Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 grudnia 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu, I Wydział Cywilny w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 2 grudnia 2014 r. w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Sp. z o.o. z siedzibą w M.

przeciwko (...) sp. z o.o. z siedzibą w P.

o zapłatę

na skutek apelacji wniesionej przez pozwaną

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 24 kwietnia 2014 r., sygn. akt IX GC 700/13

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 5.400 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej.

SSA K.Ratajczak SSA M.Górecki SSA R.Marchwicki

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 12 kwietnia 2013 roku skierowanym przeciwko (...) sp. z o.o. powód (...) sp. z o.o. z siedzibą w M. wniósł o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym i nakazanie pozwanemu, aby zapłacił na rzecz powoda kwotę 265.815,71 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 13 lutego 2013 roku do dnia zapłaty oraz koszty procesu, w tym koszty zastępstwa procesowego według norm przepisanych w terminie dwóch tygodni od dnia doręczenia nakazu zapłaty.

Na wypadek wniesienia przez pozwanego w ww. terminie sprzeciwu, powód wniósł o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kwoty 265.815,71 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 13 lutego 2013 roku do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powód podnosił, że prowadził z pozwanym wieloletnią współpracę handlową na podstawie umowy o współpracy handlowej i ustaleń rocznych zawartych w 2007, 2009, 2010 i 2011 roku. Powód podał, że dostarczał towary do sieci handlowej pozwanego. Z uzasadnienia pozwu wynika również, że obok obowiązku dostawy towaru, umowy zawarte przez strony nakładały na powoda dodatkowe – nienegocjowalne zobowiązania (opłaty) z tytułu usług konsultacji handlowe, usług marketingowych, usług ekspozycji, usług umieszczenia nazw dostawcy na urodzinowej karcie okolicznościowej, bonusu posprzedażowego i bonusu procentowego, sprzeczne z charakterem umowy sprzedaży. W ocenie powoda ww. zobowiązanie były sprzeczne z przepisami kodeksu cywilnego (art. 58) oraz ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Strona powodowa wskazała, że w dokonywanych przez pozwanego przelewach z tytułu wystawionych faktur dokonywał zwykle kilku potrąceń, wypłacając kwotę obniżoną w stosunku do kwoty należnej powodowi. Suma takich potrąceń opiewa na kwotę 265.815,71 zł.

Powód wskazał również, że z chwilą dostarczenia towarów pozwanemu stawały się one jego własnością. W związku z powyższym promocja czy reklama towarów dostarczonych przez powoda była promowaniem towarów pozwanego. Powód nadmienił także, że opłatom pobieranym przez pozwanego nie odpowiadały żadnego rodzaju świadczenia na jego rzecz.

Zdaniem powoda działanie pozwanego polegające na zastrzeżeniu w umowach i pobraniu spornych opłat w drodze potrąceń z wierzytelnościami powoda z tytułu dostaw towaru było czynem nieuczciwej konkurencji, o którym mowa w art. 15 ust. 2 pkt 4 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. W ocenie strony powodowej opłaty marketingowe pobierane przez pozwanego stanowiły w rzeczywistości jedynie opłaty za przyjęcie towaru do sprzedaży. Zachowanie pozwanego wyczerpuje zatem również znamiona czynu nieuczciwej konkurencji jako sprzecznego z prawem lub dobrymi obyczajami oraz naruszającego interes zarówno powoda, jak i klientów sieci handlowych. Zdaniem powoda, w związku z pobieraniem kwestionowanych opłat pozwany wzbogacił się bezpodstawnie kosztem powoda, a tym samym zobowiązany jest do zwrotu kwot objętych żądaniem pozwu na podstawie art. 18 ust. 1 pkt 5 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych.

Uzasadniając swoje stanowisko pozwany wskazał, że nie uzależniał nawiązani i kontynuacji współpracy z powodem od tego, czy powód powierzy mu do wykonania sporne usługi i udzieli spornych bonusów. Nadto powód miał nie kwestionować świadczenia usług przez pozwanego, ufundowania nagród czy udzielenia bonusów. Pozwany podkreślił, że zawarcie przez strony umów nie stanowiło czynu nieuczciwej konkurencji, o którym mowa w przepisie art. 15 ust. 1 pkt 4 oraz art. 3 ust. 1 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Z kolei jego ewentualna odpowiedzialność na podstawie art. 18 ust. 1 pkt 5 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji jest wyłączona z uwagi na dobrowolność i zgodną wolę zawarcia przez strony kwestionowanych umów. Jego zdaniem zawarte umowy nie są również nieważne w części dotyczącej usług i bonusów na gruncie art. 58 k.c. Jednocześnie pozwany przyznał, że rozliczał się z powodem w drodze potrąceń.

