Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 30 września 2014 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi, XI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. z dnia 24 października 2012 r. w ten sposób że ustalił, iż wnioskodawcy K. J. przysługuje prawo do zasiłku chorobowego za okresy: od 4 lipca 2009 roku do 12 lipca 2009 roku, od 5 marca 2010 roku do 19 marca 2010 roku, od 24 maja 2010 roku do 6 czerwca 2010 roku, od 6 sierpnia 2010 roku do 20 sierpnia 2010 roku, od 16 października 2010 roku do 24 października 2010 roku, od 26 listopada 2010 roku do 8 grudnia 2010 roku, do 25 stycznia 2011 roku do 11 lutego 2011 roku, od 24 marca 2011 roku do 19 kwietnia 2011 roku, od 24 maja 2011 roku do 7 czerwca 2011 roku, od 18 czerwca 2011 roku do 30 czerwca 2011 roku, od 21 lipca 2011 roku do 20 sierpnia 2011 roku, od 6 września 2011 roku do 28 września 2011 roku, od 13 października 2011 do 25 listopada 2011 roku, od 9 grudnia 2011 roku do 24 grudnia 2011 roku, od 30 grudnia 2011 roku do 6 stycznia 2012 roku, nadto uznał że zasiłki chorobowe pobrane przez wnioskodawcę w tych okresach nie są świadczeniami nienależnymi i K. J. nie obciąża obowiązek ich zwrotu w kwocie 353 złote 97 groszy za okres od dnia 4 lipca 2009 roku do dnia 12 lipca 2009 roku oraz w kwocie 9517 złotych 96 groszy i odsetek w kwocie 1705 złotych 99 groszy za pozostałe okresy (punkt I podpunkt 1 i 2). Ponadto wskazanym wyrokiem Sąd zasądził od strony pozwanej na rzecz wnioskodawcy K. J. kwotę 90 złotych z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne:

Ubezpieczony K. J. od stycznia 2006 r. prowadzi jednoosobowo działalność gospodarczą w zakresie sprzedaży artykułów chemicznych i z tego tytułu podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. Miejscem prowadzenia działalności był sklep przy ulicy (...), a potem przy ulicy (...) w Ł.. Wnioskodawca nie zatrudniał pracowników, samodzielnie prowadził sklep, dokonując zakupu towarów, które były mu dostarczane, a następnie je sprzedawał.

Wnioskodawca zamawiał towar przez przedstawicieli handlowych. Od momentu złożenia zamówienia do chwili otrzymania towaru przez wnioskodawcę mijało kilka dni, a czasem dwa, trzy tygodnie, a nawet miesiąc. Zamówiony przez wnioskodawcę towar był dostarczany wraz z fakturami do sklepu przy ul. (...). Faktury, które wówczas otrzymywał wnioskodawca jako datę wystawienia miały wpisaną datę wcześniejszą niż data dostarczenia towaru. Wnioskodawca płacił za towar przy jego przyjęciu.

Wnioskodawca zamawiał towar u (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł., (...) B.J.J.M W. J. w Ł., (...) Spółce Jawnej w Ł., (...) Spółki Jawnej R. B., A. B. (1) w Ł., (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w C., (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł., A. S. W. K., M. (...) spółki cywilnej w Ł. oraz firmy Handlowo – Usługowej (...), płacąc każdorazowo gotówką przy odbiorze towaru lub przy następnej wizycie przedstawiciela sprzedającego.

Towar od spółki (...) był zamawiany przez wnioskodawcę u przedstawiciela handlowego spółki telefonicznie lub osobiście podczas obecności przedstawiciela w sklepie wnioskodawcy. Zamówienie było przesyłane drogą elektroniczną do firmy, gdzie było ewidencjonowane w systemie elektronicznym. Jeżeli hurtownia była jeszcze czynna, to od razu drukowana była faktura, a towar był pakowany. Faktura nosiła datę zamówienia. Następnego dnia kierowca odwoził towar do klienta. Jeżeli hurtownia była już nieczynna, zamówienie było drukowane następnego dnia. Zdarzało się, że przedstawiciel umawiał się z klientem na dostawę na konkretny dzień, wtedy faktura była drukowana od razu, ale czekał wraz z towarem w magazynie na umówiony dzień dostawy. Odbiorca nie musiał podpisywać faktury, chyba że faktura miała odroczony termin płatności. Jeżeli nie można było dostarczyć towaru w danym dniu, to handlowiec starał się skontaktować z klientem i uzgodnić dogodny termin odebrania towaru. Jeżeli faktura była terminowa, to brak dostarczenia towaru nie był nigdzie odnotowywany. W przypadku wnioskodawcy zazwyczaj wystawiane były faktury z odroczonym terminem płatności. Płatności były gotówkowe. Wnioskodawca płacił w kilku ratach przedstawicielowi handlowemu albo kierowcy, będąc w sklepie. Każdy odbiór gotówki był potwierdzany dowodem wpłaty (...). Daty na fakturach to nie były tożsame z datami faktycznego dostarczenia towaru.

Wnioskodawca zamawiał towar od spółki (...) i rozliczał się gotówkowo, płacąc przedstawicielowi firmy lub kierowcy, który przyjechał z towarem. Fakturę przywoził do wnioskodawcy kierowca wraz z towarem. Data na fakturze mogła być zarówno datą złożenia zamówienia, ale mogła być też datą wyjazdu kierowcy. Data na fakturze mogła być inna niż ta, z którą klient dostał towar.

