Ts 154/11
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
157/2/B/2013
POSTANOWIENIE
z dnia 12 września 2012 r.
Sygn. akt Ts 154/11
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Teresa Liszcz,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Marka J. w sprawie zgodności:
art. 109 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.), w części obejmującej słowa „najpóźniej przed zamknięciem rozprawy”, z art. 2 oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
1. W sporządzonej przez adwokata skardze konstytucyjnej Marka J. (dalej: skarżący), wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 11 maja 2011 r. (data nadania), zarzucono niezgodność art. 109 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.), w części obejmującej słowa „najpóźniej przed zamknięciem rozprawy”, z art. 2 oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji.
2. Stan faktyczny, który legł u podstaw rozpoznawanej skargi konstytucyjnej jest następujący:
2.1. Skarżący wniósł do Trybunału Konstytucyjnego skargę konstytucyjną, w której zarzucił niezgodność art. 4 ust. 1 dekretu z dnia 26 października 1950 r. o należnościach świadków, biegłych i stron w postępowaniu sądowym (Dz. U. Nr 49, poz. 445, ze zm.; dalej: dekret z 1950 r.) z art. 64 ust. 2 Konstytucji.
Skarga wpłynęła do Trybunału 23 października 2006 r. i została zarejestrowana na etapie rozpoznania wstępnego pod sygn. akt Ts 257/06. W piśmie procesowym inicjującym postępowanie w trybie skargi konstytucyjnej, jako pełnomocnik skarżącego wskazany został radca prawny Mateusz Majchrzak, jednakże skarga została podpisana przez adwokat Annę Krukowską-Konik. Z załączonego do skargi konstytucyjnej w sprawie Ts 257/06 pełnomocnictwa wynikało, że zostało ono udzielone adwokat Annie KrukowskiejKonik i radcy prawnemu Grzegorzowi Konikowi. W trakcie postępowania w ramach wstępnej kontroli formalnej pisma procesowe kierowane do Trybunału Konstytucyjnego sygnowane były przez radcę prawnego Grzegorza Konika.
Postanowieniem z 16 kwietnia 2007 r. (OTK ZU nr 1/B/2008, poz. 29) Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze. Na to orzeczenie skarżący złożył zażalenie, które zostało uwzględnione postanowieniem Trybunału z 27 lutego 2008 r. (OTK ZU nr 1/B/2008, poz. 30).
Skarga konstytucyjna została przekazana do rozpoznania merytorycznego i zarejestrowana pod sygn. akt SK 13/08 w dniu 29 lutego 2008 r., o czym skarżący i uczestnicy postępowania zostali powiadomieni.
Pismem z 21 kwietnia 2009 r. skarżący zawiadomił Trybunał Konstytucyjny o wypowiedzeniu pełnomocnictwa radcy prawnemu Grzegorzowi Konikowi, w związku z wygaśnięciem umowy o obsłudze prawnej. Skarżący poinformował także, że nowy pełnomocnik zostanie ustanowiony w ciągu trzydziestu dni. W aktach sprawy o sygn. SK 13/08 pozostaje także pismo radcy prawnego Grzegorza Konika z 3 sierpnia 2009 r., będące odpowiedzią na pismo Prezesa Trybunału Konstytucyjnego z 14 lipca 2009 r., odnośnie do potwierdzenia czynności procesowych podjętych m.in. w postępowaniu dotyczącym skargi konstytucyjnej o sygn. Ts 257/06 (a następnie – SK 13/08).
Pismem z 6 października 2009 r. adwokat Anna Krukowska-Konik poinformowała o wypowiedzeniu jej, z dniem 21 kwietnia 2009 r., pełnomocnictwa do reprezentowania skarżącego przed Trybunałem Konstytucyjnym. Następnie, pismem z 13 października 2009 r. skarżący potwierdził wypowiedzenie pełnomocnictwa adwokat Annie Krukowskiej-Konik oraz poinformował, że „nowym pełnomocnikiem ustanowiony został adw. Adrian Chrzanowski, który nadeśle pełnomocnictwo osobną korespondencją”.
