Pełny tekst orzeczenia

263/3/B/2013

POSTANOWIENIE
z dnia 5 października 2012 r.
Sygn. akt Ts 163/12

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Stanisław Rymar,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Janusza B. w sprawie zgodności:
art. 163 § 2 w związku z art. 103 i art. 160 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, ze zm.) z art. 2, art. 45 ust. 1 oraz art. 2 w związku z art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

1. odrzucić wniosek o przywrócenie terminu wniesienia skargi konstytucyjnej
2. odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 6 lipca 2012 r., skarżący zakwestionował zgodność art. 163 § 2 w związku z art. 103 i art. 160 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, ze zm.; dalej: p.p.s.a.) art. 2, art. 45 ust. 1 oraz art. 2 w związku z art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Skarga konstytucyjna została sformułowana na podstawie następującego stan faktycznego i prawnego.
W zarządzeniu z 17 listopada 2011 r. przewodniczący składu orzekającego Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku oddalił wniosek skarżącego o uzupełnienie protokołu rozprawy. W postanowieniu z 8 grudnia 2011 r. (sygn. akt II SA/Bk 86/11) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku nie uwzględnił odwołania skarżącego od owego zarządzenia. Skarżący wystąpił z wnioskiem o uzasadnienie postanowienia z 8 grudnia 2011 r., ale wniosek ten nie został uwzględniony i w postanowieniu z 7 lutego 2012 r. (sygn. akt II SA/Bk 86/11) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku odmówił sporządzenia uzasadnienia tego orzeczenia. Naczelny Sąd Administracyjny (postanowienie z 6 marca 2012 r., sygn. akt II OZ 147/12) oddalił zażalenie na rozstrzygnięcie sądu administracyjnego I instancji. Postanowienie NSA zostało doręczone skarżącemu 6 marca 2012 r.
W opinii skarżącego z art. 163 § 2 w związku z art. 103 i art. 160 p.p.s.a. wynika norma, która prowadzi do naruszenia art. 45 ust. 1 Konstytucji, „przez brak możliwości skutecznego zaskarżenia przy skardze kasacyjnej, incydentalnych i niezaskarżalnych postanowień sądu administracyjnego pierwszej instancji”. Uzasadniając ten zarzut skarżący zauważył, że choć niezaskarżalne postanowienia wojewódzkich sądów administracyjnych mogą zostać poddane kontroli NSA w skardze kasacyjnej, to jednak kontrola ta ma charakter iluzoryczny, gdyż skarżący – z uwagi na brak obowiązku uzasadnienia postanowienia wpadkowego – nie ma możliwości sformułowania właściwych zarzutów przeciwko postanowieniu o charakterze incydentalnym.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo wystąpić ze skargą konstytucyjną, w sprawie zgodności przepisu ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie których sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o prawach lub wolnościach albo obowiązkach skarżącego określonych w Konstytucji. Zasady korzystania z tego środka prawnego precyzuje ustawa z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Jak stanowi art. 46 ust. 1 tej ustawy, skargę konstytucyjną wnieść można po wyczerpaniu przez skarżącego przysługującej w sprawie drogi prawnej, o ile droga ta jest przewidziana, w ciągu 3 miesięcy od dnia doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. Trzymiesięczny termin wniesienia skargi konstytucyjnej jest nieprzywracalnym terminem prawa materialnego. W orzecznictwie Trybunału przyjmuje się, że „termin ten ogranicza w czasie możność dokonania czynności proceduralnej, niezbędnej (choć niewystarczającej) do wywołania skutku materialnoprawnego w postaci stwierdzenia niezgodności zaskarżonego przepisu z Konstytucją. Naruszenie tego terminu wyłącza możliwość merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej. Artykuł 48 ust. 2 ustawy o TK przewiduje ponadto, że w razie niemożności poniesienia kosztów pomocy prawnej, skarżący może zwrócić się do sądu rejonowego, właściwego dla jego miejsca zamieszkania, o ustanowienie dla niego adwokata lub radcy prawnego z urzędu na podstawie przepisów kodeksu postępowania cywilnego. Do czasu rozstrzygnięcia przez sąd wniosku nie biegnie trzymiesięczny termin przewidziany w art. 46 ust. 1 ustawy o TK. Równocześnie należy podkreślić, że wystąpienie z wnioskiem o ustanowienie pełnomocnika z urzędu powoduje jedynie zawieszenie biegu terminu złożenia skargi konstytucyjnej (zob. postanowienie TK z 25 listopada 1998 r., Ts 92/98, OTK ZU nr 3/1999, poz. 46)” (postanowienie z 4 marca 2008 r., Ts 223/07, OTK ZU nr 3/B/2008, poz. 119).