W przypadku zamówień składanych w spółce (...) faktury były fakturami terminowymi. Płatność była odroczona do 28 dni. Odbiór towaru jak i płatność mogły nastąpić w zupełnie innej dacie i w przypadku wnioskodawcy tak się zdarzało. Kierowca woził faktury razem z towarem. Fakturę z konkretną datą klient mógł dostać po pewnym czasie. Data na fakturze była tylko datą jej wystawienia. Nie była tożsama z datą odebrania towaru. Te daty mogły być zupełnie różne.

W przypadku faktur wystawianych w (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, data faktury była datą sporządzenia dokumentu. Data wydania towaru z magazynu mogła być późniejsza niż data na fakturze. Zdarzały się również sytuacje, że data na fakturze była zbieżna z datą wydania towaru z magazynu. Jak dostawca nie zastał klienta, faktura nie była zmieniana. Wówczas dostawca ustalał z klientem kolejny termin odbioru towaru. Nie była natomiast zmieniana data na fakturze ale ustalano z klientem inny termin odbioru towaru. Faktura wystawiana była raz natomiast termin dostawy towaru do klienta nie pokrywał się z tą datą.

Podobnie prowadzono sprzedaż w firmie (...), w której towar zamawiał wnioskodawca. Zamówienia były realizowane, tj. dostarczane do klienta zazwyczaj następnego dnia po złożeniu zamówienia. Kierowca dostarczał fakturę razem z towarem. Jak towar wrócił z uwagi na zamknięcie sklepu to faktury nie zmieniano. Kierowca z towarem do klienta jechał następnego dnia albo w innym terminie.

W hurtowni kosmetycznej (...) (obecnie (...)) towar był dostarczany do klienta razem z fakturą. W przypadku, gdy sklep był zamknięty, towar wraz z fakturą leżał na magazynie. Faktura nie była korygowana w przypadku późniejszej dostawy, chyba, że była sprzeczność między miesiącem dostawy, a miesiącem wskazanym na fakturze. Wtedy faktura była anulowana. Data na fakturze była datą wydania towaru z magazynu, choć zazwyczaj wpisywano datę wcześniejszą o dzień. Wynikało to z faktu, iż najpierw wypisywana była faktura, a następnego dnia towar był wydawany z magazynu. Faktura mogła być wystawiona nawet 3 dni wcześniej przed dostawą.

Kontrahenci wnioskodawcy, którymi była Hurtownia (...). K., M. (...) spółka cywilna w Ł. oraz J. Z. prowadząca działalność gospodarczą pod nazwą Firma Handlowo-Usługowa (...) w R. wystawiali faktury z datą sprzedaży inną niż data dostarczenia towaru.

Wnioskodawca rozliczał się na podstawie książki przychodów i rozchodów. Zaznaczał w niej, że inna była data wystawienia faktury, a inna jej otrzymania. Datę otrzymania faktury wpisywał wtedy, kiedy fizycznie otrzymywał towar.

Wnioskodawca cierpi na nadciśnienie, kamicę nerkową, oskrzelową astmę uczuleniową, problemy ze stawami kolanowymi (dysplazja stawów kolanowych) i kręgosłupem (dyskopatię lędźwiowo-krzyżową). Z uwagi na stan zdrowia, wnioskodawca nie mógł się poruszyć. Przy czynnościach codziennych pomagała mu wówczas żona.

Wnioskodawca był niezdolny do pracy w okresach od 4.07.2009 r. do 12.07.2009 r., od 5.03.2010 r. do 19.03.2010 r., od 24.05.2010 r. do 6.06.2010 r., od 6.08.2010 r. do 20.08.2010 r. , od 16.10.2010 r. do 24.10.2010 r., od 26.11.2010 r. do 8.12.2010 r., od 25.01.2011 r. do 11.02.2011 r., od 24.03.2011 r. do 19.04.2011 r., od 24.05.2011 r. do 7.06.2011 r., od 18.06.2011 r. do 30.06.2011 r., od 21.07.2011 r. do 20.08.2011 r., od 6.09.2011 r. do 28.09.2011 r., od 13.10.2011 r. do 25.11.2011 r., od 9.12.2011 r. do 24.12.2011 r., od 30.12.2011 r. do 6.01.2012 r.

W okresach choroby wnioskodawcy, sklep był cały czas zamknięty. Wnioskodawcy nie miał kto zastąpić. Wnioskodawca zamawiał towar w czasie, gdy nie korzystał z zasiłku chorobowego. Zamówiony towar wnioskodawca przyjmował gdy był zdrowy i kiedy sklep był otwarty.

Nigdy nie było takiej sytuacji żeby powód specjalnie otwierał sklep, żeby przyjąć towar. Gdy kurierzy nie zastali powoda w sklepie, przyjeżdżali w innym terminie.

Wnioskodawca nie ma prawa jazdy. Nigdy nie jeździł po odbiór towarów i faktur.