Na rozprawie w dniu 10 kwietnia 2014 roku pełnomocnik pozwanego podniósł zarzut przedawnienia roszczeń objętych fakturami nr (...).

Wyrokiem z dnia 24 kwietnia 2014 roku Sąd Okręgowy w Poznaniu w sprawie o sygn. akt IX GC 700/13 Sąd Okręgowy w Poznaniu zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 236.535,71 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 13 lutego 2013 roku do dnia zapłaty. W punkcie 2 orzeczenia Sąd oddalił powództwo w pozostałym zakresie, natomiast w punkcie 3 wyroku rozdzielił stosunkowo między stronami koszty postępowania w ten sposób, że powoda obciążył nimi w 9% a pozwanego w 91% i z tego tytułu zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 18.012,75 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Sąd wydał wskazane orzeczenie na podstawie przytoczonego poniżej stanu faktycznego.

Powód (...) sp. z o.o. z siedzibą w M. i pozwany (...) sp. z o.o. z siedzibą w P. prowadzą działalność gospodarczą wpisaną do Krajowego Rejestru Sądowego pod numerami, odpowiednio (...) i (...).

W dniu 30 października 2007 roku strony zawarły umowę o współpracy handlowej regulującą w sposób ramowy umowy dostawy towarów i świadczenia usług, w oparciu o które powód dostarczał pozwanemu towary. Załącznikiem do umowy były Ustalenia Roczne, które zawierały szczegółowe ustalenia dotyczące współpracy handlowej stron i były standardowymi umowami zawieranymi przez pozwanego ze swoimi kontrahentami. Zostały sporządzone na przygotowanych przez pozwanego wzorach umów tego rodzaju.

Z ustaleń rocznych z 2009 roku wynika, że powód zlecił pozwanemu wykonanie usługi polegającej na produkcji, montażu i ekspozycji plakatów i kasetonów reklamujących powoda w kwocie 6.000 zł za ekspozycję. Powód zlecił również wykonanie usługi konsultacji handlowej w zakresie oceny rynku w każdym miejscu, w którym powstanie nowa hala pozwanego, za kwotę 22.000 zł za konsultację dotyczącą jednej hali. Bonus za zwiększone dostawy towarów w związku z otwarciem nowej hali strony ustaliły na 5% na okres od pierwszego dnia zatowarowania nowej hali. Termin płatności dla towarów dostarczonych do nowej hali strony ustaliły na 30 dni liczony od daty otwarcia hali. Powód zlecił również wykonanie usługi polegającej na umieszczeniu jego nazwy w urodzinowej karcie okolicznościowej za kwotę 18.000 zł. Ponadto powód zobowiązał się ufundować 4 nagrody po 1.000 zł każda dla klientów w konkursach (...).

W Ustaleniach Rocznych 2010 powód również zlecił wykonanie usługi polegającej na produkcji, montażu i ekspozycji plakatów i kasetonów reklamujących powoda w kwocie 6.000 zł za ekspozycję oraz wykonanie usługi konsultacji handlowej w zakresie oceny rynku w każdym miejscu, w którym powstanie nowa hala pozwanego za kwotę 28.000 zł za konsultację dotyczącą jednej hali. Bonus za zwiększone dostawy towarów w związku z otwarciem nowej hali strony ustaliły na 5% na okres od pierwszego dnia zatowarowania nowej hali. Powód zlecił również wykonanie usługi polegającej na umieszczeniu jego nazwy w urodzinowej karcie okolicznościowej za kwotę 25.000 zł. Ponadto powód zobowiązał się ufundować 4 nagrody po 1.000 zł każda dla klientów w konkursach (...)