Rozpatrywana skarga została skierowana do Trybunału Konstytucyjnego z przekroczeniem ustawowego terminu jej wniesienia.
15 marca 2012 r. skarżący otrzymał postanowienie NSA, z którego wydaniem łączy zarzut naruszenia jego konstytucyjnych wolności i praw. Po wykorzystaniu 89 dni terminu, tj. 12 czerwca 2012 r. skarżący zwrócił się do właściwego miejscowo sądu rejonowego o ustanowienie pełnomocnika z urzędu do sporządzenia skargi konstytucyjnej. W postanowieniu wydanym 14 czerwca 2012 r. (sygn. akt I Co 453/12) Sąd Rejonowy w Sokółce uwzględnił wniosek. Okręgowa Rada Adwokacka w Białymstoku – wykonując postanowienie Sądu – w piśmie z 27 czerwca 2012 r. wskazała adwokata Zygmunta Piekutowskiego jako pełnomocnika skarżącego. Adwokat odebrał pismo ORA 29 czerwca 2012 r. Zawieszenie biegu terminu wniesienia skargi konstytucyjnej trwało zatem między 12 a 29 czerwca 2012 r., natomiast 30 czerwca 2012 r. rozpoczął się dalszy jego bieg. Skarga konstytucyjna została skierowana do Trybunału Konstytucyjnego 6 lipca 2012 r. (data stempla pocztowego). Między doręczeniem skarżącemu ostatecznego orzeczenia organu władzy publicznej, z wydaniem którego łączy zarzut naruszenia konstytucyjnych wolności lub praw, a wniesieniem skargi konstytucyjnej minęło ponad 90 dni, tj. 89 dni przed wyznaczeniem pełnomocnika z urzędu oraz 6 dni między wyznaczeniem pełnomocnika a wniesieniem skargi konstytucyjnej. Tymczasem, jak wynika z art. 114 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93; ze zm.: dalej: k.c.), w przypadku terminów określonych w miesiącach, których ciągłość nie jest wymagana (a do tej kategorii należy zaliczyć termin wniesienia skargi konstytucyjnej), miesiąc liczy się za dni trzydzieści. Artykuł 46 ust. 1 ustawy o TK zakreśla 3 miesiące na wniesienie skargi konstytucyjnej, które – zgodnie z przywołanym art. 114 k.c. – odpowiadają 90 dniom. Mając powyższe na względzie, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że skarga została złożona z przekroczeniem ustawowego terminu i dlatego na podstawie art. 46 ust. 1 ustawy o TK odmawia nadania jej dalszego biegu.
Wniosek o przywrócenie terminu wniesienia skargi konstytucyjnej należało odrzucić, gdyż termin ten jest terminem prawa materialnego i nie podlega przywróceniu. Stanowisko to jest ugruntowane zarówno w orzecznictwie Trybunału (zob. np. postanowienia TK z: 7 grudnia 2004 r., Ts 99/04, OTK ZU nr 5/B/2004, poz. 326; 5 kwietnia 2006 r., Ts 46/06, OTK ZU nr 5/B/2006, poz. 234 oraz 4 marca 2008 r., Ts 223/07, OTK ZU nr 3/B/2008, poz. 119), jak i w doktrynie (zob. np. M. Hauser, Odesłania w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym, Warszawa 2006, s. 179; M. Masternak-Kubiak, Procedura postępowania w sprawie skargi konstytucyjnej, [w:] Skarga konstytucyjna, red. J. Trzciński, Warszawa 2000, s. 181-182).
Niezależnie od powyższego należy stwierdzić, że skarżący nie wskazał sposobu naruszenia konstytucyjnych wolności i praw (art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK). Uszło bowiem uwadze skarżącego, że postanowienie o odmowie uwzględnienia odwołania od zarządzenia o uzupełnieniu protokołu rozprawy podlega kontroli w ramach rozpatrywania ewentualnie wniesionej skargi kasacyjnej do NSA. W postępowaniu kasacyjnym można postawić zarzuty naruszenia przepisów postępowania i wykazać – jeśli miało to miejsce – że ich naruszenie miało wpływ na wynik sprawy. Nie sposób więc przyjąć, że przepisy Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi prowadzą do uszczuplenia prawa skarżącego, o którym mowa w art. 45 ust. 1 Konstytucji w zakresie wskazanym w złożonej skardze konstytucyjnej.

Mając na uwadze powyższe, Trybunał Konstytucyjny orzekł, jak w sentencji.