Pełny tekst orzeczenia

346/4/B/2012

POSTANOWIENIE
z dnia 11 czerwca 2012 r.
Sygn. akt Ts 219/10

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Zbigniew Cieślak,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Krzysztofa S. w sprawie zgodności:
art. 168 w zw. z art. 222 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. Nr 60, poz. 535, ze zm.) w brzmieniu sprzed nowelizacji dokonanej ustawą z dnia 6 marca 2009 r. o zmianie ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze, ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym oraz ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz. U. Nr 53, poz. 434) z art. 45, ust. 1 w zw. z art. 77 ust. 2, art. 31 ust. 3, art. 176, art. 78 i art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 31 sierpnia 2010 r. Krzysztof S. (dalej: skarżący) domaga się zbadania zgodności art. 168 w zw. z art. 222 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. Nr 60, poz. 535, ze zm.; dalej: p.u.n.) w brzmieniu sprzed nowelizacji dokonanej ustawą z dnia 6 marca 2009 r. o zmianie ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze, ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym oraz ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz. U. Nr 53, poz. 434; dalej: ustawa nowelizująca) z art. 45, ust. 1 w zw. z art. 77 ust. 2, art. 31 ust. 3, art. 176, art. 78 i art. 32 Konstytucji.
Skarga została sformułowana w związku z następującym stanem faktycznym. Postanowieniem z 26 października 2006 r. Sąd Rejonowy w Lublinie – XVIII Wydział Gospodarczy ogłosił upadłość Funduszu Mieszkaniowego Sp. z o.o. z siedzibą w Lublinie, wyznaczając skarżącego syndykiem w postępowaniu upadłościowym tej spółki. Postanowieniem z 11 lutego 2010 r. (sygn. akt XVIII GUp 31/06) sędzia-komisarz sprostował sprawozdanie rachunkowe skarżącego za okres od 1 kwietnia do 30 czerwca 2009 r. w ten sposób, że w pozycji „wynagrodzenie za usługi prawnicze” wpisał kwotę 4 329 zł w miejsce 15 372 zł. Następnie postanowieniem z 11 marca 2010 r. sędzia-komisarz odrzucił zażalenie skarżącego na postanowienie w sprawie zatwierdzenia sprawozdania. Sąd Rejonowy w Lublinie – XVIII Wydział Gospodarczy postanowieniem z 21 maja 2010 r. (sygn. akt XVIII Guz 12/10) oddalił zażalenie skarżącego na postanowienie sędziego-komisarza o odrzuceniu zażalenia.
Skarżący podnosi, że zaskarżone przez niego przepisy w zakresie, w jakim wyłączają możliwość zaskarżenia postanowienia sędziego-komisarza w sprawie zatwierdzenia sprawozdania rachunkowego, w sprawach, w których ogłoszono upadłość przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej, zamykają mu drogę sądową do dochodzenia praw, co narusza – zdaniem skarżącego – art. 45 ust. 1 w zw. z art. 77 ust. 2 Konstytucji. Prawo do sądu może doznawać ograniczeń – jak zauważa dalej skarżący – ale ograniczenie to nie może polegać na całkowitym zamknięciu drogi sądowej, ponieważ narusza to istotę prawa do sądu wbrew zasadzie proporcjonalności wyrażonej w art. 31 ust. 3 Konstytucji. Wyłączenie możliwości wniesienia zażalenia na postanowienie sędziego-komisarza w sprawie zatwierdzenia sprawozdania rachunkowego syndyka nie spełnia – zdaniem skarżącego – wymogu dwuinstancyjności postępowania sądowego (art. 176 ust. 1 Konstytucji). Dalsze stosowanie art. 168 p.u.n. w brzmieniu sprzed nowelizacji narusza ponadto art. 78 Konstytucji, który gwarantuje każdej ze stron postępowania prawo do zaskarżania orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji w celu dokonania ich weryfikacji, a także zasadę równości wyrażoną w art. 32 Konstytucji, gdyż niesprawiedliwie różnicuje pozycję syndyków w zależności od tego, czy postanowienie o ogłoszeniu upadłości zapadło przed czy po wejściu w życie ustawy nowelizującej.
Zarządzeniem z 8 marca 2012 r. skarżący został wezwany do uzupełnienia braku formalnego skargi konstytucyjnej przez wyjaśnienie, kiedy zostało mu doręczone ostateczne rozstrzygnięcie w sprawie, i przedstawienie dowodu pozwalającego ustalić datę doręczenia. W wykonaniu tego zarządzenia skarżący wyjaśnił, że postanowienie Sądu Rejonowego w Lublinie – XVIII Wydział Gospodarczy do spraw upadłościowych i naprawczych z 21 maja 2010 r. (sygn. akt XVIII GUz 12/10) zostało mu doręczone 31 maja 2012 r.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skarga konstytucyjna jest kwalifikowanym środkiem ochrony wolności lub praw, który musi spełniać szereg przesłanek warunkujących jego dopuszczalność. Zasadniczo zostały one uregulowane w art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz uszczegółowione w art. 46-48 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy o TK skarga konstytucyjna może być wniesiona po wyczerpaniu drogi prawnej, o ile droga ta jest przewidziana, w ciągu 3 miesięcy od doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. W myśl dalszych przepisów skarga – poza realizacją wymagań stawianych pismu procesowemu – powinna zawierać: dokładne określenie ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o wolnościach lub prawach albo obowiązkach określonych w Konstytucji i w stosunku do którego skarżący domaga się stwierdzenia niezgodności z Konstytucją; wskazanie, jakie konstytucyjne wolności lub prawa i w jaki sposób – zdaniem skarżącego – zostały naruszone; uzasadnienie skargi, z podaniem dokładnego opisu stanu faktycznego.