W dniu 16 listopada 2009 r. do Trybunału Konstytucyjnego wpłynęło pismo adwokat Anny Krukowskiej-Konik z 8 listopada 2009 r. wraz z załączonym do niego oświadczeniem skarżącego, datowanym na 21 kwietnia 2009 r., w którym oświadczył on m.in., że „obsługa prawna świadczona przez ww. pełnomocników [tj. adwokat Annę Krukowską-Konik i radcę prawnego Grzegorza Konika] została zawieszona w lipcu 2008 r., po tym zaś okresie pełnomocnicy nie sygnowali dalszych pism procesowych”. A także, że „w związku z wypowiedzeniem w dniu dzisiejszym pełnomocnictw do reprezentacji we wszelkich sprawach prowadzonych” w swoim imieniu skarżący zrzeka się „wszelkich roszczeń wobec wyżej wymienionych pełnomocników związanych z prowadzeniem przedmiotowych spraw”.
Pismem przewodniczącego składu orzekającego Trybunału Konstytucyjnego z 1 marca 2011 r. (sygn. akt SK 13/08) skarżący został poinformowany o terminie ogłoszenia wyroku Trybunału Konstytucyjnego podjętego w trybie art. 59 ust. 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). W piśmie tym zawarta została również informacja, że „w związku z wypowiedzeniem z dniem 21 kwietnia 2009 r. pełnomocnictw dla adw. Anny Krukowskiej-Konik i dla r.pr. Grzegorza Konika oraz w związku z niepowołaniem nowego pełnomocnika w sprawie, informacja o terminie ogłoszenia zostaje przesłana na adres skarżącego”. Odbiór pisma został potwierdzony 3 marca 2011 r.
2.3. Wyrokiem z 22 marca 2011 r. o sygn. SK 13/08 – wydanym w trybie art. 59 ust. 2 ustawy o TK na posiedzeniu niejawnym w dniu 23 lutego 2011 r. – Trybunał Konstytucyjny orzekł, że zakwestionowany w skardze konstytucyjnej skarżącego art. 4 ust. 1 dekretu z 1950 r. jest niezgodny z art. 64 ust. 2 Konstytucji. Trybunał określił, że utrata mocy obowiązującej przepisu uznanego za niegodny z Konstytucją nastąpi z upływem dwunastu miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.
2.4. W dniu 14 marca 2011 r. do Trybunału Konstytucyjnego wpłynęło pismo adwokata Adriana Chrzanowskiego z 7 marca 2011 r., w którym adwokat ten, powołując się na „pełnomocnictwo znajdujące się w aktach sprawy”, w nawiązaniu do pisma Trybunału Konstytucyjnego z 1 marca 2011 r., podał, że „w niniejszej sprawie w toku postępowania ustanowiony został nowym pełnomocnikiem skarżącego. Jednocześnie zgłasza wniosek o zwrot kosztów postępowania i podaje, że koszty te wyniosły odpowiednio: 2000 zł + VAT koszty sporządzenia skargi konstytucyjnej, 1000 zł + VAT koszt każdego zażalenia, 500 zł + VAT koszt każdego pisma procesowego sporządzonego przez pełnomocnika procesowego”.
2.5. Postanowieniem z 6 kwietnia 2011 r. (sygn. akt SK 13/08) Trybunał Konstytucyjny pozostawił wniosek adwokata Adriana Chrzanowskiego bez rozpoznania.
W uzasadnieniu tego orzeczenia wskazano, że na podstawie art. 24 ust. 2 zdanie pierwsze ustawy o TK „wraz z wyrokiem uwzględniającym skargę konstytucyjną, Trybunał orzeka w drodze postanowienia na rzecz wnoszącego skargę konstytucyjną zwrot kosztów postępowania przed Trybunałem od organu, który wydał akt normatywny będący przedmiotem skargi konstytucyjnej”. Koszty postępowania ponosi, co do zasady, Skarb Państwa (art. 24 ust. 1), natomiast w wypadku uwzględnienia skargi konstytucyjnej koszty te obciążają organ, który wydał zakwestionowany akt normatywny, a „Trybunał może określić wysokość kosztów reprezentowania wnoszącego skargę konstytucyjną przez adwokata lub radcę prawnego w zależności od charakteru sprawy i wkładu pełnomocnika w przyczynienia się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia” (art. 24 ust. 3). Zgodnie zaś z art. 109 k.p.c., który na podstawie art. 20 ustawy o TK ma zastosowanie do postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym, „roszczenie o zwrot kosztów wygasa, jeśli strona najpóźniej przed zamknięciem rozprawy bezpośrednio poprzedzającej wydanie orzeczenia nie złoży sądowi spisu kosztów albo nie zgłosi wniosku o przyznanie kosztów według norm przepisanych” (art. 109 § 1 zdanie pierwsze). Ponadto, „orzekając o wysokości przyznanych stronie kosztów procesu, sąd bierze pod uwagę celowość poniesionych kosztów oraz niezbędność ich poniesienia z uwagi na charakter sprawy. Przy ustalaniu wysokości kosztów poniesionych przez stronę reprezentowaną przez pełnomocnika będącego adwokatem, radcą prawnym lub rzecznikiem patentowym, sąd bierze pod uwagę niezbędny nakład pracy pełnomocnika oraz czynności podjęte przez niego w sprawie, a także charakter sprawy i wkład pełnomocnika w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia” (art. 109 § 2).
