Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 grudnia 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Janina Kacprzak

Sędziowie: SSA Iwona Szybka (spr.)

SSO del. Joanna Baranowska

Protokolant: st. sekr. sądowy Joanna Sztuka

po rozpoznaniu w dniu 17 grudnia 2014 r. w Łodzi

sprawy M. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w T.

o emeryturę,

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim

z dnia 4 lutego 2014 r., sygn. akt: V U 225/13,

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w T. na rzecz M. K. kwotę 120 (sto dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za drugą instancję.

Sygn. akt III AUa 478/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 21 stycznia 2013 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w T. M.. odmówił wnioskodawcy M. K. prawa do emerytury z uwagi na brak wymaganego stażu pracy w warunkach szczególnych.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 4 lutego 2014 roku Sąd Okręgowy w Piotrkowie zmienił powyższą decyzję i przyznał M. K. prawo do emerytury od dnia 1 stycznia 2013r. oraz zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na rzecz wnioskodawcy koszty zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach i rozważaniach: M. K. urodził się w dniu (...). W dniu 27 grudnia 2012 roku złożył wniosek o przyznanie emerytury. Nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego. Na dzień 1 stycznia 1999 roku skarżący udowodnił staż pracy wynoszący 27 lat, 1 miesiąc i 20 dni. Niekwestionowany przez ZUS okres zatrudnienia wnioskodawcy w szczególnych warunkach wynosi łącznie 8 lat, 5 miesięcy i 3 dni. Organ rentowy zaliczył wnioskodawcy do okresu pracy w warunkach szczególnych okresy zatrudnienia: od 2 czerwca 1970 roku do 5 listopada 1971 roku, od 23 listopada 1971 roku do 15 czerwca 1973 roku oraz od 23 lutego 1993 roku do 31 grudnia 1998 roku. Wnioskodawca w okresie od dnia 1 lutego 1974 roku do dnia 31 lipca 1985 roku był zatrudniony w Miejskiej Spółdzielni (...) w C. (poprzednio w Gminnej Spółdzielni (...)) w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku wulkanizatora. Miejska Spółdzielni (...) w C. wykonywała usługi w zakresie wytwarzania gumy, naprawy dętek, bieżnikowania opon oraz wytwarzania elementów gumowych tj. uszczelek, kółeczek do wózków i zabawek zarówno dla sektora państwowego jak i prywatnego. Wnioskodawca pracował zarówno przy samej produkcji gumy jak i przy wytwarzaniu z niej gotowych elementów a także przy bieżnikowaniu opon, czy naprawie dętek i opon. Te wszystkie prace odbywały się na jednej hali, gdzie panowały wysokie temperatury, uwalniał się toksyczny zapach, panowało duże zapylenie. Miejska Spółdzielnia (...) w C. wystawiła wnioskodawcy świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych, w którym wskazała, że w okresie zatrudnienia od 1 lutego 1974 roku do 31 lipca 1985 roku M. K. pracował na stanowisku wulkanizator, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przy surowcach i produktach pylistych, toksycznych, żrących, parzących, wymienionych w wykazie B dział IV poz. 40 wykazu stanowiącego załącznik do uchwały Zarządu Głównego (...) z dnia 25 lipca 1983 roku w sprawie prac wykonywanych w warunkach szczególnych w zakładach pracy w spółdzielczości rolniczej. Wnioskodawca otrzymywał dodatek za pracę w warunkach szczególnych. Prace wykonywane przez wnioskodawcę M. K. w okresie zatrudnienia od 1 lutego 1974 roku do 31 lipca 1985 roku w Miejskiej Spółdzielni (...) w C., polegające na:

-wytwarzaniu kleju do gumy, poprzez rozpuszczenie surowej gumy w benzynie ekstrakcyjnej;

-wytwarzaniu gumy surowej, poprzez dodanie do kauczuku siarki, sadzy, przyspieszaczy i rozwalcowaniu na kalandrach (podgrzewanych walcach);

-naprawianiu dętek, polegające na oczyszczeniu uszkodzonego miejsca, pokryciu go klejem, nałożeniu surowej gumy, zaciśnięciu i podgrzaniu w piecu;

