowieniem Sądu Okręgowego w K.
z dnia 16 września 2013 r. odrzucona.
W pierwszej kolejności wskazać należy, że ustalenie Sądu drugiej instancji,
że odwołujący nie posiadał wymaganego przepisem art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia
25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w
razie choroby i macierzyństwa (tekst jednolity: Dz.U. z 2010 r. Nr 77, poz. 512)
okresu do nabycia prawa do zasiłków chorobowych - to jest zasiłku chorobowego
wypłaconego osobie współpracującej, jak również zasiłku macierzyńskiego
wypłaconego osobie współpracującej ubezpieczonego - jest błędne.
Zgodnie z art. 2 powołanej ustawy świadczenia pieniężne z ubezpieczenia
społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwanego dalej „ubezpieczeniem
chorobowym”, obejmują: zasiłek chorobowy; świadczenie rehabilitacyjne; zasiłek
wyrównawczy; zasiłek macierzyński; zasiłek opiekuńczy. Zakres przedmiotowy
poszczególnych świadczeń z ubezpieczenia chorobowego jest różny. Podzielić go
można ze względu na ryzyko ubezpieczeniowe. W zakresie ryzyka chorobowego
będą mieściły się zasady nabywania prawa do zasiłku chorobowego, świadczenia
rehabilitacyjnego oraz zasiłku wyrównawczego, natomiast w zakresie ochrony
macierzyństwa - zasady nabywania prawa do zasiłku macierzyńskiego i
opiekuńczego. Nabycie prawa do zasiłku chorobowego w myśl art. 4 ustawy o
świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i
macierzyństwa uzależnione jest od przebycia w ubezpieczeniu określonego czasu.
Czas ten, nazywany okresem wyczekiwania (okresem karencji), uzależnia nabycie
prawa do zasiłku od pozostawania przez wymagany czas nieprzerwanie w
ubezpieczeniu chorobowym (por. uchwała SN z dnia 29 października 2002 r.,
III UZP 8/02, OSNP 2003 nr 8, poz. 205; Biul. SN 2002 nr 10, s. 4; OSNP-wkł. 2002
8
nr 24, poz. 4; Wokanda 2003 nr 6, s. 21; OSP 2004 z. 5, poz. 65). Z kolei zasiłek
macierzyński nie podlega rygorom z art. 4 powołanej ustawy. Warunki nabycia
powyższego świadczenia są zgoła odmienne i wyczerpująco zostały uregulowane
art. 29 powołanej ustawy. Zgodnie z tym przepisem zasiłek macierzyński
przysługuje ubezpieczonej, która w okresie ubezpieczenia chorobowego albo w
okresie urlopu wychowawczego: - urodziła dziecko, przyjęła na wychowanie
dziecko w wieku do siódmego roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego
podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego - do 10 roku życia, i wystąpiła
do sądu opiekuńczego w sprawie jego przysposobienia, - przyjęła na wychowanie
dziecko w wieku do siódmego roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego
podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego - do 10 roku życia, na
wychowanie w ramach rodziny zastępczej (nie dotyczy to rodziny zastępczej
zawodowej niespokrewnionej z dzieckiem). Zasiłek macierzyński przysługuje
również ubezpieczonemu, który w okresie ubezpieczenia chorobowego: - przyjął na
wychowanie dziecko w wieku do siódmego roku życia, a w przypadku dziecka,
wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego - do 10 roku
życia, i wystąpił do sądu opiekuńczego w sprawie jego przysposobienia, - przyjął na
wychowanie dziecko w wieku do siódmego roku życia, a w przypadku dziecka,
wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego - do 10 roku
życia, na wychowanie w ramach rodziny zastępczej (nie dotyczy to rodziny
zastępczej zawodowej niespokrewnionej z dzieckiem). Mając powyższe na uwadze
już z tego powodu zaskarżone orzeczenie nie odpowiada prawu w zakresie
przyjęcia przez Sąd Okręgowy, że wymóg 90 dni wyczekiwania (okres karencji) z
art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy, ma również zastosowanie do osób, które spełniają
przesłanki nabycia prawa do zasiłku macierzyńskiego, o którym stanowi art. 29
powołanej ustawy.
