III CZP 115/13
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:16-06-2014
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt III CZP 115/13
POSTANOWIENIE
Dnia 23 maja 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Marta Romańska (przewodniczący)
SSN Dariusz Dończyk (sprawozdawca)
SSN Irena Gromska-Szuster
Protokolant Bożena Kowalska
w sprawie z powództwa W. K.
przeciwko Wojskowej Agencji Mieszkaniowej w W.
o zapłatę,
na posiedzeniu jawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 23 maja 2014 r.,
na skutek zagadnienia prawnego przedstawionego
przez Sąd Okręgowy w S.
postanowieniem z dnia 15 listopada 2013 r.,
"Czy jest zgodny z przepisami prawa skład Sądu Rejonowego w S.
wydający wyrok z dnia 4 września 2012 r. w sprawie I C …/11, w
którym orzekał sędzia przeniesiony w trybie art. 75 § 3 w związku z
art. 75 § 2 pkt 1 u.s.p., w sytuacji gdy decyzję o przeniesieniu podpisał
Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości?"
odmawia podjęcia uchwały.
UZASADNIENIE
2
Wyrokiem z dnia 4 września 2012 r. Sądu Rejonowego w S. oddalono
powództwo.
Rozpoznając apelację powoda wniesioną od tego wyroku, Sąd Okręgowy
w S. powziął poważne wątpliwości prawne, którym dał wyraz w postanowieniu z
dnia 15 listopada 2013 r. o przedstawieniu Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia
zagadnienia prawnego. Wątpliwości te zostały wywołane tym, że w składzie Sądu
pierwszej instancji zasiadał sędzia A. M., który decyzją Ministra Sprawiedliwości z
dnia 30 grudnia 2008 r., podpisaną przez podsekretarza stanu został w związku z
likwidacją z dniem 1 stycznia 2009 r. Sądu Rejonowego w S., przeniesiony do
Sądu Rejonowego C. Przeniesienie było następstwem wydania rozporządzenia
Ministra Sprawiedliwości z dnia 19 marca 2008 r. w sprawie zniesienia Sądu
Rejonowego w S., utworzenia Sądu Rejonowego C. i Sądu Rejonowego P. i Z. oraz
zmiany rozporządzenia w sprawie sądów apelacyjnych, sądów okręgowych i sądów
rejonowych oraz ustalenia ich siedzib i obszarów właściwości (Dz. U. Nr 54, poz.
334 ze zm.). Na tej podstawie zniesiono w obszarze właściwości Sądu Okręgowego
w S. – Sąd Rejonowy w S. i jednocześnie utworzono w to miejsce dwa sądy: Sąd
Rejonowy C. oraz Sąd Rejonowy P. i Z. Z aktem tym związane były decyzje
Ministra Sprawiedliwości o przeniesieniu sędziów Sądu Rejonowego w S. na
miejsca służbowe w dwóch nowoutworzonych Sądach. Żaden z sędziów
znoszonego Sądu nie złożył wniosku o przeniesienie na inne miejsce służbowe, ani
też nie wyraził pisemnej zgody na przeniesienie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Przyczyną uzasadniającą przedstawienie do rozstrzygnięcia zagadnienia
prawnego była występująca w chwili orzekania przez Sąd drugiej instancji,
rozbieżność stanowisk Sądu Najwyższego dotyczącą prawidłowej wykładni art. 75
§ 3 w zw. z art. 75 § 2 pkt 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów
powszechnych (jedn. tekst: Dz. U. z 2013 r., poz. 427 ze zm. – dalej: „Pr. o u.s.p.”).
