Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 kwietnia 2013 r.

w składzie:

Przewodniczący: SSR del. do SO Monika Obrębska

Protokolant: st.sekr.sądowy Małgorzata Bednarek

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 kwietnia 2013 r. w O.

sprawy z odwołania B. Z.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w P.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania B. Z.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w P.

z dnia 13 lutego 2013r. znak (...)

orzeka:

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje B. Z. prawo do emerytury począwszy od 16.02.2013r.;

2.  stwierdza brak odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

UZASADNIENIE

W dniu 16.01.2013r. B. Z. złożył w Oddziale ZUS w P. Inspektorat w P., wniosek o ustalenie uprawnień do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych. Po rozpoznaniu tego wniosku decyzją z dnia 13.02.2013r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. odmówił mu prawa do tego świadczenia uznając, że nie udowodnił wymaganego 15 - letniego okresu pracy w szczególnych warunkach.

B. Z. decyzję powyższą zaskarżył, wnosząc od niej odwołanie. W uzasadnieniu odwołania wskazał, że w (...) w P. wykonywał na cały etat prace ziemne koparką jednonaczyniową. Jego praca polegała na kopaniu rowów, poszerzaniu i odmulaniu w terenie.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Wskazał, że B. Z. nie spełnia warunków do przyznania wcześniejszej emerytury, o których mowa w art. 184 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, gdyż pomimo osiągnięcia wymaganego wieku emerytalnego 60 lat i legitymowania się ponad 25-letnim ogólnym stażem pracy, nie posiada wymaganego 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach. ZUS nie uznał bowiem jako okresu pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia B. Z. od dnia 15.03.1983r. do dnia 31.12.1998r. w Przedsiębiorstwie (...) w P., ponieważ w przedstawionym świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 16.09.2002r. nie został określony charakter prac ściśle według wykazu, działu i pozycji rozporządzenia Rady Ministrów z 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach bądź szczególnym charakterze, a ponadto stanowisko pracy – maszynista nie jest zgodne z zarządzeniem resortowym.

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych ustalił i zważył, co następuje:

Odwołanie B. Z. jest zasadne i zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że podstawą do ubiegania się przez odwołującego o prawo do emerytury jest art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009r., Nr 153, poz.1227 ze zm.) w zw. z §4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), gdyż urodził się on 16.02.1953 roku. Zgodnie z tymi przepisami prawo do emerytury przysługuje ubezpieczonemu urodzonemu po 01.01.1949r., jeżeli:

- osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn,

- nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego lub złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE, za pośrednictwem Zakładu na dochody budżetu państwa,

- w dniu 01.01.1999r. udowodnił 25-letni okres składkowy i nieskładkowy, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Zgodnie z treścią § 2 ust. l powołanego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Regułą jest, że okresy pracy w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § l ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy (tak: § 2 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r.). Zgodnie jednak z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego możliwe jest wykazywanie okoliczności, od których zależy nabycie uprawnień, w postępowaniu przed sądem ubezpieczeń wszelkimi dowodami (wyrok SN z dnia 06.09.1995r., II URN 23/95, OSNP 1996/5/77, wyrok SN z dnia 02.02.1996r., II URN 3/95, OSNP 1996/16/239).

Wobec wskazywanego przez ZUS braku dostatecznego wykazania wykonywania przez odwołującego pracy w szczególnych warunkach w spornym okresie (spełnienie przez odwołującego pozostałych przesłanek warunkujących nabycie uprawnień do wcześniejszej emerytury nie było przez ZUS kwestionowane), zasadniczą kwestią wymagająca rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie było ustalenie, czy odwołujący zgromadził 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Na powyższe okoliczności Sąd przesłuchał świadków oraz odwołującego w charakterze strony, przeprowadził też dowód z dokumentów z akt osobowych oraz dokumentów z akt emerytalnych.

Z zeznań świadków S. G. i T. W. wynika, że odwołujący do pracy w (...) w P. przyszedł w 1983r. Początkowo pracował jako pracownik fizyczny – kopacz, zajmował się wówczas wbijaniem pali w dno rowu czy rzeki, żeby robić umocnienia, skarpowaniem tzn. poprawiał skarpy po koparce. Wszystkie te czynności były związane z konserwacją i zakładaniem urządzeń melioracyjnych. W późniejszym okresie odwołujący przeszedł do pracy na koparce i też zajmował się robotami ziemnymi przy konserwacji i zakładaniu urządzeń wodnych i melioracyjnych. Zajmował się wówczas kopaniem rowów, odmulaniem, kopaniem stawów, czy odmulaniem już istniejących. W takim charakterze pracował aż do upadłości firmy.

Zeznania świadków w pełni korespondują z zeznaniami odwołującego, który podał, że w (...) w P. zajmował się tylko i wyłącznie pracami przy zakładaniu i konserwacji urządzeń melioracyjnych, na początku jako kopacz a później jako maszynista koparki.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków i odwołującego, nie znajdując żadnych podstaw by kwestionować ich szczerość i zgodność z rzeczywistym stanem rzeczy. Świadkowie są osobami obcymi dla odwołującego. Nie mają żadnego interesu w składaniu fałszywych zeznań. Ich zeznania wzajemnie się uzupełniają, tworząc logiczną całość. Świadkowie pracowali razem z odwołującym w spornym okresie, zatem posiadali wiedzę w przedmiocie charakteru jego pracy.