Ponadto, przedmiotem skargi może stać się wyłącznie przepis stanowiący podstawę ostatecznego rozstrzygnięcia wydanego wobec skarżącego. Zarzuty skargi muszą zaś uprawdopodabniać niekonstytucyjność kwestionowanej regulacji, co oznacza konieczność wywiedzenia z zaskarżonych przepisów określonej normy, powołanie właściwych wzorców konstytucyjnych, zawierających podmiotowe prawa przysługujące osobom fizycznym, i – przez porównanie treści płynących z obu regulacji – wykazanie ich wzajemnej sprzeczności.
Zaskarżony art. 168 p.u.n. w brzmieniu sprzed wejścia w życie ustawy nowelizującej nie przewidywał możliwości wniesienia zażalenia na postanowienie sędziego-komisarza w sprawie zatwierdzenia sprawozdania rachunkowego syndyka. Ustawą nowelizującą dokonano zmiany art. 168 ust. 5 u.p.n. przez dodanie zdania, że na postanowienie sędziego-komisarza w sprawie zatwierdzenia sprawozdania rachunkowego syndyka przysługuje zażalenie. W myśl art. 222 ust. 1 p.u.n. na postanowienie sądu upadłościowego i sędziego-komisarza zażalenie przysługuje w przypadkach wskazanych w ustawie.
Trybunał przypomina, że postanowienie sędziego-komisarza w sprawie zatwierdzenia sprawozdania rachunkowego syndyka zostało wydane po wejściu w życie ustawy nowelizującej, a zatem w czasie, kiedy znowelizowany art. 168 ust. 5 p.u.n. przewidywał już zażalenie na to postanowienie. Z uzasadnienia postanowienia sędziego-komisarza z 11 marca 2010 r. o odrzuceniu zażalenia na postanowienie w sprawie zatwierdzenia sprawozdania i postanowienia Sądu Rejonowego w Lublinie z 21 maja 2010 r. o oddaleniu zażalenia na postanowienie o odrzuceniu tego pierwszego zażalenia wynika, że zarówno sędzia-komisarz, jak i sąd stosowali art. 168 w brzmieniu sprzed nowelizacji z uwagi na przepis intertemporalny zamieszczony w art. 5 ustawy nowelizującej. W związku z powyższym – pomimo dokonanej zmiany normatywnej – art. 168 p.u.n. w brzemieniu sprzed nowelizacji w dalszym ciągu może być podstawą indywidulanych aktów stosowania prawa. Trzeba jednak zauważyć, że gdyby nie art. 5 ustawy nowelizującej, nakazujący stosować przepisy dotychczasowe, należałoby w myśl ogólnych procesowych norm intertemporalnych stosować w sprawie skarżącego art. 168 p.u.n. w brzmieniu nadanym przez ustawę nowelizującą.
Zgodnie z orzecznictwem Trybunału norma prawna może zostać uznana za podstawę rozstrzygnięcia wówczas, gdy jej zastosowanie wywołało skutek oceniany przez skarżącego jako naruszenie jego praw podmiotowych. Uznanie określonej regulacji za podstawę rozstrzygnięcia zależy zatem od tego, czy „owo rozstrzygnięcie – przy tym samym przedmiocie i zakresie sprawy – byłoby lub mogłoby być inne w przypadku nieobowiązywania normy prawnej o treści kwestionowanej przez skarżącego” (zob. postanowienie TK z 6 lutego 2001 r., Ts 139/00, OTK ZU nr 2/2001, poz. 40). W sytuacji, gdy opisana przesłanka nie jest spełniona, zachodzi niedopuszczalność rozpoznania zarzutów zawartych w skardze konstytucyjnej, skutkująca koniecznością wydania postanowienia o odmowie nadania jej dalszego biegu na podstawie art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK.
Treść ostatecznego rozstrzygnięcia zapadłego w sprawie skarżącego mogłaby być inna tylko wtedy, gdyby Trybunał stwierdził niezgodność z Konstytucją przepisu intertemporalnego, tj. art. 5 ustawy nowelizującej. Artykuł ten nie był jednak przedmiotem skargi konstytucyjnej. Trybunał nie może zaś samodzielnie określać (ani uzupełniać) przedmiotu skargi, ponieważ w myśl art. 66 ustawy o TK jest związany jej granicami (por. postanowienie TK z 10 marca 1998 r., Ts 5/98, OTK ZU nr 2/1998, poz. 26).
Trybunał zwraca również uwagę, że skarżący w uzasadnieniu skargi podał dwie różne daty doręczenia ostatecznego rozstrzygnięcia w sprawie: 25 maja i 31 maja 2010 r. W wykonaniu zarządzenia Trybunału skarżący wyjaśnił, że doręczenie nastąpiło 31 maja, nie przedstawił jednak – pomimo wezwania – dowodu pozwalającego Trybunałowi na ustalenie faktycznej daty doręczenia.

Z powyższych względów, Trybunał Konstytucyjny na podstawie art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.