Pełny tekst orzeczenia

342/5/B/2010

POSTANOWIENIE
z dnia 23 października 2009 r.
Sygn. akt Ts 391/08

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Andrzej Rzepliński,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Piotra A. o zbadanie zgodności:
art. 361 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.), w zakresie, w jakim zezwala sądom powszechnym na umniejszanie o 25%, tytułem wydatków na utrzymanie osadzonego, odszkodowania za niesłuszne skazanie, tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie, przyznanego na podstawie rozdziału 58 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.) lub art. 8 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz. U. Nr 34, poz. 149, ze zm.), z art. 41 ust. 5 i art. 77 ust. 1 w zw. z art. 2 i w zw. z art. 31 ust. 2 i 3 oraz w zw. z art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 9 grudnia 2008 r. Piotr A. (dalej: skarżący) domaga się stwierdzenia, że art. 361 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.), w zakresie, w jakim zezwala sądom powszechnym na umniejszanie o 25%, tytułem wydatków na utrzymanie osadzonego, odszkodowania za niesłuszne skazanie, tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie, przyznanego na podstawie rozdziału 58 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.) lub art. 8 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz. U. Nr 34, poz. 149, ze zm.; dalej: ustawa o uznaniu za nieważne orzeczeń), jest niezgodny z art. 41 ust. 5 i art. 77 ust. 1 w zw. z art. 2 i w zw. z art. 31 ust. 2 i 3 oraz w zw. z art. 32 ust. 1 Konstytucji.
Skarga została złożona w oparciu o następujący stan faktyczny. Skarżący wystąpił z wnioskiem o przyznanie odszkodowania i zadośćuczynienia za niesłuszne tymczasowe aresztowanie i skazanie w łącznej kwocie 665 000 zł (265 000 zł tytułem odszkodowania oraz 400 000 zł tytułem zadośćuczynienia). Wyrokiem z 14 maja 2007 r. (sygn. akt III Ko 308/06) Sąd Okręgowy w Poznaniu zasądził na rzecz skarżącego od Skarbu Państwa kwotę 24 838 zł tytułem odszkodowania oraz kwotę 120 000 zł tytułem zadośćuczynienia. Wyrokiem z 11 października 2007 r. (sygn. akt II AKa 148/07) Sąd Apelacyjny w Poznaniu utrzymał w mocy zaskarżony wyrok. Sąd Najwyższy postanowieniem z 12 sierpnia 2008 r. (sygn. akt V KK 45/08) oddalił kasację jako oczywiście bezzasadną.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Skierowana do Trybunału Konstytucyjnego skarga konstytucyjna podlega, zgodnie z art. 49 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), wstępnemu rozpoznaniu, którego celem jest zbadanie, czy spełnia stawiane jej przez Konstytucję i ustawę o TK wymogi. W szczególności Trybunał Konstytucyjny stwierdza, czy zaskarżone przepisy stanowiły podstawę ostatecznego rozstrzygnięcia (art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK), czy i w jaki sposób doszło do naruszenia wskazanych przez skarżącego konstytucyjnych wolności lub praw (art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK), a także, czy skarżący wyczerpał przysługującą mu drogę prawną i nie uchybił terminowi do wniesienia skargi konstytucyjnej (art. 46 ust. 1 ustawy o TK).

2. Zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy o TK, skarga konstytucyjna może być wniesiona po wyczerpaniu drogi prawnej w ciągu trzech miesięcy od doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. Oznacza to, że konieczne jest uprzednie uzyskanie orzeczenia niepodlegającego zaskarżeniu przy użyciu zwykłych środków zaskarżenia. W postępowaniach sądowych obejmuje to prawomocny wyrok lub prawomocne postanowienie. Konstytucja i ustawa o TK nie wymagają natomiast użycia środków o charakterze nadzwyczajnym, których wniesienie uzależnione jest od spełnienia szczególnych wymagań. Przenosząc powyższe rozważania na płaszczyznę postępowania karnego, Trybunał Konstytucyjny przypomina, że kasacja stanowi nadzwyczajny, przysługujący w szczególnych sytuacjach, środek wzruszania orzeczeń prawomocnych. Uruchomienie kasacyjnych kompetencji Sądu Najwyższego pozostaje poza zakresem wymogu wyczerpania drogi prawnej. Zgodnie z orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego, termin do wniesienia skargi konstytucyjnej biegnie od daty doręczenia skarżącemu prawomocnego orzeczenia sądu drugiej instancji, niezależnie od tego, czy w sprawie może jeszcze zostać wniesiona kasacja do Sądu Najwyższego (por. postanowienia TK z 16 maja 2007 r.: Ts 99/06 i Ts 105/06, OTK ZU nr 3/B/2007, poz. 119 i 123).

2.1. Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że ostatecznym orzeczeniem w rozpatrywanej sprawie jest wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 11 października 2007 r. Od daty jego doręczenia biegł tym samym trzymiesięczny termin skierowania do Trybunału skargi konstytucyjnej. Wniesienie kasacji do Sądu Najwyższego nie miało tu znaczenia prawnego.

2.2. Skarżący, zakładając mylnie, że ostatecznym rozstrzygnięciem w jego sprawie było postanowienie Sądu Najwyższego z 12 sierpnia 2008 r., wskazał – jako początek biegu terminu skierowania do Trybunału Konstytucyjnego skargi konstytucyjnej – dzień, w którym doręczono mu to orzeczenie, tzn. 10 września 2008 r. Należy jednakże stwierdzić, że termin – liczony prawidłowo, tzn. od dnia doręczenia skarżącemu wyroku sądu odwoławczego, czyli 13 listopada 2007 r., powinien upłynąć (i ostatecznie minął) 13 lutego 2008 r.

2.3. Nie ulega zatem wątpliwości, że skoro rozpoznawana w niniejszej sprawie skarga konstytucyjna została wniesiona do Trybunału Konstytucyjnego w dniu 9 grudnia 2008 r., to tym samym trzymiesięczny termin, przewidziany w art. 46 ust. 1 ustawy o TK został, w przedstawionych przez skarżącego okolicznościach, wyraźnie przekroczony. Stanowi to samodzielną przesłankę odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu (art. 36 ust. 3 w zw. z art. 49 ustawy o TK).

W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.