Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I PK 290/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 21 maja 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec (przewodniczący,
sprawozdawca)
SSN Zbigniew Myszka
SSN Romualda Spyt
w sprawie z powództwa M. C.
przeciwko S.-A. Spółce z o.o. w W.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 21 maja 2014 r.,
skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w K.
z dnia 27 czerwca 2013 r.
uchyla zaskarżony wyrok w pkt I w części zmieniającej wyrok
Sądu Rejonowego w K. i w tym zakresie przekazuje sprawę
Sądowi Okręgowemu w K. do ponownego rozpoznania i
orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.
UZASADNIENIE
2
Wyrokiem z dnia 11 grudnia 2012 r. Sąd Rejonowy w K. oddalił powództwo
M. C. przeciwko S.-A. Spółce z o.o. w W. o odszkodowanie za niezgodne z prawem
rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia oraz wynagrodzenie za czas
pozostawania bez pracy. Podstawę rozstrzygnięcia stanowiły następujące
ustalenia.
Powódka od dnia 5 lutego 2010 r. przez 182 dni pozostawała na zwolnieniu
lekarskim, a w okresie od 11 sierpnia 2010 r. do 6 lutego 2011 r. na świadczeniu
rehabilitacyjnym. W dniu 28 stycznia 2011 r. poddała się badaniom lekarskim i
została uznana za osobę zdolną do wykonywania pracy na stanowisku starszego
przedstawiciela medycznego. W piśmie z dnia 3 lutego 2011 r. strona pozwana
rozwiązała z powódką umowę o pracę bez wypowiedzenia, powołując się na jej
długotrwałą niezdolność do pracy wskutek choroby, która trwa dłużej niż łączny
okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku (art. 53 § 1 k.p.). W tym
samym dniu pismo to zostało nadane przesyłką kurierską na adres powódki i w
dniu 4 lutego 2011 r. złożone w jej skrzynce pocztowej. Od 30 stycznia 2011 r.
powódka nie przebywała w swoim miejscu zamieszkania z uwagi na pobyt na
nartach we Włoszech, skąd wróciła 6 lutego 2011 r. W dniu 7 lutego 2011 r. w
wiadomości e-mail powódka zgłosiła pracodawcy deklarację gotowości do pracy od
tej daty i zwróciła się o wytyczne dotyczące jej obowiązków służbowych. W
odpowiedzi uzyskała tą samą drogą informację o rozwiązaniu z nią umowy o pracę.
Po sprawdzeniu skrzynki pocztowej znalazła przesyłkę z oświadczeniem
pracodawcy o rozwiązaniu umowy bez wypowiedzenia.
W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy stanął na stanowisku, że
od 5 lutego 2010 r. do 6 lutego 2011 r. powódka była nieobecna w pracy z powodu
choroby. W konsekwencji w okresie od 11 listopada 2010 r. do 6 lutego 2011 r.
strona pozwana mogła rozwiązać bez wypowiedzenia łączący ją z powódką
stosunek pracy w oparciu o art. 53 § 1 pkt 1 lit. b k.p. W dniu 6 lutego 2011 r.
powódka miała faktyczną możliwość zapoznania się z oświadczeniem pracodawcy
z dnia 3 lutego 2011 r., a zatem pozwana Spółka złożyła wobec niej skuteczne
oświadczenie woli o rozwiązaniu stosunku pracy bez wypowiedzenia. Nawet gdyby
przyjąć, że mailowa deklaracja gotowości do świadczenia pracy w dniu 7 lutego
2011 r. była równoznaczna ze stawieniem się pracownika do pracy, to nie mogła
3
odnieść skutków prawnych, gdyż z dniem 6 lutego 2011 r. łączący strony stosunek
prawny uległ rozwiązaniu.
Wyrokiem z dnia 27 czerwca 2013 r. Sąd Okręgowy w K. zmienił powyższy
wyrok w ten sposób, że zasądził od strony pozwanej na rzecz powódki kwotę
18.420 zł tytułem odszkodowania za niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o
pracę, a w pozostałym zakresie apelację oddalił.
Sąd Okręgowy podzielił ustalenie Sądu pierwszej instancji, że w dniu 6
lutego 2011 r. powódka miała faktyczną możliwość zapoznania się z
oświadczeniem woli pracodawcy o rozwiązaniu umowy o pracę, jednakże wskazał,
że art. 53 § 1 pkt 1 lit. b k.p. upoważnia pracodawcę do rozwiązania umowy o pracę
bez wypowiedzenia, gdy niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby trwa
dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku. W dniu 28
stycznia 2011 r. powódka uzyskała zaświadczenie lekarskie stwierdzające, że jest
zdolna do wykonywania pracy na dotychczas zajmowanym stanowisku. Co prawda
zaświadczenie to nie stwierdza, z jaką datą powódka uzyskała zdolność do pracy,
jednakże należy przyjąć, że skoro w dniu jego wystawienia była zdolna do pracy, to
uzyskała tę zdolność najpóźniej od tej daty, tj. od 28 stycznia 2011 r.