Decyzją z dnia 5 marca 2012 r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił prawa do zasiłku chorobowego za okresy 2.01.2012 r. – 6.01.2012 r., 18.01.2012 r. do 31.01.2012 r., 17.02.2012 r. – 1.03.2012 r. i ewentualnie nadal za cały okres nieprzerwanej niezdolności do pracy.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o zeznania wnioskodawcy oraz świadków: J. N., M. M., S. O., M. L., S. T., A. I., J. D., Ł. G., P. S., L. J., Ł. C., A. R., B. O., A. B. (2), które były spójne, konsekwentne i wzajemnie się uzupełniały decydując o braku działań wnioskodawcy noszących cechy świadczenia pracy w spornych okresach pobierania zasiłku chorobowego. Pozwany nie wskazał okoliczności, które mogłyby stanowić podstawę do podważenia wiarygodności zeznań w/w osób. Sąd również nie dopatrzył się okoliczności, które mogłyby pozbawić wiarygodności zeznań. Sąd podniósł, iż kontrahenci wnioskodawcy wskazali, iż towar do wnioskodawcy był zawsze dostarczany, nigdy wnioskodawca nie odbierał towaru własnym środkiem transportu czy w miejscu sprzedaży. Ponadto z zeznań świadków wynikało, iż nigdy wnioskodawca w czasie choroby nie prowadził sklepu. Był on zamknięty, co powodowało konieczność dostarczenia towaru w innym terminie. Ponadto z zeznań świadków wynika, iż daty wskazane na fakturach nie są tożsame z datami faktycznego zamawiania towaru czy jego odbioru.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd Rejonowy uznał, iż odwołanie wnioskodawcy jako zasadne, podlegało uwzględnieniu.

Zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U.2014.159 j.t.) ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia. W ocenie Sądu jak wynika z dokonanych ustaleń wnioskodawca w spornych okresach nie wykonywał pracy zarobkowej – nie prowadził działalności w zakresie sprzedaży artykułów kosmetycznych. Nie zamawiał tych artykułów, nie odbierał dostarczonych zamówień, nie dokonywał za nie płatności.

Pozwany swoje stanowisko o prowadzeniu przez wnioskodawcę działalności gospodarczej w okresach pobierania zasiłku chorobowego oparł na fakcie, że faktury dokumentujące zakup towarów do sklepu wnioskodawcy nosiły daty, w których wnioskodawca przebywał na zwolnieniach. Skoro więc, zdaniem organu rentowego, faktury noszą datę sprzedaży i data ta przypada na okres przebywania przez wnioskodawcę na zasiłku, wnioskodawca w tych datach dokonywał transakcji zakupu.

W ocenie Sądu I instancji - stanowisko to okazało się błędne. Zebrany w sprawie materiał dowodowy nie pozostawia wątpliwości, że wnioskodawca w spornych okresach przebywał w domu i nie prowadził wówczas działalności gospodarczej. Zamówienia na towar, jak i ich odbiór oraz płatność następowały w okresach remisji stanów chorobowych. Faktury datowane na dzień przypadający w okresie choroby wnioskodawcy, okazały się być wystawiane z opóźnieniem w stosunku do dnia wpłynięcia zamówienia wnioskodawcy. Nie odzwierciedlały one również daty doręczenia towaru wnioskodawcy, która to data była zazwyczaj późniejsza. W świetle zeznań świadków i samego wnioskodawcy nie ulega wątpliwości, iż sklep należący do wnioskodawcy był niejednokrotnie zamknięty a osoby dostarczające towar musiały przyjeżdżać z nim ponownie. Ponadto żaden świadek nie potwierdził, iż widział kiedykolwiek wnioskodawcę pracującego w sklepie i uskarżającego się na dolegliwości.

Powyższa niespójność pomiędzy datami złożenia zamówienia, wystawienia faktur oraz odbiorem towarów zdaniem Sądu jest dopuszczalna z punktu widzenia przepisów prawa. Zgodnie bowiem z obowiązującymi w spornym okresie regulacjami, fakturę wystawia się nie później niż 7 dnia od dnia wydania towaru lub wykonania usługi (§ 9 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 listopada 2008 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz.U.2008.212.1337) oraz § 9 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 marca 2011 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz.U.2011.68.360). Z drugiej strony brak było zakazu wystawienia faktury wcześniej, tj. przed wykonaniem usługi albo sprzedaży towaru.

W związku z powyższym Sąd doszedł do przekonania, że nie w każdym przypadku data wskazana na fakturze odpowiada dacie dostarczenia towaru do odbiorcy. W sprawie niniejszej daty na fakturze nie odpowiadały zamówieniom ani odbiorze towaru przez wnioskodawcę. Wskutek powyższego ustalenia, tj. braku świadczenia przez wnioskodawcę pracy w spornych okresach, na podstawie art. 84 ust. 1, 2 i 3 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych ( Dz. U. Nr 137, poz. 887) Sąd orzekł o braku wnioskodawcy obowiązku zwrotu pobranych zasiłków jako świadczeń nienależnych.

W zakresie pozbawienia wnioskodawcy prawa do zasiłku za okres od 30.12.2011 r. do 6.01.2012 i obowiązku jego zwrotu, Sąd podniósł, iż decyzją organu rentowego z dnia 5 marca 2012 r., odmówiono wnioskodawcy prawa do zasiłku chorobowego za okresy 2.01.2012 r. – 6.01.2012 r., 18.01.2012 r. do 31.01.2012 r., 17.02.2012 r. – 1.03.2012 r. i ewentualnie nadal za cały okres nieprzerwanej niezdolności do pracy. Wskutek powyższego, żądanie organu rentowego zwrotu zasiłku za ten okres jest nieuprawnione.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd orzekł na podstawie art. 98 K.p.c. w zw. z przepisem § 11.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U.2013.490 j.t.). obciążając nimi organ rentowy jako stronę przegrywającą proces.