Mając na względzie przytoczone wyżej przepisy, Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że w sprawie SK 13/08 nie było podstawy do rozpoznania wniosku i zasądzenia na rzecz skarżącego zwrotu kosztów postępowania z uwagi na brak stosownego wniosku złożonego przez osobę uprawnioną. W toku całego postępowania wniosek taki nie został sformułowany ani przez pełnomocników – adwokat Annę Krukowską-Konik czy radcę prawnego Grzegorza Konika – reprezentujących skarżącego w czasie trwania ich pełnomocnictwa, ani we wniesionej skardze konstytucyjnej, ani w jakimkolwiek innym piśmie procesowym, ani też przez samego skarżącego. Wniosek o zwrot kosztów zawarty został bowiem po raz pierwszy w piśmie adwokata Adriana Chrzanowskiego z 7 marca 2011 r. Jak wynika z akt sprawy, ani skarżący, ani adwokat Adrian Chrzanowski nie złożyli do akt stosownego pełnomocnictwa. Adwokat nie uczynił tego również wraz z wnioskiem o zwrot kosztów postępowania, choć w zawiadomieniu o terminie ogłoszenia wyroku podjętego w trybie art. 59 ust. 2 ustawy o TK informacja o niepowołaniu nowego pełnomocnika została zamieszczona. W ocenie Trybunału, dopóki wniosek taki nie zostanie przedstawiony Trybunałowi przez osobę prawidłowo przez skarżącego umocowaną, w terminie przewidzianym przez art. 109 § 1 k.p.c. w związku z art. 20 ustawy o TK, dopóty koszty postępowania nie mogą być zasądzone.
Trybunał Konstytucyjny zwrócił uwagę, że złożony przez adwokata Adriana Chrzanowskiego wniosek pochodził od osoby, która nie miała stosownego umocowania do działania w sprawie SK 13/08, a także zawierał dodatkowe uchybienia formalne. Do wniosku nie została mianowicie załączona ani umowa łącząca adwokata z klientem, ani spis kosztów, jakie ewentualnie skarżący poniósł w związku z toczącym się przed Trybunałem Konstytucyjnym postępowaniem; wymienione zostały natomiast kwoty, których zwrotu oczekiwał adwokat za poszczególne pisma procesowe pozostawiając przy tym czynność rachunkową Trybunałowi, co prowadziło do konstatacji, że adwokat Adrian Chrzanowski nie miał rozeznania odnośnie do ilości i charakteru pism procesowych składanych w toku postępowania w sprawie SK 13/08. Wniósł on bowiem o zasądzenie kosztów w wysokości 1000 zł i VAT od każdego zażalenia oraz w wysokości 500 zł i VAT od każdego pisma procesowego. Z procedury postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym wynika, że w toku postępowania skarżący – o ile zaistnieje taka potrzeba – ma możliwość wniesienia tylko jednego zażalenia, na postanowienie o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu (art. 36 ust. 4 w związku z art. 49 ustawy o TK). Z akt sprawy SK 13/08 wynikało zaś, że adwokat Adrian Chrzanowski nie złożył do akt postępowania – poza rzeczonym wnioskiem o zwrot kosztów – żadnego pisma procesowego.
