Pełny tekst orzeczenia

260/5/B/2007

POSTANOWIENIE
z dnia 26 lipca 2007 r.
Sygn. akt Ts 131/07

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Bohdan Zdziennicki,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Spółdzielni Mieszkaniowej w Swarzędzu w sprawie zgodności:
§ 5 ust. 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 19 kwietnia 1996 r. w sprawie trybu i terminów refundowania spółdzielniom mieszkaniowym i gminom środków własnych wydatkowanych na inwestycje infrastrukturalne określone w umowach zawartych przed dniem 27 maja 1990 r. (Dz. U. Nr 49, poz. 213) z art. 2, art. 45 i art. 64 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej Spółdzielni Mieszkaniowej w Swarzędzu z 13 czerwca 2007 r. zarzucono, że § 5 ust. 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 19 kwietnia 1996 r. w sprawie trybu i terminów refundowania spółdzielniom mieszkaniowym i gminom środków własnych wydatkowanych na inwestycje infrastrukturalne określone w umowach zawartych przed dniem 27 maja 1990 r. (Dz. U. Nr 49, poz. 213; dalej: rozporządzenie w sprawie refundowania) jest niezgodny z art. 2, art. 45 i art. 64 Konstytucji.
Skarga konstytucyjna sformułowana została w związku z następującą sprawą. Sąd Okręgowy w Poznaniu – Wydział XII Cywilny wyrokiem z 10 grudnia 2003 r. (sygn. akt XII C 2140/2001) oddalił powództwo skarżącej przeciwko Skarbowi Państwa statio fisci Wojewodzie Wielkopolskiemu o zasądzenie kwoty 5.744.383,20 zł tytułem skapitalizowanych odsetek wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu, tj. 20 listopada 2001 r., do dnia zapłaty. Skarżąca uzasadniła żądanie naruszeniem przez pozwanego terminów dokonywania refundacji, określonych w § 5 ust. 2 rozporządzenia w sprawie refundowania. Sąd stwierdził, że przy zastosowaniu wykładni językowej, treść powołanego przepisu nie budzi żadnych wątpliwości, co z kolei oznacza, że wyznaczony w nim dwudziestodniowy termin do wypłacenia środków na rzecz skarżącej, biegnie od momentu otrzymania przez wojewodów środków od Ministra Finansów w sensie ich wpływu na rachunek bankowy. W świetle zgromadzonego materiału dowodowego Sąd uznał, że Wojewoda Wielkopolski nie uchybił terminom, wymaganym do dokonywania refundacji w stosunku do skarżącej. Sąd Apelacyjny w Poznaniu – Wydział I Cywilny wyrokiem z 24 listopada 2005 r. (sygn. akt I ACa 517/04) oddalił apelację skarżącej, podzielając stanowisko Sądu Okręgowego. Sąd Najwyższy, na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej, postanowieniem z 7 marca 2007 r. (sygn. akt II CSK 27/07) odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji, każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, wnieść skargę do Trybunału Konstytucyjnego, w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo jego obowiązkach określonych w Konstytucji. Zasady korzystania z tego środka ochrony wolności i praw precyzuje ustawa z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). W myśl art. 46 ust. 1 ustawy o TK, skargę konstytucyjną można wnieść po wyczerpaniu przez skarżącego przysługującej mu w sprawie drogi prawnej, o ile droga ta jest przewidziana, w ciągu 3 miesięcy od dnia doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. Przez wyczerpanie drogi prawnej należy rozumieć, zgodnie z orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego, konieczność skorzystania przez skarżącego ze wszystkich środków prawnych przysługujących mu w toku instancji, umożliwiających merytoryczne rozstrzygnięcie sprawy. Na gruncie art. 46 ust. 1 ustawy o TK okoliczność wyczerpania drogi prawnej łączy się tym samym z wydaniem przez sąd powszechny prawomocnego wyroku (lub innego prawomocnego rozstrzygnięcia). Powyższe prowadzi do wniosku, zgodnie z którym w sytuacji doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku sądowego, uruchomienie przez niego innych środków prawnych służących zmianie tego orzeczenia, pozostaje bez uszczerbku dla biegu terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej (por. postanowienie TK z 6 czerwca 2001 r., Ts 7/01, OTK ZU nr 5/2001, poz. 148).
W niniejszej sprawie, rozpoznawanej przez Trybunał Konstytucyjny, tak wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 24 listopada 2005 r., jak i postanowienie Sądu Najwyższego z 7 marca 2007 r., zostały wydane już po wejściu w życie w dniu 6 lutego 2005 r. ustawy z dnia 22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2005 r. Nr 13, poz. 98; dalej: ustawa nowelizująca z 2004 r.). Ustawa ta wprowadziła w miejsce kasacji, przysługującej od nieprawomocnych wyroków i postanowień, skargę kasacyjną, będącą środkiem kontroli legalności prawomocnych orzeczeń sądów cywilnych (art. 398¹ k.p.c. w brzmieniu obowiązującym od dnia 6 lutego 2005 r.). W dotychczasowym orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego przyjmowano, że w postępowaniu cywilnym wymóg wyczerpania drogi prawnej obejmował konieczność wniesienia kasacji do Sądu Najwyższego w sprawach, w których środek ten przysługiwał, zaś w pozostałych przypadkach przesłanka ta była spełniona wraz z uzyskaniem prawomocnego orzeczenia wydanego przez sąd drugiej instancji (por. obszerne uzasadnienie postanowienia TK z 13 czerwca 2000 r., SK 21/98, OTK ZU nr 5/2000, poz. 147). Należy stwierdzić, że sytuacja ta uległa zmianie wraz z wejściem w życie przywołanej wyżej ustawy nowelizującej z 2004 r., na mocy której skarga kasacyjna zyskała charakter nadzwyczajnego środka wzruszenia prawomocnych orzeczeń sądowych. Wyczerpanie drogi prawnej ma zatem miejsce po skorzystaniu przez skarżącego z możliwości wniesienia zażalenia lub apelacji do sądu drugiej instancji i uzyskaniu merytorycznego rozstrzygnięcia, wydanego przez ten sąd. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, podstawowe znaczenie dla przyjęcia wyczerpania drogi prawnej i ostateczności wyroku sądowego ma jego prawomocność (por. postanowienie TK z 1 sierpnia 2000 r., Ts 71/00, OTK ZU nr 6/2000, poz. 244). W konsekwencji uruchomienie przez skarżącego kasacyjnych kompetencji Sądu Najwyższego pozostaje poza zakresem konstytucyjnego wymogu wyczerpania drogi prawnej, podobnie jak ma to miejsce w postępowaniu karnym. Po opisanych zmianach charakteru postępowania cywilnego, termin do wniesienia skargi konstytucyjnej biegnie zatem od daty doręczenia skarżącemu prawomocnego orzeczenia sądu drugiej instancji, niezależnie od tego, czy w sprawie może jeszcze zostać wniesiona skarga kasacyjna do Sądu Najwyższego.
Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że ostatecznym orzeczeniem w rozpatrywanej sprawie jest wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 24 listopada 2005 r., doręczony skarżącej 28 lipca 2006 r. Od daty jego doręczenia biegł tym samym trzymiesięczny termin, przewidziany w art. 46 ust. 1 ustawy o TK. Wniesienie niniejszej skargi konstytucyjnej w dniu 13 czerwca 2007 r. nastąpiło zatem po znacznym przekroczeniu terminu ustawowego. Z tego względu, na podstawie art. 36 ust. 3 w związku z art. 49 ustawy o TK, należało odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

Biorąc powyższe pod uwagę, Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.