Zeznania świadków korespondują też z dokumentami z akt osobowych i emerytalnych. Kompleksowa analiza dokumentów z akt osobowych odnośnie pracy odwołującego w (...) w P. wskazuje, że przez cały okres zatrudnienia pracował on w przy zakładaniu i konserwacji urządzeń melioracyjnych. Z umowy o pracę z dnia 15.03.1983r. wynika, że odwołującemu powierzono obowiązki kopacza na budowie na rzece U. ( vide k. 6 a. o.). Takie stanowisko pracy figuruje w kolejnych angażach (vide k. 7-10 a. o.). Z pisma z dnia 06.08.1986r. (vide k. 12 a.o.) wynika, że z dniem 07.08.1986r. powierzono odwołującemu obowiązki maszynisty koparki. Fakt ten potwierdzają kolejne angaże (k. 20 - 23 a.o.). Z akt osobowych wynika też, że w okresie od 24.04.1990r. w związku z ograniczeniem robót sprzętem mechanicznym powierzono odwołującemu ponownie obowiązki kopacza. W takim charakterze odwołujący pracował do 07.08.1991, po czym znów powierzono mu obowiązki operatora koparki. W takich charakterze pracował do końca zatrudnienia.

Dokumenty z akt osobowych nie budziły żadnych wątpliwości Sądu co do ich zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, tym bardziej, że w pełni korespondowały one z omówionymi wyżej dowodami osobowymi.

Reasumując powyższe Sąd doszedł do przekonania, że przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, że B. Z. w okresach od 15.03.1983r. do 10.12.1984 r. i od 12.03.1985 r. do 31.12.1998 roku ( z wyłączeniem urlopu bezpłatnego od dnia 11.12.1984r. do 11.03.1984r.), tj. łącznie 15 lat, 6 miesięcy i 17 dni, faktycznie wykonywał prace przy zakładaniu urządzeń melioracyjnych. Była to praca wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Prace te są wyszczególnione w wykazie A dziale X poz. 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze. zm.). Stanowisko kopacza jest ponadto wyszczególnione w wykazie A dziale X poz. 1 pkt. 3 Zarządzenia nr 16 Ministra Rolnictwa , Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31.03.1988r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Wskazane zarządzenie resortowe przewiduje też w Dziale X poz. 1 pkt. 13 stanowisko maszynisty maszyny do konserwacji urządzeń wodno – melioracyjnych. W przekonaniu Sądu stanowisko to odpowiada stanowisku zajmowanemu przez odwołującego, gdyż jako maszynista – operator koparki zajmował się wyłącznie pracami związanymi z zakładaniem i konserwacją urządzeń wodno – melioracyjnych, co wynika bezsprzecznie z przeprowadzonych w sprawie dowodów osobowych. Nadmienić również w tym miejscu należy, że dla oceny czy pracownik pracował w szczególnych warunkach najistotniejsze znaczenie ma rodzaj powierzonej i wykonywanej pracy a nie nazwa zajmowanego stanowiska, co wielokrotnie podnoszono w orzecznictwie.

B. Z. spełnił też wszystkie pozostałe przesłanki warunkujące nabycie uprawnień do wcześniejszej emerytury wynikające z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Na dzień 01.01.1999 r. udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat tj. łącznie 26 lat i 6 dni, osiągnął wiek 60 lat w dniu 13.02.2013r. i nie przystąpił do OFE ( vide dokumenty z akt emerytalnych).

Biorąc pod uwagę powyższe Sąd w oparciu o art. 477 ¹⁴§2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję z dnia 13.02.2013r. i przyznał B. Z. prawo do emerytury począwszy od dnia 16.02.2013r. tj. od dnia, w którym odwołujący ukończył 60 lat. Dopiero bowiem tego dnia została spełniona ostatnia przesłanka warunkująca przyznanie prawa do wcześniejszej emerytury. Wskazać w tym miejscu należy, że Sąd co do zasady ocenia legalność decyzji organu rentowego według stanu istniejącego w chwili jej wydania, jedynak wyjątkowo może przyznać ubezpieczonemu świadczenie, jeżeli warunki je uzasadniające zostały spełnione już po wydaniu zaskarżonej decyzji ( vide wyrok Sądu Najwyższego z 5 czerwca 2008 roku, III UK 9/08). W przedmiotowej sprawie przesłankę wymaganego wieku odwołujący osiągnął trzy dni po wydaniu zaskarżonej decyzji, stąd Sąd zmieniając zaskarżoną decyzję w oparciu o art. 477 ¹⁴§2 kpc przyznał B. Z. prawo do emerytury począwszy od dnia, kiedy odwołujący ukończył 60 lat.

Zgodnie z treścią art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, Sąd był zobowiązany, przyznając odwołującemu prawo do emerytury, do zamieszczenia z urzędu w sentencji wyroku rozstrzygnięcia w przedmiocie odpowiedzialności organu rentowego odnośnie do nieustalenia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji tj. zarówno przyznającego prawo do świadczenia, jak też jego brak ( vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28.04.2010 roku, II UK 330/09, LEX 604220). W ocenie Sądu Okręgowego w przedmiotowej sprawie brak było podstaw do obciążenia organu rentowego odpowiedzialnością za nieustalenie wszystkich okoliczności niezbędnych do wydania decyzji o przyznaniu odwołującemu prawa do wcześniejszej emerytury. ZUS nie dysponował bowiem niezbędnymi i wystarczającymi dokumentami pozwalającymi na uznanie pracy odwołującego w spornym okresie jako pracy wykonywanej w szczególnych warunkach. Przedstawione przez odwołującego świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach dotknięte było brakami formalnymi. Dopiero na etapie postępowanie sądowego po przeprowadzeniu stosownego postępowania dowodowego odwołujący w sposób niewątpliwy wykazał, że zgromadził wymagany ustawą 15 letni okres pracy w warunkach szczególnych. Z tych względów orzeczono jak w pkt. 2 wyroku.