-naprawianiu opon, polegające na oczyszczeniu uszkodzonego miejsca, pokryciu go klejem, nałożeniu surowej gumy, podgrzaniu w formie;

-bieżnikowaniu opon, polegające na mechanicznym usunięciu starego bieżnika, nałożeniu kleju, nałożeniu warstwy gumy surowej i podgrzaniu w formie;

-wytwarzaniu elementów gumowych w postaci uszczelek, kółek do wózków i zabawek itp., polegające na nałożeniu gumy surowej do form i ich prasowaniu na gorąco,

są pracami przy produkcji i przetwórstwie wyrobów gumowych, oraz półproduktów do tych wyrobów i jako takie są pracami w warunkach szczególnych, wymienionymi w Wykazie
A do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku w Dziale IV, W chemii, poz.21: Produkcja
i przetwórstwo wyrobów gumowych, oraz półproduktów i środków pomocniczych do tych wyrobów. Zatrudniony wraz z wnioskodawcą T. K. i dysponujący tożsamym świadectwem wykonywania pracy w warunkach szczególnych, ma zaliczony okres pracy na stanowisku wulkanizatora do pracy w warunkach szczególnych i przyznane prawa do emerytury. Przy zaliczeniu do pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia od 1 lutego 1974 roku do dnia 31 lipca 1984, staż pracy wnioskodawcy w takich warunkach wynosi łącznie więcej niż 15 lat. W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał odwołanie za zasadne. Powołał się na treść art. 32, art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) i wskazał, że w świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm). Podniósł, że spornym pozostawał charakter pracy wykonywanej przez wnioskodawcę w okresie zatrudnienia w Miejskiej Spółdzielni (...) w C. od 1 lutego 1974 roku do 31 lipca 1985, a konkretnie, czy była to praca wykonywana w szczególnych warunkach. Wnioskodawca dysponował świadectwem pracy w szczególnych warunkach za w/w okres. Organ rentowy zakwestionował jednak prawidłowość tego dokumentu. Świadectwo pracy jest dokumentem prywatnym w rozumieniu art. 245 k.p.c. Dokument taki podlega kontroli zarówno co do prawdziwości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej. Sąd, a także organ rentowy, są zatem uprawnione do weryfikacji danych zawartych w świadectwie wykonywania prac w warunkach szczególnych, wystawionym przez pracodawcę. Jeżeli świadectwo to zawiera dane, które nie są zgodne z prawdą, nie mogą na jego podstawie dokonać ustaleń, od których uzależnione jest prawo do świadczeń emerytalnych. To samo dotyczy ujawnienia okoliczności, że wskazane w zaświadczeniu pracodawcy stanowisko pracy wykonywanej w szczególnych warunkach nie figuruje w wykazie powołanym w tym zaświadczeniu. Z materiału dowodowego sprawy wynika, jakie konkretnie prace wnioskodawca wykonywał
i w jakim wymiarze czasu pracy pracował w Miejskiej Spółdzielni (...) w C. w okresie od 1 lutego 1974 roku do dnia 31 lipca 1984 roku. Sąd dodatkowo dopuścił również dowód z opinii biegłego z zakresu bezpieczeństwa i higieny racy W. K., który jednoznacznie stwierdził, że wykonywane przez wnioskodawca prace są pracami, o których mowa w Wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, tj. pracami przy produkcji i przetwórstwie wyrobów gumowych oraz półproduktów i środków pomocniczych do tych wyrobów. Przy zaliczeniu do pracy w warunkach szczególnych spornego okresu zatrudnienia, staż pracy wnioskodawcy w takich warunkach wynosi łącznie ponad 15 lat, co oznacza, że spełnia on wszystkie wymagane prawem warunki do uzyskania prawa do emerytury zgodnie z art. 32 ust. 1 w zw. z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c w zw. z § 2 ust. 1 i 2 w zw. z § 12 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tekst jedn. Dz. U. z 2013r., poz. 461).

Apelację od powyższego wyroku wniósł organ rentowy. Zaskarżył wyrok w całości. Postawił zarzut naruszenia prawa materialnego, a w szczególności art. 32 ust. 1, 2, 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w związku z § 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przez błędne przyznanie wnioskodawcy prawa do emerytury od dnia 1 stycznia 2013 roku, podczas gdy ubezpieczony nie spełnia warunków do jej przyznania. Skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania.

