Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 kwietnia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 18 kwietnia 2013 r. w Poznaniu

sprawy z wniosku K. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o emeryturę

na skutek skargi K. P. o wznowienie postępowania

zakończonego wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Poznaniu

z dnia 30 sierpnia 2012 r. sygn. akt III AUa 292/12

oddala skargę.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 10 października 2011r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. wstrzymał K. P. wypłatę emerytury od dnia 1 października 2011r. z uwagi na kontynuowanie zatrudnienia.

Odwołanie od decyzji wniosła K. P., domagając się jej zmiany, podnosząc naruszenie jej praw nabytych.

Wyrokiem z dnia 1 lutego 2012r., sygn. IV U 4698/11, Sąd Okręgowy w Zielonej Górze Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie K. P..

Podstawę rozstrzygnięcia Sądu I instancji stanowiły następujące ustalenia i rozważania.

Wnioskodawczyni K. P., urodzona (...), złożyła w dniu 08.12.2006r. wniosek o przyznanie prawa do emerytury, pozostając w zatrudnieniu. Decyzją z dnia 14.12.2006r. organ rentowy przyznał wnioskodawczym prawo do emerytury od dnia 29.12.2006r.

Wnioskodawczyni jest zatrudniona w Zakładzie (...)w Z. na podstawie umowy o pracę od dnia 04.10.1969r. do nadal, w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku starszego specjalisty.

W tak ustalonym stanie faktycznym, Sąd Okręgowy, mając na uwadze treść art. 103 ust. 2a w zw. z art. 28 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009r., nr 153, poz. 1227 z pózn. zm.) doszedł do przekonania, ze brak jest podstaw, by doszło do naruszenia praw nabytych odwołującej. Sąd orzekający, analizując przywołane przepisy oraz orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 lutego 2006r. stwierdził, że zawieszenie wypłaty emerytury, mimo że zmusza do dokonania wyboru między pracą u dotychczasowego pracodawcy a pobieraniem emerytury nie polega na zniesieniu prawa do emerytury ani zmniejszenia jego zakresu lecz wprowadza dodatkowe warunki jego realizacji.

Apelację od wyroku wniosła K. P., zaskarżając wyrok w całości i zarzucając naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, w szczególności art. 2 Konstytucji RP w zw. z art. 103 ust. 2a ustawy o emeryturach i rentach z FUS poprzez przyjęcie, z naruszeniem zasady ochrony praw nabytych, że prawo do emerytury nabyte na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS obowiązujących do dnia 31 grudnia 2010r. i ustalone w oparciu o ostateczną decyzję organu rentowego, ulega zawieszeniu z uwagi na kontynuację zatrudnienia. Apelująca domagała się zmiany zaskarżonego wyroku w całości poprzez uwzględnienie odwołania i orzeczenie, że wypłata emerytury nie została wstrzymana z dniem 1 października 201 Ir., ewentualnie uchylenia zaskarżonego wyroku w całości i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji a nadto zasądzenia od organu rentowego na rzecz odwołującej kosztów procesu za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Strona przeciwna wniosła o oddalenie apelacji.

Wyrokiem z dnia 30 sierpnia 2012r., sygn. III AUa 292/12, Sąd Apelacyjny w Poznaniu Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił apelację.

Sąd apelacyjny wskazał, że w pełni zgadza się z ustaleniami faktycznymi i prawnymi Sądu I instancji. Podkreślił wolę ustawodawcy wprowadzenia nowych uwarunkowań do korzystania ze świadczeń emerytalnych, co z kolei nie znosi prawa ubezpieczonych do ich praw nabytych. Odwołująca nadal jest uprawniona do przyznanego świadczenia, jednak warunkiem jej wypłaty jest rozwiązanie stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą.