W Ustaleniach Rocznych 2011 bonus z tytułu wartości obrotów w poprzednim roku kalendarzowym liczony od obrotów roku bieżącego rozliczany kwartalnie wynosił 0.8%. Powód zlecił wykonanie usługi polegającej na produkcji, montażu i ekspozycji plakatów i kasetonów reklamujących powoda w kwocie 6.000 zł za ekspozycję oraz wykonanie usługi konsultacji handlowej w zakresie ceny rynku w każdym miejscu, w którym powstanie nowa hala pozwanego za kwotę 30.000 zł za konsultację dotyczącą jednej hali. Powód zlecił również wykonanie usługi polegającej na umieszczeniu jego nazwy w urodzinowej karcie okolicznościowej za kwotę 30.000 zł. Ponadto zobowiązał się ufundować 10 nagród po 1.000 zł każda dla klientów w konkursach (...) sp. z o.o. Opłaty pobierane przez pozwanego rosły z roku na rok.

Usługi marketingowe sprowadzały się do przedstawiania logo powoda na kartach okolicznościowych wydawanych przez pozwanego i na kasetonach. Pozwany nie przedłożył kalkulacji poniesionych kosztów. Kosztorys wykonania kart okolicznościowych oraz kasetonu nie został sporządzony. Ma karcie okolicznościowej logo powoda było bardzo małe i znajdowało się wśród około 50 innych firm, natomiast na pierwszej stronie karty znajdowało się duże i widoczne logo (...).

Pozwany nie przedstawił rozliczenia kosztów wykonania usług wskazanych na wystawionych przez niego fakturach.

Powód nie mógł zrezygnować z opłat, którymi obciążał go pozwany, albowiem był to warunek współpracy stron. Powód nie miał również możliwości negocjacji umów zawieranych z pozwanym ani nie miał wpływu na zmianę ich warunków.

Powód przesyłał listę towarów wraz z cenami, a pozwany zmieniał ceny według własnego uznania. Zamówienia ulegały zmniejszeniu, gdy powód nie zgadzał się na sprzedaż towarów po cenie zaproponowanej przez pozwanego. Ostateczna wysokość cen towarów zależała od pozwanego.

Powód zaprzestał współpracy z pozwanym w sierpniu 2012 roku.

W okresie od 10 grudnia 2009 roku do 30 września 2011 roku pozwany wystawił powodowi faktury VAT na łączną kwotę 236.535,71 zł z tytułu usług marketingowych, usług ekspozycji kasetonu na hali B., umieszczania nazwy powoda na urodzinowej karcie okolicznościowej, usługi ekspozycji kasetonu w hali K., usługi produkcji i montażu kasetonu w hali K., bonusu posprzedażowego za zwiększone dostawy towarów w związku z otwarciem nowej hali, usługi konsultacji handlowej w zakresie oceny rynku na hali W. II – K., bonusu procentowego z tytułu wartości obrotów za I kwartał 2011 roku, za II kwartał 2011 roku oraz za III kwartał 2011 roku.

Powód nie dokonywał bezpośredniej zapłaty na rzecz pozwanego należności wynikających z faktur z tytułu wskazanych usług. Wzajemne rozliczenia stron były dokonywane w ten sposób, że pozwany potrącał z należności, jakie miał wobec powoda z tytułu ceny zakupu towarów ze swoimi wierzytelnościami za usługi objęte powyższymi fakturami. Pozostała po potrąceniu kwota była przelewana przez pozwanego na rachunek bankowy powoda.

Kwota w wysokości 21.960 zł wynikająca z faktury VAT nr (...) została potrącona przez pozwanego w dniu 8 czerwca 2009 roku, natomiast kwota 7.320 zł wynikająca z faktury VAT nr (...) została potrącona przez pozwanego w dniu 25 marca 2009 roku.

W dniu 28 listopada 2012 roku powód skierował wniosek o zawezwanie do próby ugodowej w sprawie o zapłatę kwoty 265.815,71 zł. Odpis wniosku został doręczony pozwanemu w dniu 12 lutego 2013 roku. Posiedzenie Sądu odbyło się w dniu 21 marca 2013 roku; do ugody jednak nie doszło.

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego sprawy, Sąd Okręgowy poczynił następujące rozważania prawne.