W uzasadnieniu apelujący nie kwestionując ustaleń Sądu Okręgowego odnośnie do rodzaju wykonywanych przez ubezpieczonego w spornym okresie podniósł, że ubezpieczony był zatrudniony na stanowisku wulkanizatora, które nie jest wymienione w rozporządzeniu. W konsekwencji ubezpieczony nie udowodnił 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja jest bezzasadna i podlega oddaleniu albowiem Sąd Okręgowy wydal trafne rozstrzygnięcie.

Zgodnie z treścią art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zmianami) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat – dla mężczyzn oraz okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat dla mężczyzn. Z kolei w myśl § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43, ze zmianami) pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Pracą w warunkach szczególnych jest przy tym praca świadczona stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowiskach wskazanych w załączniku A do rozporządzenia z 7.02.1983r. (§ 1 i § 2 rozporządzenia). Skarżący nie podniósł zarzutu naruszenia art. 233 k.p.c., nie zarzucił wadliwości odnośnie ustalonego przez Sąd Okręgowy stanu faktycznego, zatem przyjąć należy, że ustalony przez Sąd Okręgowy stan faktyczny jest niesporny i wiążący. Sąd Apelacyjny podziela ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Okręgowy i przyjmuje je za własne. Z ustaleń tych wynika, że M. K. w okresie od 1 lutego 1974 roku do 31 lipca 1985 roku pracując w Miejskiej Spółdzielni (...) w C. wykonywał prace polegające na:

-wytwarzaniu kleju do gumy, poprzez rozpuszczenie surowej gumy w benzynie ekstrakcyjnej;

-wytwarzaniu gumy surowej, poprzez dodanie do kauczuku siarki, sadzy, przyspieszaczy i rozwalcowaniu na kalandrach (podgrzewanych walcach);

-naprawianiu dętek, polegające na oczyszczeniu uszkodzonego miejsca, pokryciu go klejem, nałożeniu surowej gumy, zaciśnięciu i podgrzaniu w piecu;

-naprawianiu opon, polegające na oczyszczeniu uszkodzonego miejsca, pokryciu go klejem, nałożeniu surowej gumy, podgrzaniu w formie;

-bieżnikowaniu opon, polegające na mechanicznym usunięciu starego bieżnika, nałożeniu kleju, nałożeniu warstwy gumy surowej i podgrzaniu w formie;

-wytwarzaniu elementów gumowych w postaci uszczelek, kółek do wózków i zabawek itp., polegające na nałożeniu gumy surowej do form i ich prasowaniu na gorąco.

