Pełny tekst orzeczenia

227



POSTANOWIENIE

z dnia 9 czerwca 2004 r.

Sygn. akt Tw 33/03



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Andrzej Mączyński



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym wniosku Business Centre Club Związku Pracodawców o zbadanie zgodności:

1) art. 36a ustawy z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (Dz. U. z 2004 r. Nr 8, poz. 65) z art. 2, art. 7, art. 30, art. 31 ust. 3, art. 41, art. 47 i art. 49 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

2) art. 36b ust. 1-3 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (Dz. U. z 2004 r. Nr 8, poz. 65) z art. 2, art. 7, art. 31 ust. 3, art. 41, art. 47, art. 49 i art. 51 ust. 2 i 4 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

3) art. 36c ust. 3 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (Dz. U. z 2004 r. Nr 8, poz. 65) z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 41, art. 47 i art. 51 ust. 2, 3 i 4 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

4) art. 36c ust. 10 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (Dz. U. z 2004 r. Nr 8, poz. 65) z art. 2, art. 20, art. 31 ust. 3 i art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

5) art. 36c ust. 15 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (Dz. U. z 2004 r. Nr 8, poz. 65) z art. 2, art. 7, art. 31 ust. 2, art. 41, art. 47 i art. 49 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

6) art. 36e ust. 1-3 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (Dz. U. z 2004 r. Nr 8, poz. 65) z art. 2, art. 7, art. 31 ust. 3 i art. 51 ust. 2, 3 i 4 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,



p o s t a n a w i a:



odmówić nadania dalszego biegu wnioskowi.



UZASADNIENIE:



W dniu 17 listopada 2003 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Business Centre Club Związku Pracodawców (dalej również: BCC) o zbadanie zgodności art. 36a ustawy z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (Dz. U. z 2004 r. Nr 8, poz. 65) z art. 2, art. 7, art. 30, art. 31 ust. 3, art. 41, art. 47 i art. 49 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej; art. 36b ust. 1-3 ustawy o kontroli skarbowej z art. 2, art. 7, art. 31 ust. 3, art. 41, art. 47, art. 49 i art. 51 ust. 2 i 4 Konstytucji; art. 36c ust. 3 ustawy o kontroli skarbowej z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 47, art. 41 i art. 51 ust. 2, 3 i 4 Konstytucji; art. 36c ust. 10 ustawy o kontroli skarbowej z art. 2, art. 20, art. 31 ust. 3 i art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji; art. 36c ust. 15. o kontroli skarbowej z art. 2, art. 7, art. 31 ust. 2, art. 41, art. 47 i art. 49 Konstytucji; art. 36e ust. 1-3 ustawy o kontroli skarbowej z art. 2, art. 7, art. 31 ust. 3 i art. 51 ust. 2, 3 i 4 Konstytucji.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 listopada 2003 r. wezwano wnioskodawcę do uzupełnienia braków formalnych przez doręczenie pięciu egzemplarzy uchwały odpowiedniego organu wnioskodawcy; pięciu egzemplarzy wyciągu z protokołu pozwalającego stwierdzić, że uchwała Zarządu BCC została podjęta zgodnie z wymogami statutu; pięciu egzemplarzy aktualnego statutu BCC; pięciu egzemplarzy aktualnego wyciągu z rejestru sądowego, w którym zostało zarejestrowane BCC; wskazanie, w jakim zakresie art. 36a ustawy o kontroli skarbowej jest niezgodny z art. 20, art. 31 ust. 2, art. 51 ust. 2, 3, 4 oraz art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej; w jakim zakresie art. 36b ust. 1-3 ustawy o kontroli skarbowej jest niezgodny z art. 20, art. 30, art. 31 ust. 2 oraz art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji; w jakim zakresie art. 36c ust. 3 ustawy o kontroli skarbowej jest niezgodny z art. 7, art. 20, art. 30, art. 31 ust. 2, art. 47 oraz art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji; w jakim zakresie art. 36c ust. 10 ustawy o kontroli skarbowej jest niezgodny z art. 7, art. 30, art. 31 ust. 2, art. 41, art. 47, art. 49 oraz art. 51 ust. 2, 3, 4 Konstytucji; w jakim zakresie art. 36c ust. 15 ustawy o kontroli skarbowej jest niezgodny z art. 20, art. 30, art. 31 ust. 3, art. 51 ust. 2, 3, 4 oraz art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji; w jakim zakresie art. 36e ust. 1-3 ustawy o kontroli skarbowej jest niezgodny z art. 20, art. 30, art. 31 ust. 2, art. 41, art. 47, art. 49 oraz art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji; doręczenie dwóch kopii wniosku.

