Ts 183/09
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
130/2/B/2010
POSTANOWIENIE
z dnia 13 kwietnia 2010 r.
Sygn. akt Ts 183/09
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Zbigniew Cieślak – przewodniczący
Andrzej Rzepliński – sprawozdawca
Teresa Liszcz,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 1 grudnia 2009 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Europapier – Impap Sp. z o.o.,
p o s t a n a w i a:
nie uwzględnić zażalenia.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej z 31 lipca 2009 r. skarżąca zakwestionowała zgodność art. 1302 § 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) z art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 1 i 2 oraz z art. 78 Konstytucji. Skarżąca stoi na stanowisku, że przewidziany w kwestionowanej regulacji rygor odrzucania pism składanych przez profesjonalnego pełnomocnika, nienależycie opłaconych, bez wzywania do uiszczenia opłaty, narusza konstytucyjne prawa do sądu oraz do zaskarżania orzeczeń zapadłych w pierwszej instancji. Zdaniem skarżącej zaskarżony przepis narusza również konstytucyjne prawo do wynagrodzenia szkody, jaka została wyrządzona przez niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej oraz zakaz zamykania sądowej drogi dochodzenia naruszonych wolności i praw.
Postanowieniem z 1 grudnia 2009 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. W postanowieniu wskazano, że merytoryczne rozpatrzenie sformułowanych w skardze zarzutów jest zbędne. Trybunał Konstytucyjny zacytował dwa orzeczenia, w których zakwestionowane przepisy zostały poddane kontroli konstytucyjności. I tak, wyrokiem z 17 listopada 2008 r. Trybunał orzekł, że: „art. 1302 § 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) w zakresie, w jakim przewiduje, że sąd odrzuca nieopłaconą apelację wniesioną przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego, bez uprzedniego wezwania do uiszczenia należnej opłaty, jest zgodny z art. 2, art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 i art. 78 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej” (SK 33/07, OTK ZU nr 9/A/2008, poz. 154). Podobne stanowisko wyrażone zostało w wyroku z 28 maja 2009 r., w którym Trybunał stwierdził, że: „art. 1302 § 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) w zakresie, w jakim przewiduje, że sąd odrzuca nieopłacone zażalenie wniesione przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego, bez uprzedniego wezwania do uiszczenia należnej opłaty, jest zgodny z art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1 i art. 78 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej” (P 87/08, OTK ZU nr 5/A/2009, poz. 72).
W obu orzeczeniach Trybunał Konstytucyjny podniósł, że dopuszczalne jest stosowanie surowszego rygoru w odniesieniu do pism procesowych obarczonych brakami formalnymi, wnoszonych przez profesjonalnych pełnomocników procesowych.
Pełnomocnik skarżącej wniósł zażalenie na powyższe postanowienie. W złożonym środku odwoławczym stwierdził, że stan faktyczny zaistniały w jej sprawie był odmienny od okoliczności spraw rozstrzygniętych przez Trybunał Konstytucyjny. Dlatego zarówno wyrok TK z 17 listopada 2008 r., jak i 28 maja 2009 r. nie mogą stać na przeszkodzie merytorycznemu rozpoznaniu niniejszej skargi. Skarżąca zwróciła uwagę, że nienależyte opłacenie apelacji było błędem spowodowanym przez skarżącą, nie zaś jej pełnomocnika.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
1. Zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, a złożone zażalenie nie może zostać uwzględnione.
2. Zgodnie z dotychczasowym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego brak podstaw do przyjęcia powagi rzeczy osądzonej nie oznacza, że uprzednie rozpoznanie sprawy konstytucyjności określonego przepisu prawnego (normy prawnej) z punktu widzenia tych samych zarzutów może być uznane za prawnie obojętne. Instytucją, która ma na celu zapewnienie stabilizacji sytuacji powstałych w wyniku ostatecznego orzeczenia, jest zasada ne bis in idem, rozumiana w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym z uwzględnieniem specyfiki tego postępowania (por. np. postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z: 4 maja 2006 r., SK 53/05, OTK ZU nr 5/A/2006, poz. 60; 24 października 2006 r., SK 2/06, OTK ZU nr 9/A/2006, poz. 141; 29 maja 2006 r., P 29/05, OTK ZU nr 5/A/2006, poz. 61; 24 października 2006 r., SK 27/06, OTK ZU nr 9/A/2006, poz. 143; 23 października 2006 r., SK 66/05, OTK ZU nr 9/A/2006, poz. 139). W wypadku przesłanki ne bis in idem Trybunał dokonuje oceny w kategoriach pragmatycznych, ocenia celowość prowadzenia postępowania i orzekania w kwestii, która została już jednoznacznie i ostatecznie rozstrzygnięta przez ten organ.
3. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego orzekanie o konstytucyjności art. 1302 § 3 k.p.c. było zbędne. Skarżąca reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika występowała z apelacją od postanowienia Sądu Okręgowego w Poznaniu z 11 lutego 2009 r. (sygn. akt IX Gc 522/08). Jak wynika z akt sprawy, apelacja (podpisana przez pełnomocnika) nie została należycie opłacona, gdyż opłata została wniesiona na rachunek niewłaściwego sądu. W pełni aktualne są więc rozważania Trybunału Konstytucyjnego zwarte w cytowanych powyżej orzeczeniach. W szczególności należy zwrócić uwagę, że „z samej (…) istoty zastępstwa procesowego wypełnianego przez profesjonalnego pełnomocnika wynika uprawnione założenie, że pełnomocnik ten będzie działał fachowo, zgodnie ze swoją najlepszą wiedzą oraz należytą starannością” (SK 33/07).
4. Dla rozpatrywanej sprawy nie ma znaczenia, że to z winy skarżącej spółki, a nie pełnomocnika doszło do uchybień formalnych apelacji. Stosunek pełnomocnictwa łączący skarżącą z profesjonalnym pełnomocnikiem nie wykluczał dokonywania pewnych czynności przez podmiot reprezentowany. Ustawodawca połączył jednak rygoryzm procesowy z faktem posiadania profesjonalnego pełnomocnika, który jest odpowiedzialny za prawidłowe postępowanie w sprawie i nawet jeśli niektóre czynności nie zostały dokonane przez niego osobiście, to mogły być przez niego nadzorowane.
5. Skoro argumentacja wywiedziona w postanowieniu TK z 1 grudnia 2009 r. była trafna, to odmowa nadania skardze dalszego biegu była zasadna i dlatego, na podstawie art. 36 ust. 7 ustawy o TK, Trybunał Konstytucyjny zażalenia nie uwzględnił.
POSTANOWIENIE
z dnia 13 kwietnia 2010 r.
Sygn. akt Ts 183/09
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Zbigniew Cieślak – przewodniczący
Andrzej Rzepliński – sprawozdawca
Teresa Liszcz,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 1 grudnia 2009 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Europapier – Impap Sp. z o.o.,
p o s t a n a w i a:
nie uwzględnić zażalenia.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej z 31 lipca 2009 r. skarżąca zakwestionowała zgodność art. 1302 § 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) z art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 1 i 2 oraz z art. 78 Konstytucji. Skarżąca stoi na stanowisku, że przewidziany w kwestionowanej regulacji rygor odrzucania pism składanych przez profesjonalnego pełnomocnika, nienależycie opłaconych, bez wzywania do uiszczenia opłaty, narusza konstytucyjne prawa do sądu oraz do zaskarżania orzeczeń zapadłych w pierwszej instancji. Zdaniem skarżącej zaskarżony przepis narusza również konstytucyjne prawo do wynagrodzenia szkody, jaka została wyrządzona przez niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej oraz zakaz zamykania sądowej drogi dochodzenia naruszonych wolności i praw.
Postanowieniem z 1 grudnia 2009 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. W postanowieniu wskazano, że merytoryczne rozpatrzenie sformułowanych w skardze zarzutów jest zbędne. Trybunał Konstytucyjny zacytował dwa orzeczenia, w których zakwestionowane przepisy zostały poddane kontroli konstytucyjności. I tak, wyrokiem z 17 listopada 2008 r. Trybunał orzekł, że: „art. 1302 § 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) w zakresie, w jakim przewiduje, że sąd odrzuca nieopłaconą apelację wniesioną przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego, bez uprzedniego wezwania do uiszczenia należnej opłaty, jest zgodny z art. 2, art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 i art. 78 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej” (SK 33/07, OTK ZU nr 9/A/2008, poz. 154). Podobne stanowisko wyrażone zostało w wyroku z 28 maja 2009 r., w którym Trybunał stwierdził, że: „art. 1302 § 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) w zakresie, w jakim przewiduje, że sąd odrzuca nieopłacone zażalenie wniesione przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego, bez uprzedniego wezwania do uiszczenia należnej opłaty, jest zgodny z art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1 i art. 78 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej” (P 87/08, OTK ZU nr 5/A/2009, poz. 72).
W obu orzeczeniach Trybunał Konstytucyjny podniósł, że dopuszczalne jest stosowanie surowszego rygoru w odniesieniu do pism procesowych obarczonych brakami formalnymi, wnoszonych przez profesjonalnych pełnomocników procesowych.
Pełnomocnik skarżącej wniósł zażalenie na powyższe postanowienie. W złożonym środku odwoławczym stwierdził, że stan faktyczny zaistniały w jej sprawie był odmienny od okoliczności spraw rozstrzygniętych przez Trybunał Konstytucyjny. Dlatego zarówno wyrok TK z 17 listopada 2008 r., jak i 28 maja 2009 r. nie mogą stać na przeszkodzie merytorycznemu rozpoznaniu niniejszej skargi. Skarżąca zwróciła uwagę, że nienależyte opłacenie apelacji było błędem spowodowanym przez skarżącą, nie zaś jej pełnomocnika.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
1. Zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, a złożone zażalenie nie może zostać uwzględnione.
2. Zgodnie z dotychczasowym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego brak podstaw do przyjęcia powagi rzeczy osądzonej nie oznacza, że uprzednie rozpoznanie sprawy konstytucyjności określonego przepisu prawnego (normy prawnej) z punktu widzenia tych samych zarzutów może być uznane za prawnie obojętne. Instytucją, która ma na celu zapewnienie stabilizacji sytuacji powstałych w wyniku ostatecznego orzeczenia, jest zasada ne bis in idem, rozumiana w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym z uwzględnieniem specyfiki tego postępowania (por. np. postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z: 4 maja 2006 r., SK 53/05, OTK ZU nr 5/A/2006, poz. 60; 24 października 2006 r., SK 2/06, OTK ZU nr 9/A/2006, poz. 141; 29 maja 2006 r., P 29/05, OTK ZU nr 5/A/2006, poz. 61; 24 października 2006 r., SK 27/06, OTK ZU nr 9/A/2006, poz. 143; 23 października 2006 r., SK 66/05, OTK ZU nr 9/A/2006, poz. 139). W wypadku przesłanki ne bis in idem Trybunał dokonuje oceny w kategoriach pragmatycznych, ocenia celowość prowadzenia postępowania i orzekania w kwestii, która została już jednoznacznie i ostatecznie rozstrzygnięta przez ten organ.
3. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego orzekanie o konstytucyjności art. 1302 § 3 k.p.c. było zbędne. Skarżąca reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika występowała z apelacją od postanowienia Sądu Okręgowego w Poznaniu z 11 lutego 2009 r. (sygn. akt IX Gc 522/08). Jak wynika z akt sprawy, apelacja (podpisana przez pełnomocnika) nie została należycie opłacona, gdyż opłata została wniesiona na rachunek niewłaściwego sądu. W pełni aktualne są więc rozważania Trybunału Konstytucyjnego zwarte w cytowanych powyżej orzeczeniach. W szczególności należy zwrócić uwagę, że „z samej (…) istoty zastępstwa procesowego wypełnianego przez profesjonalnego pełnomocnika wynika uprawnione założenie, że pełnomocnik ten będzie działał fachowo, zgodnie ze swoją najlepszą wiedzą oraz należytą starannością” (SK 33/07).
4. Dla rozpatrywanej sprawy nie ma znaczenia, że to z winy skarżącej spółki, a nie pełnomocnika doszło do uchybień formalnych apelacji. Stosunek pełnomocnictwa łączący skarżącą z profesjonalnym pełnomocnikiem nie wykluczał dokonywania pewnych czynności przez podmiot reprezentowany. Ustawodawca połączył jednak rygoryzm procesowy z faktem posiadania profesjonalnego pełnomocnika, który jest odpowiedzialny za prawidłowe postępowanie w sprawie i nawet jeśli niektóre czynności nie zostały dokonane przez niego osobiście, to mogły być przez niego nadzorowane.
5. Skoro argumentacja wywiedziona w postanowieniu TK z 1 grudnia 2009 r. była trafna, to odmowa nadania skardze dalszego biegu była zasadna i dlatego, na podstawie art. 36 ust. 7 ustawy o TK, Trybunał Konstytucyjny zażalenia nie uwzględnił.