Powyższy wyrok skargą o wznowienie z dnia 10 stycznia 2013r. zaskarżyła K. P. reprezentowana przez adwokata. Skarżąca wniosła o:

1)  wznowienie postępowania zakończonego skarżonym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Poznaniu, III Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, z dnia 30.08.2012r., sygn. akt III AUa 292/12 o oddaleniu apelacji Odwołującej od wyroku Sądu Okręgowego w Zielonej Górze, IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, z dnia 01.02.2012r. w sprawie o sygn. akt IV U 4698/11 oddalającego odwołanie,

2)  zmianę zaskarżonego wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu, III Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 30.08.2012r. w sprawie o sygnaturze akt III AUa 292/12 oddalającego apelację Odwołującej poprzez uwzględnienie apelacji Odwołującej i zmianę wyroku Sądu Okręgowego w Zielonej Górze, IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, z dnia 01.02.2012r. w sprawie o sygn. akt IV U 4698/11 w drodze orzeczenia, że wypłata emerytury Odwołującej nie podlegała wstrzymaniu z dniem 01.10.2011r. i winna być wypłacana nieprzerwanie od dnia 01.10.2011r. i nadal wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 21 każdego miesiąca do dnia zapłaty, a także o zobowiązanie Organu rentowego do podjęcia jej wypłaty od dnia 01.10.2011r. i nadal;

3)  zasądzenie na rzecz Odwołującej od organu rentowego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych;

4)  dołączenie do akt niniejszego postępowania, akt sprawy zakończonej prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Poznaniu, III Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 30.08.2012r., sygn. akt: III AUa 292/12 (sygnatura akt Sądu Okręgowego w Zielonej Górze, Wydziału IV Ubezpieczeń Społecznych: IVU 4698/11),a także,

5)  zobowiązanie organu rentowego do wyliczenia emerytury należnej Odwołującej w okresie w jakim została wstrzymana jej wypłata, to jest od dnia 01.10.2011r. i orzeczenie o obowiązku jej wypłaty.

W odpowiedzi na skargę organ rentowy wskazał, że nie kwestionuje zaliczenia odwołującej do kręgu osób, których dotyczy wyrok Trybunału Konstytucyjnego, sygn. TK 2-12, jednak jego zdaniem odwołująca nabyła prawo do wypłaty świadczenia od dnia 22 listopada 2012r., tj. od dnia ogłoszenia tego wyroku. Organ rentowy dokonał stosownej wypłaty z wyrównaniem decyzją z dnia 28 stycznia 2013r.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje.

Skarga o wznowienie okazała się bezzasadna.

Wskazać należy, że art. 190 ust. 4 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej przewiduje, że orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą aktu normatywnego, na podstawie którego zostało wydane prawomocne orzeczenie sądowe, stanowi podstawę do wznowienia postępowania.

Zgodnie z art. 190 ust. 3 Konstytucji orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, jednak Trybunał Konstytucyjny może określić inny termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego.

W myśl art. 401 ¹ k.p.c. można żądać wznowienia postępowania również w wypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego zostało wydane orzeczenie. Przepis ten stanowi realizację reguły zawartej w powołanym art. 190 ust. 4 Konstytucji na gruncie postępowania cywilnego.

Stosownie do art. 405 k.p.c. do wznowienia postępowania na podstawie przewidzianej w art. 401 ¹ k.p.c. właściwy jest sąd, który wydał zaskarżone orzeczenie, a jeżeli zaskarżono orzeczenia sądów różnych instancji, właściwy jest sąd instancji wyższej, co w stanie faktycznym sprawy oznacza właściwość Sądu Apelacyjnego.

W tym miejscu należy wskazać, że ustawą z dnia 21 stycznia 2000r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz. U. Nr 9, poz. 118 ) ustawodawca dodał do art. 103 ustawy o emeryturach i rentach z FUS ust. 2a, wprowadzając obowiązek uprzedniego rozwiązania stosunku pracy w celu realizacji prawa do emerytury. Od 1 lipca 2000 roku, tj. od daty wejścia w życie art. 103 ust. 2a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, nierozwiązanie stosunku pracy powodowało, że prawo do świadczenia mogło zostać ustalone, ale nie mogło zostać zrealizowane – zostało zawieszone. Wskazany art. 103 ust. 2a został uchylony mocą art. 37 pkt. 5 lit. b ustawy z dnia 21 listopada 2008r. o emeryturach kapitałowych ( Dz. U. Nr 228, poz. 1507 ). Od 8 stycznia 2009r. treścią ryzyka emerytalnego ponownie było osiągnięcie odpowiedniego wieku. Ten stan prawny obowiązywał do 31 grudnia 2010 r.