W dniu 8 grudnia 2003 r. zostało dostarczone Trybunałowi Konstytucyjnemu pismo, w którym pełnomocnik wnioskodawcy odniósł się do stwierdzonych przez Trybunał braków formalnych wniosku.

W dniu 20 stycznia 2004 r. zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego ponownie wezwano wnioskodawcę do uzupełnienia braków formalnych wniosku przez przywołanie przepisu prawa lub statutu wskazującego, że przepisy regulujące kompetencje organów i jednostek organizacyjnych kontroli skarbowej należą do zakresu działania Business Centre Club Związku Pracodawców; wskazanie, czy i jakie oddziały lub jednostki terenowe posiada BCC; przywołanie przepisu statutu BCC, na podstawie którego Zarząd Związku podjął uchwałę o wystąpieniu z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego.

W piśmie z dnia 29 stycznia 2004 r. pełnomocnik wnioskodawcy odniósł się do stwierdzonych w zarządzeniu z dnia 20 stycznia 2004 r. braków formalnych wniosku.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



1. Zgodnie z art. 36 ust. 1 w związku z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.) wnioski kierowane do Trybunału Konstytucyjnego przez podmioty wymienione w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji podlegają wstępnemu rozpoznaniu przez sędziego Trybunału Konstytucyjnego na posiedzeniu niejawnym. Celem tak uregulowanej kontroli wstępnej jest ustalenie, czy wniosek odpowiada warunkom formalnym, czy kwestionowane przepisy dotyczą spraw objętych zakresem działania wnioskodawcy oraz czy wniosek nie jest oczywiście bezzasadny.



2. Art. 191 ust. 2 Konstytucji przyznaje podmiotom wymienionym w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji tzw. ograniczoną zdolność wnioskową (legitymację szczególną), wymagając wykazania, że kwestionowany akt normatywny dotyczy spraw objętych zakresem działania danego podmiotu. Wniosek pochodzący od takiego podmiotu powinien zatem nie tylko odpowiadać wymaganiom dotyczącym pism procesowych oraz zawierać dane określone w art. 32 ust. 1 pkt 1-4 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, ale nadto powinien zawierać powołanie przepisu prawa lub statutu, wskazującego, że kwestionowana ustawa lub inny akt normatywny dotyczy spraw objętych zakresem działania danego organu lub organizacji (art. 32 ust. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym). Okoliczność, czy kwestionowane przepisy dotyczą zakresu działania wnioskodawcy podlega badaniu na etapie wstępnego rozpoznania wniosku.

Trybunał Konstytucyjny w postanowieniu z dnia 28 stycznia 2004 r. wydanym w pełnym składzie (Tw 74/02) rozważył, jakie przepisy mogą być przedmiotem wniosku skierowanego do Trybunału na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 4 przez organizację pracodawców. W uzasadnieniu tego postanowienia Trybunał stwierdził, że „ochroną prawną za pomoc instrumentu w postaci uprawnienia do wystąpienia w roli wnioskodawcy przed Trybunałem Konstytucyjnym objęte są tylko te interesy członków Konfederacji, które w przeważającym stopniu związane są z zatrudnianiem pracowników”. Trybunał zaznaczył przy tym, że „norma, która ogranicza zakres uprawnienia do inicjowania abstrakcyjnej kontroli przepisów prawnych do przepisów dotyczących sfery stosunków pracy, jest wprost wyrażona w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji”. Oznacza to, że organizacja pracodawców występująca jako wnioskodawca, na którym ciąży obowiązek wykazania swojej legitymacji w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym, jest zobowiązana udowodnić, że kwestionowane we wniosku przepisy dotyczą spraw objętych zakresem jej działania, wyznaczonym przez obowiązujące przepisy prawa.

