Pełny tekst orzeczenia

204/2/B/2012

POSTANOWIENIE

z dnia 31 stycznia 2012 r.

Sygn. akt Ts 52/11



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Małgorzata Pyziak-Szafnicka,



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Stanisława K. w sprawie zgodności:

1) art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. b w związku z art. 30e ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, ze zm.),

2) art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 209, poz. 1316) z art. 2, art. 32, art. 21 ust. 1 i art. 64 ust. 2 oraz art. 84 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,



p o s t a n a w i a:



odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej z 18 lutego 2011 r. Stanisław K. (dalej: skarżący) zarzucił, że art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. b w związku z art. 30e ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, ze zm.; dalej: u.p.d.o.f.) oraz art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 209, poz. 1316; dalej: ustawa zmieniająca) są niezgodne z art. 2, art. 32, art. 21 ust. 1 i art. 64 ust. 2 oraz art. 84 Konstytucji.

Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującym stanem faktycznym i prawnym. 13 kwietnia 2010 r. skarżący złożył wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie sposobu opodatkowania przychodu uzyskanego z odpłatnego zbycia udziału w spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego. Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach 2 lipca 2010 r. wydał z upoważnienia Ministra Finansów interpretację indywidualną (nr IBPB II/2/415-505/10/CJS). We wniesionej 18 lutego 2011 r. skardze konstytucyjnej skarżący jako ostateczne rozstrzygnięcie wskazał powyższą interpretację.

Działając na podstawie art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej ustawa o TK), 10 czerwca 2011 r. Trybunał Konstytucyjny uzyskał informację z Izby Skarbowej w Kielcach – Biura Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, że skarżący wniósł skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach. Z informacji uzyskanych z Wydziału Informacji Sądowej Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach wynika, że skarga została oddalona wyrokiem z 29 grudnia 2010 r. (sygn. akt SA/Ke 613/10), od którego skarżący nie wniósł skargi kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach w sprawie I SA/Ke 613/10 uprawomocnił się 29 stycznia 2011 r.

W ocenie skarżącego kwestionowane przepisy są niezgodne z zasadą demokratycznego państwa prawnego i zasadą sprawiedliwości społecznej oraz zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa (art. 2 Konstytucji), zasadą równości określoną w art. 32 Konstytucji, zasadą ochrony prawnej prawa dziedziczenia (art. 21 ust. 1 i art. 64 ust. 2 Konstytucji) oraz zasadą sprawiedliwości podatkowej (art. 84 Konstytucji).



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Skarga konstytucyjna jest sformalizowanym środkiem ochrony konstytucyjnych wolności i praw. Jej merytoryczne rozpoznanie uzależnione zostało od spełnienia przez skarżącego licznych przesłanek wynikających zarówno z art. 79 ust. 1 Konstytucji, jak i przepisów ustawy o TK.

W szczególności należy podkreślić, że w myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz art. 46 ust. 1 ustawy o TK, warunkiem rozpoznania przez Trybunał skargi konstytucyjnej jest wydanie na podstawie zaskarżonego aktu normatywnego wyroku, decyzji lub innego rozstrzygnięcia, w którym orzeczono ostatecznie o konstytucyjnych prawach, wolnościach lub obowiązkach skarżącego. Wprawdzie przedmiotem kontroli w postępowaniu skargowym jest problem zgodności z Konstytucją objętego skargą aktu normatywnego, niemniej, wcześniejsze podjęcie „ostatecznego orzeczenia” przez sąd bądź organ administracji publicznej stanowi warunek sine qua non zainicjowania tej formy kontroli przed Trybunałem Konstytucyjnym. Wynika to z przyjętej przez polskiego ustrojodawcę konstrukcji skargi konstytucyjnej, zgodnie z którą instytucja ta służy uruchomieniu postępowania o charakterze nadzwyczajnym i subsydiarnym w stosunku do innych środków i procedur ochrony konstytucyjnych praw i wolności skarżącego. Niedochowanie powyższego warunku powoduje, że rozpoznanie przez Trybunał Konstytucyjny skargi konstytucyjnej staje się niedopuszczalne.

Przyczynę odmowy nadania dalszego biegu wniesionej skardze konstytucyjnej stanowi okoliczność, że postępowanie w sprawie nie zostało zakończone, zatem skarga jest przedwczesna. Skarżący jako ostateczne rozstrzygnięcie wskazuje indywidualną interpretację podatkową z 2 lipca 2010 r. (nr IBPB II/2/415-505/10/CJS). W związku z powyższą interpretacją 4 października 2010 r. została wniesiona skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach, którą wyrokiem z 29 grudnia 2010 r. (sygn. akt I SA/Ke 613/10) sąd ten oddalił. Skarżący nie wniósł skargi kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego, a wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach uprawomocnił się 29 stycznia 2011 r. W niniejszej sprawie nie zostało zatem wydane orzeczenie sądowe, legitymujące skarżącego do wystąpienia ze skargą konstytucyjną – nadzwyczajnym środkiem ochrony jego konstytucyjnych wolności i praw. Brak takiego orzeczenia powoduje niemożność rozpoznania zarzutów sformułowanych w skardze konstytucyjnej. Skarżącemu nie przyznano bowiem uprawnienia do zainicjowania przed Trybunałem Konstytucyjnym abstrakcyjnej kontroli konstytucyjności prawa, lecz wyłącznie kontroli konkretnej. W niniejszej sprawie nie została spełniona podstawowa przesłanka dopuszczenia skargi do merytorycznego rozpoznania, o której mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji. Niedopełnienie powyższego warunku stanowi samoistną podstawę odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

Biorąc powyższą okoliczność pod uwagę, Trybunał na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 ustawy o TK odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej jako niedopuszczalnej.