Apelację od powyższego orzeczenia wniósł organ rentowy.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

- naruszenie prawa procesowego tj. art. 233 kpc polegające na wydaniu wyroku wskutek błędnej oceny zgromadzonego materiału dowodowego,

- naruszenie prawa materialnego, a w szczególności art. 66 ust. 2 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (D.U. z 2014 r. poz 159 t.j.) poprzez błędne jego zastosowanie oraz ustalenie, że ubezpieczony nie jest zobowiązany do zwrotu zasiłku chorobowego za okresy wyszczególnione w zaskarżonej decyzji z 24.10.2012 r.

Z uwagi na powyższe skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i oddalenie odwołania od spornej decyzji.

W odpowiedzi na powyższe pełnomocnik powoda wniósł o oddalenie apelacji i przyznanie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej wnioskodawcy z urzędu oświadczając, iż pomoc ta nie została opłacona ani w całości ani w części.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył co następuje.

Apelacja częściowo zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (teks jedn. Dz. U. z 2005 r., Nr 31, poz. 267 ze zm.), ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia.

Przepis art. 66 ust. 2 i 3 ustawy zasiłkowej stanowi, że jeżeli świadczenie zostało pobrane nienależnie z winy ubezpieczonego lub wskutek okoliczności, o których mowa w art. 15-17 i art. 59 ust. 6 i 7, wypłacone kwoty podlegają potrąceniu z należnych ubezpieczonemu zasiłków bieżących oraz z innych świadczeń z ubezpieczeń społecznych lub ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w sprawie zwrotu bezpodstawnie pobranych zasiłków stanowi tytuł wykonawczy w postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Z kolei w myśl art. 84 ust. 1, 2 i 3 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 137, poz. 887) osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu, wraz z odsetkami, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego, z uwzględnieniem ust. 11. Za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się:

1) świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania,

2) świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia.

Przepis art. 233 kpc stanowi zaś, iż sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Oznacza to, że wszystkie ustalone w toku postępowania fakty powinny być brane pod uwagę przy ocenie dowodów, a tok rozumowania sądu powinien znaleźć odzwierciedlenie w pisemnych motywach wyroku. Przepis ten daje wyraz obowiązywaniu zasady swobodnej oceny dowodów. Swobodna ocena dowodów odnosi się do wyboru określonych środków dowodowych i do sposobu ich przeprowadzenia. Mają być one ocenione konkretnie i w związku z całym zebranym materiałem dowodowym. Ramy swobodnej oceny dowodów wyznaczone są wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego oraz regułami logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność, odnosi je do pozostałego materiału dowodowego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 1999 roku, sygn. akt: II UKN 685/98, OSNAPUiS 2000 nr 17, poz. 655).

Sąd może oprzeć swe przekonanie jedynie na dowodach prawidłowo przeprowadzonych, a ocena dowodów musi być dokonana na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego. Sąd musi ocenić wszystkie przeprowadzone dowody oraz uwzględnić wszelkie towarzyszące im okoliczności, które mogą mieć znaczenie dla oceny mocy i wiarygodności tych dowodów. Sąd zobowiązany jest przeprowadzić selekcję dowodów, wybierając te, na których się oparł i ewentualnie odrzucić inne, którym odmówił wiarygodności i mocy dowodowej. Przez moc dowodową rozumie się przy tym siłę przekonania, jaką uzyskał sąd wskutek przeprowadzenia określonych dowodów o istnieniu lub nieistnieniu faktu, którego one dotyczyły. Ocena wiarygodności dowodu zależy od środka dowodowego. Sąd, oceniając wiarogodność decyduje o tym, czy określony środek dowodowy, ze względu na jego indywidualne cechy i obiektywne okoliczności, zasługuje na wiarę, czy też nie. Uważa się także, iż granice swobodnej oceny dowodów warunkuje czynnik ideologiczny, tj. poziom świadomości prawnej sędziego oraz obowiązujące w danym momencie poglądy na sądowe stosowanie prawa. (por. T. Ereciński. Jacek Gudowski. Maria Jędrzejewska - "Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz", Część I, Wyd. LexisNexis).

W ocenie Sądu Okręgowego dokonana przez Sąd Rejonowy ocena zgromadzonego w postępowaniu materiału dowodowego nie jest prawidłowa. Zarzuty skarżącego podniesione w uzasadnieniu apelacji obnażają fragmentaryczną i wybiórczą ocenę materii sprawy. Taka zaś nie może dać pełnego obrazu zaistniałych zdarzeń i zgodnie z dyrektywą art. 233 § 1 kpc nie może się ostać.

W szczególności co słusznie podnosi apelujący, na gruncie rozpatrywanego przypadku nie sposób przyjąć, iż wnioskodawca w sposób wiarygodny wykazał, że w całym spornym okresie orzeczonej niezdolności do pracy, działalności gospodarczej nie wykonywał.

Podnieść należy, iż na wskazaną okoliczność wskazywały przede wszystkim zeznania wnioskodawcy, który w sposób oczywisty był zainteresowany wynikiem wydanego w sprawie rozstrzygnięcia oraz jego żony i sąsiadki tj. osób mu bliskich. Z tych też względów twierdzenia tych osób należało oceniać z dużą dozą ostrożności i dać im wiarę w tym zakresie w jakim korespondowały z całym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym. Tymczasem Sąd Rejonowy wskazane okoliczności przy ocenie dowodów zupełnie pominął.

