Ts 266/08
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
414/5/B/2009
POSTANOWIENIE
z dnia 4 września 2009 r.
Sygn. akt Ts 266/08
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Mirosław Wyrzykowski,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Dortrans Sp. z o.o. w sprawie zgodności:
art. 1302 § 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) z art. 2, art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 oraz art. 78 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, a także z art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej z 26 sierpnia 2008 r. zarzucono, że art. 1302 § 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) jest niezgodny z art. 2, art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 oraz art. 78 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji, a także z art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284). Pełnomocnik wniósł również o zasądzenie na rzecz skarżącej kosztów postępowania przed Trybunałem.
Zdaniem skarżącej, zaskarżony przepis został skonstruowany w sposób nieprecyzyjny, o czym świadczy brak określenia zakresu jego zastosowania, przez co narusza zasadę przyzwoitej legislacji. Dyskryminuje z jednej strony pozwanego, z drugiej zaś – strony reprezentowane przez profesjonalnych pełnomocników. W ocenie skarżącej różnicuje on również sytuację strony wszczynającej postępowanie sądowe – powoda – od sytuacji strony wnoszącej środek zaskarżenia, np. apelację. W uzasadnieniu zarzutu skarżąca podniosła, że powód ma możliwość usunięcia skutków błędnego wniesienia opłaty poprzez wniesienie jej w określonym terminie w prawidłowej wysokości, osoba wnosząca środek zaskarżenia taką możliwością nie dysponuje. Skarżąca upatruje również naruszenie zasady równości w aspekcie nierównomiernego nałożenia restrykcyjnych konsekwencji błędu na poszczególne kategorie profesjonalnych pełnomocników. Zdaniem skarżącej ustawodawca zróżnicował w ten sposób pozycję podmiotów określonych w zaskarżonym przepisie z pozycją innych profesjonalnych podmiotów, jak prokuratorzy lub radcy Prokuratorii Generalnej. W zaskarżonym przepisie skarżąca upatruje również nieproporcjonalne ograniczenie konstytucyjnych praw wynikających z art. 45 ust. 1 oraz art. 78 Konstytucji.
Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującą sprawą. Postanowieniem z 1 kwietnia 2008 r. (sygn. akt V GC 87/07), Sąd Rejonowy w Chełmie – V Wydział Gospodarczy odrzucił niewłaściwie opłaconą apelację skarżącej. Zażalenie w tej sprawie, zostało postanowieniem z 19 maja 2008 r. oddalone przez Sąd Okręgowy w Lublinie – IX Wydział Gospodarczy (sygn. akt IX Gz 95/08). Powyższe postanowienie zostało doręczone skarżącej 26 maja 2008 r.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Przesłanką odmowy nadania dalszego biegu wniesionej skardze konstytucyjnej jest zbędność orzekania. Kwestionowane przez skarżącą regulacje ustawowe były już bowiem przedmiotem rozważań Trybunału Konstytucyjnego w kontekście wskazanych w skardze konstytucyjnej wzorców kontroli.
Wyrokiem z 28 maja 2009 r. w sprawie o sygnaturze P 87/08 Trybunał orzekł, że: „art. 1302 § 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.), w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398, ze zm.), w zakresie, w jakim przewiduje, że sąd odrzuca nieopłacone zażalenie, wniesione przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego, bez uprzedniego wezwania do uiszczenia należnej opłaty, jest zgodny z art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1 i art. 78 Konstytucji”.
Należy podkreślić, że kwestia konstytucyjności przepisu będącego przedmiotem wniesionej skargi była również przedmiotem wyroku z 17 listopada 2008 r. (SK 33/07, OTK ZU nr 9/A/2008, poz. 154). Trybunał orzekł wówczas, że: „art. 1302 § 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) w zakresie, w jakim przewiduje, że sąd odrzuca nieopłaconą apelację wniesioną przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego, bez uprzedniego wezwania do uiszczenia należnej opłaty, jest zgodny z art. 2, art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 i art. 78 Konstytucji”.
We wskazanych wyrokach Trybunał Konstytucyjny, odwołując się do poglądów wyrażonych we wcześniejszych orzeczeniach, stwierdził między innymi: „nie można natomiast mówić o nadmiernym rygoryzmie, jeżeli strona postępowania zastąpiona jest w postępowaniu przed sądem powszechnym przez adwokata, radcę prawnego czy rzecznika patentowego. Z samej bowiem istoty zastępstwa procesowego wypełnianego przez profesjonalnego pełnomocnika wynika uprawnione założenie, że pełnomocnik ten będzie działał fachowo, zgodnie ze swoją najlepszą wiedzą oraz należytą starannością. Dopuszczalność stosowania surowszego rygoru w odniesieniu do pism procesowych, obarczonych brakami formalnymi, wnoszonych przez pełnomocników procesowych będących profesjonalistami została potwierdzona w orzecznictwie Trybunału (por. wyrok TK z 12 września 2006 r., SK 21/05, OTK ZU nr 8/A/2006, poz. 103; z 20 grudnia 2007 r., sygn. P 39/06)”.