3. W uzasadnieniu skargi konstytucyjnej podniesiono, że „norma art. 109 § 1 k.p.c. ustanawia (…) termin graniczny do złożenia wniosku [o zwrot kosztów], który zależny jest od czynności procesowej, jaka w ogóle nie nastąpiła. Taki stan prawny jest naruszeniem zasad demokratycznego państwa prawa powołanych w art. 2 Konstytucji oraz narusza prawo skarżącego do pełnego skorzystania z prawa określonego w art. 45 ust. 1 Konstytucji w związku z art. 20 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym poprzez bezprawne nałożenie na skarżącego ponoszenia ciężarów postępowania sądowego, jakie słusznie wytoczył”.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
1. Zgodnie z art. 36 ust. 1 w związku z art. 49 ustawy o TK, skarga konstytucyjna podlega wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym, podczas którego Trybunał Konstytucyjny bada, czy odpowiada ona określonym prawem wymogom.
2. Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że analizowana skarga konstytucyjna jest oczywiście bezzasadna.
W sprawie o sygn. akt SK 13/08, leżącej u podstaw wniesienia rozpoznawanej skargi, wniosek o zwrot poniesionych przez skarżącego kosztów postępowania złożył adwokat Adrian Chrzanowski, który – po pierwsze – nie przedstawił żadnego dokumentu, świadczącego o umocowaniu go do reprezentowania skarżącego w postępowaniu o sygn. akt SK 13/08, a po drugie – w toku postępowania nie wznosił żadnych pism procesowych w imieniu skarżącego (wynika to bezspornie z akt postępowania o sygn. akt SK 13/08). Wobec powyższego wniosek adwokata Adriana Chrzanowskiego o zwrot kosztów postępowania w sprawie o sygn. akt SK 13/08 pochodził od osoby nieuprawnionej i nie miał żadnego uzasadnienia, gdyż wskazany adwokat w ogóle nie dokonywał jakichkolwiek czynności procesowych w sprawie (poza złożeniem rzeczonego wniosku o zwrot kosztów postępowania).
Okoliczność powyższa przemawia za odmową nadania dalszego biegu skardze na podstawie art. 36 ust. 3 w związku z art. 49 ustawy o TK.
3. Ponadto, Trybunał Konstytucyjny zwraca uwagę skarżącemu, że podlegającą ocenie przez Trybunał podstawą działania pełnomocnika w postępowaniu jest pełnomocnictwo procesowe, a zakres umocowania mandatariusza ocenia się według treści tego dokumentu. Co prawda, udzielenie pełnomocnictwa (rozumianego jako umocowanie) może nastąpić w dowolnej formie, w tym ustnej lub pisemnej, jednakże od udzielenia pełnomocnictwa odróżnić należy jego wykazanie przed Trybunałem Konstytucyjnym, stanowiące jeden z wymogów skuteczności tego aktu procesowego i tym samym podejmowania czynności procesowych przez pełnomocnika w imieniu mocodawcy. Zgodnie bowiem z art. 89 § 1 zdanie pierwsze k.p.c. w związku z art. 20 ustawy o TK, pełnomocnik obowiązany jest przy pierwszej czynności procesowej dołączyć do akt sprawy pełnomocnictwo (rozumiane jako dokument stwierdzający umocowanie) z podpisem mocodawcy lub wierzytelny odpis pełnomocnictwa. Dokument pełnomocnictwa (albo jego wierzytelny odpis) jest w tym wypadku jedynym dowodem potwierdzającym wobec Trybunału Konstytucyjnego istnienie umocowania pełnomocnika do działania w imieniu strony w konkretnej sprawie.
W sprawie o sygn. akt SK 13/08 ewidentne zaniedbanie leżące po stronie adwokata Adriana Chrzanowskiego (którego skarżący – jak twierdzi – ustanowił swoim pełnomocnikiem po cofnięciu pełnomocnictw procesowych dla adwokat Anny Kurowskiej-Konik oraz radcy prawnego Grzegorza Konika), polegające na nieprzedłożeniu Trybunałowi Konstytucyjnemu pełnomocnictwa procesowego do reprezentowania skarżącego, automatycznie przekładało się na potraktowanie tego adwokata jako osobę nieuprawnioną do wystąpienia z wnioskiem o zwrot kosztów postępowania.
