Ts 247/06
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
28/1/B/2008
POSTANOWIENIE
z dnia 14 stycznia 2008 r.
Sygn. akt Ts 247/06
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Jerzy Stępień – przewodniczący
Ewa Łętowska – sprawozdawca
Adam Jamróz,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 18 września 2007 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Heleny i Bogusława Pelarów,
p o s t a n a w i a:
nie uwzględnić zażalenia.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 4 października 2006 r. skarżący wnieśli o stwierdzenie, iż art. 149 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398, ze zm., dalej: u.o k.s.c.) jest niezgodny z art. 2 i art. 32 Konstytucji oraz, że art. 1302 § 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm., dalej: k.p.c.) jest niezgodny z art. 2, art. 32, art. 77 ust. 2 i art. 78 Konstytucji. Skarżący zarzucili, że art. 149 ust. 1 u.o k.s.c., jako przepis intertemporalny, ogranicza korzystanie z konstytucyjnych praw i wolności – zasady prawidłowej legislacji, wynikającej z art. 2 Konstytucji oraz zasady równości określonej w art. 32 Konstytucji w sposób na tyle nieprecyzyjny, a zarazem arbitralny i szeroki, że narusza samą istotę wymienionych powyżej praw. Stanowisko to skarżący podtrzymali również w piśmie z 21 maja 2007 r., stanowiącym wykonanie zarządzenia sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 6 maja 2007 r. Art. 1302 § 3 k.p.c., przewidując odrzucenie apelacji nieopłaconej lub nienależycie opłaconej bez możliwości usunięcia tego braku – jeżeli środki zaskarżenia są wnoszone przez profesjonalnego pełnomocnika – narusza zaś, zdaniem skarżących, zakaz nadmiernej ingerencji wynikający z art. 2 Konstytucji i art. 32 Konstytucji przez nieuzasadnione różnicowanie sytuacji stron w postępowaniu w zależności od tego, czy są reprezentowane przez profesjonalnego pełnomocnika. Skarżący podnoszą również, że przepis ten narusza prawo do dochodzenia na drodze sądowej naruszonych praw (art. 77 ust. 2 Konstytucji) oraz prawo do zaskarżenia orzeczenia wydanego w pierwszej instancji (art. 78 Konstytucji) wyłącznie ze względu na fiskalne interesy państwa przejawiające się w odrzuceniu nieopłaconego środka zaskarżenia bez możliwości usunięcia tego braku.
Postanowieniem z 3 kwietnia 2006 r. (sygn. akt I Ns 839/05) Sąd Rejonowy w Cieszynie odrzucił apelację skarżących (wnioskodawców) od postanowienia w sprawie o stwierdzenie zasiedzenia własności nieruchomości, wskazując, że została ona wniesiona pod rządami nowej u.o k.s.c., a zatem podlega opłacie stałej w wysokości 2000 zł. Stanowisko to podtrzymał Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej, oddalając zażalenie skarżących postanowieniem z 13 czerwca 2006 r. (sygn. akt II Cz 456/06).
Trybunał Konstytucyjny postanowieniem z 18 września 2007 r. odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej w zakresie art. 149 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398, ze zm.). W ocenie Trybunału skarga w odniesieniu do tego przepisu obarczona jest brakiem formalnym, polegającym na niewskazaniu konstytucyjnych praw lub wolności naruszonych orzeczeniem wydanym na podstawie zaskarżonego przepisu.