Zgodnie z art. 75 § 1 tej ustawy, przeniesienie sędziego na inne miejsce służbowe
może nastąpić tylko za jego zgodą. Jak stanowi art. 75 § 2 Pr. o u.s.p., zgoda
sędziego na przeniesienie na inne miejsce służbowe nie jest wymagana
3
w przypadkach wymienionych w punktach 1-4, w tym, w razie zniesienia
stanowiska wywołanego zmianą organizacji sądownictwa lub zniesienia danego
sądu lub wydziału zamiejscowego albo przeniesienia siedziby sądu (pkt 1). Według
jednego ze stanowisk Sądu Najwyższego, wyrażonego w uchwale składu siedmiu
sędziów Sądu Najwyższego z dnia 17 lipca 2013 r., III CZP 46/13 (OSNC 2013,
nr 12, poz. 135), uprawnienie do przeniesienia sędziego na inne miejsce służbowe
przewidziane w art. 75 § 3 w zw. z art. 75 § 2 pkt 1 Pr. o u.s.p. przysługuje
wyłącznie Ministrowi Sprawiedliwości, w związku z czym nie może być przekazane
innej osobie, w tym sekretarzowi i podsekretarzowi stanu. Wskazane wyżej
uprawnienie Ministra Sprawiedliwości nie należy do władzy wykonawczej i nie jest
decyzją administracyjną, nie ma więc do niego zastosowania art. 37 ust. 1 i 5
ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów (jedn. tekst: Dz. U. z 2012 r.,
poz. 392 – dalej: u.RM”), ani przepisy ustawy z dnia 4 września 1997 r. o działach
administracji rządowej (jedn. tekst: Dz. U. z 2013 r., poz. 743). Wydając decyzję
o przeniesieniu sędziego, Minister Sprawiedliwości nie działa jako organ
administracji publicznej, lecz organ władzy publicznej, a w konsekwencji może być
zastąpiony jedynie przez Prezesa Rady Ministrów lub innego wskazanego członka
Rady Ministrów, w warunkach określonych w art. 36 u.RM. Według drugiego,
odmiennego stanowiska, wyrażonego w wyroku Sądu Najwyższego z dnia
16 października 2013 r., III KK 280/13 (nie publ.) Minister Sprawiedliwości może
być zastąpiony w realizacji uprawnienia wynikającego z art. 75 § 3 w zw. z art. 75
§ 2 pkt 1 Pr. o u.s.p. przez sekretarza lub podsekretarza stanu, co wynika
z argumentów wynikających z uchwały pełnego składu Sądu Najwyższego z dnia
14 listopada 2007 r., BSA I-4110-5/07 (OSNC 2008, nr 4, poz. 42), w której przyjęto,
że uprawnienie Ministra Sprawiedliwości do delegowania sędziego do pełnienia
obowiązków sędziego w innym sądzie (art. 77 § 1 Pr. o u.s.p.) może być w jego
zastępstwie (art. 37 ust. 5 u.RM) albo z jego upoważnienia (art. 37 ust. 1 u.RM)
wykonywane przez sekretarza lub podsekretarza stanu.
Przedstawiona wyżej rozbieżność stanowisk Sądu Najwyższego co do
omawianego zagadnienia prawnego – mającego znaczenie dla oceny
prawidłowości obsady sądów, w których składzie zasiadali sędziowie przeniesieni
na podstawie decyzji Ministra Sprawiedliwości podpisanych przez sekretarza lub
4
podsekretarza stanu - stała się podstawą podjęcia, na wniosek Pierwszego
Prezesa Sądu Najwyższego, uchwały Pełnego Składu Sądu Najwyższego z dnia
28 stycznia 2014 r., BSA-4110-4/13 (OSNC 2014, nr 5, poz. 49), w której przyjęto,
że w wydaniu decyzji o przeniesieniu sędziego na inne miejsce służbowe na
podstawie art. 75 § 3 w zw. z art. 75 § 2 pkt 1 Pr. o u.s.p., Minister Sprawiedliwości
nie może być zastąpiony przez sekretarza ani podsekretarza stanu (pkt 1) oraz że
wykładnia dokonana w uchwale wiąże od chwili jej podjęcia (pkt 2). Uchwała ta
z chwilą jej podjęcia, zgodnie z art. 61 § 6 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r.
o Sądzie Najwyższym (jedn. tekst: Dz. U. z 2013 r., poz. 499 ze zm.), uzyskała moc
zasady prawnej, wiążącej, według art. 62 tej ustawy, wszystkich sędziów Sądu
Najwyższego.
W tej sytuacji wątpliwości prawne Sądu Okręgowego, które słały się
przyczyną przedstawienia zagadnienia prawnego, zostały jednoznacznie
rozstrzygnięte w powołanej wyżej uchwale Pełnego Składu Sądu Najwyższego,
co uzasadnia odmowę podjęcia uchwały (por. postanowienie Sądu Najwyższego
z dnia 10 maja 2000 r., III CZP 7/00, OSNCP 2000, nr 12, poz. 221).
Z tych względów na podstawie art. 61 § 1 ustawy o Sądzie Najwyższym
postanowiono, jak w sentencji.