Wobec powyższego Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.
POSTANOWIENIE
z dnia 12 września 2012 r.
Sygn. akt Ts 154/11
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Teresa Liszcz,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Marka J. w sprawie zgodności:
art. 109 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.), w części obejmującej słowa „najpóźniej przed zamknięciem rozprawy”, z art. 2 oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
1. W sporządzonej przez adwokata skardze konstytucyjnej Marka J. (dalej: skarżący), wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 11 maja 2011 r. (data nadania), zarzucono niezgodność art. 109 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.), w części obejmującej słowa „najpóźniej przed zamknięciem rozprawy”, z art. 2 oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji.
2. Stan faktyczny, który legł u podstaw rozpoznawanej skargi konstytucyjnej jest następujący:
2.1. Skarżący wniósł do Trybunału Konstytucyjnego skargę konstytucyjną, w której zarzucił niezgodność art. 4 ust. 1 dekretu z dnia 26 października 1950 r. o należnościach świadków, biegłych i stron w postępowaniu sądowym (Dz. U. Nr 49, poz. 445, ze zm.; dalej: dekret z 1950 r.) z art. 64 ust. 2 Konstytucji.
Skarga wpłynęła do Trybunału 23 października 2006 r. i została zarejestrowana na etapie rozpoznania wstępnego pod sygn. akt Ts 257/06. W piśmie procesowym inicjującym postępowanie w trybie skargi konstytucyjnej, jako pełnomocnik skarżącego wskazany został radca prawny Mateusz Majchrzak, jednakże skarga została podpisana przez adwokat Annę Krukowską-Konik. Z załączonego do skargi konstytucyjnej w sprawie Ts 257/06 pełnomocnictwa wynikało, że zostało ono udzielone adwokat Annie KrukowskiejKonik i radcy prawnemu Grzegorzowi Konikowi. W trakcie postępowania w ramach wstępnej kontroli formalnej pisma procesowe kierowane do Trybunału Konstytucyjnego sygnowane były przez radcę prawnego Grzegorza Konika.
Postanowieniem z 16 kwietnia 2007 r. (OTK ZU nr 1/B/2008, poz. 29) Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze. Na to orzeczenie skarżący złożył zażalenie, które zostało uwzględnione postanowieniem Trybunału z 27 lutego 2008 r. (OTK ZU nr 1/B/2008, poz. 30).
Skarga konstytucyjna została przekazana do rozpoznania merytorycznego i zarejestrowana pod sygn. akt SK 13/08 w dniu 29 lutego 2008 r., o czym skarżący i uczestnicy postępowania zostali powiadomieni.
Pismem z 21 kwietnia 2009 r. skarżący zawiadomił Trybunał Konstytucyjny o wypowiedzeniu pełnomocnictwa radcy prawnemu Grzegorzowi Konikowi, w związku z wygaśnięciem umowy o obsłudze prawnej. Skarżący poinformował także, że nowy pełnomocnik zostanie ustanowiony w ciągu trzydziestu dni. W aktach sprawy o sygn. SK 13/08 pozostaje także pismo radcy prawnego Grzegorza Konika z 3 sierpnia 2009 r., będące odpowiedzią na pismo Prezesa Trybunału Konstytucyjnego z 14 lipca 2009 r., odnośnie do potwierdzenia czynności procesowych podjętych m.in. w postępowaniu dotyczącym skargi konstytucyjnej o sygn. Ts 257/06 (a następnie – SK 13/08).
Pismem z 6 października 2009 r. adwokat Anna Krukowska-Konik poinformowała o wypowiedzeniu jej, z dniem 21 kwietnia 2009 r., pełnomocnictwa do reprezentowania skarżącego przed Trybunałem Konstytucyjnym. Następnie, pismem z 13 października 2009 r. skarżący potwierdził wypowiedzenie pełnomocnictwa adwokat Annie Krukowskiej-Konik oraz poinformował, że „nowym pełnomocnikiem ustanowiony został adw. Adrian Chrzanowski, który nadeśle pełnomocnictwo osobną korespondencją”.
