Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

z dnia 29 listopada 2010 r.

Sygn. akt Ts 180/09



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Andrzej Rzepliński,



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Piotra K. o zbadanie zgodności:

art. 20, art. 36 ust. 3 i art. 75 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.) z art. 2, art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,



p o s t a n a w i a:



odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej z 30 lipca 2009 r. Piotr K. (dalej: skarżący) zarzucił, że art. 20, art. 36 ust. 3 i art. 75 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.) są niezgodne z art. 2, art. 45 ust. 1 Konstytucji oraz art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r. (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284, ze zm.).

Zdaniem skarżącego, powyższe przepisy ustawy naruszają jego prawo do rzetelnej legislacji oraz prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd. W ocenie skarżącego Trybunał Konstytucyjny, rozpatrując jego poprzednią skargę konstytucyjną, błędnie przyjął za podstawę odmowy nadania jej dalszego biegu niewskazanie konstytucyjnych praw, które miały być naruszone. Skarżący podniósł, że nie został wezwany do uzupełnienia braków formalnych skargi konstytucyjnej, zatem podstawą odmowy mogła być tylko oczywista bezzasadność. Ze względu na niejawny charakter postępowania skarżący nie miał prawa do zaprezentowania swoich racji. Został pozbawiony prawa do wysłuchania. Skarżący podkreśla, że ze względu na niejawność postępowania nie miał prawa do złożenia wniosku o wyłączenie sędziego. W jego ocenie zbyt ogólne odesłanie w art. 20 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym do przepisów kodeksu postępowania cywilnego powoduje, że sędziowie Trybunału Konstytucyjnego w sposób dowolny mogą „wynajdywać podstawy do odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej”. Postanowienia o odmowie nadania dalszego biegu skargom konstytucyjnym nie zawierają podstawy prawnej rozstrzygnięcia, jej uzasadnienia, nie odnoszą się też do wszystkich podnoszonych w skargach konstytucyjnych okoliczności.

Skarga konstytucyjna została złożona w oparciu o następujący stan faktyczny. W złożonej do Trybunału Konstytucyjnego skardze konstytucyjnej o sygn. Ts 181/07 skarżący zarzucił, że art. 40 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070, ze zm.) oraz art. 70 § 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. – Prawo o ustroju sądów wojskowych (Dz. U. Nr 117, poz. 753, ze zm.) są niezgodne z art. 2, art. 30, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 45, art. 47, art. 51 ust. 4, art. 77 ust. 2 Konstytucji oraz art. 3, art. 6 ust. 1, art. 13, art. 14, art. 18 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284, ze zm.). Postanowieniem z 8 stycznia 2008 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej ze względu na niewskazanie konstytucyjnych wolności lub praw naruszonych zaskarżonym przepisem ustawy. Następnie postanowieniem z 15 kwietnia 2009 r. Trybunał Konstytucyjny nie uwzględnił zażalenia na postanowienie o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. W postanowieniu tym Trybunał Konstytucyjny podzielił pogląd wyrażony w zaskarżonym postanowieniu, w myśl którego art. 40 p.u.s.p. nie jest źródłem praw skarżącego oraz że przepis ten nie formułuje żadnych ograniczeń praw, których podmiotem mógłby być skarżący. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, art. 40 p.u.s.p. adresowany jest do organu władzy publicznej, jakim jest sąd, i dlatego nie może być przedmiotem skargi konstytucyjnej. Sytuacja, w której sędzia sprawujący wymiar sprawiedliwości i wykonujący tym samym imperium państwa składa następnie skargę konstytucyjną mającą na celu prawną ocenę swoich działań, naruszałaby ratio legis skargi konstytucyjnej.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