POSTANOWIENIE
Dnia 23 maja 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Marta Romańska (przewodniczący)
SSN Dariusz Dończyk (sprawozdawca)
SSN Irena Gromska-Szuster
Protokolant Bożena Kowalska
w sprawie z powództwa W. K.
przeciwko Wojskowej Agencji Mieszkaniowej w W.
o zapłatę,
na posiedzeniu jawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 23 maja 2014 r.,
na skutek zagadnienia prawnego przedstawionego
przez Sąd Okręgowy w S.
postanowieniem z dnia 15 listopada 2013 r.,
"Czy jest zgodny z przepisami prawa skład Sądu Rejonowego w S.
wydający wyrok z dnia 4 września 2012 r. w sprawie I C …/11, w
którym orzekał sędzia przeniesiony w trybie art. 75 § 3 w związku z
art. 75 § 2 pkt 1 u.s.p., w sytuacji gdy decyzję o przeniesieniu podpisał
Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości?"
odmawia podjęcia uchwały.
UZASADNIENIE
2
Wyrokiem z dnia 4 września 2012 r. Sądu Rejonowego w S. oddalono
powództwo.
Rozpoznając apelację powoda wniesioną od tego wyroku, Sąd Okręgowy
w S. powziął poważne wątpliwości prawne, którym dał wyraz w postanowieniu z
dnia 15 listopada 2013 r. o przedstawieniu Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia
zagadnienia prawnego. Wątpliwości te zostały wywołane tym, że w składzie Sądu
pierwszej instancji zasiadał sędzia A. M., który decyzją Ministra Sprawiedliwości z
dnia 30 grudnia 2008 r., podpisaną przez podsekretarza stanu został w związku z
likwidacją z dniem 1 stycznia 2009 r. Sądu Rejonowego w S., przeniesiony do
Sądu Rejonowego C. Przeniesienie było następstwem wydania rozporządzenia
Ministra Sprawiedliwości z dnia 19 marca 2008 r. w sprawie zniesienia Sądu
Rejonowego w S., utworzenia Sądu Rejonowego C. i Sądu Rejonowego P. i Z. oraz
zmiany rozporządzenia w sprawie sądów apelacyjnych, sądów okręgowych i sądów
rejonowych oraz ustalenia ich siedzib i obszarów właściwości (Dz. U. Nr 54, poz.
334 ze zm.). Na tej podstawie zniesiono w obszarze właściwości Sądu Okręgowego
w S. – Sąd Rejonowy w S. i jednocześnie utworzono w to miejsce dwa sądy: Sąd
Rejonowy C. oraz Sąd Rejonowy P. i Z. Z aktem tym związane były decyzje
Ministra Sprawiedliwości o przeniesieniu sędziów Sądu Rejonowego w S. na
miejsca służbowe w dwóch nowoutworzonych Sądach. Żaden z sędziów
znoszonego Sądu nie złożył wniosku o przeniesienie na inne miejsce służbowe, ani
też nie wyraził pisemnej zgody na przeniesienie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Przyczyną uzasadniającą przedstawienie do rozstrzygnięcia zagadnienia
prawnego była występująca w chwili orzekania przez Sąd drugiej instancji,
rozbieżność stanowisk Sądu Najwyższego dotyczącą prawidłowej wykładni art. 75
§ 3 w zw. z art. 75 § 2 pkt 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów
powszechnych (jedn. tekst: Dz. U. z 2013 r., poz. 427 ze zm. – dalej: „Pr. o u.s.p.”).