W dniu 16 listopada 2009 r. do Trybunału Konstytucyjnego wpłynęło pismo adwokat Anny Krukowskiej-Konik z 8 listopada 2009 r. wraz z załączonym do niego oświadczeniem skarżącego, datowanym na 21 kwietnia 2009 r., w którym oświadczył on m.in., że „obsługa prawna świadczona przez ww. pełnomocników [tj. adwokat Annę Krukowską-Konik i radcę prawnego Grzegorza Konika] została zawieszona w lipcu 2008 r., po tym zaś okresie pełnomocnicy nie sygnowali dalszych pism procesowych”. A także, że „w związku z wypowiedzeniem w dniu dzisiejszym pełnomocnictw do reprezentacji we wszelkich sprawach prowadzonych” w swoim imieniu skarżący zrzeka się „wszelkich roszczeń wobec wyżej wymienionych pełnomocników związanych z prowadzeniem przedmiotowych spraw”.
Pismem przewodniczącego składu orzekającego Trybunału Konstytucyjnego z 1 marca 2011 r. (sygn. akt SK 13/08) skarżący został poinformowany o terminie ogłoszenia wyroku Trybunału Konstytucyjnego podjętego w trybie art. 59 ust. 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). W piśmie tym zawarta została również informacja, że „w związku z wypowiedzeniem z dniem 21 kwietnia 2009 r. pełnomocnictw dla adw. Anny Krukowskiej-Konik i dla r.pr. Grzegorza Konika oraz w związku z niepowołaniem nowego pełnomocnika w sprawie, informacja o terminie ogłoszenia zostaje przesłana na adres skarżącego”. Odbiór pisma został potwierdzony 3 marca 2011 r.
2.3. Wyrokiem z 22 marca 2011 r. o sygn. SK 13/08 – wydanym w trybie art. 59 ust. 2 ustawy o TK na posiedzeniu niejawnym w dniu 23 lutego 2011 r. – Trybunał Konstytucyjny orzekł, że zakwestionowany w skardze konstytucyjnej skarżącego art. 4 ust. 1 dekretu z 1950 r. jest niezgodny z art. 64 ust. 2 Konstytucji. Trybunał określił, że utrata mocy obowiązującej przepisu uznanego za niegodny z Konstytucją nastąpi z upływem dwunastu miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.
2.4. W dniu 14 marca 2011 r. do Trybunału Konstytucyjnego wpłynęło pismo adwokata Adriana Chrzanowskiego z 7 marca 2011 r., w którym adwokat ten, powołując się na „pełnomocnictwo znajdujące się w aktach sprawy”, w nawiązaniu do pisma Trybunału Konstytucyjnego z 1 marca 2011 r., podał, że „w niniejszej sprawie w toku postępowania ustanowiony został nowym pełnomocnikiem skarżącego. Jednocześnie zgłasza wniosek o zwrot kosztów postępowania i podaje, że koszty te wyniosły odpowiednio: 2000 zł + VAT koszty sporządzenia skargi konstytucyjnej, 1000 zł + VAT koszt każdego zażalenia, 500 zł + VAT koszt każdego pisma procesowego sporządzonego przez pełnomocnika procesowego”.
2.5. Postanowieniem z 6 kwietnia 2011 r. (sygn. akt SK 13/08) Trybunał Konstytucyjny pozostawił wniosek adwokata Adriana Chrzanowskiego bez rozpoznania.
W uzasadnieniu tego orzeczenia wskazano, że na podstawie art. 24 ust. 2 zdanie pierwsze ustawy o TK „wraz z wyrokiem uwzględniającym skargę konstytucyjną, Trybunał orzeka w drodze postanowienia na rzecz wnoszącego skargę konstytucyjną zwrot kosztów postępowania przed Trybunałem od organu, który wydał akt normatywny będący przedmiotem skargi konstytucyjnej”. Koszty postępowania ponosi, co do zasady, Skarb Państwa (art. 24 ust. 1), natomiast w wypadku uwzględnienia skargi konstytucyjnej koszty te obciążają organ, który wydał zakwestionowany akt normatywny, a „Trybunał może określić wysokość kosztów reprezentowania wnoszącego skargę konstytucyjną przez adwokata lub radcę prawnego w zależności od charakteru sprawy i wkładu pełnomocnika w przyczynienia się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia” (art. 24 ust. 3). Zgodnie zaś z art. 109 k.p.c., który na podstawie art. 20 ustawy o TK ma zastosowanie do postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym, „roszczenie o zwrot kosztów wygasa, jeśli strona najpóźniej przed zamknięciem rozprawy bezpośrednio poprzedzającej wydanie orzeczenia nie złoży sądowi spisu kosztów albo nie zgłosi wniosku o przyznanie kosztów według norm przepisanych” (art. 109 § 1 zdanie pierwsze). Ponadto, „orzekając o wysokości przyznanych stronie kosztów procesu, sąd bierze pod uwagę celowość poniesionych kosztów oraz niezbędność ich poniesienia z uwagi na charakter sprawy. Przy ustalaniu wysokości kosztów poniesionych przez stronę reprezentowaną przez pełnomocnika będącego adwokatem, radcą prawnym lub rzecznikiem patentowym, sąd bierze pod uwagę niezbędny nakład pracy pełnomocnika oraz czynności podjęte przez niego w sprawie, a także charakter sprawy i wkład pełnomocnika w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia” (art. 109 § 2).