Sąd I instancji powołał przepis art. 15 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 roku o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (tekst jedn. Dz. U. z 2003 roku, nr 153, poz. 1503 ze zm.; dalej u.z.n.k.) czynem nieuczciwej konkurencji jest utrudnianie innym przedsiębiorcom dostępu do rynku, w szczególności przez pobieranie innych niż marża handlowa opłat za przyjęcie towaru do sprzedaży.

- „opłaty za przyjęcie towaru do sprzedaży” – nie ma znaczenia forma ich zastrzeżenia, jak i nazewnictwo

W typowej umowie sprzedaży do obowiązków sprzedającego należą wyłącznie świadczenia niepieniężne jeśli zatem na sprzedawcę nakłada się dodatkowe świadczenia pieniężne, należy domniemywać, że stanowią w rzeczywistości zabronione opłaty za przyjęcie towaru do sprzedaży. W sprawie bezsporne były wysokości kwot naliczanych przez pozwanego i sposób rozliczeń między stronami

Umowy między stronami były zawierane na podstawie wzorów stosowanych przez pozwanego, Sąd uznał,, że zobowiązanie do świadczenia spornych usług nie było negocjowane z powodem , tym samym nie zasługuje na aprobatę pogląd pozwanego, jakoby powód wyrażał zgodę na zawieranie z nim umów zawierających sporne opłaty

Sąd uznał, że z chwilą wykonania przez powoda umów sprzedaży, własność rzeczy sprzedanych przeszła na pozwanego, co oznacza, że umieszczając na karcie okolicznościowej i kasetonach znak towarowy powoda, w rzeczywistości promował własny towar, zmierzając do zwielokrotnienia jego sprzedaży, z kolei koszty reklamy powinny być składnikiem marży handlowej, ponadto małe logo powoda zostało umieszczone wśród 50 innych firm.

Pozwany nie wykazał, by w zamian za pobierane opłaty świadczył na rzecz powoda ekwiwalentne usługi, a ciężar dowodu spoczywał właśnie na nim (w szczególności nie przedstawił żadnego rozliczenia kosztów, ponadto dyrektor marketingowy pozwanego nie potrafił określić kosztów wykonania kart okolicznościowych i kasetonów, nie wiedział jakie usługi zostały wykonane przez pozwanego na rzecz powoda)

W ocenie Sądu I Instancji powód był zobowiązany ponosić sporne opłaty, mimo że nie otrzymywał dodatkowych świadczeń, pozwany nie wykonywał żadnych ponadstandardowych usług

Skoro pozwany dopuścił się czynów nieuczciwej konkurencji, to powodowi należny jest zwrot bezpodstawnie uzyskanych korzyści, o których mowa w art. 18 ust. 1 pkt 5 ukznk, który odwołuje się do zasad ogólnych – art. 405 k.c. (dokonywanie transferów finansowych przez powoda na rzecz pozwanego było bezsporne – powód wykazał zatem wzbogacenie się pozwanego jego kosztem)

Pozwany podniósł zarzut przedawnienia roszczeń objętych fakturami nr (...) – Sąd uznał go za zasadny.

Zgodnie z art. 20 uznk roszczenia z tytułu czynów nieuczciwej konkurencji ulegają przedawnieniu z upływem lat 3 a bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne

⚫

Termin przedawnienia roszczenia w wysokości 21.960 zł wynikającego z faktury VAT nr (...) rozpoczął swój bieg z chwilą dokonania potrącenia, tj. w dniu 8 czerwca 2009 r.

⚫

Termin przedawnienia roszczenia w wysokości 7.320 wynikającego z faktury VAT nr (...) rozpoczął swój bieg w dniu 25 marca 2009 roku

od wskazanych dat powód mógł najwcześniej domagać się spełnienia świadczenia przez pozwanego

Przedawnienie ww. roszczeń nastąpiło odpowiednio 8 czerwca 2012 roku i 25 marca 2012 roku . Powód złożył wniosek o zawezwanie do próby ugodowej dopiero 28 listopada 2012 roku

O odsetkach Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 481 § 1 k.c. (roszczenie bezterminowe, na podstawie art. 455 k.c. powinno zostać spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania; pozwany otrzymał odpis wniosku o zawezwanie do próby ugodowej 12 lutego 2013 roku, odsetki należą się od dnia następnego tj od 13 lutego 2013 roku)

O kosztach postępowania Sąd I Instancji orzekł na podstawie art. 100 zd 1 k.p.c.