Zaświadczenie to strona pozwana otrzymała w dniu 1 lutego 2011 r., a odzyskanie
przez powódkę zdolności do pracy pozbawiło pracodawcę prawa do rozwiązania z
nią umowy o pracę bez wypowiedzenia w trybie art. 53 § 1 pkt 1 lit. b k.p. W tej
sytuacji „wypowiedzenie umowy” dokonane pismem z dnia 3 lutego 2011 r.
nastąpiło z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie, co
uzasadnia roszczenie o odszkodowanie w wysokości ustalonej na podstawie art. 58
w związku z art. 36 § 1 pkt 3 k.p.
W skardze kasacyjnej pozwana Spółka zaskarżyła wyrok Sądu
odwoławczego w części, w jakiej Sąd ten zmienił wyrok Sądu pierwszej instancji,
zarzucając naruszenie prawa materialnego przez: 1) niewłaściwe zastosowanie art.
53 § 1 pkt 1 lit. b k.p. wskutek uznania, że strona pozwana nie była uprawniona do
rozwiązania z powódką umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia,
mimo że w dniu doręczenia oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę powódka
korzystała ze świadczenia rehabilitacyjnego; 2) niezastosowanie art. 53 § 3 k.p.
poprzez uznanie, że pozwana Spółka utraciła prawo do rozwiązania umowy o pracę
4
z powódką, mimo że nie doszło do przerwania okresu niezdolności do pracy przez
prawidłowe stawienie się powódki do pracy.
Wskazując na powyższe zarzuty skarżący wniósł o uchylenie wyroku Sądu
Okręgowego w zaskarżonej części i przekazanie sprawy temu Sądowi do
ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Skarga kasacyjna jest usprawiedliwiona, aczkolwiek nie wszystkie
podniesione w niej zarzuty mogą być uznane za trafne.
W myśl art. 53 § 1 pkt 1 lit. b k.p., pracodawca może rozwiązać umowę o
pracę bez wypowiedzenia, jeżeli niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby
trwa dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz
pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące - gdy
pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy lub jeżeli
niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą
zawodową. Z kolei zgodnie z art. 53 § 3 k.p., rozwiązanie umowy o pracę bez
wypowiedzenia nie może nastąpić po stawieniu się pracownika do pracy w związku
z ustaniem przyczyny nieobecności. Niewątpliwie więc zakaz rozwiązania z
pracownikiem umowy o pracę odnosi się do ustania przyczyny jego nieobecności w
pracy, którą jest wymieniona w art. 53 § 1 pkt 1 lit. b k.p. niezdolność do pracy
wskutek choroby, a nie do zaprzestania pobierania z tego tytułu zasiłku
chorobowego lub świadczenia rehabilitacyjnego.
Z niekwestionowanych przez skarżącego ustaleń stanowiących podstawę
zaskarżonego rozstrzygnięcia wynika, że po pierwsze - powódce przyznano
świadczenie rehabilitacyjne do dnia 6 lutego 2011 r., po drugie - powódka
odzyskała zdolność do pracy na zajmowanym stanowisku najpóźniej od dnia 28
stycznia 2011 r., po trzecie - zaświadczenie lekarskie stwierdzające zdolność
powódki do pracy skarżący otrzymał w dniu 1 lutego 2011 r., po czwarte - powódka
zgłosiła gotowość do pracy drogą mailową w dniu 7 lutego 2011 r., a więc
pierwszego dnia po upływie pobierania świadczenia rehabilitacyjnego oraz po piąte
- pismo rozwiązujące umowę o pracę bez wypowiedzenia powódka otrzymała w
5
dniu 6 lutego 2011 r. W ocenie skarżącego, „niezdolność do pracy określona w art.
53 § 1 pkt 1 lit. b k.p. jest definiowana przez decyzję lekarza lub lekarza orzecznika
działającego na zlecenie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych”, a w rezultacie
niezdolność ta trwa do dnia przysługiwania świadczenia rehabilitacyjnego.
Przyznanie pracownikowi tego świadczenia dowodzi bowiem, że „pracownik ten nie
odzyskał zdolności do pracy, co uzasadnia rozwiązanie z nim umowy o pracę bez
wypowiedzenia”. W tym zakresie skarżący wskazuje na poglądy wyrażone przez
Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 28 sierpnia 1975 r., I PZP 31/75 (OSNCP 1976 nr
4, poz. 83) oraz w wyrokach z dnia 9 września 1997 r., II UKN 219/99 (OSNAPiUS
1998 nr 13, poz. 402) i z dnia 28 lipca 1999 r., I PKN 166/99 (OSNAPiUS 2000 nr
21, poz. 782).
