Pełny tekst orzeczenia

440/6/B/2010



POSTANOWIENIE

z dnia 23 kwietnia 2010 r.

Sygn. akt Ts 111/09



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Maria Gintowt-Jankowicz,



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Stanisława K. w sprawie zgodności:

art. 47912 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 24 maja 2000 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego, ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz ustawy o komornikach sądowych i egzekucji (Dz. U. Nr 48, poz. 554) z art. 45 ust. 1 w związku z art. 2, art. 31 ust. 1 i 3 oraz art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,



p o s t a n a w i a:



odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej z 2 maja 2009 r. skarżący (będący radcą prawnym) zarzucił, że art. 47912 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 24 maja 2000 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego, ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz ustawy o komornikach sądowych i egzekucji (Dz. U. Nr 48, poz. 554; dalej: ustawa zmieniająca) jest niezgodny z art. 45 ust. 1 w związku z art. 2, art. 31 ust. 1 i 3 oraz art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji.



Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującą sprawą.

Skarżący pozwem z 4 kwietnia 2006 r. wystąpił o zasądzenie od pozwanej należnej na jego rzecz kwoty wraz z ustawowymi odsetkami za wykonaną obsługę prawną. Wyrokiem z 31 stycznia 2008 r. (sygn. akt XX GC 271/06) Sąd Okręgowy w Warszawie XX Wydział Gospodarczy oddalił powództwo. Wniesioną w tej sprawie apelację Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny oddalił wyrokiem z 3 grudnia 2008 r. (sygn. akt VIA Ca 731/08). Powyższe rozstrzygnięcie zostało doręczone skarżącemu 4 lutego 2009 r.

W ocenie skarżącego zaskarżony przepis stanowi w jego sprawie źródło naruszenia prawa do sądu w postaci naruszenia rzetelnej i sprawiedliwej procedury. Ograniczenia wprowadzone zaskarżonym przepisem pozostają nieproporcjonalne do celu, jaki ma on osiągnąć. Zdaniem skarżącego przepis narusza również zasadę demokratycznego państwa prawnego, stanowi także nieuzasadnione zróżnicowanie osób z uwagi na prowadzoną przez nie działalność gospodarczą. Jednocześnie skarżący uważa, że wprowadzenie do procedury cywilnej zaskarżonej regulacji stanowi przejaw fetyszyzacji przez ustawodawcę wartości formalnych kosztem materialnych.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Wniesionej skardze konstytucyjnej nie może być nadany dalszy bieg, ponieważ merytoryczne rozpatrzenie sformułowanych w niej zarzutów jest – w ocenie Trybunału Konstytucyjnego – zbędne.

Skarżący zakwestionował art. 47912 § 1 k.p.c. w brzmieniu nadanym ustawą zmieniającą, wraz z późniejszymi zmianami: „W pozwie powód jest obowiązany podać wszystkie twierdzenia oraz dowody na ich poparcie pod rygorem utraty prawa powoływania ich w toku postępowania, chyba że wykaże, że ich powołanie w pozwie nie było możliwe albo że potrzeba powołania wynikła później. W tym przypadku dalsze twierdzenia i dowody na ich poparcie powinny być powołane w terminie dwutygodniowym od dnia, w którym powołanie ich stało się możliwe lub wynikła potrzeba ich powołania”.