Ponadto, Trybunał Konstytucyjny podkreśla, że skarga obarczona jest również innymi brakami uniemożliwiającymi merytoryczną ocenę zarzutów. Skarga konstytucyjna jest środkiem prawnym służącym ochronie wolności lub praw skarżącego określonych w Konstytucji. Oznacza to zatem, że formułowane zarzuty nie mogą dotyczyć naruszenia – tak jak w niniejszej skardze – zasad ustrojowych, lecz muszą uprawdopodabniać ingerencję w te postanowienia, które są dla skarżącego źródłem jego praw lub wolności. Zgodnie bowiem z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK obowiązkiem występującego ze skargą konstytucyjną jest wskazanie, jakie jego konstytucyjne wolności lub prawa i w jaki sposób zostały naruszone.

Po pierwsze, Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie w swoim orzecznictwie podkreślał, że zasady równego traktowania przez władze publiczne oraz zakazu dyskryminacji w życiu politycznym, społecznym i gospodarczym, wynikające z art. 32 Konstytucji, nie są samoistnym źródłem praw podmiotowych, ochrony których skarżący mógłby domagać się w skardze konstytucyjnej. Artykuł 32 Konstytucji może stanowić wzorzec kontroli, lecz tylko wówczas, gdy zasady z niego płynące zostaną odniesione do przepisów Konstytucji, które prawa i wolności wyrażają. Ze względu na sposób sformułowania uzasadnienia nie jest możliwe zrekonstruowanie konkretnego konstytucyjnego prawa podmiotowego, które miałoby zostać naruszone (zob. postanowienia TK z 27 kwietnia 1998 r., Ts 47/98, OTK ZU z 1999 r. SUP., poz. 41 oraz 17 czerwca 1998 r., Ts 48/98, OTK ZU nr 4/1998, poz. 59).

Po drugie, zasady wyrażone w art. 2 Konstytucji nie tworzą po stronie obywateli praw podmiotowych ani wolności. Trybunał dopuszcza wprawdzie, że mogą one stanowić źródło praw i wolności, jednakże dopiero wówczas, gdy nie zostały ujęte wprost w innych przepisach Konstytucji, a ze względu na zasadę skargowości (art. 66 ustawy o TK) obowiązkiem skarżącego jest ich wskazanie oraz uzasadnienie stosownie do art. 47 ust. 1 pkt 1-3 ustawy o TK (zob. postanowienie pełnego składu TK z 23 stycznia 2002 r., Ts 105/00, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 60).

Po trzecie, art. 84 Konstytucji nie wyraża publicznego prawa podmiotowego, lecz formułuje zasady nakładania danin publicznych. Trybunał Konstytucyjny w swoim orzecznictwie wyraził już pogląd, że z przepisów zastrzegających ustawową formę nakładania obowiązków, w tym świadczeń podatkowych (art. 84 Konstytucji), nie wynikają bezpośrednio prawa lub wolności, które mogłyby stanowić podstawę skargi konstytucyjnej. W szczególności w wyroku z 5 listopada 2008 r. (SK 79/06, OTK ZU nr 9/A/2008, poz. 153) Trybunał – odwołując się do swojego wcześniejszego orzecznictwa – stwierdził, że przepisy dotyczące obowiązków finansowych jednostki wobec państwa i innych podmiotów prawa publicznego nie funkcjonują „równolegle” i bez związku z konstytucyjnymi przepisami o wolnościach i prawach człowieka i obywatela, niezależnie od treści tych przepisów. Należy w związku z tym uznać, że przepisy Konstytucji, gwarantujące określone wolności lub prawa, mogą być adekwatnym wzorcem kontroli także dla unormowań nakładających obowiązki, o ile występuje rzeczywisty związek pomiędzy wymogiem realizacji danego obowiązku a ingerencją prawodawcy w sferę konkretnej konstytucyjnej wolności lub prawa.

Po czwarte, Trybunał podkreślał też wielokrotnie, że nie zasługuje na aprobatę argument (wyrażony także w niniejszej skardze konstytucyjnej) utożsamiający naruszenie art. 64 ust. 2 oraz art. 21 ust. 1 Konstytucji z koniecznością uiszczenia podatku i doznanym w ten sposób uszczerbkiem majątkowym. W tym zakresie Trybunał Konstytucyjny zwracał już uwagę na bezpodstawność stanowiska, zgodnie z którym każde ograniczenie majątkowe spowodowane nałożeniem podatku lub innej daniny publicznej jest zawsze niedopuszczalnym ograniczeniem własności. Mogłoby to prowadzić do fałszywego wniosku, że każda niekorzystna zmiana w sytuacji majątkowej obywatela stanowi ograniczenie jego własności (zob. wyrok TK z 30 stycznia 2001 r., K 17/00, OTK ZU nr 1/2001, poz. 4). Tak daleko idąca (absolutna) ochrona własności i innych praw majątkowych nie znajduje uzasadnienia w świetle przepisów Konstytucji (zob. wyrok z 5 listopada 2008 r., SK 79/06, OTK ZU nr 9/A/2008, poz. 153).



Okoliczności powyższe stanowią, zgodnie z art. 47 ust. 1 w związku z art. 49 ustawy o TK, podstawę odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.