Ustalając fakt, iż wnioskodawca osobiście żadnej pracy zarobkowej w spornym okresie nie świadczył, Sąd Rejonowy oparł się też szeroko na zeznaniach kurierów i kierowców, pracowników kontrahentów, z którymi przy prowadzeniu działalności gospodarczej powód współpracował. Całkowicie pominął jednak okoliczność, iż zeznania ww. osób miały charakter ogólny. W żaden sposób nie odnosiły się do konkretnych okresów niezdolności do pracy powoda. Wskazywały jedynie ogólny schemat dotyczący czynienia zamówień, wystawiania faktur i dostarczania towaru nie odnosząc się do żadnej konkretnej daty. Wskazywały tylko obrazowo na to jak należało postępować w sytuacji gdy odbiór towaru przez klienta w konkretnej dacie nie był możliwy i jak w takiej sytuacji wyglądała kwestia płatności. Wobec tego zdaniem Sądu Okręgowego nie mogły stanowić dowodu co do braku prowadzenia przez powoda działalności w spornym okresie.

W ocenie Sądu Okręgowego znamiennym jest również, iż zeznania w sprawie ww. osoby składały w 2014 r. Przesłuchiwani odnosili się do okoliczności, które miały miejsce w 2010 -2011 r. W związku z tym, już z uwagi na sam upływ czasu trudno było uznać je za wystarczająco precyzyjne i czynić w ich oparciu wiążące ustalenia w sprawie.

Zdaniem Sądu II instancji Sąd Rejonowy czyniąc ustalenie, iż nie w każdym przypadku data wskazana na fakturze, odpowiadała zamówieniom czy dacie dostarczenia towaru do odbiorcy, arbitralnie w sposób nieuzasadniony odmówił im jakiejkolwiek mocy dowodowej. Tymczasem w ocenie Sądu Okręgowego szczegółowa analiza wskazanych dokumentów oczywiście przy uwzględnieniu wskazanych zastrzeżeń, w sposób obiektywny mogła dać odpowiedź na pytanie czy i w jakim okresie niezdolności do pracy wnioskodawca rzeczywiście działalność gospodarczą wykonywał.

Zgodzić należy się z Sądem Rejonowym, że w sprawie brak jest jakichkolwiek dowodów na to, iż w okresach od 4 lipca 2009 roku do 12 lipca 2009 roku, od 26 listopada 2010 roku do 8 grudnia 2010 roku, od 21 lipca 2011 roku do 20 sierpnia 2011 roku, od 30 grudnia 2011 roku do 6 stycznia 2012 roku wnioskodawca w ramach wykonywanej działalności pracę świadczył. Organ rentowy za wskazany okres nie przedstawił żadnej faktury na podstawie treści której okoliczność tę można by wywodzić. W treści pisma z dnia 11 kwietnia 2013 r. /k.74 -75/ – żadnej takiej faktury nawet nie wymienił. Co prawda podniósł, iż faktura z terminem zapłaty 19 sierpnia 2011 r. wystawiona przez firmę (...) Sp. z o.o. /k. 132,k. 225/ mieściła się w kwestionowanym okresie zasiłkowym od 21 lipca 2011 roku do 20 sierpnia 2011 roku, jednakże pominął, co wynika wprost z treści wskazanego dokumentu, iż został on wystawiony 20 lipca 2011 r. a więc przed okresem zasiłkowym. Żadną miarą nie sposób uznać zatem, że wskazana faktura potwierdza prowadzenie działalności gospodarczej przez wnioskodawcę w okresie niezdolności do pracy, skoro została wystawiona przed tym okresem. Zauważyć również należy, iż zamówiony towar wymieniony powyższą fakturą powód odebrał 21 lipca 2011 r. to jest już w okresie zasiłkowym, co potwierdził własnym podpisem /k.225.266/. Niemniej jednak sporadyczna, incydentalna lub wymuszona okolicznościami sprawy aktywność zawodowa może usprawiedliwiać zachowanie prawa do zasiłku chorobowego (wyrok SN 2014.02.06 II UK 274/13 LEX nr 1455233 wyrok SN 2010.03.03 III UK 71/09 LEX nr 585848). Za taką zaś wymuszoną okolicznościami aktywność uznać należy jednorazowe odebranie towaru zamówionego przed okresem zasiłkowym. Z tych też względów z tego faktu nie sposób wywodzić dla wnioskodawcy negatywnych skutków procesowych.

Zaznaczyć również należy, iż na etapie procesu przed Sądem I instancji organ rentowy nie był ograniczony w przedstawianiu tez i okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia. Pomimo tego nie wykazał faktu świadczenia pracy przez wnioskodawcę we wszystkich ww. okresach za pomocą jakichkolwiek innych dowodów. Wobec tego nie sposób było domniemywać okoliczności przeciwnej. Twierdzeń apelacji, iż za wskazane okresy wnioskodawcy prawo do zasiłku chorobowego nie przysługuje a w konsekwencji, iż żądanie jego zawrotu, jako świadczenia nienależnego jest zasadne, nie można więc było uznać za uprawnione.

Co do żądania ZUS zwrotu zasiłku chorobowego przez wnioskodawcę za okres od 30 grudnia 2011 roku do 6 stycznia 2012 roku w szczególności zaś wskazać należy, iż wnioskodawca przedstawiając decyzję organu rentowego z dnia 5 marca 2012 r., którą odmówiono wnioskodawcy prawa do zasiłku chorobowego za okresy 2.01.2012 r. – 6.01.2012 r., 18.01.2012 r. do 31.01.2012 r., 17.02.2012 r. – 1.03.2012 r. i ewentualnie nadal za cały okres nieprzerwanej niezdolności do pracy, skutecznie uprawdopodobnił, iż zasiłek za okres ten w ogóle nie został mu wypłacony. Organ rentowy nie przedstawił żadnych dokumentów dowodzących fakt jego wypłaty. Z tych też względów jego żądania w tym przedmiocie nie mogły zostać uwzględnione.