W piśmie z 1 października 2007 r. skarżący wnieśli do Trybunału Konstytucyjnego zażalenie na to postanowienie, podnosząc, iż Konstytucja gwarantuje każdemu prawo do równego traktowania, co znalazło swój wyraz w umieszczeniu art. 32 Konstytucji w rozdziale II Konstytucji, traktującym o wolnościach, prawach i obowiązkach człowieka i obywatela. Ponadto, opisując to prawo, Konstytucja posługuje się terminologią właściwą prawom podmiotowym. Skarżący kwestionują niesamoistny charakter prawa do równego traktowania, powołując się na sytuacje, w których nie da się wskazać innego prawa, wolności lub obowiązku dotkniętego przez zakwestionowaną regulację, a ponadto Trybunał stosował ten wzorzec w innych sprawach. Podobne zarzuty skarżący podnoszą w zażaleniu w odniesieniu do tezy, iż art. 2 Konstytucji jest właściwym wzorcem kontroli w trybie skargi konstytucyjnej tylko w przypadku wskazania wypływających z niego praw niewyrażonych w innych przepisach Konstytucji.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Zaskarżone postanowienie odpowiada stanowi prawnemu oraz ugruntowanemu orzecznictwu Trybunału Konstytucyjnego. Trybunał nie kwestionuje bowiem, iż art. 32 Konstytucji konstruuje prawo podmiotowe do równego traktowania, jednakże o szczególnym charakterze. Równość, ujmowana jako prawo podmiotowe, nie może być rozpatrywana samodzielnie, abstrakcyjnie, ma bowiem charakter kierunkowy, czy też raczej – celowy. Nie jest ona wszak absolutnym nakazem traktowania zawsze wszystkich tak samo. Nakaz równego traktowania, któremu odpowiada po stronie obywatela prawo podmiotowe, konkretyzuje się tylko w zakresie, w jakim obywatel może domagać się określonego zachowania od państwa, przejawiającego się w zagwarantowaniu mu praw lub nałożeniu na niego obowiązków. Państwo, nakładając na obywatela obowiązki lub przyznając mu prawa, zobowiązane jest potraktować wszystkie podmioty wykazujące daną relewantną cechę w taki sam sposób, a zatem przyznać im określone prawo lub nałożyć na nie obowiązek w takim samym rozmiarze i na takich samych podstawach. Prawo do równości winno być odczytywane w tym kontekście jako prawo do równego traktowania „w zakresie”. Równość pozbawiona takiego odniesienia staje się pojęciem pustym. Dlatego też Trybunał definiuje prawo do równości jako metaprawo, miernik innych praw, wolności lub obowiązków (por. wyrok TK z 24 października 2001 r., SK 10/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 225). Nie jest zasadne powoływanie w tym zakresie orzeczenia w sprawie SK 5/99 (OTK ZU nr 7/2000, poz. 254), ponieważ art. 32 Konstytucji został w tejże sprawie uznany za nieodpowiedni wzorzec (sformułowanie „nie jest niezgodny”), ani też orzeczenia w sprawie SK 18/99 (OTK ZU nr 7/2000, poz. 258), w której art. 32 Konstytucji rozpatrywany był w związku z prawem do bezpłatnej nauki zawartym w art. 70 ust. 1 i ust. 2 Konstytucji. Za chybione Trybunał uznaje wsparcie argumentacji na orzeczeniu w sprawie Ts 102/00 (OTK ZU nr 3/B/2002, poz. 198), jako że sprawa ta, ze względu na niedopuszczalność oparcia skargi konstytucyjnej jedynie na art. 32 Konstytucji, została następnie umorzona postanowieniem w sprawie o sygn. SK 10/01 (OTK ZU nr 7/2001, poz. 225).
Te same względy (w świetle podobnego uzasadnienia, odwołującego się do innych orzeczeń Trybunału) przesądzają o niedopuszczalności uwzględnienia zażalenia skarżących w odniesieniu do art. 2 Konstytucji jako wzorca kontroli w trybie skargi konstytucyjnej. Skarżący starali się wykazać, iż Trybunał dokonywał badania zgodności aktów normatywnych z art. 2 Konstytucji. Przytoczone przez nich orzeczenia zapadły jednakże w trybie abstrakcyjnej kontroli konstytucyjności norm (K 38/04, OTK ZU nr 8/A/2005, poz. 92; K. 10/96, OTK ZU nr 4/1996, poz. 33; K. 37/97, OTK ZU nr 3/1998, poz. 33), w którym nie obowiązują zaostrzone przesłanki zawarte w art. 79 ust. 1 Konstytucji. W przywołanej sprawie SK 19/99 (OTK ZU nr 7/1999, poz. 161) wydane zostało natomiast postanowienie o umorzeniu postępowania ze względu na niedopuszczalność wydania orzeczenia w sprawie, w której jedyny wzorzec stanowił art. 32 Konstytucji. Skarżąca w przywołanej w uzasadnieniu skargi konstytucyjnej sprawie SK 4/98 (OTK ZU nr 2/1999, poz. 24) wskazała natomiast prawo do dochodzenia należności, które jej zdaniem wynika z art. 2 Konstytucji; argumentacja ta została wprawdzie podzielona przez Trybunał, jednakże nie dopatrzył się on jego naruszenia. Skarżąca w niniejszej sprawie nie wskazała natomiast takiego rodzaju praw w skardze konstytucyjnej. Ewentualne uzupełnienia w tym zakresie zawarte w zażaleniu nie mogą zaś zostać rozpoznane, ze względu na obowiązujące w postępowaniu przez Trybunałem przepisy Kodeksu postępowania cywilnego, zgodnie z którymi skarżący jest dysponentem przedmiotu postępowania i winien wskazać przedmiot i wzorzec kontroli w terminie wynikającym z art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; art. 20 tejże ustawy).
Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, należało nie uwzględnić zażalenia wniesionego na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu.