Kwestionowane we wniosku Business Centre Club przepisy ustawy o kontroli skarbowej nie dotyczą jego zakresu działania w rozumieniu art. 191 ust. 2 Konstytucji. Przepisy te regulują uprawnienia wywiadu skarbowego (art. 36a, 36b ust. 1 ustawy o kontroli skarbowej), tryb wykonywania tych uprawnień (art. 36b ust. 2, art. 36c ust. 1, 3 i 15 ustawy), odpowiadające tym uprawnieniom obowiązki innych podmiotów – np. operatorów sieci telekomunikacyjnych (art. 36b ust. 3, art. 36c ust. 10 ustawy) oraz możliwości wykorzystania informacji zebranych przez wywiad skarbowy (art. 36e ustawy). Przepisy te nie regulują żadnych stosunków łączących pracodawców i pracowników. W sytuacji, gdy wnioskodawca nie wykazał istnienia takiego związku, należy uznać, że kwestionowane we wniosku regulacje nie dotyczą spraw objętych zakresem działania Business Centre Club Związku Pracodawców. Stanowi to samoistną przesłankę odmowy nadania dalszego biegu wnioskowi.



3. W myśl art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej jednym z podmiotów uprawnionych do wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie zgodności przepisów prawa z Konstytucją jest ogólnokrajowa władza organizacji pracodawców. Na wnioskodawcy ciąży obowiązek wykazania, który z jego organów jest „władzą organizacji pracodawców” kompetentną do wystąpienia z wnioskiem. Podstawą wskazania tego organu powinny być przepisy ustawy, a w razie, gdy właściwa ustawa nie reguluje tej kwestii – postanowienia statutu danej organizacji.

Wola organu kolegialnego znajduje wyraz w podejmowanych przez ten organ uchwałach. Uchwałę w sprawie wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie zgodności przepisów prawa z Konstytucją należy odróżnić od wniosku, mającego postać pisma procesowego, odpowiadającego warunkom określonym w art. 32 ust. 1 i 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Do wniosku powinien być dołączony odpis uchwały, będącej podstawą jego sporządzenia.

W niniejszej sprawie wnioskodawca dołączył do wniosku uchwałę Zarządu BCC z dnia 27 października 2003 r. (Nr 2/2003 – Trybunał w związku z tym zauważa, że wnioskodawca w sprawie Tw 2/04 załączył uchwałę Zarządu BCC o tym samym numerze choć zupełnie innej treści). Trybunał Konstytucyjny rozważył zatem, czy przedstawiona przez wnioskodawcę uchwała Zarządu BCC może być podstawą sporządzenia wniosku do Trybunału.

Zgodnie z treścią umieszczonego w części II Statutu BCC ustępu 5.2., który reguluje kompetencje Zarządu BCC, Zarząd „jest organem wykonawczym BCC. Prowadzi bieżące jego sprawy, reprezentuje BCC na zewnątrz”.

Kompetencję do podjęcia uchwały o wystąpieniu do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem inicjującym kontrolę konstytucyjności przepisu prawa należy odróżnić od opartej na przytoczonym postanowieniu statutu kompetencji do reprezentowania osoby prawnej i prowadzenia jej spraw bieżących. Trybunał podkreślał wielokrotnie, że podjęcie uchwały o wystąpieniu z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego stanowi „czynność o charakterze nadzwyczajnym”, która z tego powodu nie może być dokonana w ramach prowadzenia bieżącej działalności organizacji (np. postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 17 lutego 2003 r., Tw 70/02, OTK ZU nr 2/B/2003, poz. 76).

W sytuacji, gdy brak uchwały właściwego organu w sprawie wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego, należy uznać, że złożony wniosek pochodzi od organu nieuprawnionego, co stanowi samoistną przesłankę odmowy nadania dalszego biegu wnioskowi.



4. Gdyby nawet uznać, że kwestionowane przepisy ustawy o kontroli skarbowej dotyczą spraw z zakresu działania BCC jako organizacji pracodawców, to i tak niedopuszczalne byłoby kwestionowanie ich konstytucyjności w sposób sformułowany we wniosku. Uprawnienie organizacji pracodawców do występowania przed Trybunałem Konstytucyjnym w roli wnioskodawcy nie obejmuje spraw, w których wzorcem kontroli są przepisy dotyczące wyłącznie osób fizycznych. I tak BCC nie jest uprawniony do zainicjowania postępowania przed Trybunałem w szczególności w zakresie, w jakim kwestionuje on zgodność skarżonych przepisów z art. 30 Konstytucji (godność człowieka), art. 41 Konstytucji (nietykalność i wolność osobista), art. 47 Konstytucji (ochrona życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia), art. 51 Konstytucji (prawo do prywatności).



Na marginesie zauważa się, że art. 36a-36e ustawy o kontroli skarbowej (jak również niektóre inne przepisy tej ustawy) są przedmiotem wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich, rozpatrywanego w sprawie K 8/04.



Zważywszy powyższe okoliczności, Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.