Oceniając zasadność dokonania przez organ rentowy przeliczenia konta
odwołującego, na skutek czego organ rentowy ustalił stan zadłużenia i zaliczył
dokonane wpłaty na ubezpieczenie dobrowolne na wcześniejsze okresy
ubezpieczenia obowiązkowego, stwierdzić należy, że żaden z zastosowanych
przez organ rentowy przepisów (w szczególności art. 84 ust. 1, 2 i 6 ustawy o
systemie ubezpieczeń społecznych) nie przewiduje fikcji prawnej, pozwalającej
9
organowi rentowemu dokonać przeliczenia konta ubezpieczonego, z pominięciem
prawidłowo wypełnionych deklaracji ubezpieczeniowych i dokonanych na ich
podstawie terminowych wpłat, w ten sposób, że organ zalicza wpłaty za te okresy
na poczet zaległych składek. Wręcz przeciwnie na podstawie art. 49 ust. 1 ustawy o
systemie ubezpieczeń Społecznych w myśl § 11 rozporządzenia Rady Ministrów z
dnia 18 kwietnia 2008 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w
sprawach rozliczenia składek, do których poboru jest zobowiązany Zakład
Ubezpieczeń Społecznych, organ rentowy może dokonać rozliczenia dokonanej
przez płatnika składek wypłaty na koncie płatnika i zewidencjonowania danych na
koncie za dany miesiąc kalendarzowy na podstawie deklaracji oraz raportów lub
deklaracji korygującej i raportów korygujących, zgodnie z oznaczeniem dokonanym
przez płatnika składek. Podkreślenia wymaga to, że decyzja wymiarowa ma
charakter jedynie deklaratoryjny, określając zakres wynikającego z ustawy
obowiązku. Wykładnię art. 47 ustawy systemowej należy dokonywać z
uwzględnieniem innych przepisów: przepisu art. 46 ust. 1 ustawy systemowej, który
nakłada na płatnika obowiązek obliczenia, rozliczenia i opłacenia należnych
składek za każdy miesiąc kalendarzowy, według zasad wynikających z przepisów
ustawy a także przepisu art. 31 ustawy systemowej stanowiącego, że do należności
z tytułu składek stosuje się odpowiednio między innymi przepis art. 51 § 1 ustawy z
dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja Podatkowa (jednolity tekst: Dz.U. z 2005 r. Nr 8,
poz. 60 ze zm.), w myśl którego zaległością podatkową (odpowiednio składkową)
jest podatek niezapłacony w terminie płatności oraz art. 62 § 1 powyższej ustawy,
w myśl którego jeżeli na podatniku ciążą zobowiązania z różnych tytułów, dokonaną
wpłatę zalicza się na poczet podatku, począwszy od zobowiązania o
najwcześniejszym terminie płatności, chyba że podatnik wskaże, na poczet którego
zobowiązania dokonuje wpłaty. Organ rentowy decyzją z dnia 3 listopada 2011 r.
wydał prawomocną decyzję, na mocy której stwierdził, że ubezpieczony jako osoba
prowadząca pozarolniczą działalność podlega również obowiązkowo ubezpieczeniu
społecznemu za okres wcześniejszy tj. od 1.12.2005 r. do 31.12.2005 r., od
1.12.2006 r. do 31.07.2007 r. i od 1.01.2009 r. do 31.12.2009 r. W związku z
powstaniem tej zaległości organ rentowy nie przystąpił jednak do wszczęcia
postępowania zmierzającego do wyegzekwowania zaległych składek, ale dokonał
10
samowolnego przeliczenia konta powoda i wszystkie dotychczasowe jego wpłaty
zaliczył na poczet zobowiązań o najwcześniejszym terminie płatności.
Ubezpieczony na deklaracjach i dokumentach płatniczych (przelewach) wyraźnie
wskazywał za jaki okres dokonywane są wpłaty, stąd zaliczanie ich przez organ
rentowy na inne okresy (miesiące) rozliczeniowe bez wiedzy i aktywności w tym
zakresie ubezpieczonego, było niedopuszczalne i prowadziło do naruszenia
powołanych wyżej przepisów. Konsekwencją wyżej wskazanego „przeliczenia” było
fikcyjne (niezgodne ze stanem faktycznym) przesunięcie terminu okresu
wyczekiwania wymaganego do przyznania prawa do zasiłku chorobowego i
macierzyńskiego oraz terminu i wysokości należnej składki wpłacanej przez
ubezpieczonego w okresie ubezpieczenia po 1 stycznia 2010 r. W niniejszej w
sprawie nie doszło do pobrania nienależnego świadczenia, w sytuacji, gdy organ
rentowy nie podjął czynności zmierzających do wyegzekwowania zaległych składek
ustalonych prawomocną decyzję z dnia 3 listopada 2011 r. Stwierdzone powyższą
decyzją zaległości podlegają egzekucji na zasadach wskazanych w przepisach
ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji i nie mogą rodzić kolejnych
negatywnych skutków dla ubezpieczonego na przyszłość, dotyczących prawa do
ubezpieczeń społecznych. Wskazać należy, że za te okresy przyszłe ubezpieczony
opłacił składki na bieżąco i w należnych wysokościach. Tym samym, gdy
odwołujący zaczął opłacać składki na wszystkie ubezpieczenia w kwotach
odpowiadających wymaganym od stycznia 2010 r., nastąpiło oddzielenie jego
sytuacji sprzed 2010 r. (prawomocnie ustalonej decyzja z dnia 3 listopada 2011 r.)
od sytuacji po 1 stycznia 2010 r.
Mając powyższe na uwadze, Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.