W ocenie Sądu Okręgowego, wbrew twierdzeniom Sądu I instancji w oparciu o zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie sposób natomiast uznać, iż twierdzenia apelacji wskazujące wykonywanie przez wnioskodawcę pracy w pozostałych spornych okresach są nieudowodnione.

Biorąc pod uwagę kolejno każdy ze spornych okresów podnieść należy, iż w aktach sprawy znajduje się dokumentacja wskazująca na to, iż w czasie orzeczonej niezdolności do pracy wnioskodawca osobiście podejmował czynności zarobkowe.

Jak słusznie podnosi skarżący w okresie niezdolności do pracy od 5 marca 2010 r. – 19 kwietnia 2010 r. w dniu 12 marca 2010 r. wystawiona została faktura przez Hurtownię (...) /k.171/. Z treści wyjaśnień złożonych przez tego kontrahenta powoda wynika natomiast, że data wystawienia wskazanej faktury jest taka sama jak data wydania towaru i realizacji dostawy /k.170/. Tym samym wskazany dokument dowodzi, iż we wskazanym dniu wnioskodawca działalność gospodarczą wykonywał.

Powyższe wnioski wynikają też z treści faktur wystawionych w okresie od 24 maja 2010 do 6 czerwca 2010 r. przez (...) Sp. z o.o. Data sprzedaży i dostawy towaru tj. 27 maja 2010 r. wskazana na tych dokumentach i zawarta w wyjaśnieniach kontrahenta /pismo k. 183, faktura k. 184/ oraz data zamówienia towaru 26 maja 2010r. ujawniona na fakturach z 2 lipca 2010 r. /faktura k. 186, 188/ jednoznacznie dowodzą wykonywania działalności przez powoda w tym okresie.

W aktach sprawy znajdują się podobne dokumenty wystawione w okresach zasiłkowych:

- od 6 sierpnia 2010 r. do 20 sierpnia 2010 r. – faktury wystawione przez (...) Sp. z o.o., z których wynika fakt ich opłacenia gotówką w dniu ich wystawienia tj. 11 sierpnia 2010 r. /k 193 -194/ (dokument wz wygenerowany dzień wcześniej potwierdza okoliczność złożenia przez powoda w tym dniu zamówienia /k.306 308/), oraz

- od 16 października 2010 r. do 24 października 2010 r. – dokument rozliczenia oraz faktura z 21 października 2010 r. wystawiona przez firmę (...) /k. 213 oraz 217/ wskazujące na fakt dokonania zapłaty przez wnioskodawcę 22 października 2010 r. tj. w okresie zasiłkowym.

W ocenie Sądu brak też podstaw do uznania, iż wnioskodawca nie wykonywał pracy kolejno w okresach od 25 stycznia 2011 r. do 11 lutego 2011 r.; od 24 marca 2011 r. do 19 kwietnia 2011 r.; od 24 maja 2011 r. do 7 czerwca 2011 r., od 18 czerwca 2011 r. do 30 czerwca 2011 r.

W uzasadnieniu powyższego wskazać należy, iż za okres 25 stycznia 2011 r. do 11 lutego 2011 r. w aktach sprawy znajduje się szereg faktur z datą wystawienia/sprzedaży przypadający właśnie w tym okresie niezdolności do pracy wnioskodawcy /k.209,210,283,284 faktury z 31.01.2011 r., k. 211,212, 286,287 faktury z 8.02.2011 wystawione przez firmę (...),/. Podnieść należy, iż co do tych faktur kontrahent wnioskodawcy firma (...) przedstawiła dokumenty zawierające datę płatności potwierdzającą powstanie długu w dacie wystawienia faktury, a co za tym idzie potwierdzającą też dostarczenie samego towaru /k 285 i 288/. Nadto w materiale dowodowym zgromadzonym w sprawie znajduje się zestawienie zamówień i płatności sporządzone przez firmę (...) /k 213, 224/ wskazujące na fakt zamówienia przez powoda towaru i wystawienia faktury w dniu 28 stycznia 2011 r. oraz zapłaty za towar w dniu 30.01. 2011 r. W aktach jest także faktura wystawiona przez firmę (...) z 2.02.2011 potwierdzająca fakt opłacenia jej bezpośrednio gotówką przez wnioskodawcę w tym dniu /k 238/. Sąd uznał wskazaną okoliczność za udowodnioną, chociaż na wszystkich kserokopiach faktur wystawionych przez firmę (...) a przedstawionych przez pełnomocnika wnioskodawcy wzmianka wskazująca na sposób zapłaty należności gotówką przez powoda została przekreślona /por. k. 110, 113, 114/. Bezsprzecznie bowiem na oryginałach tych dokumentów przedstawionych przez Firmę (...) /k. 234, 235, 238/ wskazanego zakreślenia nie ma. Stąd też należało uznać iż płatności dokonano właśnie w tej formie, a skreślenie uwidocznione na kserokopiach nie odpowiadało rzeczywistości. Biorąc pod uwagę wszystkie wskazane okoliczności Sąd Okręgowy uznał, iż fakt wykonywania pracy przez powoda w tym okresie, wobec zakupu i opłacenia towaru do prowadzonego przez niego sklepu jest zatem bezsprzeczny.