POSTANOWIENIE
z dnia 14 stycznia 2008 r.
Sygn. akt Ts 247/06
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Jerzy Stępień – przewodniczący
Ewa Łętowska – sprawozdawca
Adam Jamróz,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 18 września 2007 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Heleny i Bogusława Pelarów,
p o s t a n a w i a:
nie uwzględnić zażalenia.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 4 października 2006 r. skarżący wnieśli o stwierdzenie, iż art. 149 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398, ze zm., dalej: u.o k.s.c.) jest niezgodny z art. 2 i art. 32 Konstytucji oraz, że art. 1302 § 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm., dalej: k.p.c.) jest niezgodny z art. 2, art. 32, art. 77 ust. 2 i art. 78 Konstytucji. Skarżący zarzucili, że art. 149 ust. 1 u.o k.s.c., jako przepis intertemporalny, ogranicza korzystanie z konstytucyjnych praw i wolności – zasady prawidłowej legislacji, wynikającej z art. 2 Konstytucji oraz zasady równości określonej w art. 32 Konstytucji w sposób na tyle nieprecyzyjny, a zarazem arbitralny i szeroki, że narusza samą istotę wymienionych powyżej praw. Stanowisko to skarżący podtrzymali również w piśmie z 21 maja 2007 r., stanowiącym wykonanie zarządzenia sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 6 maja 2007 r. Art. 1302 § 3 k.p.c., przewidując odrzucenie apelacji nieopłaconej lub nienależycie opłaconej bez możliwości usunięcia tego braku – jeżeli środki zaskarżenia są wnoszone przez profesjonalnego pełnomocnika – narusza zaś, zdaniem skarżących, zakaz nadmiernej ingerencji wynikający z art. 2 Konstytucji i art. 32 Konstytucji przez nieuzasadnione różnicowanie sytuacji stron w postępowaniu w zależności od tego, czy są reprezentowane przez profesjonalnego pełnomocnika. Skarżący podnoszą również, że przepis ten narusza prawo do dochodzenia na drodze sądowej naruszonych praw (art. 77 ust. 2 Konstytucji) oraz prawo do zaskarżenia orzeczenia wydanego w pierwszej instancji (art. 78 Konstytucji) wyłącznie ze względu na fiskalne interesy państwa przejawiające się w odrzuceniu nieopłaconego środka zaskarżenia bez możliwości usunięcia tego braku.
Postanowieniem z 3 kwietnia 2006 r. (sygn. akt I Ns 839/05) Sąd Rejonowy w Cieszynie odrzucił apelację skarżących (wnioskodawców) od postanowienia w sprawie o stwierdzenie zasiedzenia własności nieruchomości, wskazując, że została ona wniesiona pod rządami nowej u.o k.s.c., a zatem podlega opłacie stałej w wysokości 2000 zł. Stanowisko to podtrzymał Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej, oddalając zażalenie skarżących postanowieniem z 13 czerwca 2006 r. (sygn. akt II Cz 456/06).
Trybunał Konstytucyjny postanowieniem z 18 września 2007 r. odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej w zakresie art. 149 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398, ze zm.). W ocenie Trybunału skarga w odniesieniu do tego przepisu obarczona jest brakiem formalnym, polegającym na niewskazaniu konstytucyjnych praw lub wolności naruszonych orzeczeniem wydanym na podstawie zaskarżonego przepisu.