Mając na względzie przytoczone wyżej przepisy, Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że w sprawie SK 13/08 nie było podstawy do rozpoznania wniosku i zasądzenia na rzecz skarżącego zwrotu kosztów postępowania z uwagi na brak stosownego wniosku złożonego przez osobę uprawnioną. W toku całego postępowania wniosek taki nie został sformułowany ani przez pełnomocników – adwokat Annę Krukowską-Konik czy radcę prawnego Grzegorza Konika – reprezentujących skarżącego w czasie trwania ich pełnomocnictwa, ani we wniesionej skardze konstytucyjnej, ani w jakimkolwiek innym piśmie procesowym, ani też przez samego skarżącego. Wniosek o zwrot kosztów zawarty został bowiem po raz pierwszy w piśmie adwokata Adriana Chrzanowskiego z 7 marca 2011 r. Jak wynika z akt sprawy, ani skarżący, ani adwokat Adrian Chrzanowski nie złożyli do akt stosownego pełnomocnictwa. Adwokat nie uczynił tego również wraz z wnioskiem o zwrot kosztów postępowania, choć w zawiadomieniu o terminie ogłoszenia wyroku podjętego w trybie art. 59 ust. 2 ustawy o TK informacja o niepowołaniu nowego pełnomocnika została zamieszczona. W ocenie Trybunału, dopóki wniosek taki nie zostanie przedstawiony Trybunałowi przez osobę prawidłowo przez skarżącego umocowaną, w terminie przewidzianym przez art. 109 § 1 k.p.c. w związku z art. 20 ustawy o TK, dopóty koszty postępowania nie mogą być zasądzone.
Trybunał Konstytucyjny zwrócił uwagę, że złożony przez adwokata Adriana Chrzanowskiego wniosek pochodził od osoby, która nie miała stosownego umocowania do działania w sprawie SK 13/08, a także zawierał dodatkowe uchybienia formalne. Do wniosku nie została mianowicie załączona ani umowa łącząca adwokata z klientem, ani spis kosztów, jakie ewentualnie skarżący poniósł w związku z toczącym się przed Trybunałem Konstytucyjnym postępowaniem; wymienione zostały natomiast kwoty, których zwrotu oczekiwał adwokat za poszczególne pisma procesowe pozostawiając przy tym czynność rachunkową Trybunałowi, co prowadziło do konstatacji, że adwokat Adrian Chrzanowski nie miał rozeznania odnośnie do ilości i charakteru pism procesowych składanych w toku postępowania w sprawie SK 13/08. Wniósł on bowiem o zasądzenie kosztów w wysokości 1000 zł i VAT od każdego zażalenia oraz w wysokości 500 zł i VAT od każdego pisma procesowego. Z procedury postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym wynika, że w toku postępowania skarżący – o ile zaistnieje taka potrzeba – ma możliwość wniesienia tylko jednego zażalenia, na postanowienie o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu (art. 36 ust. 4 w związku z art. 49 ustawy o TK). Z akt sprawy SK 13/08 wynikało zaś, że adwokat Adrian Chrzanowski nie złożył do akt postępowania – poza rzeczonym wnioskiem o zwrot kosztów – żadnego pisma procesowego.