Apelacja od powyższego wyroku złożył pozwany zaskarżył wyrok w części tj – co do pkt. 1 i 3 wyroku .

Skarzący zarzucił wyrokowi:

1.  obrazę prawa procesowego

a)  art. 328 § 2 k.p.c. poprzez brak ustaleń faktycznych i rozważań prawnych co do świadczonych usług pod kątem

- kosztów ponoszonych przez pozwaną na ich wykonanie, a w konsekwencji ekwiwalentności świadczeń obu stron

b)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia zgromadzonego w sprawie materiału, w tym okoliczności, które należało uznać za przyznane w myśl art. 230 k.p.c. i w konsekwencji błędy w ustaleniach faktycznych, w szczególności z uwagi na:

- uznanie za niewiarygodne zeznań świadków J. O. w zakresie pełnej możliwości negocjacji warunków umów zawieranych pomiędzy powodem a pozwanym a także pominięcie jego zeznań w zakresie wykonania przez pozwanego na rzecz powoda usług konsultacji handlowej oraz kasetonów

- pominięcie treści zeznań świadków M. K., J. O. C. F. wskazujących na wykonanie usługi na rzecz powoda w postaci przygotowania i kolportażu kart okolicznościowych oraz produkcji, montażu i eksploatacji kasetonów przy ocenie wykonania i ekwiwalentności świadczeń pozwanej z tytułu ww. usług

2. obraza prawa materialnego

a) art. 15 ust. 1 pkt 4 uznk w zw. z art. 3 ust. 1 uznk poprzez:

- przyjęcie, że umowy ustalenia roczne stanowią czyn nieuczciwej konkurencji w zakresie spornych usług, choć były one zgodne z interesem powoda i znajdowały oparcie w przepisach prawa, a nadto powód wyraził wolę i zgodę na współpracę z pozwanym na spornych zasadach

- przyjęcie, że doszło do naruszenia lub zagrożenia interesu powoda i tym samym, że doszło do popełnienia czynu nieuczciwej konkurencji, a pominięcie w tym zakresie dowodów co do zainteresowania powoda usługami, a także pominięcie materiału sprawy, który świadczył o zgodzie powoda na objęte pozwem działania, wyłączają bezprawność czynu,

- przyjęcie, że to pozwana a nie powód powinna wykazać ekwiwalentność usług objętych umowami ustalenia roczne, mimo że to powód dochodzi w niniejszej sprawie zwrotu bezpodstawnie uzyskanych korzyści, a zatem różnicę pomiędzy wartością umówionego – a jego zdaniem zawyżonego wynagrodzenia a wartością wynagrodzenia, które powinien był uiścić

- przypisanie istotnego znaczenia chwili przejścia własności towaru na rzecz pozwanej, mimo że nie ma ona takiego waloru, gdyż reklama w karcie okolicznościowej oraz na kasetonach miała za zadanie li tylko promować firmę powoda i tym samym miała zwiększać a także umacniać sprzedaż powoda oraz rozpoznawalność firmy powoda na rynku

- przyjęcie, że czyn nieuczciwej konkurencji stanowi bonus z tytułu wartości obrotów w poprzednim roku kalendarzowym liczony od obrotów roku bieżącego rozliczany kwartalnie, mimo iż znajduje on podstawę w art. 353 ¹ k.c. jako zobowiązanie jednostronne do zapłaty jego wartości jako nagrody (premii pieniężnej), gdy osiągnięte zostaną ustalone dla niego warunki (ew. określonego obrotu stron) oraz że z tego powodu nie można uznać, iż potrzeba dla jego zasadności świadczenia uprawnionego da rabatu i jego ekwiwalentności, gdyż bonus ten nie jest usługą, a system prawa cywilnego i podatkowego powinien być traktowany jako spójny zgodnie z zasadą racjonalności ustawodawcy

b) art. 18 ust. 1 pkt 5 uznk w zw. z art. 405 k.c. poprzez uwzględnienie powództwa. Pomimo że nie zaszły przesłanki w postaci zaistnienia czynu niedozwolonej konkurencji oraz naruszenia lub zagrożenia interesu powoda, albowiem:

- umowy ustalenia roczne w zakresie usług nie stanowiły czynu nieuczciwej konkurencji,

- brak było naruszenia (zagrożenia) interesu powoda i tym samym brak bezpodstawności wzbogacenia pozwanego z uwagi na to, że czynu nieuczciwej konkurencji, o ile miał on miejsce, dokonano za zgodą powoda.