1. Wbrew twierdzeniom zawartym w niniejszej skardze konstytucyjnej w sprawie o sygn. Ts 181/07, Trybunał dokładnie wskazał podstawę odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Z uzasadnienia postanowienia Trybunału z 15 kwietnia 2009 r. wynika, że podstawą tą nie była oczywista bezzasadność, lecz niewskazanie konstytucyjnych wolności skarżącego naruszonych zaskarżonym przepisem ustawy: „Jak wynika z uzasadnienia postanowienia, podstawą odmowy było niewskazanie konstytucyjnych wolności lub praw skarżącego oraz sposobu ich naruszenia przez zaskarżony przepis ustawy. Wymóg taki wynika wprost z art. 79 ust. 1 Konstytucji” (OTK ZU nr 2/B/2009, poz. 114). Trybunał stwierdza, że instytucja wytyku orzeczniczego uregulowana w art. 40 p.u.s.p. nie mieści się w zakresie żadnego z praw konstytucyjnych wskazanych przez skarżącego w skardze konstytucyjnej. Instytucja ta może być kontrolowana z punktu widzenia przedmiotowych zasad Konstytucji. Przykładem takiej kontroli jest wyrok Trybunału z 15 stycznia 2009 r., K 45/07 (OTK ZU nr 1/A/2009, poz. 3), nie może być natomiast przedmiotem skargi konstytucyjnej.



2. Jest oczywiste, że niniejsza skarga konstytucyjna jest niedopuszczalna w rozumieniu art. 39 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Rozstrzygana skarga jest bowiem skargą na stosowanie prawa. Podstawą wskazanych przez skarżącego postanowień Trybunału był art. 79 ust. 1 Konstytucji, w myśl którego skarżący powinien sformułować żądanie zbadania zgodności z Konstytucją przepisów aktu normatywnego stanowiących podstawę orzeczenia wydanego w jego sprawie przez organ władzy publicznej. W niniejszej sprawie skarżący jako ostateczne orzeczenie o jego prawach wskazuje postanowienie Trybunału Konstytucyjnego. Podstawą wydania tego postanowienia był jednak art. 79 ust. 1 Konstytucji. W istocie więc skarżący żąda w trybie skargi konstytucyjnej zbadania prawidłowości zastosowania przez Trybunał art. 79 ust. 1 Konstytucji. Tak określony przedmiot skargi konstytucyjnej jest wadliwy z dwóch powodów: po pierwsze, jest to skarga na stosowanie prawa, co w świetle art. 79 ust. 1 Konstytucji jest niedopuszczalne, po drugie, źródłem naruszenia praw skarżącego miałby być art. 79 ust. 1 Konstytucji, jego wadliwe zastosowanie, co również jest wykluczone. Skarżący nie może upatrywać w przepisach Konstytucji źródła naruszenia swych konstytucyjnych praw. Orzeczenie Trybunału wydane na podstawie art. 79 ust. 1 Konstytucji nie jest orzeczeniem o prawach skarżącego w rozumieniu tego przepisu (por. postanowienie z 23 kwietnia 2009 r., Ts 163/07, OTK ZU nr 2/B/2009, poz. 110).



3. Niedopuszczalność skargi konstytucyjnej czyni w zasadzie zbędnym ustosunkowanie się do poszczególnych jej zarzutów. Wziąwszy jednak pod uwagę, że zarzuty te odnoszą się do postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym oraz że w dużej części oparte są na niezrozumieniu przez skarżącego istoty skargi konstytucyjnej, należy się do nich odnieść.



3.1. Nawet gdyby przyjąć, że niniejsza skarga konstytucyjna mieści się w zakresie przedmiotowym art. 79 ust. 1 Konstytucji, należałoby stwierdzić jej niedopuszczalność. Wskazany w skardze art. 20 k.p.c. nie stanowił bowiem podstawy odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Skoro odmowa ta oparta była wprost na art. 79 ust. 1 Konstytucji, nie było powodu do posiłkowego stosowania przepisów k.p.c. Podstawą odmowy nadania dalszego biegu, we wskazanym przez skarżącego zakresie, nie był również art. 36 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym.



3.2. Skarżący, powołując się w niniejszej sprawie na art. 45 ust. 1 Konstytucji, abstrahuje w ogóle od treści art. 79 ust. 1 Konstytucji i sposobu, w jaki przepis ten określa przedmiot skargi konstytucyjnej. W myśl tego ostatniego przepisu przedmiotem skargi konstytucyjnej nie jest rozstrzygnięcie przez Trybunał Konstytucyjny, czy w sprawie wskazanej przez skarżącego doszło do naruszenia jego konstytucyjnych praw. Trybunał na żadnym etapie postępowania rozstrzygnięcia takiego nie podejmuje. Uprawdopodobnienie przez skarżącego naruszenia jego konstytucyjnych praw jest tylko warunkiem dopuszczalności skargi konstytucyjnej, pozwalającym odróżnić ją od actio popularis. Przedmiotem postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym jest ustalenie, czy wskazane przez skarżącego przepisy aktu normatywnego są zgodne z przepisami Konstytucji wyrażającymi jego wolności lub prawa. Przedmiot skargi konstytucyjnej z art. 79 ust. 1 Konstytucji różni się więc w istotny sposób od przedmiotu postępowania sądowego z art. 45 ust. 1 Konstytucji. Trybunał Konstytucyjny, jako sąd prawa, nie rozstrzyga w przedmiocie konkretnoindywidulanych roszczeń skarżącego. Ta różnica powoduje, że w postępowaniu wszczętym na skutek skargi konstytucyjnej nie można domagać się w stosowania automatycznie standardów prawa do sądu, o których mowa w art. 45 ust. 1 Konstytucji. Potwierdza to ustrojodawca, stanowiąc w art. 79 ust. 1 Konstytucji, że prawo do skargi konstytucyjnej realizuje się „na zasadach określonych w ustawie”.

3.3.1. Odnosząc się do szczegółowych zarzutów, Trybunał za nieuzasadnione uznaje żądanie wzywania skarżącego do uzupełnienia braków skargi konstytucyjnej. Skoro Trybunał w sprawie Ts 181/07 uznał, że nie ma on legitymacji skargowej w zakresie powołanych przez siebie praw konstytucyjnych, wzywanie do uzupełnienia braków skargi było bezprzedmiotowe. Powyższa przeszkoda procesowa nie mogła być usunięta.

3.3.2. Nieporozumieniem jest twierdzenie, że Trybunał może odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej jedynie w dwóch przypadkach: oczywistej bezzasadności zarzutów i niewykonania zarządzenia wzywającego do usunięcia braków formalnych skargi. Odmowa taka jest również konieczna, gdy skarga nie spełnia przesłanek określonych w art. 79 Konstytucji, art. 39 ust. 1 oraz art. 46, art. 47 i art. 48 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Stwierdzenie przez Trybunał niespełnienia tych przesłanek na etapie kontroli wstępnej, skutkuje wydaniem postanowienia o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej, co umożliwia skarżącemu złożenie zażalenia i kontrolę podstaw odmowy. Jeśli brak przesłanek zostanie stwierdzony na etapie merytorycznego rozpoznania sprawy, wydane zostaje postanowienie o umorzeniu postępowania.

W ramach postępowania zażaleniowego skarżący może kwestionować podstawy odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Nie jest więc prawdą, że nie ma on możliwości wyjaśnienia błędnych – jego zdaniem – ustaleń dotyczących odmowy nadania biegu skardze konstytucyjnej. Również nieprawdziwe jest stwierdzenie skarżącego, że nie miał on możliwości ustalenia, w jakim składzie rozpatrywane było jego zażalenie. Skład ten został ustalony zarządzeniem prezesa Trybunału Konstytucyjnego, które to zarządzenie znajdowało się w aktach sprawy. Zarówno w sprawie Ts 181/07, jak i w niniejszej sprawie skarżący domaga się zbadania zaskarżonych przepisów z przepisami Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Tymczasem z literalnej wykładni art. 79 ust. 1 Konstytucji wynika, że wzorcami kontroli w postępowaniu skargowym mogą być wyłącznie przepisy Konstytucji wyrażające wolności lub prawa człowieka.



Mając powyższe na względzie, Trybunał orzekł jak w sentencji.