Powyższe odnieść należy też do okresu od 24 marca 2011 r. do 19 kwietnia 2011 r. oraz od 18 czerwca 2011 r. do 30 czerwca 2011 r. co przesądzają poniżej wymienione dokumenty:

- faktury wystawione przez firmę (...) w dniu 30 marca 2011 r. tj. w dniu zamówienia /k. 179-180/ zrealizowane w dniu następnym – 31 marca 2011 r. /k. 176/,

- faktura wystawiona przez firmę (...) Sp. z o.o. w dniu 28 marca 2011 r. /k. 189/ zrealizowane dostawą z dnia 29 marca 2011 r. /k.183/.

- zestawienie zamówień i płatności sporządzone przez firmę (...) oraz faktura z 6.04.2011 r. wskazujące na fakt zamówienia przez powoda towaru i wystawienia faktury w dniu 6.04.2011 r. oraz zapłaty za towar w dniu 21.04.2011 r. /k 213, 223/.

W ocenie Sądu także za okres od 24 maja 2011 r. do 7 czerwca 2011 r. w tym przedmiocie nie mogą istnieć żadne wątpliwości. W aktach sprawy znajdują się dokumenty:

- faktura z 26.05.2011 r. oraz z dnia 6.06. 2011 r. wystawione przez firmę (...) w dniu złożenia zamówienia /k.208, 203, 289, 292 /zrealizowane w ciągu 24 h od jej wystawienia / k. 290, 291, 293,294 potwierdzenie daty zamówienia i realizacji/,

- zestawienie zamówień i płatności sporządzone przez firmę (...) oraz faktury z 2.06.2011 r., 25.05.2011, oraz 29.06.2011r. wskazujące na fakt zamówienia przez powoda towaru i wystawienia faktury we wskazanych dniach oraz zapłaty za towar odpowiednio w dniach 3.06, 9.06. 2011r. i 14.07.2011 r. /k 213, 220-222/.

Zdaniem Sądu II instancji także fakt wykonywania pracy przez wnioskodawcę w okresie od 6 września 2011 do 28 września 2011 r. nie może być kwestionowany. W okresie tym wnioskodawca czynnie współpracował z firmą (...), K., (...), (...), (...).

O powyższym świadczy przede wszystkim:

- zamówienie towaru z dnia 26.09.2011 r. złożone przez powoda /k. 192/, faktura na ten towar z dnia 28.09.2011 r. /k. 191/ oraz potwierdzenie realizacji dostawy w dniu 29.09.2011 r. przesłane przez firmę (...) /k.183/,

- zestawienie zamówień i płatności oraz faktury z 9.09.2011 r. oraz 14.09.2011 wskazujące na fakt zamówienia przez powoda towaru i wystawienia faktury właśnie w tych dniach oraz zapłaty za towar w dniach 9.09.2011 r. oraz 29.09.2011 r. sporządzone przez firmę (...) /k 213, 218, 219/,

- faktura z dnia 12.09.2011 wystawiona przez firmę (...) /k.133/ oraz potwierdzenie odbioru tego towaru podpisane własnoręcznie przez wnioskodawcę z dnia 13.09.2011 r. /k.225 i 226/,

- faktura wystawiona przez firmę (...) w dniu 7.09.2011 r. tj. w dniu zamówienia /k. 177/ zrealizowana w dniu – 16 września 2011 r. (data dostarczenia faktury korygującej). /k. 176/,

- faktura wystawiona przez firmę (...) z 2.09.2011 r. zakładająca opłacenie gotówką do dnia 16.09.2011 r. /k. 237/.

Również w okresie od 13 października 2011 r. do 25 listopada 2011 r. w ramach prowadzonej bezpośrednio działalności gospodarczej wnioskodawca podejmował współpracę między innymi z ww. podmiotami.

Świadczą o tym:

- 2 faktury z dnia 09.11.2011 wystawione przez firmę (...) /k.134 -135/ oraz potwierdzenie odbioru tego towaru podpisane własnoręcznie przez wnioskodawcę z dnia 14.11.2011 r. /k.225 i 228/,

- faktura wystawiona przez firmę (...) w dniu 28.10.2011 r. tj. w dniu zamówienia towaru /k. 178/ zrealizowana w dniu – 31 października 2011 r. /k. 176/,

- faktury wystawione przez (...) Sp. z o.o. z dnia 18.11.2011, 21.10.2011 z których wynika fakt ich opłacenia gotówką w dniu ich wystawienia /k 193 -194,196/, przy czym dokumenty wz na podstawie zamówienia wnioskodawcy złożonego w okresie zasiłkowym wygenerowano już w dniu poprzedzającym wystawienie faktury /k 306-308/.

- faktury wystawione przez Hurtownię (...) s.c. W. K., M. K. z 19.10.2011, 25.11.2011/ k. 197-199/,

- faktury wystawione przez firmę (...) z 14.10.2011, 17.10.2011, 29.10.2011, 3.11.2011 r. wskazujące na opłacenie należności gotówką w dniu wystawienia faktury w dwóch wypadkach 14 i 17.10 /k. 232-235/, czym potwierdzono dokonanie zakupu w dniu wystawienia wskazanych dokumentów.