3. W uzasadnieniu skargi konstytucyjnej podniesiono, że „norma art. 109 § 1 k.p.c. ustanawia (…) termin graniczny do złożenia wniosku [o zwrot kosztów], który zależny jest od czynności procesowej, jaka w ogóle nie nastąpiła. Taki stan prawny jest naruszeniem zasad demokratycznego państwa prawa powołanych w art. 2 Konstytucji oraz narusza prawo skarżącego do pełnego skorzystania z prawa określonego w art. 45 ust. 1 Konstytucji w związku z art. 20 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym poprzez bezprawne nałożenie na skarżącego ponoszenia ciężarów postępowania sądowego, jakie słusznie wytoczył”.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
1. Zgodnie z art. 36 ust. 1 w związku z art. 49 ustawy o TK, skarga konstytucyjna podlega wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym, podczas którego Trybunał Konstytucyjny bada, czy odpowiada ona określonym prawem wymogom.
2. Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że analizowana skarga konstytucyjna jest oczywiście bezzasadna.
W sprawie o sygn. akt SK 13/08, leżącej u podstaw wniesienia rozpoznawanej skargi, wniosek o zwrot poniesionych przez skarżącego kosztów postępowania złożył adwokat Adrian Chrzanowski, który – po pierwsze – nie przedstawił żadnego dokumentu, świadczącego o umocowaniu go do reprezentowania skarżącego w postępowaniu o sygn. akt SK 13/08, a po drugie – w toku postępowania nie wznosił żadnych pism procesowych w imieniu skarżącego (wynika to bezspornie z akt postępowania o sygn. akt SK 13/08). Wobec powyższego wniosek adwokata Adriana Chrzanowskiego o zwrot kosztów postępowania w sprawie o sygn. akt SK 13/08 pochodził od osoby nieuprawnionej i nie miał żadnego uzasadnienia, gdyż wskazany adwokat w ogóle nie dokonywał jakichkolwiek czynności procesowych w sprawie (poza złożeniem rzeczonego wniosku o zwrot kosztów postępowania).
Okoliczność powyższa przemawia za odmową nadania dalszego biegu skardze na podstawie art. 36 ust. 3 w związku z art. 49 ustawy o TK.
3. Ponadto, Trybunał Konstytucyjny zwraca uwagę skarżącemu, że podlegającą ocenie przez Trybunał podstawą działania pełnomocnika w postępowaniu jest pełnomocnictwo procesowe, a zakres umocowania mandatariusza ocenia się według treści tego dokumentu. Co prawda, udzielenie pełnomocnictwa (rozumianego jako umocowanie) może nastąpić w dowolnej formie, w tym ustnej lub pisemnej, jednakże od udzielenia pełnomocnictwa odróżnić należy jego wykazanie przed Trybunałem Konstytucyjnym, stanowiące jeden z wymogów skuteczności tego aktu procesowego i tym samym podejmowania czynności procesowych przez pełnomocnika w imieniu mocodawcy. Zgodnie bowiem z art. 89 § 1 zdanie pierwsze k.p.c. w związku z art. 20 ustawy o TK, pełnomocnik obowiązany jest przy pierwszej czynności procesowej dołączyć do akt sprawy pełnomocnictwo (rozumiane jako dokument stwierdzający umocowanie) z podpisem mocodawcy lub wierzytelny odpis pełnomocnictwa. Dokument pełnomocnictwa (albo jego wierzytelny odpis) jest w tym wypadku jedynym dowodem potwierdzającym wobec Trybunału Konstytucyjnego istnienie umocowania pełnomocnika do działania w imieniu strony w konkretnej sprawie.
W sprawie o sygn. akt SK 13/08 ewidentne zaniedbanie leżące po stronie adwokata Adriana Chrzanowskiego (którego skarżący – jak twierdzi – ustanowił swoim pełnomocnikiem po cofnięciu pełnomocnictw procesowych dla adwokat Anny Kurowskiej-Konik oraz radcy prawnego Grzegorza Konika), polegające na nieprzedłożeniu Trybunałowi Konstytucyjnemu pełnomocnictwa procesowego do reprezentowania skarżącego, automatycznie przekładało się na potraktowanie tego adwokata jako osobę nieuprawnioną do wystąpienia z wnioskiem o zwrot kosztów postępowania.
Wobec powyższego Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.