Pełny tekst orzeczenia

187/5/B/2007

POSTANOWIENIE
z dnia 23 lipca 2007 r.
Sygn. akt Tw 17/07

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Jerzy Ciemniewski,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym wniosku Stowarzyszenia Koalicja na Rzecz Nowoczesnego Rolnictwa o stwierdzenie niezgodności:
art. 57 ust. 3 ustawy z dnia 26 czerwca 2003 r. o nasiennictwie (Dz. U. z 2007 r. Nr 41, poz. 271, ze zm.) z art. 2, art. 7 w zw. z art. 87 ust. 1 i art. 91 ust. 1 oraz art. 9, a także art. 22 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania wnioskowi dalszego biegu.

UZASADNIENIE

W skierowanym do Trybunału Konstytucyjnego wniosku z 4 kwietnia 2007 r. Stowarzyszenie Koalicja na Rzecz Nowoczesnego Rolnictwa, zwane dalej Stowarzyszeniem, domaga się stwierdzenia niezgodności art. 57 ust. 3 ustawy z dnia 26 czerwca 2003 r. o nasiennictwie (Dz. U. z 2007 r. Nr 41, poz. 271, ze zm.) z art. 2 i art. 7 w zw. z art. 87 ust. 1 oraz art. 91 ust. 1, art. 9, art. 22 Konstytucji.
Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 15 maja 2007 r. wnioskodawca wezwany został do usunięcia braków formalnych wniosku. Wnioskodawca ustosunkował się do zarządzenia pismem z 28 maja 2007 r. Wskazał, iż niezgodność art. 57 ust. 3 skarżonej ustawy z art. 7 w zw. z art. 87 ust. 1 oraz art. 91 ust. 1 Konstytucji polega na tym, że w toku stanowienia przekroczony został zakres kompetencji ustawodawcy krajowego ograniczony przepisami TWE oraz koniecznością implementacji dyrektywy 2002/53/WE.
Z kolei niezgodność przepisu art. 57 ust. 3 skarżonej ustawy z art. 9 Konstytucji wnioskodawca wiąże z naruszeniem normy ustanowionej w art. 2 część pierwsza zasady Traktatu podpisanego w Atenach w dniu 16 kwietnia 2003 r. o przystąpieniu Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej (Dz. U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864).
Zarzut niezgodności skarżonego przepisu z art. 22 Konstytucji wnioskodawca uzasadnia natomiast brakiem ważnego interesu społecznego, ze względu na który ograniczenie konstytucyjnej wolności działalności gospodarczej mogłoby być uzasadnione.
Uzasadniając czynną legitymację do wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego, wnioskodawca powołał się na postanowienia Statutu, wskazując, iż jest ogólnokrajową organizacją zawodową, działającą w oparciu o przepisy ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. – Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 855, ze zm.), zrzeszającą osoby fizyczne posiadające pełną zdolność do czynności prawnych i nie pozbawione praw publicznych „będące rolnikami prowadzącymi działalność rolniczą w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników (ustawa z dnia 20 grudnia 1990 r., Dz. U. z 1998 r. Nr 7, poz. 25, ze zm.) zajmujące się zawodowo i zainteresowane sprzedażą lub obrotem, bądź uprawą organizmów GMO prowadzoną zgodnie z obowiązującymi przepisami dotyczącymi organizmów zmodyfikowanych genetycznie” (§ 9 Statutu) oraz akceptujące „Statut i cele Stowarzyszenia” (§ 10 Statutu).
Przedstawione argumenty mają uzasadniać tezę, iż zostały spełnione warunki z art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji, a w konsekwencji Stowarzyszenie Koalicja na Rzecz Nowoczesnego Rolnictwa jest legitymowane do wystąpienia z wnioskiem w przedmiotowej sprawie do Trybunału Konstytucyjnego.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. W swoim orzecznictwie Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie zajmował się interpretacją pojęcia – „organizacja zawodowa”, użytego w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji (por. postanowienia TK z: 30 maja 2000 r., U 5/99, OTK ZU nr 4/2000, poz. 114; 12 lutego 2003 r., Tw 59/02, OTK ZU nr 1/B/2003, poz. 8 oraz 26 marca 2003 r., Tw 60/02, OTK ZU nr 1/B/2003, poz. 10; 24 października 2006 r., Tw 53/05, OTK ZU nr 5/B/2006, poz. 162).
„Organizacja zawodowa” jest szczególną formą realizacji wolności zrzeszania się osób. Nie każde jednak zrzeszenie jednostek można uznać za organizację zawodową. Musi ono bowiem, zgodnie z utrwalonym w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego poglądem, spełniać dodatkowo pewne przesłanki.
W zakresie kryterium podmiotowego organizacja zawodowa winna skupiać osoby fizyczne wykonujące dany zawód, rozumiany jako stałe wykonywanie jakiejś pracy w celach zarobkowych, związane z koniecznością posiadania odpowiedniego wykształcenia i stosownych kwalifikacji.
W zakresie kryterium przedmiotowego prawo inicjowania postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym nie ma charakteru ogólnego. Jest ono wyjątkowym uprawnieniem przyznanym w związku ze szczególnym charakterem zadań powierzonych poszczególnym podmiotom przez obowiązujące regulacje konstytucyjne i ustawowe.

