Pełny tekst orzeczenia

43/1/B/2013

POSTANOWIENIE
z dnia 10 października 2012 r.
Sygn. akt Ts 32/11

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Teresa Liszcz,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej „Cezary Bartłomiej P.” Sp. z o.o. we Wrocławiu w sprawie zgodności:
§ 12 ust. 1, § 13 oraz § 14 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 sierpnia 2004 r. w sprawie udzielania przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości pomocy finansowej w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego – Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw (Dz. U. Nr 195, poz. 2010, ze zm.) z art. 2, art. 31 ust. 3 oraz art. 32 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 4 lutego 2011 r. skarżąca – „Cezary Bartłomiej P.” Sp. z o.o. we Wrocławiu, zakwestionowała zgodność z Konstytucją przepisów rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 sierpnia 2004 r. w sprawie udzielania przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości pomocy finansowej w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego – Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw (Dz. U. Nr 195, poz. 2010, ze zm.; dalej: rozporządzenie). W szczególności skarżąca zarzuciła, że § 12 ust. 1, § 13 oraz § 14 rozporządzenia, w brzmieniu nadanym przez rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 20 lipca 2006 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie udzielania przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości pomocy finansowej w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego – Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw (Dz. U. Nr 141, poz. 1006), są niezgodne z art. 2, art. 31 ust. 3 oraz art. 32 ust. 2 Konstytucji.
Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującą sprawą. Skarżąca skierowała do Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (dalej: PARP) dwa wnioski o dofinansowanie projektu inwestycyjnego. W związku z odrzuceniem wniosków przez PARP skarżąca wystąpiła przeciwko niej z powództwem o zapłatę odszkodowania wynikającego z niedochowania należytej staranności w przeprowadzeniu oceny złożonych wniosków. Wyrokiem z 20 kwietnia 2009 r. (sygn. akt XXV C 1464/08) Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił powództwo skarżącej. Oddalona została także – wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 6 października 2009 r. (sygn. akt VIA Ca 663/09) – apelacja skarżącej od opisanego wyżej orzeczenia. Skarżąca wystąpiła następnie (4 lutego 2010 r.) ze skargą kasacyjną od wyroku sądu II instancji, uzupełnioną dalszym pismem procesowym (z 27 października 2010 r.). Postanowieniem z 18 listopada 2010 r. (sygn. akt I CSK 323/10) Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej skarżącej do rozpoznania.
Uzasadniając zarzuty skargi konstytucyjnej, skarżąca szczegółowo przytoczyła przebieg postępowania sądowego wywołanego jej powództwem o odszkodowanie od PARP. Następnie wskazała na wadliwość przepisów rozporządzenia związaną z brakiem doprecyzowania w jego treści zasad obliczania terminów. Brak ten powoduje – zdaniem skarżącej – szereg trudności technicznych związanych z interpretacją unormowań rozporządzenia. Skarżąca wskazała również na „niefortunną” – w jej ocenie – treść § 13 ust. 3 w zw. § 12 ust. 1 rozporządzenia, wprowadzającą zróżnicowanie statusu wnioskodawców. Zaistniałe wady rozporządzenia skarżąca oceniła jako naruszające zasadę zaufania do demokratycznego państwa prawa (art. 2 Konstytucji) i zasadę równego traktowania stron przez organy władzy publicznej (art. 32 ust. 2 Konstytucji). Podniosła również brak rozstrzygnięcia prawodawcy co do właściwej procedury kontroli sądowej działań podejmowanych w postępowaniu konkursowym. Wada ta oznacza zaś – zdaniem skarżącej – bezpośrednią niezgodność przepisów rozporządzenia z art. 31 ust. 3 Konstytucji.