Wskazując na powyższe pozwany wniósł o zmiana zaskarżonego wyroku w zaskarżonej części i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu wg norm przepisanych za I instancję i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania odwoławczego

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie w całości i zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu w postępowaniu apelacyjnym.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje :

Apelacja pozwanego nie zasługiwała na uwzględnienie .

Sąd Apelacyjny w całości aprobuje i podziela ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Okręgowy i na podstawie art. 382 k.p.c. przyjmuje je za własne . Również na pełną aprobatę zasługują wnioski i wywody prawne Sądu Okręgowego.

Przechodząc do omówienia poszczególnych zarzutów apelacji należy w pierwszej kolejności odnieść się do zarzutów naruszenia prawa materialnego .

Zarzut naruszenia art. 6 k.c. jest nieuzasadniony . Wbrew stanowisku apelującego Sąd a quo nie naruszył tej normy poprzez przeniesienie ciężaru dowodowego na pozwaną i zobowiązanie jej do wykazania, że opłaty nie były innymi niż marża handlowa opłatami, w sytuacji, gdy to powódka winna wykazać okoliczność przeciwną, a także poprzez przyjęcie, że to pozwana winna udowodnić fakt nieutrudniania dostępu do rynku, w sytuacji, gdy to na powódce spoczywał ciężar wykazania, że na skutek działań pozwanej, jej dostęp do rynku był utrudniony.

Poza sporem jest, że obiektywnie strona pozwana takie opłaty - inne niż marża - pobierała. Opłaty te zostały wprost wyodrębnione od ceny nabycia towarów przez pozwaną spółkę i nazwane w dokumentach dotyczących ustaleń w czasie tzw. umów rocznych. A zatem, strona powodowa wykazała ze swojej strony okoliczności, które tworzą domniemanie popełnienia czynu nieuczciwej konkurencji. Innych okoliczności strona powodowa nie miała obowiązku wykazywać. Aby pobieranie tych opłat nie zostało uznane za czyn nieuczciwej konkurencji, to strona pozwana - jako wywodząca z tej okoliczności skutki prawne - powinna wykazać, że usługa była:

a) dobrowolna (nie jako warunek współpracy);

b) faktycznie wykonana;

c) ekwiwalentna - cena niewygórowana i powiązana z rynkową wartością (tak du C. D. "Obecny stan prawa w kwestii tzw. opłat półkowych" - Glosa nr 3 z 2013 r., s. 88 - 94).

Pozwana okoliczności tych nie wykazała w niniejszym postępowaniu.

Również niezasadny jest zarzut naruszenia art. 15 ust. 1 pkt 4 uznk w zw. z art. 3 ust. 1 uznk poprzez:

- przyjęcie, że umowy ustalenia roczne stanowią czyn nieuczciwej konkurencji w zakresie spornych usług, choć były one zgodne z interesem powoda i znajdowały oparcie w przepisach prawa, a nadto powód wyraził wolę i zgodę na współpracę z pozwanym na spornych zasadach

- przyjęcie, że doszło do naruszenia lub zagrożenia interesu powoda i tym samym, że doszło do popełnienia czynu nieuczciwej konkurencji, a pominięcie w tym zakresie dowodów co do zainteresowania powoda usługami, a także pominięcie materiału sprawy, który świadczył o zgodzie powoda na objęte pozwem działania, wyłączają bezprawność

Dla oceny zasadności żądań pozwu, znajdującego swoją podstawę w art. 15 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 18 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (t.j. Dz.U. z 2003r. Nr 153, poz. 1503 z późn. zm.) decydujące jest ustalenie okoliczności, w jakich dochodziło do zawierania poszczególnych umów, a przede wszystkim, czy powódka miała faktyczny wpływ na ich treść, czy też były one jednostronnie formułowane przez pozwaną i zostały powódce przez nią narzucone.