Od 1 stycznia 2011r. obowiązuje art. 103a, dodany do ustawy o emeryturach i rentach z FUS na podstawie art. 6 pkt. 2 ustawy z dnia 16 grudnia 2010r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw ( Dz. U. Nr 257, poz. 1726 oraz z 2011 roku Nr 291, poz. 1707 ), znoszący możliwość pobierania emerytury bez rozwiązania umowy o pracę z dotychczasowym pracodawcą, na rzecz, którego była wykonywana praca bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego.

Art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS objął wszystkich emerytów, czyli tych, którzy prawo do emerytury uzyskają od momentu jego wejścia w życie oraz tych, którzy przeszli na emeryturę wcześniej. Ci emeryci, którzy nabyli prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 r., na podstawie art. 28 ustawy zmieniającej z 16 grudnia 2010 r. mogli ją pobierać bez rozwiązania umowy o pracę jeszcze przez 9 miesięcy od daty wejścia w życie zmiany, czyli do 30 września 2011 r. Jeżeli do tego momentu stosunek pracy nie ustał, wypłata emerytury została przez ZUS wstrzymana, poczynając od 1 października 2011 r. Podkreślić należy, że art. 103a, uniemożliwiając realizację prawa do emerytury do czasu rozwiązania stosunku pracy, konstruuje treść ryzyka emerytalnego jako prawo do odejścia z rynku pracy i uzyskania świadczenia emerytalnego. Ryzyko emerytalne to zdarzenie prawne uzasadniające realizację prawa do emerytury.

Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu wyroku z dnia 13 listopada 2012r. stwierdził, że określenie treści ryzyka emerytalnego przez ustawodawcę jest dla adresatów takiej regulacji informacją, jakie warunki muszą spełnić, żeby zrealizować swoje prawo do świadczenia emerytalnego. W tym kontekście, jeśli ubezpieczony już raz te warunki skutecznie spełnił, tj. osiągnął wiek emerytalny i odpowiedni staż pracy w okresie od 8 stycznia 2009r. do 31 grudnia 2010r., to niedopuszczalne jest – z punktu widzenia zasady ochrony zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa, nakazanie mu zastosowania się do nowej treści ryzyka, czyli nakazanie mu ponownego zrealizowania już raz skutecznie zrealizowanego prawa do emerytury.

Skutkiem omawianego wyroku Trybunału Konstytucyjnego jest utrata mocy art. 28 ustawy zmieniającej z dnia 16 grudnia 2010 r. z chwilą ogłoszenia sentencji wyroku w Dzienniku Ustaw w zakresie, w jakim przewiduje stosowanie art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 r., bez konieczności rozwiązania stosunku pracy. Oznacza to, że obowiązek rozwiązania stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą - jako warunek realizacji nabytego prawa do emerytury – nie będzie miał zastosowania do osób, które nabyły prawo do emerytury w okresie od 8 stycznia 2009r. do 31 grudnia 2010 r.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy stwierdzić należy, że skarżąca K. P. , która nabyła prawo do emerytury od dnia 29 grudnia 2006r. NIE mieści się w wąskim kręgu osób, w stosunku do których Trybunał Konstytucyjny stwierdził niezgodność z Konstytucją art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw w związku z art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, dodanym przez art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 16 grudnia 2010r. K. P. nabyła bowiem prawo do emerytury na mocy wcześniejszych przepisów, niż te które zakwestionował Trybunał Konstytucyjny.

W tej sytuacji Sąd Apelacyjny uznał, że niekonstytucyjność przepisów stwierdzona wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 r., sygn. akt K 2/12 nie ma wpływu na treść wyroku objętego skargą, co nie mogło powodować wznowienia postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 30 sierpnia 2012r. i wyroku Sądu Okręgowego w Zielonej Górze z dnia 01.02.2012r. oraz poprzedzającej go decyzji z dnia 10 października 2011r.

W związku z powyższym, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 412 § 2 k.p.c. oddalił skargę o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem.

/SSA Marta Sawińska/ /SSA Hanna Hańczewska-Pawłowska/ /SSA Ewa Cyran/