Niezależnie od powyższych argumentów, skarżąca dołączyła do skargi konstytucyjnej pismo zatytułowane „Wniosek o wydanie postanowienia w przedmiocie zawieszenia czynności komornika”. W jego uzasadnieniu powołała się na zaistniały uszczerbek majątkowy, spowodowany „wydaniem rażąco niesprawiedliwych wyroków, ewidentnie naruszających zasadę zaufania do państwa i zasądzeniem wysokich kosztów zastępstwa procesowego pozwanej”. Wyegzekwowanie zasądzonych kwot bezpośrednio od prezesa zarządu skarżącej wiąże się zaś z dużym uszczerbkiem majątkowym dla tej osoby.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji korzystanie ze skargi konstytucyjnej, jako środka ochrony praw i wolności jest dopuszczalne na zasadach określonych w ustawie. Precyzując je, przede wszystkim w przepisach ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), ustawodawca określił 3-miesięczny termin do wniesienia skargi konstytucyjnej, biegnący po wyczerpaniu przysługującej w sprawie drogi prawnej, a liczony od dnia doręczenia prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia (art. 46 ust. 1 ustawy o TK). Dopiero zachowanie powyższego wymagania umożliwia przyjęcie, że orzeczenie, z wydaniem którego wiąże skarżący zarzut naruszenia przysługujących mu konstytucyjnych praw lub wolności, uzyskało niezbędny walor ostateczności (art. 79 ust. 1 Konstytucji), sama zaś skarga wniesiona została w ustawowym terminie.
Niezależnie od powyższego należy podkreślić, że warunkiem wniesienia skargi konstytucyjnej jest uzyskanie w indywidualnej sprawie orzeczenia, którego podstawą prawną są przepisy będące przedmiotem skargi konstytucyjnej. Przepisy te powinny stanowić normatywne źródło zaistniałego w sprawie skarżącego naruszenia konstytucyjnych praw lub wolności. Obowiązek precyzyjnego wskazania tych praw jest zaś kolejnym ustawowym wymogiem, którego spełnienie warunkuje dopuszczalność merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej przez Trybunał (art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK).
W przypadku analizowanej skargi konstytucyjnej żadna z powyższych przesłanek nie została przez skarżącą zrealizowana.
Nie ulega wątpliwości, że skarżąca wiąże zarzuty kierowane wobec przepisów rozporządzenia z wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z 20 kwietnia 2009 r., którym oddalone zostało jej powództwo o odszkodowanie. Orzeczenie to uzyskało walor ostateczności, o którym mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji, wraz z podjęciem przez Sąd Apelacyjny w Warszawie wyroku z 6 października 2009 r., oddalającego apelację skarżącej od rozstrzygnięcia sądu I instancji. W ten sposób została bowiem wyczerpana przysługująca skarżącej w tej sprawie droga prawna (art. 46 ust. 1 ustawy o TK). Zgodnie z utrwalonym już w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego stanowiskiem, w postępowaniu sądowym normowanym przez przepisy Kodeksu postępowania cywilnego, wymóg wyczerpania drogi prawnej wiąże się z obowiązkiem wykorzystania tzw. zwykłych środków odwoławczych (apelacji, zażalenia). Poza zakresem tej drogi pozostaje zaś nadzwyczajny środek zaskarżenia, jakim jest skarga kasacyjna (por. np. postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 16 maja 2007 r., Ts 144/06, OTK ZU nr 3/B/2007, poz. 130). Próba podważenia prawomocnego wyroku sądu II instancji za pomocą tego środka prawnego nie ma już zatem wpływu na rozpoczęcie i bieg terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej. Termin ten biegnie zaś od dnia doręczenia skarżącemu orzeczenia wydanego wskutek wniesionej apelacji.
Z okoliczności sprawy skarżącej wynika więc jednoznacznie, że skarga konstytucyjna wniesiona została po przekroczeniu terminu, o którym mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o TK. Pomimo niewskazania przez skarżącą dokładnej daty doręczenia jej wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 6 października 2009 r., przyjąć należy, że nastąpiło to najpóźniej w dniu skierowania skargi kasacyjnej od tego orzeczenia, a więc 4 lutego 2010 r. Skoro więc skarga konstytucyjna została przez skarżącą wniesiona do Trybunału Konstytucyjnego 4 lutego 2011 r., stwierdzenie przekroczenia ustawowego terminu nie może budzić żadnych wątpliwości.