Wymóg adresowany do profesjonalnego pełnomocnika, ustanowiony w art. 1302 § 3 k.p.c., nie może być również uznany za nadmierny, nie stanowi też zbyt dużego utrudnienia. Tym samym brak jest podstaw do uznania, że nałożony przez ustawodawcę rygoryzm związany z odrzuceniem nieopłaconych zarzutów od nakazu zapłaty wniesionych przez stronę reprezentowaną przez profesjonalnego pełnomocnika narusza prawo do sądu. Zaskarżony przepis jest zatem zgodny z art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1 i art. 78 Konstytucji.
Artykuł 39 ust. l pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) stanowi, że Trybunał umarza na posiedzeniu niejawnym postępowanie, jeżeli wydanie orzeczenia jest zbędne lub niedopuszczalne. Taki stan rzeczy ma niewątpliwie miejsce, gdy zaskarżony przepis był już przedmiotem kontroli zgodności z Konstytucją w innej sprawie rozpoznawanej przez Trybunał (zob. postanowienia z: 3 października 2001 r., SK 3/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 218; 25 listopada 2002 r., SK 30/01, OTK ZU nr 6/A/2002, poz. 88 oraz 26 marca 2002 r., P 3/02, OTK ZU nr 2/A/2002, poz. 22). Trybunał Konstytucyjny stoi przy tym na stanowisku, że konieczność uwzględniania określonej w ustawie o TK przesłanki zbędności wydania orzeczenia uwidacznia się na każdym etapie postępowania inicjowanego skargą (por. postanowienie TK z 3 września 2007 r., Ts 94/06, OTK ZU nr 2/B/2009, poz. 75).
Należy również podkreślić, że w trybie skargi konstytucyjnej – co wynika jednoznacznie z art. 79 ust. 1 Konstytucji – nie można badać zgodności kwestionowanych aktów normatywnych z umowami międzynarodowymi (zob. np. wyrok z dnia 13 stycznia 2004 r., SK 10/03, OTK ZU nr 1/A/2004, poz. 2). Skarga konstytucyjna nie służy bowiem ochronie praw i wolności, które znajdują swoje zakorzenienie w innych niż Konstytucja aktach normatywnych. Wynika stąd oczywisty wniosek, iż wzorcem kontroli w skardze stanowiącej przedmiot wstępnego rozpoznania nie może być Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności.
Tym samym, biorąc pod uwagę unormowanie art. 39 ust. 1 pkt 1 oraz art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 ustawy o TK, należało odmówić nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.
POSTANOWIENIE
z dnia 4 września 2009 r.
Sygn. akt Ts 266/08
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Mirosław Wyrzykowski,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Dortrans Sp. z o.o. w sprawie zgodności:
art. 1302 § 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) z art. 2, art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 oraz art. 78 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, a także z art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej z 26 sierpnia 2008 r. zarzucono, że art. 1302 § 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) jest niezgodny z art. 2, art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 oraz art. 78 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji, a także z art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284). Pełnomocnik wniósł również o zasądzenie na rzecz skarżącej kosztów postępowania przed Trybunałem.
Zdaniem skarżącej, zaskarżony przepis został skonstruowany w sposób nieprecyzyjny, o czym świadczy brak określenia zakresu jego zastosowania, przez co narusza zasadę przyzwoitej legislacji. Dyskryminuje z jednej strony pozwanego, z drugiej zaś – strony reprezentowane przez profesjonalnych pełnomocników. W ocenie skarżącej różnicuje on również sytuację strony wszczynającej postępowanie sądowe – powoda – od sytuacji strony wnoszącej środek zaskarżenia, np. apelację. W uzasadnieniu zarzutu skarżąca podniosła, że powód ma możliwość usunięcia skutków błędnego wniesienia opłaty poprzez wniesienie jej w określonym terminie w prawidłowej wysokości, osoba wnosząca środek zaskarżenia taką możliwością nie dysponuje. Skarżąca upatruje również naruszenie zasady równości w aspekcie nierównomiernego nałożenia restrykcyjnych konsekwencji błędu na poszczególne kategorie profesjonalnych pełnomocników. Zdaniem skarżącej ustawodawca zróżnicował w ten sposób pozycję podmiotów określonych w zaskarżonym przepisie z pozycją innych profesjonalnych podmiotów, jak prokuratorzy lub radcy Prokuratorii Generalnej. W zaskarżonym przepisie skarżąca upatruje również nieproporcjonalne ograniczenie konstytucyjnych praw wynikających z art. 45 ust. 1 oraz art. 78 Konstytucji.
Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującą sprawą. Postanowieniem z 1 kwietnia 2008 r. (sygn. akt V GC 87/07), Sąd Rejonowy w Chełmie – V Wydział Gospodarczy odrzucił niewłaściwie opłaconą apelację skarżącej. Zażalenie w tej sprawie, zostało postanowieniem z 19 maja 2008 r. oddalone przez Sąd Okręgowy w Lublinie – IX Wydział Gospodarczy (sygn. akt IX Gz 95/08). Powyższe postanowienie zostało doręczone skarżącej 26 maja 2008 r.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Przesłanką odmowy nadania dalszego biegu wniesionej skardze konstytucyjnej jest zbędność orzekania. Kwestionowane przez skarżącą regulacje ustawowe były już bowiem przedmiotem rozważań Trybunału Konstytucyjnego w kontekście wskazanych w skardze konstytucyjnej wzorców kontroli.
Wyrokiem z 28 maja 2009 r. w sprawie o sygnaturze P 87/08 Trybunał orzekł, że: „art. 1302 § 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.), w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398, ze zm.), w zakresie, w jakim przewiduje, że sąd odrzuca nieopłacone zażalenie, wniesione przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego, bez uprzedniego wezwania do uiszczenia należnej opłaty, jest zgodny z art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1 i art. 78 Konstytucji”.
Należy podkreślić, że kwestia konstytucyjności przepisu będącego przedmiotem wniesionej skargi była również przedmiotem wyroku z 17 listopada 2008 r. (SK 33/07, OTK ZU nr 9/A/2008, poz. 154). Trybunał orzekł wówczas, że: „art. 1302 § 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) w zakresie, w jakim przewiduje, że sąd odrzuca nieopłaconą apelację wniesioną przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego, bez uprzedniego wezwania do uiszczenia należnej opłaty, jest zgodny z art. 2, art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 i art. 78 Konstytucji”.
We wskazanych wyrokach Trybunał Konstytucyjny, odwołując się do poglądów wyrażonych we wcześniejszych orzeczeniach, stwierdził między innymi: „nie można natomiast mówić o nadmiernym rygoryzmie, jeżeli strona postępowania zastąpiona jest w postępowaniu przed sądem powszechnym przez adwokata, radcę prawnego czy rzecznika patentowego. Z samej bowiem istoty zastępstwa procesowego wypełnianego przez profesjonalnego pełnomocnika wynika uprawnione założenie, że pełnomocnik ten będzie działał fachowo, zgodnie ze swoją najlepszą wiedzą oraz należytą starannością. Dopuszczalność stosowania surowszego rygoru w odniesieniu do pism procesowych, obarczonych brakami formalnymi, wnoszonych przez pełnomocników procesowych będących profesjonalistami została potwierdzona w orzecznictwie Trybunału (por. wyrok TK z 12 września 2006 r., SK 21/05, OTK ZU nr 8/A/2006, poz. 103; z 20 grudnia 2007 r., sygn. P 39/06)”.
Wymóg adresowany do profesjonalnego pełnomocnika, ustanowiony w art. 1302 § 3 k.p.c., nie może być również uznany za nadmierny, nie stanowi też zbyt dużego utrudnienia. Tym samym brak jest podstaw do uznania, że nałożony przez ustawodawcę rygoryzm związany z odrzuceniem nieopłaconych zarzutów od nakazu zapłaty wniesionych przez stronę reprezentowaną przez profesjonalnego pełnomocnika narusza prawo do sądu. Zaskarżony przepis jest zatem zgodny z art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1 i art. 78 Konstytucji.
Artykuł 39 ust. l pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) stanowi, że Trybunał umarza na posiedzeniu niejawnym postępowanie, jeżeli wydanie orzeczenia jest zbędne lub niedopuszczalne. Taki stan rzeczy ma niewątpliwie miejsce, gdy zaskarżony przepis był już przedmiotem kontroli zgodności z Konstytucją w innej sprawie rozpoznawanej przez Trybunał (zob. postanowienia z: 3 października 2001 r., SK 3/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 218; 25 listopada 2002 r., SK 30/01, OTK ZU nr 6/A/2002, poz. 88 oraz 26 marca 2002 r., P 3/02, OTK ZU nr 2/A/2002, poz. 22). Trybunał Konstytucyjny stoi przy tym na stanowisku, że konieczność uwzględniania określonej w ustawie o TK przesłanki zbędności wydania orzeczenia uwidacznia się na każdym etapie postępowania inicjowanego skargą (por. postanowienie TK z 3 września 2007 r., Ts 94/06, OTK ZU nr 2/B/2009, poz. 75).
Należy również podkreślić, że w trybie skargi konstytucyjnej – co wynika jednoznacznie z art. 79 ust. 1 Konstytucji – nie można badać zgodności kwestionowanych aktów normatywnych z umowami międzynarodowymi (zob. np. wyrok z dnia 13 stycznia 2004 r., SK 10/03, OTK ZU nr 1/A/2004, poz. 2). Skarga konstytucyjna nie służy bowiem ochronie praw i wolności, które znajdują swoje zakorzenienie w innych niż Konstytucja aktach normatywnych. Wynika stąd oczywisty wniosek, iż wzorcem kontroli w skardze stanowiącej przedmiot wstępnego rozpoznania nie może być Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności.
Tym samym, biorąc pod uwagę unormowanie art. 39 ust. 1 pkt 1 oraz art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 ustawy o TK, należało odmówić nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.