2. Trybunał Konstytucyjny podtrzymuje w obecnym składzie dotychczasowe stanowisko, iż funkcjonowanie podmiotu w formie stowarzyszenia nie decyduje automatycznie o wykluczeniu z grona organizacji zawodowych w rozumieniu art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji. Podmiot taki można, w wyjątkowych sytuacjach, uznać za uprawniony do inicjowania postępowania w sprawie abstrakcyjnej kontroli norm. Konieczne jest jednak, aby spełniał konstytucyjne przesłanki pozwalające uznać go za „organizację zawodową”. Ponadto kwestionowane przepisy muszą należeć do zakresu jego działania, w rozumieniu art. 191 ust. 2 Konstytucji.

3. Analiza przedstawionego przez wnioskodawcę odpisu aktualnego z Krajowego Rejestru Sądowego oraz Statutu Stowarzyszenia Koalicja na Rzecz Nowoczesnego Rolnictwa nie pozwala stwierdzić, iż organizacja ta spełnia wskazane wyżej konstytucyjne przesłanki organizacji zawodowej. Statut Stowarzyszenia, a w szczególności § 6, § 9 i § 10, nie uzależnia członkostwa w Federacji od przesłanki posiadania szczególnych kwalifikacji zawodowych lub wykonywania określonego zawodu w celach zarobkowych. Przepis § 9 Statutu nie zawęża członkostwa w Stowarzyszeniu do ściśle określonej grupy zawodowej. W szczególności Statut dopuszcza członkostwo osób zajmujących się obrotem, sprzedażą oraz uprawą organizmów GMO. Oznacza to, że cechą wyróżniającą członkostwo jest prowadzenie działalności gospodarczej. Nie jest zatem spełniona przesłanka podmiotowa, pozwalająca zaliczyć wnioskodawcę do organizacji zawodowych w rozumieniu art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji. Sam fakt, iż wśród członków wnioskodawcy znajdują się osoby prowadzące zbliżoną działalność zawodową nie wystarcza bowiem do uznania, iż spełnione zostaje kryterium przedmiotowe organizacji zawodowej, co Trybunał Konstytucyjny podkreślał już wielokrotnie.

4. Odnosząc się natomiast do zarzutu niezgodności skarżonego przepisu z art. 22 Konstytucji Trybunał, nie przesądzając o merytorycznej ich zasadności, stwierdza, iż można wskazać pewne kategorie interesu publicznego, ze względu na który wolność działalności gospodarczej (w zakresie wynikającym z art. 57 ust. 3 ustawy o nasiennictwie) mogłaby być w tym przypadku ograniczona w rozumieniu art. 31 ust. 3 Konstytucji. Są to choćby ochrona zdrowia czy ochrona środowiska. Zatem to na wnioskodawcy ciążył będzie obowiązek udowodnienia, że regulacje w tym zakresie są nieproporcjonalne. Jednak za oczywiście bezzasadne należałoby zatem uznać stwierdzenie wnioskodawcy, iż brak jest interesu publicznego uzasadniającego ustanowienie kwestionowanego ograniczenia.
Wątpliwe jest także, ze względu na charakter legitymacji procesowej podmiotów wymienionych w art. 191 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 191 ust. 2 Konstytucji, czy dopuszczalne jest skarżenie przez nie przepisów w kontekście działalności gospodarczej. Zakres legitymacji w przypadku tych podmiotów, ograniczony jest do spraw polegających na ochronie praw wynikających z wykonywania zawodu.

Z powyższych względów Trybunał Konstytucyjny postanowił jak na wstępie.