Niezależnie od powyższej okoliczności, samoistnie przesądzającej o niemożności nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu, Trybunał stwierdził niedopełnienie także pozostałych – wskazanych wyżej – przesłanek skargi.
Orzeczenie, z wydaniem którego skarżąca połączyła zarzut niezgodności z Konstytucją (wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z 20 kwietnia 2009 r.), nie może być uznane za wydane na podstawie zakwestionowanych w skardze przepisów rozporządzenia. Trzeba podkreślić, że przedmiotem postępowania sądowego w sprawie skarżącej nie była materia regulowana zaskarżonymi przepisami rozporządzenia, lecz problem roszczeń odszkodowawczych skarżącej. Sama okoliczność powołania przepisów rozporządzenia w uzasadnieniu orzeczeń wydanych w związku z powództwem skarżącej nie uprawniała jeszcze do stwierdzenia, że przepisy te były podstawą prawną tych rozstrzygnięć, w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji. Tylko taka zaś kwalifikacja umożliwiłaby ich kontrolę w postępowaniu przed Trybunałem inicjowanym analizowaną skargą konstytucyjną.
Ponadto, skarżąca nie wykonała poprawnie obowiązku określonego w art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK. Określając podstawę skargi konstytucyjnej, skarżąca odwołała się do treści art. 2, art. 32 ust. 2 oraz art. 31 ust. 3 Konstytucji. Zgodnie z utrwalonym już orzecznictwem Trybunału, powołanie się w skardze na naruszenie zasad statuowanych w dwóch pierwszych ze wskazanych wyżej postanowień Konstytucji, a więc zasady państwa prawnego oraz zasady równości, jest dopuszczalne jedynie warunkowo. Obowiązkiem skarżącego jest wówczas doprecyzowanie, w zakresie jakich praw podmiotowych, znajdujących podstawę w konkretnych postanowieniach Konstytucji, zasady te doznały niedozwolonego ograniczenia lub uszczerbku (zob. zwłaszcza postanowienia pełnego składu TK z: 23 stycznia 2002 r., Ts 105/00, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 60; 24 października 2001 r., SK 10/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 225). Także zasada proporcjonalności wyrażona w art. 31 ust. 3 Konstytucji wymaga każdorazowo wskazania, jakie konkretne prawo lub wolność o randze konstytucyjnej zostały przez prawodawcę ograniczone w sposób niezgodny z przesłankami określonymi w tym przepisie ustawy zasadniczej. Analizowana skarga konstytucyjna tego rodzaju niezbędnego doprecyzowania – w odniesieniu do wymienionych wyżej zasad – nie zawierała.
Trybunał Konstytucyjny pozostawił bez rozpoznania dołączony do skargi „Wniosek o wydanie postanowienia w przedmiocie zawieszenia czynności komornika”. Przede wszystkim wytknąć należy, że w jego treści nie znalazły się argumenty wskazujące na zaistnienie przesłanek określonych w art. 50 ust. 1 ustawy o TK. Jedyną okolicznością, która miałaby uzasadniać wydanie przez Trybunał postanowienia tymczasowego, było niebezpieczeństwo powstania uszczerbku w majątku prezesa zarządu skarżącej. Nie ulega wątpliwości, że argument ten odwołuje się do sytuacji majątkowej odrębnego podmiotu praw, aniżeli sama skarżąca. Niezależnie od tego, podkreślić trzeba wadę formalną samego wniosku, polegającą na sporządzeniu go przez osobę reprezentującą skarżącą, niebędącą jednakże podmiotem uprawnionym (adwokatem lub radcą prawnym) do samodzielnego występowania z tego rodzaju pismem procesowym.

Biorąc wszystkie powyższe okoliczności pod uwagę, na podstawie art. 46 ust. 1, art. 47 ust. 1 pkt 2, art. 48 ust. 1, art. 50 ust. 1 oraz art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o TK, Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.