SK 10/02
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
91
POSTANOWIENIE
z dnia 12 listopada 2003 r.
Sygn. akt SK 10/02
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Teresa Dębowska-Romanowska – przewodnicząca
Wiesław Johann – sprawozdawca
Ewa Łętowska
Janusz Niemcewicz
Mirosław Wyrzykowski,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 12 listopada 2003 r., skargi Jacka Bąbki, o wznowienie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym,
p o s t a n a w i a:
umorzyć postępowanie w sprawie na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, z 2000 r. Nr 48, poz. 552 i Nr 53, poz. 638 oraz z 2001 r. Nr 98, poz. 1070) z powodu niedopuszczalności orzekania.
UZASADNIENIE:
W dniu 27 sierpnia 2003 r., skarżący – w oparciu o art. 401 pkt 1 i pkt 2 ustawy – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296 ze zm.) w związku z art. 20 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.) – wystąpił ze skargą o wznowienie postępowania w sprawie SK 10/02 i uchylenie wyroku z 20 maja 2003 r., z uwagi na zaistnienie przesłanek nieważności postępowania, o których mowa w art. 401 kodeksu postępowania cywilnego. W uzasadnieniu skargi o wznowienie, skarżący zarzucił, iż w składzie orzekającym Trybunału Konstytucyjnego, który wydał wyrok, zasiadali dwaj sędziowie, którzy zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym podlegali wyłączeniu z postępowania. W szczególności skarżący podniósł, iż sędziowie Trybunału Konstytucyjnego, jako posłowie Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej II Kadencji, czynnie uczestniczyli w procesie legislacyjnym i głosowali za przyjęciem zaskarżonych przepisów.
Ponadto skarżący wskazał brak możliwości ponownego wystąpienia ze skargą konstytucyjną z uwagi na przewidziane w ustawie o Trybunale Konstytucyjnym warunki formalne ograniczające dopuszczalność merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej.
O powyższych okolicznościach skarżący dowiedział się konfrontując skład orzekający Trybunału Konstytucyjnego z informacją publiczną udzieloną skarżącemu 29 lipca 2003 r. przez Kancelarię Sejmu RP, dotyczącą przebiegu procesu legislacyjnego, którego przedmiotem były zaskarżone przepisy. Ujawnienie tych okoliczności dopiero po wydaniu przez Trybunał Konstytucyjny wyroku, uniemożliwiło skarżącemu uprzednie sformułowanie zarzutu naruszenia art. 26 ust. 1 pkt 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym.
W piśmie procesowym z 20 października 2003 r. skarżący podniósł, iż w sprawie o sygn. SK 53/03 mającej taki sam przedmiot zaskarżenia (art. 4011 k.p.c.), jak sprawa o sygn. SK 10/02 do składu został również wyznaczony ten sam sędzia, lecz 1 października 2003 r. Prezes Trybunału Konstytucyjnego wydał postanowienie o wyłączeniu sędziego ze składu orzekającego ze względu na wystąpienie przesłanki z art. 26 ust. 1 pkt 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Z powyższego wynika, iż również w sprawie o sygn. SK 10/02 zachodziły przyczyny wyłączenia sędziego ze składu orzekającego. Ponadto skarżący wskazał, iż ostateczny charakter orzeczeń nie wyklucza możliwości wznowienia postępowania. Orzeczenia te są ostateczne w chwili ich wydania, tym samym są niepodważalne do chwili, gdy ujawni się przesłanka wznowienia postępowania. Pojawienie się takiej przesłanki nie przekreśla ostatecznego charakteru orzeczeń, stanowi jednak fakt, który uzasadnia ponowną kontrolę konstytucyjności przepisu, który był już przedmiotem orzekania.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Procedura postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym nie przewiduje instytucji wznowienia postępowania, ani żadnej innej formy wzruszania jego orzeczeń. Wynika to wprost z art. 188-197 Konstytucji RP, które regulują kompleksowo zakres kognicji, zasady postępowania i orzekania, ustrój oraz status prawny Trybunału Konstytucyjnego. Zgodnie z postanowieniem art. 190 ust. 1 Konstytucji „orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne”. Jednoznaczne sformułowanie na płaszczyźnie konstytucyjnej zasady niewzruszalności orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego oraz brak jakiegokolwiek upoważnienia do konkretyzacji tej zasady w innych aktach normatywnych sprawia, iż nie można od niej wprowadzać żadnych wyjątków w drodze ustawy. Wyłącza to, tym samym, możliwość odwołania się do art. 20 kodeksu postępowania cywilnego i odpowiedniego stosowania przywołanego w piśmie art. 401 pkt 1 i 2 k.p.c. (por. postanowienie TK z 17 lipca 2003 r., sygn. K 13/02, OTK ZU nr 6/A/2003, poz. 72).
Możliwość odpowiedniego stosowania cywilnoprocesowej instytucji wznowienia postępowania jest też wyłączona ze względu na odrębność postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym. Odrębność ta wynika z przedmiotu i form jego działania. Trybunał Konstytucyjny nie sprawuje wymiaru sprawiedliwości, lecz orzeka jako „sąd prawa”.
Wbrew twierdzeniom skarżącego, instytucji wznowienia postępowania nie da się specyficznie odnieść do procedury skargi konstytucyjnej, skoro odrębność tej procedury ogranicza się do zasad i trybu wszczęcia postępowania, natomiast po wszczęciu postępowanie toczy się na tych samych zasadach, jak w ramach procedury kontroli wszczętej na skutek złożenia wniosku czy pytania prawnego. We wszystkich trzech procedurach skutki prawne orzeczenia są zasadniczo identyczne (por. postanowienie z 10 marca 1999 r., sygn. Ts 102/98, OTK ZU nr 6/1999, poz. 126).