Wywody skarżącego nie mogą być uznane za trafne. Sąd Najwyższy w
obecnym składzie podziela pogląd wyrażony w wyroku z dnia 17 lipca 2009 r., I PK
39/09 (OSNP 2011 nr 5-6, poz. 74), w uzasadnieniu którego - z przywołaniem
również stanowisk wyrażonych w wymienionych przez skarżącego judykatach -
wyjaśniono, że domniemanie, iż pracownik w okresie, na który przyznano mu
świadczenie rehabilitacyjne jest niezdolny do pracy może zostać obalone, gdyż
moc wiążąca ostatecznej decyzji organu rentowego przyznającej to świadczenie nie
obejmuje stwierdzenia, że po wydaniu takiej decyzji pracownik nie odzyska
zdolności do pracy. Z istoty decyzji o przyznaniu świadczenia rehabilitacyjnego (art.
18 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z
ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa - jednolity tekst: Dz.U.
z 2005 r. Nr 31, poz. 267 ze zm.) wynika, że przysługuje ono za okres „niezbędny
do przywrócenia zdolności do pracy”. Dlatego decyzja organu rentowego
przyznająca to świadczenie, wydana na podstawie orzeczenia przez lekarza
orzecznika (komisję lekarską), wiąże sąd pracy przy ocenie wystąpienia negatywnej
przesłanki rozwiązania umowy o pracę jedynie co do tego, że w dacie jej wydania
ubezpieczony był niezdolny do pracy i niezdolność ta powinna być odzyskana we
wskazanym okresie. Z decyzji tej nie wynika natomiast, że niezdolność do pracy
trwa przez cały okres, na który przyznano świadczenie rehabilitacyjne, a w
szczególności, że ubezpieczony (pracownik) nie może zdolności do pracy odzyskać
przed wyczerpaniem świadczenia. Pobieranie świadczenia rehabilitacyjnego nie
6
wyklucza więc ustalenia, że pracownik w okresie wymienionym w treści decyzji
przyznającej mu to świadczenie, odzyskał zdolność do pracy. Jeżeli zatem przed
upływem okresu, na który przyznano świadczenie rehabilitacyjne, pracownik
odzyska zdolność do pracy i stawi się do niej, to ma zastosowanie zakaz
rozwiązania umowy o pracę z art. 53 § 3 k.p. Zbieżne stanowiska zostały również
zaprezentowane w wyrokach Sądu Najwyższego z dnia 10 listopada 1999 r., I PKN
350/99 (OSNAPiUS 2001 nr 6, poz. 198 oraz z dnia 16 listopada 2004 r., I PK
649/03, OSNP 2005 nr 12, poz. 173). Z powyższych względów zarzut naruszenia
art. 53 § 1 pkt 1 lit. b w sposób wskazany przez skarżącego musi być uznany za
niezasadny.
Usprawiedliwiony jest natomiast zarzut obrazy art. 53 § 3 k.p. Uszło bowiem
uwadze Sądu drugiej instancji, że dla powstania przewidzianego w powołanym
przepisie zakazu rozwiązania przez pracodawcę umowy o pracę bez
wypowiedzenia nie jest wystarczające samo odzyskanie przez pracownika
zdolności do pracy w okresie pobierana zasiłku chorobowego lub świadczenia
rehabilitacyjnego, ale konieczne jest nadto stawienie się do pracy pracownika, u
którego ustała niezdolność do pracy będąca przyczyną nieobecności. Powołany
przepis wymaga zatem kumulatywnego spełnienia dwóch przesłanek, po pierwsze -
ustania przyczyny nieobecności spowodowanej niezdolnością do pracy i po drugie -
stawienia się pracownika do pracy w związku z odzyskaniem zdolności do pracy.
Nie jest przy tym wystarczające samo zgłoszenie gotowości do pracy (jak np. w
sytuacji unormowanej w art. 48 § 1 k.p.), ale konieczne jest stawienie się
pracownika do pracy z zamiarem jej wykonywania. Tymczasem ze stanu
faktycznego sprawy wynika, że powódka - mimo odzyskania zdolności do pracy w
dniu 28 stycznia 2011 r. - nie stawiła się do pracy w związku z ustaniem przyczyny
nieobecności spowodowanej niezdolnością do pracy, a jedynie w dniu 7 lutego
2011 r. zgłosiła drogą mailową gotowość do pracy i to dopiero po zaprzestaniu
pobierania świadczenia rehabilitacyjnego i po dniu doręczenia jej pisma
pracodawcy o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia.
Z tych względów Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji wyroku na podstawie
art. 39815
§ 1 oraz odpowiednio stosowanego art. 108 § 2 k.p.c.
7