Powyższe ustalenia znajdują pełne oparcie w zeznaniach świadków oraz zeznaniach ubezpieczonego. Wszyscy przesłuchani w toku postępowania świadkowie zeznali, że właśnie takie prace wykonywał ubezpieczony. Trafnie zatem Sąd Okręgowy uznał, że ubezpieczony wykonywał prace wymienione w wykazie A Dziale IV poz. 21 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r., czyli prace przy produkcji i przetwórstwie wyrobów gumowych oraz półproduktów i środków pomocniczych do tych wyrobów. Nie budzi przy tym wątpliwości, że prace te ubezpieczony wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Stanowisko Sądu Okręgowego jest jak najbardziej poprawne jeśli zważy się na okoliczność, że zakład pracy był zakładem usługowym wykonującym usługi dla ludności i dla odbiorców pozarynkowych, a więc świadczył usługi z zakresu różnych branż, w tym wypadku z zakresu branży chemicznej, a z wyjaśnień ubezpieczonego złożonych na rozprawie apelacyjnej wynika, że zakład wulkanizacyjny, w którym wykonywał ubezpieczony swoją pracę, był wydzielonym zakładem i żadne inne prace poza tymi, które ustalił Sąd Okręgowy nie były wykonywane. W wyroku z dnia 26 marca 2014 r. (II UK 368/13, opubl. LEX nr 1458633) Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że w sytuacji, gdy stopień szkodliwości, czy uciążliwości danego rodzaju pracy nie wykazuje żadnych różnic w zależności od branży, w której jest wykonywana, brak jest podstaw do zanegowania świadczenia jej w warunkach szczególnych tylko dlatego, że w załączniku do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze została przyporządkowana do innego działu przemysłu. Jeżeli bowiem pracownik w ramach swoich obowiązków stale i w pełnym wymiarze czasu pracy narażony był na działanie tych samych czynników, na które narażeni byli pracownicy innego działu przemysłu, w ramach którego to działu takie same prace zaliczane są do pracy w szczególnych warunkach, to zróżnicowanie tych stanowisk pracy musiałoby być uznane za naruszające zasadę równości w zakresie uprawnień do ubezpieczenia społecznego pracowników wykonujących taką samą pracę.(por. też Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 marca 2014 r., I UK 337/13, opubl. LEX nr 1458817). Podzielając powyższy pogląd należy stwierdzić, że w pełni uprawnione było stanowisko Sądu Okręgowego wyrażające się w zaliczeniu pracy wykonywanej przez ubezpieczonego do pracy w warunkach szczególnych wymienionej w Dziale IV poz. 21. Motywem przyświecającym bowiem ustawodawcy w stworzeniu instytucji przewidzianej w art. 32 ustawy z 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS było założenie, że praca wykonywana w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 2011 r., III UK 3/11). Trafnie też Sąd Okręgowy poddał weryfikacji świadectwo pracy w szczególnych warunkach, które jest dokumentem prywatnym pracodawcy i takiej weryfikacji podlega. Prawidłowo też ocenił opinię biegłego sądowego według art. 233 § 1 k.p.c. Oceny tej nie negował apelujący organ rentowy. Dodać jedynie należy, że opinia biegłego jest oparta na wiadomościach specjalnych, ale podlega ona ocenie sądu na podstawie całego zebranego w sprawie materiału. Twierdzenia biegłego zamieszczone w opinii przeprowadzonej na potrzeby niniejszego postępowania sądowego poparte były rzeczową, logiczną i spójną argumentacją. Z opinii tej wynika, że wszystkie prace, które wykonywał ubezpieczony, a które niewadliwie ustalił Sąd Okręgowy, są pracami przy produkcji i przetwórstwie wyrobów gumowych oraz półproduktów do tych wyrobów.

Na zakończenie, w związku z zarzutem organu rentowego, że stanowisko wulkanizatora nie jest wymienione w rozporządzeniu z 7 lutego 1983r., wskazać należy, że istotnie w tym rozporządzeniu stanowisko to nie jest wymienione. Jednakże jeśli przeanalizuje się treść całego działu IV, to w żadnej pozycji nie jest wymienione jakiekolwiek stanowisko pracy. W dziale tym ujęte są tylko prace polegające na produkcji, wytwarzaniu, obróbce, utylizacji. Konkretne stanowiska pracy, które odpowiadają poszczególnym pozycjom, wskazane są dopiero w zarządzeniu nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego (Dz. Urz. MG z dnia 3 sierpnia 1987 r.) w Dziale IV, pozycja 21, punkt 18 wymienione jest stanowisko wulkanizator. Wykazy resortowe mają charakter informacyjny, techniczno-porządkujący i uściślający, w szczególności wówczas, gdy w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia nie wymienia się określonych stanowisk, lecz operuje się pojęciem ogólnym.(por. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 maja 2011 r., II UK 356/10, opubl. LEX nr 901608). Z faktu, że właściwy minister, kierownik urzędu centralnego, czy centralny związek spółdzielczy, w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych, ustalił w podległych i nadzorowanych zakładach pracy, że dane stanowisko pracy jest stanowiskiem pracy w szczególnych warunkach, może płynąć domniemanie faktyczne, że praca na tym stanowisku w istocie wykonywana była w takich warunkach. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 listopada 2010 r., I UK 124/10, opubl. LEX nr 707404). W związku z tym zarzut organu rentowego ocenić należy jako bezzasadny.

Reasumując stwierdzić należy, że M. K. pracował co najmniej 15 lat w warunkach szczególnych. Oznacza to, że ubezpieczony spełnił wszystkie warunki do nabycia emerytury określonej w art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Stąd też apelacja, na podstawie art. 385 k.p.c. została oddalona. O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 98 kpc w zw. z § 2 ust. 1 i 2 w zw. z § 13 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tekst jedn. Dz. U. z 2013r., poz. 461).