W piśmie z 1 października 2007 r. skarżący wnieśli do Trybunału Konstytucyjnego zażalenie na to postanowienie, podnosząc, iż Konstytucja gwarantuje każdemu prawo do równego traktowania, co znalazło swój wyraz w umieszczeniu art. 32 Konstytucji w rozdziale II Konstytucji, traktującym o wolnościach, prawach i obowiązkach człowieka i obywatela. Ponadto, opisując to prawo, Konstytucja posługuje się terminologią właściwą prawom podmiotowym. Skarżący kwestionują niesamoistny charakter prawa do równego traktowania, powołując się na sytuacje, w których nie da się wskazać innego prawa, wolności lub obowiązku dotkniętego przez zakwestionowaną regulację, a ponadto Trybunał stosował ten wzorzec w innych sprawach. Podobne zarzuty skarżący podnoszą w zażaleniu w odniesieniu do tezy, iż art. 2 Konstytucji jest właściwym wzorcem kontroli w trybie skargi konstytucyjnej tylko w przypadku wskazania wypływających z niego praw niewyrażonych w innych przepisach Konstytucji.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Zaskarżone postanowienie odpowiada stanowi prawnemu oraz ugruntowanemu orzecznictwu Trybunału Konstytucyjnego. Trybunał nie kwestionuje bowiem, iż art. 32 Konstytucji konstruuje prawo podmiotowe do równego traktowania, jednakże o szczególnym charakterze. Równość, ujmowana jako prawo podmiotowe, nie może być rozpatrywana samodzielnie, abstrakcyjnie, ma bowiem charakter kierunkowy, czy też raczej – celowy. Nie jest ona wszak absolutnym nakazem traktowania zawsze wszystkich tak samo. Nakaz równego traktowania, któremu odpowiada po stronie obywatela prawo podmiotowe, konkretyzuje się tylko w zakresie, w jakim obywatel może domagać się określonego zachowania od państwa, przejawiającego się w zagwarantowaniu mu praw lub nałożeniu na niego obowiązków. Państwo, nakładając na obywatela obowiązki lub przyznając mu prawa, zobowiązane jest potraktować wszystkie podmioty wykazujące daną relewantną cechę w taki sam sposób, a zatem przyznać im określone prawo lub nałożyć na nie obowiązek w takim samym rozmiarze i na takich samych podstawach. Prawo do równości winno być odczytywane w tym kontekście jako prawo do równego traktowania „w zakresie”. Równość pozbawiona takiego odniesienia staje się pojęciem pustym. Dlatego też Trybunał definiuje prawo do równości jako metaprawo, miernik innych praw, wolności lub obowiązków (por. wyrok TK z 24 października 2001 r., SK 10/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 225). Nie jest zasadne powoływanie w tym zakresie orzeczenia w sprawie SK 5/99 (OTK ZU nr 7/2000, poz. 254), ponieważ art. 32 Konstytucji został w tejże sprawie uznany za nieodpowiedni wzorzec (sformułowanie „nie jest niezgodny”), ani też orzeczenia w sprawie SK 18/99 (OTK ZU nr 7/2000, poz. 258), w której art. 32 Konstytucji rozpatrywany był w związku z prawem do bezpłatnej nauki zawartym w art. 70 ust. 1 i ust. 2 Konstytucji. Za chybione Trybunał uznaje wsparcie argumentacji na orzeczeniu w sprawie Ts 102/00 (OTK ZU nr 3/B/2002, poz. 198), jako że sprawa ta, ze względu na niedopuszczalność oparcia skargi konstytucyjnej jedynie na art. 32 Konstytucji, została następnie umorzona postanowieniem w sprawie o sygn. SK 10/01 (OTK ZU nr 7/2001, poz. 225).
Te same względy (w świetle podobnego uzasadnienia, odwołującego się do innych orzeczeń Trybunału) przesądzają o niedopuszczalności uwzględnienia zażalenia skarżących w odniesieniu do art. 2 Konstytucji jako wzorca kontroli w trybie skargi konstytucyjnej. Skarżący starali się wykazać, iż Trybunał dokonywał badania zgodności aktów normatywnych z art. 2 Konstytucji. Przytoczone przez nich orzeczenia zapadły jednakże w trybie abstrakcyjnej kontroli konstytucyjności norm (K 38/04, OTK ZU nr 8/A/2005, poz. 92; K. 10/96, OTK ZU nr 4/1996, poz. 33; K. 37/97, OTK ZU nr 3/1998, poz. 33), w którym nie obowiązują zaostrzone przesłanki zawarte w art. 79 ust. 1 Konstytucji. W przywołanej sprawie SK 19/99 (OTK ZU nr 7/1999, poz. 161) wydane zostało natomiast postanowienie o umorzeniu postępowania ze względu na niedopuszczalność wydania orzeczenia w sprawie, w której jedyny wzorzec stanowił art. 32 Konstytucji. Skarżąca w przywołanej w uzasadnieniu skargi konstytucyjnej sprawie SK 4/98 (OTK ZU nr 2/1999, poz. 24) wskazała natomiast prawo do dochodzenia należności, które jej zdaniem wynika z art. 2 Konstytucji; argumentacja ta została wprawdzie podzielona przez Trybunał, jednakże nie dopatrzył się on jego naruszenia. Skarżąca w niniejszej sprawie nie wskazała natomiast takiego rodzaju praw w skardze konstytucyjnej. Ewentualne uzupełnienia w tym zakresie zawarte w zażaleniu nie mogą zaś zostać rozpoznane, ze względu na obowiązujące w postępowaniu przez Trybunałem przepisy Kodeksu postępowania cywilnego, zgodnie z którymi skarżący jest dysponentem przedmiotu postępowania i winien wskazać przedmiot i wzorzec kontroli w terminie wynikającym z art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; art. 20 tejże ustawy).
Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, należało nie uwzględnić zażalenia wniesionego na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu.