Pełny tekst orzeczenia

128/1/B/2012

POSTANOWIENIE
z dnia 4 lipca 2011 r.
Sygn. akt Ts 72/11

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marek Zubik,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Piotra C. w sprawie zgodności:
1) art. 46 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zm.) z art. 32 oraz art. 33 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;
2) art. 4 pkt 3 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. Nr 237, poz. 1656) z:
a) art. 32 oraz art. 33 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
b) art. 2 ust. 2 oraz art. 16 dyrektywy Rady nr 2000/78/WE z dnia 27 listopada 2000 r. ustanawiającej ogólne warunki ramowe w zakresie zatrudnienia i pracy (Dz. Urz. WE L 303 z 2.12.2000 r., s. 16; Dz. Urz. EU, Polskie Wydanie Specjalne, rozdz. 5, t. 4, s. 79);
3) art. 4 pkt 3 w związku z art. 57 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. Nr 237, poz. 1656), w części dotyczącej podwyższenia pułapu wieku emerytalnego mężczyzn związanego z uzyskaniem prawa do tego świadczenia w obniżonym wieku emerytalnym, z:
a) art. 2 Konstytucji,
b) art. 2 ust. 2 oraz art. 16 dyrektywy Rady nr 2000/78/WE z dnia 27 listopada 2000 r. ustanawiającej ogólne warunki ramowe w zakresie zatrudnienia i pracy (Dz. Urz. WE L 303 z 2.12.2000 r., s. 16; Dz. Urz. EU, Polskie Wydanie Specjalne, rozdz. 5, t. 4, s. 79),

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W sporządzonej przez adwokata skardze konstytucyjnej Piotra C. (dalej: skarżący), wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 7 marca 2011 r. (data nadania), zarzucono niezgodność: art. 46 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zm.; dalej: ustawa emerytalno-rentowa) z art. 32 oraz art. 33 Konstytucji; (2) art. 4 pkt 3 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. Nr 237, poz. 1656; dalej: u.e.p.) z art. 32 oraz art. 33 Konstytucji, a także z art. 2 ust. 2 oraz art. 16 dyrektywy Rady nr 2000/78/WE z dnia 27 listopada 2000 r. ustanawiającej ogólne warunki ramowe w zakresie zatrudnienia i pracy (Dz. Urz. WE L 303 z 2.12.2000 r., s. 16; Dz. Urz. EU, Polskie Wydanie Specjalne, rozdz. 5, t. 4, s. 79; dalej: dyrektywa 2000/78/WE); (3) art. 4 pkt 3 w związku z art. 57 u.e.p. – w części dotyczącej podwyższenia pułapu wieku emerytalnego mężczyzn związanego z uzyskaniem prawa do tego świadczenia w obniżonym wieku emerytalnym – z art. 2 Konstytucji, a także z art. 2 ust. 2 oraz art. 16 dyrektywy 2000/78/WE.

Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującym stanem faktycznym: W dniu 8 lutego 2010 r. skarżący złożył wniosek o przyznanie mu emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, który został rozpatrzony odmownie przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych – II Oddział w Warszawie decyzją z 7 marca 2010 r. (nr ENMS/6/045000778). W uzasadnieniu swojego rozstrzygnięcia organ rentowy wskazał, że skarżący nie spełniał wymogów określonych w art. 184 w związku z art. 33 ustawy emerytalno-rentowej oraz rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43, ze zm.; dalej: rozporządzenie z 1983 r.), które uprawniałyby go do uzyskania świadczenia emerytalnego. Od powyższej decyzji skarżący wniósł odwołanie, które zostało oddalone wyrokiem Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie – VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 30 czerwca 2010 r. (sygn. akt VII U 367/10), utrzymanym następnie wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie – III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 7 stycznia 2011 r. (sygn. akt III AUa 965/10).

W ocenie skarżącego kwestionowane przepisy ustawy emerytalno-rentowej oraz u.e.p. nie uwzględniają „kwestii upadku sił” u osób będących, tak jak skarżący, tancerzami zawodowymi, „ale również nie dają im szans na przekwalifikowanie i kontynuację pracy zawodowej w innej formie”. To zaś nie znajduje ma „oparcia w zasługujących na uwzględnienie wartościach i celach” konstytucyjnych, a przez to stanowi dyskryminację ze względu na płeć.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 36 ust. 1 w związku z art. 49 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) skarga konstytucyjna podlega wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym, podczas którego Trybunał Konstytucyjny bada, czy odpowiada ona określonym prawem wymogom.

Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że niniejsza skarga konstytucyjna nie spełnia konstytucyjnych i ustawowych kryteriów warunkujących jej merytoryczne rozpoznanie.
W pierwszej kolejności Trybunał Konstytucyjny przypomina, że z art. 79 ust. 1 Konstytucji wynika, iż skarga konstytucyjna przysługuje tylko w wypadku, gdy zostały naruszone wolności lub prawa określone w Konstytucji. W związku z tym wskazane przez skarżącego art. 2 ust. 2 oraz art. 16 dyrektywy 2000/78/WE nie mogą stanowić wzorca kontroli w niniejszej sprawie. Podstawą skargi mogą być jedynie zarzuty naruszenia przez akt normatywny praw i wolności gwarantowanych bezpośrednio w samej Konstytucji (por. np. wyroki TK z: 8 czerwca 1999 r., SK 12/98, OTK ZU nr 5/1999, poz. 96; 10 lipca 2000 r., SK 21/99, OTK ZU nr 5/2000, poz. 144; 7 maja 2002 r., SK 20/00, OTK ZU nr 3/A/2002, poz. 29 oraz 15 kwietnia 2009 r., SK 28/08, OTK ZU nr 4/A/2009, poz. 48, a także postanowienie TK z 28 stycznia 2010 r., Ts 320/08, OTK ZU nr 2/B/2010, poz. 106). Ponieważ art. 79 ust. 1 ustawy zasadniczej nie przewiduje możliwości kwestionowania w trybie skargi konstytucyjnej zgodności przepisów aktów normatywnych z aktami prawa międzynarodowego – na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 in fine oraz art. 36 ust. 3 w związku z art. 49 ustawy o TK – należało, ze względu na niedopuszczalność orzekania, odmówić nadania dalszego biegu niniejszej skardze w zakresie badania zgodności art. 4 pkt 3 u.e.p., a także art. 4 pkt 3 w związku z art. 57 u.e.p. z art. 2 ust. 2 oraz art. 16 dyrektywy 2000/78/WE.
W dalszej kolejności Trybunał Konstytucyjny wskazuje, że skarżący w petitum oraz uzasadnieniu skargi w sposób nieprawidłowy uczynił art. 2 oraz art. 32 Konstytucji samoistnymi wzorcami kontroli. W myśl utrwalonego orzecznictwa Trybunału przepisy te nie mogą stanowić samodzielnej podstawy kontroli w ramach postępowania inicjowanego skargą konstytucyjną, ponieważ wyznaczają jedynie standardy kreowania przez ustawodawcę wolności i praw, nie wprowadzając jednocześnie konkretnej wolności czy konkretnego prawa (por. np. wyroki TK z 30 maja 2007 r., SK 68/06, OTK ZU nr 6/A/2007, poz. 53 oraz 10 lipca 2007 r., SK 50/06, OTK ZU nr 7/A/2007, poz. 75). To zaś – na podstawie art. 36 ust. 3 w związku z art. 49 ustawy o TK – przemawia za odmową nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej w zakresie badania zgodności art. 46 ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalno-rentowej oraz art. 4 pkt 3 u.e.p. z art. 32 Konstytucji, a także – art. 4 pkt 3 w związku z art. 57 u.e.p. z art. 2 Konstytucji.
Kolejną przesłanką przemawiającą przeciw merytorycznemu rozpoznaniu niniejszej skargi jest okoliczność, że w sprawie skarżącego zakwestionowane przepisy ustawy emerytalno-rentowej oraz u.e.p. nie były podstawą wydania wobec niego załączonych do skargi rozstrzygnięć. Wynika to jednoznacznie z treści uzasadnień decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z 7 marca 2010 r. oraz wyroku Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie z 30 czerwca 2010 r., które zapadły na podstawie o art. 184 w związku z art. 33 ustawy emerytalno-rentowej oraz § 12 ust. 1 rozporządzenia z 1983 r. Oznacza to, że niniejsza skarga – w zakresie odnoszącym się do badania konstytucyjności art. 46 ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalnorentowej oraz art. 4 pkt 3 u.e.p. – jest niedopuszczalna. Należy bowiem przypomnieć, że w modelu skargi konstytucyjnej obowiązującym w polskim porządku prawnym legitymowanym do wniesienia tego środka ochrony wolności i praw jest jedynie ten, którego prawa lub wolności zostały naruszone w sposób osobisty i bezpośredni przez zaskarżoną regulację. W odróżnieniu od wniosków kierowanych przez podmioty wymienione w art. 191 ust. 1 pkt 1-5 Konstytucji, skarga nie jest środkiem uruchamiania tzw. kontroli abstrakcyjnej, a więc realizowanej w oderwaniu od płaszczyzny stosowania kwestionowanych przepisów (por. postanowienie TK z 6 lipca 2005 r., SK 25/03, OTK ZU nr 7/A/2005, poz. 83). Podstawowego znaczenia nabiera więc funkcjonalne powiązanie skargi konstytucyjnej z konkretnym postępowaniem, gdyż skarga nie jest środkiem prawnym o charakterze powszechnym (actio popoularis). Konsekwencją powyższego jest również konieczność uczynienia przedmiotem skargi konstytucyjnej – wraz ze stosownym uzasadnieniem – wyłącznie takich przepisów, które stanowiąc normatywną podstawę ostatecznego orzeczenia sądu lub organu administracji publicznej, doprowadziły do naruszenia konstytucyjnych praw lub wolności przysługujących właśnie skarżącemu (por. wyroki TK z: 11 marca 2003 r., SK 8/02, OTK ZU nr 3/A/2003, poz. 20 oraz 15 kwietnia 2003 r., SK 4/02, OTK ZU nr 4/A/2003, poz. 31, a także postanowienie TK z 1 października 2003 r., SK 29/02, OTK ZU nr 8/A/2003, poz. 87). Tym samym – na podstawie art. 36 ust. 3 w związku z art. 49 ustawy o TK – należało, ze względu na niespełnienie przesłanki z art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, odmówić nadania dalszego biegu skardze w zakresie badania zgodności art. 46 ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalno-rentowej oraz art. 4 pkt 3 u.e.p. z art. 33 Konstytucji.

Z tych powodów Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.