Pełny tekst orzeczenia

129/3/B/2007



POSTANOWIENIE

z dnia 15 lutego 2007 r.
Sygn. akt Ts 144/06


Trybunał Konstytucyjny w składzie:


Janusz Niemcewicz,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Doroty Górko w sprawie zgodności:
art. 129 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zm.) z art. 67 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 9 czerwca 2006 r. skarżąca zakwestionowała zgodność art. 129 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zm.) z art. 67 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji.
Decyzją z 22 lipca 2004 r. (znak 3103352-5/20/I) Zakład Ubezpieczeń Społecznych – I Oddział w Warszawie przyznał skarżącej rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy od dnia 1 lipca 2004 r. W złożonym od powyższej decyzji odwołaniu skarżąca wywodziła, iż renta powinna zostać jej przyznana, co najmniej od 1997 r., ponieważ wtedy złożyła pierwszy wniosek o rentę, błędnie – w jej ocenie – rozstrzygnięty przez organ rentowy. Sąd Okręgowy w Warszawie – XIV Wydział Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z 6 stycznia 2005 r. oddalił wniesione odwołanie, powołując się na art. 129 zaskarżonej ustawy zgodnie z którym świadczenia rentowe przyznaje się od dnia powstania prawa do tych świadczeń, jednakże nie wcześniej niż od miesiąca w którym wystąpiono z wnioskiem lub wydano decyzję z urzędu. Apelacja wniesiona od powyższego rozstrzygnięcia została oddalona przez Sąd Apelacyjny – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie Wydział III wyrokiem z 12 maja 2005 r. (sygn. akt III AUa 157/05), doręczonym skarżącej 4 lipca 2005 r. Postanowieniem z 13 lutego 2006 r. (sygn. akt II UK 172/05) Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.
Z wydaniem wskazanych powyżej rozstrzygnięć skarżąca wiąże naruszenie prawa do zabezpieczenia społecznego. W uzasadnieniu swojego stanowiska wskazuje ona, iż Konstytucja w sposób jednoznaczny wiąże prawo do świadczenia z ubezpieczenia społecznego z powstaniem niezdolności do pracy, a nie terminem złożenia wniosku. Ponadto delegacja zawarta w art. 67 odsyła tylko do ustawowego uregulowania formy i wysokości zabezpieczenia społecznego; nie zezwala ona zatem – zdaniem skarżącej – ustawodawcy na ustalanie arbitralnie momentu, od którego powstaje prawo do zabezpieczenia, innego niż sam moment powstania inwalidztwa. Ograniczenie czasowe wypłaty świadczeń w relacji do momentu złożenia wniosku, a nie powstania inwalidztwa i wynikającej z niego niezdolności do pracy, zdaje się pozostawać w sprzeczności z istotą prawa przyznanego obywatelowi w art. 67 ust. 1 Konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skarga konstytucyjna stanowi środek ochrony konstytucyjnych praw i wolności, którego wniesienie zostało obwarowane szeregiem przesłanek wynikających bezpośrednio z art. 79 ust. 1 Konstytucji a doprecyzowanych w ustawie z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym. Jednym z wymogów, warunkujących przekazanie skargi do merytorycznego rozpoznania a określonych w art. 46 ust. 1 ustawy o TK jest wniesienie tego środka w terminie trzech miesięcy od daty doręczenia rozstrzygnięcia decydującego o wyczerpaniu drogi prawnej. Wyczerpanie drogi prawnej rozumiane jest w orzecznictwie Trybunału jako skorzystanie przez skarżącego ze wszystkich przysługujących mu zwyczajnych środków zaskarżenia, zakończone uzyskaniem ostatecznego orzeczenia, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. Przy tej okazji, podkreślano także wielokrotnie, iż podejmowanie przez skarżącego prób wzruszenia takiego rozstrzygnięcia za pomocą nadzwyczajnych środków zaskarżenia pozostaje bez wpływu na obliczenie terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej, który rozpoczyna swój bieg z dniem doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku (zob. np. postanowienia TK z: 9 grudnia 1998 r., sygn. Ts 131/98, OTK ZU nr 1/1999, poz. 16; 14 marca 2000 r., sygn. Ts 65/99, OTK ZU nr 2/2000, poz. 74).

Przed wejściem w życie ustawy z dnia 22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2005 r. Nr 13, poz. 98) wyczerpanie drogi prawnej w sprawach rozpatrywanych w trybie postępowania cywilnego wymagało uzyskania orzeczenia wydanego przez sąd III instancji na skutek rozpatrzenia kasacji, chyba że środek ten w konkretnej sprawie nie przysługiwał. Wskazana powyżej ustawa wprowadziła w miejsce kasacji – skargę kasacyjną oraz zmieniła charakter tego środka odwoławczego: odwołanie od orzeczenia sądu II instancji nabrało charakteru nadzwyczajnego środka wzruszenia prawomocnych orzeczeń sądowych. Ponieważ przy ustalaniu spełnienia warunku wyczerpania drogi prawnej i uzyskania w jego konsekwencji ostatecznego wyroku zasadnicze znaczenie miało uzyskanie jego prawomocności, przyjąć należy, iż po nowelizacji procedury cywilnej ostatecznym orzeczeniem w rozumieniu art. 46 ust. 1 ustawy o TK jest prawomocne orzeczenie wydane na skutek rozpatrzenia przez sąd II instancji wniesionego środka odwoławczego (apelacji względnie zażalenia) (zob. postanowienie TK z 25 lipca 2006 r., sygn. Ts 143/06, OTK ZU 2007, nr 1/B/2007, poz. 55). Tym samym bieg terminu do wniesienia skargi kasacyjnej rozpoczyna się w momencie uzyskania przez skarżącego prawomocnego wyroku sądu II instancji, przy czym wniesienie skargi kasacyjnej jako nadzwyczajnego środka zaskarżenia jest irrelewantne dla biegu tego terminu.

Przenosząc powyższe ustalenia na grunt sprawy w związku z którą wniesiono skargę konstytucyjną stwierdzić należy, iż spełnienie wymogu wyczerpania przez skarżącą przysługującej jej drogi prawnej nastąpiło wraz z wydaniem przez Sąd Apelacyjny – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie Wydział III wyroku w dniu 12 maja 2005 r. (sygn. akt III AUa 157/05), któremu przysługiwał już walor prawomocności. Podjęcie następnie przez skarżącą kroków zmierzających do pozbawienia tego orzeczenia waloru ostateczności, poprzez wniesienie skargi kasacyjnej od tego rozstrzygnięcia, nie wpływało już na bieg 3-miesięcznego terminu do wystąpienia ze skargą konstytucyjną. Ponieważ wyrok Sądu Apelacyjnego – Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie z 12 maja 2005 r. został doręczony skarżącej 4 lipca 2005 r., a ze skarga konstytucyjną wystąpiono 9 czerwca 2006 r., fakt wniesienia tego środka prawnego przez skarżącą z przekroczeniem ustawowego terminu, o którym mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o TK, nie budzi wątpliwości.

Mając powyższe na uwadze, należało orzec jak na wstępie.