Zgodnie z art. 75 § 1 tej ustawy, przeniesienie sędziego na inne miejsce służbowe
może nastąpić tylko za jego zgodą. Jak stanowi art. 75 § 2 Pr. o u.s.p., zgoda
sędziego na przeniesienie na inne miejsce służbowe nie jest wymagana
3
w przypadkach wymienionych w punktach 1-4, w tym, w razie zniesienia
stanowiska wywołanego zmianą organizacji sądownictwa lub zniesienia danego
sądu lub wydziału zamiejscowego albo przeniesienia siedziby sądu (pkt 1). Według
jednego ze stanowisk Sądu Najwyższego, wyrażonego w uchwale składu siedmiu
sędziów Sądu Najwyższego z dnia 17 lipca 2013 r., III CZP 46/13 (OSNC 2013,
nr 12, poz. 135), uprawnienie do przeniesienia sędziego na inne miejsce służbowe
przewidziane w art. 75 § 3 w zw. z art. 75 § 2 pkt 1 Pr. o u.s.p. przysługuje
wyłącznie Ministrowi Sprawiedliwości, w związku z czym nie może być przekazane
innej osobie, w tym sekretarzowi i podsekretarzowi stanu. Wskazane wyżej
uprawnienie Ministra Sprawiedliwości nie należy do władzy wykonawczej i nie jest
decyzją administracyjną, nie ma więc do niego zastosowania art. 37 ust. 1 i 5
ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów (jedn. tekst: Dz. U. z 2012 r.,
poz. 392 – dalej: u.RM”), ani przepisy ustawy z dnia 4 września 1997 r. o działach
administracji rządowej (jedn. tekst: Dz. U. z 2013 r., poz. 743). Wydając decyzję
o przeniesieniu sędziego, Minister Sprawiedliwości nie działa jako organ
administracji publicznej, lecz organ władzy publicznej, a w konsekwencji może być
zastąpiony jedynie przez Prezesa Rady Ministrów lub innego wskazanego członka
Rady Ministrów, w warunkach określonych w art. 36 u.RM. Według drugiego,
odmiennego stanowiska, wyrażonego w wyroku Sądu Najwyższego z dnia
16 października 2013 r., III KK 280/13 (nie publ.) Minister Sprawiedliwości może
być zastąpiony w realizacji uprawnienia wynikającego z art. 75 § 3 w zw. z art. 75
§ 2 pkt 1 Pr. o u.s.p. przez sekretarza lub podsekretarza stanu, co wynika
z argumentów wynikających z uchwały pełnego składu Sądu Najwyższego z dnia
14 listopada 2007 r., BSA I-4110-5/07 (OSNC 2008, nr 4, poz. 42), w której przyjęto,
że uprawnienie Ministra Sprawiedliwości do delegowania sędziego do pełnienia
obowiązków sędziego w innym sądzie (art. 77 § 1 Pr. o u.s.p.) może być w jego
zastępstwie (art. 37 ust. 5 u.RM) albo z jego upoważnienia (art. 37 ust. 1 u.RM)
wykonywane przez sekretarza lub podsekretarza stanu.
Przedstawiona wyżej rozbieżność stanowisk Sądu Najwyższego co do
omawianego zagadnienia prawnego – mającego znaczenie dla oceny
prawidłowości obsady sądów, w których składzie zasiadali sędziowie przeniesieni
na podstawie decyzji Ministra Sprawiedliwości podpisanych przez sekretarza lub
4
podsekretarza stanu - stała się podstawą podjęcia, na wniosek Pierwszego
Prezesa Sądu Najwyższego, uchwały Pełnego Składu Sądu Najwyższego z dnia
28 stycznia 2014 r., BSA-4110-4/13 (OSNC 2014, nr 5, poz. 49), w której przyjęto,
że w wydaniu decyzji o przeniesieniu sędziego na inne miejsce służbowe na
podstawie art. 75 § 3 w zw. z art. 75 § 2 pkt 1 Pr. o u.s.p., Minister Sprawiedliwości
nie może być zastąpiony przez sekretarza ani podsekretarza stanu (pkt 1) oraz że
wykładnia dokonana w uchwale wiąże od chwili jej podjęcia (pkt 2). Uchwała ta
z chwilą jej podjęcia, zgodnie z art. 61 § 6 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r.
o Sądzie Najwyższym (jedn. tekst: Dz. U. z 2013 r., poz. 499 ze zm.), uzyskała moc
zasady prawnej, wiążącej, według art. 62 tej ustawy, wszystkich sędziów Sądu
Najwyższego.
W tej sytuacji wątpliwości prawne Sądu Okręgowego, które słały się
przyczyną przedstawienia zagadnienia prawnego, zostały jednoznacznie
rozstrzygnięte w powołanej wyżej uchwale Pełnego Składu Sądu Najwyższego,
co uzasadnia odmowę podjęcia uchwały (por. postanowienie Sądu Najwyższego
z dnia 10 maja 2000 r., III CZP 7/00, OSNCP 2000, nr 12, poz. 221).
Z tych względów na podstawie art. 61 § 1 ustawy o Sądzie Najwyższym
postanowiono, jak w sentencji.