2
POSTANOWIENIE
z dnia 12 listopada 2003 r.
Sygn. akt SK 10/02
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Teresa Dębowska-Romanowska – przewodnicząca
Wiesław Johann – sprawozdawca
Ewa Łętowska
Janusz Niemcewicz
Mirosław Wyrzykowski,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 12 listopada 2003 r., skargi Jacka Bąbki, o wznowienie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym,
p o s t a n a w i a:
umorzyć postępowanie w sprawie na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, z 2000 r. Nr 48, poz. 552 i Nr 53, poz. 638 oraz z 2001 r. Nr 98, poz. 1070) z powodu niedopuszczalności orzekania.
UZASADNIENIE:
W dniu 27 sierpnia 2003 r., skarżący – w oparciu o art. 401 pkt 1 i pkt 2 ustawy – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296 ze zm.) w związku z art. 20 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.) – wystąpił ze skargą o wznowienie postępowania w sprawie SK 10/02 i uchylenie wyroku z 20 maja 2003 r., z uwagi na zaistnienie przesłanek nieważności postępowania, o których mowa w art. 401 kodeksu postępowania cywilnego. W uzasadnieniu skargi o wznowienie, skarżący zarzucił, iż w składzie orzekającym Trybunału Konstytucyjnego, który wydał wyrok, zasiadali dwaj sędziowie, którzy zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym podlegali wyłączeniu z postępowania. W szczególności skarżący podniósł, iż sędziowie Trybunału Konstytucyjnego, jako posłowie Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej II Kadencji, czynnie uczestniczyli w procesie legislacyjnym i głosowali za przyjęciem zaskarżonych przepisów.
Ponadto skarżący wskazał brak możliwości ponownego wystąpienia ze skargą konstytucyjną z uwagi na przewidziane w ustawie o Trybunale Konstytucyjnym warunki formalne ograniczające dopuszczalność merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej.
O powyższych okolicznościach skarżący dowiedział się konfrontując skład orzekający Trybunału Konstytucyjnego z informacją publiczną udzieloną skarżącemu 29 lipca 2003 r. przez Kancelarię Sejmu RP, dotyczącą przebiegu procesu legislacyjnego, którego przedmiotem były zaskarżone przepisy. Ujawnienie tych okoliczności dopiero po wydaniu przez Trybunał Konstytucyjny wyroku, uniemożliwiło skarżącemu uprzednie sformułowanie zarzutu naruszenia art. 26 ust. 1 pkt 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym.
W piśmie procesowym z 20 października 2003 r. skarżący podniósł, iż w sprawie o sygn. SK 53/03 mającej taki sam przedmiot zaskarżenia (art. 4011 k.p.c.), jak sprawa o sygn. SK 10/02 do składu został również wyznaczony ten sam sędzia, lecz 1 października 2003 r. Prezes Trybunału Konstytucyjnego wydał postanowienie o wyłączeniu sędziego ze składu orzekającego ze względu na wystąpienie przesłanki z art. 26 ust. 1 pkt 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Z powyższego wynika, iż również w sprawie o sygn. SK 10/02 zachodziły przyczyny wyłączenia sędziego ze składu orzekającego. Ponadto skarżący wskazał, iż ostateczny charakter orzeczeń nie wyklucza możliwości wznowienia postępowania. Orzeczenia te są ostateczne w chwili ich wydania, tym samym są niepodważalne do chwili, gdy ujawni się przesłanka wznowienia postępowania. Pojawienie się takiej przesłanki nie przekreśla ostatecznego charakteru orzeczeń, stanowi jednak fakt, który uzasadnia ponowną kontrolę konstytucyjności przepisu, który był już przedmiotem orzekania.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Procedura postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym nie przewiduje instytucji wznowienia postępowania, ani żadnej innej formy wzruszania jego orzeczeń. Wynika to wprost z art. 188-197 Konstytucji RP, które regulują kompleksowo zakres kognicji, zasady postępowania i orzekania, ustrój oraz status prawny Trybunału Konstytucyjnego. Zgodnie z postanowieniem art. 190 ust. 1 Konstytucji „orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne”. Jednoznaczne sformułowanie na płaszczyźnie konstytucyjnej zasady niewzruszalności orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego oraz brak jakiegokolwiek upoważnienia do konkretyzacji tej zasady w innych aktach normatywnych sprawia, iż nie można od niej wprowadzać żadnych wyjątków w drodze ustawy. Wyłącza to, tym samym, możliwość odwołania się do art. 20 kodeksu postępowania cywilnego i odpowiedniego stosowania przywołanego w piśmie art. 401 pkt 1 i 2 k.p.c. (por. postanowienie TK z 17 lipca 2003 r., sygn. K 13/02, OTK ZU nr 6/A/2003, poz. 72).
Możliwość odpowiedniego stosowania cywilnoprocesowej instytucji wznowienia postępowania jest też wyłączona ze względu na odrębność postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym. Odrębność ta wynika z przedmiotu i form jego działania. Trybunał Konstytucyjny nie sprawuje wymiaru sprawiedliwości, lecz orzeka jako „sąd prawa”.
Wbrew twierdzeniom skarżącego, instytucji wznowienia postępowania nie da się specyficznie odnieść do procedury skargi konstytucyjnej, skoro odrębność tej procedury ogranicza się do zasad i trybu wszczęcia postępowania, natomiast po wszczęciu postępowanie toczy się na tych samych zasadach, jak w ramach procedury kontroli wszczętej na skutek złożenia wniosku czy pytania prawnego. We wszystkich trzech procedurach skutki prawne orzeczenia są zasadniczo identyczne (por. postanowienie z 10 marca 1999 r., sygn. Ts 102/98, OTK ZU nr 6/1999, poz. 126).
2