Nie ulega wątpliwości iż w niniejszej sprawie pozwana zawierała z powódką standardową umowę którą pozwana zawierała ze wszystkimi swoimi dostawcami( kontrahentami ) . Zostały one sporządzone na gotowych wzorach umów tego rodzaju. Jak prawidłowo ustalił Sąd Okręgowy pozwana w toku całego postępowania nie powołała się na żadne okoliczności wskazujące na to , że powód mógł sprzedawać jej towary bez wyrażenia zgody na pobieranie opłat za wymienione usługi. Należy więc podzielić rozważania Sądu Okręgowego iż powódka nie wyrażała zgody na te opłaty i nie miała realnych możliwości rezygnacji z korzystania usług dodatkowych pod rygorem zerwania z nią współpracy. Wszystkie usługi dodatkowe uznać należy zatem za narzucone a ich wprowadzenie wynikało z uprzywilejowanej pozycji pozwanego. W tym zakresie sąd I instancji uznał za wiarygodne zeznania świadka M. K. oraz powoda – prezesa powodowej spółki (...).

Nieuzasadniony jest również zarzut naruszenia przez Sąd i Instancji art. 233 par.1 k.p.c.

Zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. wyraża zasadę swobodnej oceny dowodów . Wynika z niego obowiązek wyprowadzenia z materiału dowodowego wniosków logicznie poprawnych oraz znajdujących pokrycie w tym materiale.

Jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym , to ocena ta musi być uznana za prawidłową chociażby w równym stopniu z tego samego materiału dowodowego można wysnuć wnioski odmienne.

W związku z tym skarżący by podnieść skutecznie zarzut naruszenia art. 233par.1 k.p.c. musi wykazać , że oceniając materiał dowodowy sąd popełnił uchybienia polegające na braku logiki w wiązaniu faktów z materiałem dowodowym albo też , że wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej , albo wreszcie , że sąd wbrew doświadczeniu życiowemu nie uwzględnił jednoznacznych , praktycznych związków przyczynowo skutkowych ( Apelacja w Postępowaniu Cywilnym komentarz .orzecznictwo Małgorzata Manowska LexisNexsis wyd.I ) . Skarżący w apelacji tych okoliczności nie wykazał .

W niniejszej sprawie pozwany pobierał następujące opłaty dodatkowe

1.  za umieszczenie nazwy (...) na urodzinowej karcie okolicznościowej

2.  za ekspozycje kasetonu w hali sprzedaży

3.  polegająca na ufundowaniu nagród dla klientów (...)

4.  bonus posprzedażowy za zwiększone dostawy towarów w związku z otwarciem nowej hali

5.  usługa konsultacji handlowej w zakresie oceny rynku w związku otwarciem nowej hali sprzedaży

6.  bonus z tytułu wartości obrotów w poprzednim roku kalendarzowym ,liczony od obrotów roku bieżącego liczony kwartalnie – tylko w 2011 r. –

Sąd Apelacyjny podziela pogląd iż wszystkie te tzw. bonusy są innymi niż marża handlowa opłatami za przyjęcie towaru do sprzedaży , i tym samym . pozwana dopuściła się czynu nieuczciwej konkurencji w postaci pobierania innych niż marża handlowa opłat za przyjęcie do sprzedaży towarów powódki.

Opłaty z tytułu scentralizowanej płatności, usług logistycznych oraz premia pieniężna - przewidziane w łączących strony umowach handlowych - zostały zastrzeżone na rzecz pozwanej bez ich powiązania z ekwiwalentnymi świadczeniami na rzecz powódki. Pobrane przez pozwaną w związku z tymi postanowieniami umownymi wynagrodzenie stanowi zawoalowane opłaty z tytułu dopuszczenia towarów powódki do obrotu, a więc czyn nieuczciwej konkurencji określony w art. 15 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (jedn. tekst: Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1503 z późn. zm.; dalej; "u.z.n.k."), co - w świetle art. 18 ust. 1 pkt 5 tej regulacji - usprawiedliwia żądanie zwrotu bezpodstawnie uzyskanych korzyści.