Należy zauważyć, że wyrokiem z 26 lutego 2008 r. o sygnaturze SK 89/06 (OTK ZU nr 1/A/2008, poz. 7) Trybunał Konstytucyjny ocenił już zgodność art. 47912 § 1 zdanie pierwsze k.p.c. z postanowieniami Konstytucji, w tym także wskazywanymi przez skarżącego jako wzorce kontroli skargi. Trybunał orzekł bowiem, że „art. 47912 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.), w brzmieniu nadanym przez art. 1 pkt 42 ustawy z dnia 24 maja 2000 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego, ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz ustawy o komornikach sądowych i egzekucji (Dz. U. Nr 48, poz. 554, ze zm.), obowiązującym do dnia wejścia w życie ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 235, poz. 1699), jest zgodny z art. 45 ust. 1 w związku z art. 2, art. 31 ust. 3 i art. 175 ust. 1 oraz z art. 32 ust. 1 i art. 64 ust. 2 Konstytucji”. W powyższej sprawie zasadniczy zarzut – podobnie jak w niniejszym postępowaniu – sprowadzał się do twierdzenia, że kwestionowany przepis, ograniczając możliwość powołania (po wniesieniu pozwu) nowych twierdzeń i dowodów, nie spełnia konstytucyjnych standardów rzetelnej procedury sądowej, przez co narusza prawo do sądu. Zważywszy, że zarzuty skarżącego przedstawione w złożonej skardze dotyczą jedynie zdania pierwszego zaskarżonego przepisu, należy przyjąć, iż w niniejszej sprawie zachodzi negatywna przesłanka procesowa w postaci zbędności orzekania.


W myśl art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, Trybunał Konstytucyjny umarza na posiedzeniu niejawnym postępowanie, jeżeli wydanie orzeczenia jest zbędne lub niedopuszczalne. W świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, zbędność orzekania zachodzi, gdy zaskarżony przepis prawny był już przedmiotem kontroli jego zgodności z Konstytucją w innej sprawie (zob. np. postanowienie TK z 4 maja 2006 r., SK 53/05, OTK ZU nr 5/A/2006, poz. 60 oraz powołane tam orzeczenia).

W badanej sprawie nie ma podstaw do umorzenia postępowania ze względu na nakaz wynikający z zasady res iudicata. Wymaga ona bowiem tożsamości zarówno przedmiotowej, jak i podmiotowej środka inicjującego postępowanie przed Trybunałem Konstytucyjnym. Brak podstaw do przyjęcia powagi rzeczy osądzonej nie oznacza, że uprzednie rozpoznanie kwestii konstytucyjności określonego przepisu prawnego (normy prawnej) z tym samym wzorcem kontroli (z tymi samymi wzorcami kontroli) jest prawnie irrelewantne. W takim wypadku aktualizuje się bowiem nakaz płynący z zasady ne bis in idem, rozumianej z uwzględnieniem specyfiki postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (por. postanowienie TK z 9 stycznia 2007 r., SK 21/06, OTK ZU nr 1/A/2007, poz. 4 oraz powoływane tam wcześniejsze orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego).

Zasada ne bis in idem nakłada na Trybunał Konstytucyjny obowiązek dokonania w kategoriach pragmatycznych oceny celowości prowadzenia postępowania i orzekania w kwestii, która już została jednoznacznie i ostatecznie rozstrzygnięta.

Zważywszy, że art. 47912 § 1 zdanie pierwsze k.p.c. został poddany – w sprawie o sygnaturze SK 89/06 – kontroli konstytucyjności, także z punktu widzenia zgodności z art. 45 ust. 1 w związku z art. 2, art. 31 ust. 3 oraz art. 32 ust. 1 Konstytucji, Trybunał odmawia nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu.

Należy również podkreślić, że istotnego novum w rozpatrywanej sprawie nie stanowi określenie przez skarżącego jako wzorca kontroli skargi art. 31 ust. 1 oraz art. 32 ust. 2 Konstytucji. W niniejszej sprawie Trybunał przyjmuje, że skoro wyrokiem w sprawie SK 89/06 uznał, że zaskarżony przepis nie narusza konstytucyjnego standardu rzetelnej procedury – jest zgodny z art. 45 ust. 1 – i ocena ta wyłącza potrzebę badania proporcjonalności ograniczenia, to należy przyjąć, że rozstrzygnięcie to przesądza również o zbędności orzekania o zgodności z art. 31 ust. 1 Konstytucji. W przywołanym wyroku Trybunał orzekł również, że kwestionowana regulacja nie prowadzi do zróżnicowania sytuacji prawnej stron konkretnego procesu gospodarczego, co na tle niniejszej sprawy pozwala przyjąć, że nie wprowadza także dyskryminacji podmiotów (naruszenia art. 32 ust. 2 Konstytucji).



Tym samym, na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 oraz art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o TK należało odmówić nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.