Zasadniczo przyjmuje się w orzecznictwie i doktrynie, że wszelkie działania reklamowe podejmowane w stosunku do produktów dostawcy przez przedsiębiorcę, który sprzedaje dostarczone produkty, służą głównie przedsiębiorcy, który zbywa towary w swoich placówkach handlowych. Jak podkreślono w wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 16 czerwca 2008 r. (sygn. akt IX GC 155/08, LEX nr 522335)"opłaty z tytułu promocji (marketingu) towarów pobierane przez właściciela sieci hipermarketów nie są w żaden sposób związane z promowaniem marki dostawcy czy jego towarów, ani też z czynnościami mającymi na celu informowanie innych podmiotów o walorach jakościowych produktów dostawcy, czy też o innych argumentach, których celem byłoby wyrobienie u potencjalnych nabywców przekonania, iż warto nabywać przede wszystkim produkty właśnie pod marką dostawcy, jeżeli usługi te są wykonywane przez właściciela sieci hipermarketów jedynie po to, by sprzedać własny już w tym momencie towar i osiągnąć w ten sposób zysk wynikający ze stosowanej marży handlowej."

Zatem działania promocyjne pozwanego w stosunku do towarów nabytych przez powoda w istocie służyły pozwanemu, który zainteresowany był ich szybkim zbyciem, kierując się własnym interesem majątkowym, a nie chęcią promowania artykułów ze względu na jego producenta czy dostawcę. Własność tych towarów, stosownie do przepisu art. 155 § 1 i 2 k.c., przechodziła na pozwanego z chwilą przeniesienia ich posiadania, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

Pobieranie zatem opłat za usługi promocyjne, marketingowe, dodatkowe związane z ,udziału w programie lojalnościowym (...) uznał słusznie Sąd Okręgowy za niedopuszczalną praktykę w świetle art. 15 ust. 1 pkt 4 u.z.n.k.

Fakt, że doszło do podpisania porozumień w sprawie dodatkowych opłat nie ma istotnego znaczenia, ponieważ czyny nieuczciwej konkurencji określone w art. 15 ust. 1 pkt 4 u.z.n.k. nie mogą być zalegalizowane w żaden sposób wolą stron (por. np. wyrok SN z dnia 26 stycznia 2006 r II CK 378/05 w którym SN stwierdził iż Zastrzeganie dodatkowych opłat przez przedsiębiorcę handlowego za samo to, że kupowane od dostawcy towary znajdą się w sprzedaży w sklepach należących do tego przedsiębiorcy, utrudnia w sposób oczywisty dostęp do rynku i w ten sposób narusza dobre obyczaje handlowe, o których mowa w art. 3 ust. 1 art. 15 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Taka umowa, jako sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, jest nieważna. )

Sąd Apelacyjny podziela również stanowisko Sądu I Instancji iż strona pozwana nie wykazała w tej sprawie, aby pobierane przez nią opłaty miały inny charakter, w szczególności zaś stanowiły ekwiwalentne wynagrodzenie za rzeczywiste usługi świadczone w ramach istniejącej współpracy na rzecz powoda i w jego interesie. Pozwany nie przedstawił bowiem żadnego rozliczenia kosztów, ponadto dyrektor marketingowy pozwanego nie potrafił określić kosztów wykonania kart okolicznościowych i kasetonów, nie wiedział jakie usługi zostały wykonane przez pozwanego na rzecz powoda.

Zasadnie więc Sąd I Instancji przyjął iż opłaty te były w istocie kreowane sztucznie w celu zwiększenia zysków pozwanego.

Stanowisko takie zostało również podtrzymane w ostatnich dwóch wyrokach Sądu Najwyższego z dnia 23 października 2014 r ( Sygn akt I CSK 597/13 oraz I CSK 615/13 ) W orzeczeniach tych SN w pełni potwierdził ugruntowaną linię orzeczniczą sadów powszechnych i Sądu Najwyższego w zakresie uznania opłat innych niż marża handlowa za przyjęcie towarów do sprzedaży jako delikt nieuczciwej konkurencji.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny apelację pozwanego jako bezzasadną oddalił ( art. 385 k.p.c.)

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.pc. i § 6 pkt.7 w zw. z § 12 ust.2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r w sprawach opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa koszów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu ( tj. Dz.U.z 2013 r poz. 490) .

/-/ K.Ratajczak /-/ M.Górecki /-/ R.Marchwicki