- zestawienie zamówień i płatności oraz faktura z 9.11.2011 r. /k 213, 216, / wskazujące na fakt zamówienia przez powoda towaru i wystawienia faktury właśnie w tym dniu oraz zapłaty za towar w dniu 24.11.2011 r. sporządzone przez firmę (...),

- faktura z dnia 17.11.2011r wystawiona przez kontrahenta wnioskodawcy firmę (...) /k.295-296/ oraz dokumenty potwierdzające datę zamówienia towaru wskazanego na tej fakturze (...).11.2011 oraz datę jej realizacji na 17.11.2011 jako datę dostarczenia towaru /k 297-299/.

Wnioskodawca podejmował także czynności zarobkowe w ostatnim badanym okresie orzeczonej niezdolności do pracy tj. od 9 grudnia 2011 do 24 grudnia 2011 r.

Za okres ten w aktach sprawy znajdują się faktury z dnia 13 grudnia 2011 r. /k. 204, 205, 300 i 301/ wystawione przez firmę (...) w dniu złożenia zamówienia zrealizowane w ciągu 24 h od jej wystawienia /k.302, 303 potwierdzenie daty zamówienia i realizacji/. W materiale dowodowym znajduje się również faktura z 13.12.2011 r. /k 215/ sporządzona przez firmę (...), oraz faktura z tego samego dnia wystawiona przez firmę (...) /k.136/ wraz dokumentem potwierdzającym odbiór towaru osobiście podpisanym przez wnioskodawcę w dniu 14.12.2011 r. /k.225 i 228/. Wnioskodawca tym samym również we wskazanym okresie składając zamówienia, kupując i odbierając towar działalność gospodarczą prowadził.

Reasumując, w ocenie Sądu II instancji, bezwzględnie w świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego fakt wykonywania przez wnioskodawcę działalności w wyżej wymienionych spornych okresach orzeczonej niezdolności do pracy, wbrew ocenie Sądu Rejonowego dokonanej z naruszeniem art. 233 § 1 kpc, nie może budzić wątpliwości. W sprawie za pomocą wymienionych faktur i innych dokumentów wykazano daty dokonywania przez powoda poszczególnych zamówień, bądź daty ich realizacji przypadające na okres zasiłkowy. Powyższe składało się na czynności zwykle wykonywane przez powoda w ramach prowadzonej działalności. Powód składał zamówienia, płacił za nie i odbierał towar. Czynności te nie miały charakteru incydentalnego a ilość dokumentów finansowych za wskazane okresy, ilość dokonanych transakcji kupna- sprzedaży, jednoznacznie wskazuje, iż działalność gospodarczą wnioskodawca praktycznie prowadził w sposób ciągły. Z tych też względów uzasadnionym jest pozbawienie go prawa do zasiłku chorobowego za wymienione okresy i żądanie jego zwrotu jako świadczenia nienależnie pobranego. Utrata prawa do zasiłku chorobowego dotyczy bowiem tylko okresu objętego zaświadczeniem (zwolnieniem) lekarskim, w którym nastąpiło podjęcie pracy zarobkowej, a nie całego okresu zasiłkowego (art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, jednolity tekst: Dz.U. z 2005 r. Nr 31, poz. 267 ze zm.) (wyrok SN I UK 249/07 OSNP 2009/11-12/152). Wobec powyższego żądania apelacji we wskazanym zakresie uznać należało za zasadne.

Sąd Okręgowy oceniając materię sprawy doszedł również do przekonania, iż w zakresie żądania odsetek od zasiłku organ rentowy zastosował wadliwy sposób ich naliczania tj. od chwili wypłaty świadczeń nienależnych. W wyroku z dnia 21 marca 2013 r., sygn. akt III AUa 1311/12 Sąd Apelacyjny w Krakowie wskazał, że zgodnie z art. 84 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu, wraz z odsetkami, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego. Odesłanie do "prawa cywilnego" dotyczy wyłącznie zasad zapłaty i wysokości odsetek, a nie zasad zwrotu nienależnego świadczenia. Nie ma zatem żadnych podstaw do stosowania przepisów prawa cywilnego (o bezpodstawnym wzbogaceniu lub czynie niedozwolonym) do oceny wymagalności, czy przedawnienia samego nienależnie pobranego świadczenia. Zasady określające zwrot takiego świadczenia ze względu na upływ czasu (dawność, w tym znaczeniu potocznie przedawnienie) wskazane są w art. 138 ust. 4 i 5 ustawy o emeryturach i rentach z funduszu ubezpieczeń społecznych (zasadniczo za okres nie dłuższy niż 3 lata od "żądania zwrotu", czyli wydania decyzji w tym przedmiocie). "Żądanie zwrotu" nienależnie pobranego świadczenia następuje przez doręczenie dotyczącej tego decyzji (można powiedzieć, że staje się wymagalne w tym momencie, a nie w czasie spełniania świadczeń). Z tą chwilą następuje też wymagalność (w prawnym znaczeniu według prawa cywilnego - art. 359 § 2 kc) roszczenia o odsetki, gdyż od tej chwili dłużnik pozostaje w opóźnieniu ze spełnieniem świadczenia głównego (art. 481 § 1 kc). Z tą też chwilą rozpoczyna się bieg przedawnienia roszczenia o zapłatę odsetek (art. 120 § 1 kc). Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy uznał, iż w przedmiotowej sprawie żądanie zwrotu odsetek od nienależnie wypłaconych świadczeń jest uprawnione dopiero od chwili doręczenia zaskarżonej decyzji zobowiązującej wnioskodawcę do zwrotu nienależnie pobranego zasiłku chorobowego tj. od dnia 30 października 2012 r.

Z tych wszystkich względów na podstawie art. 386 § 1 kpc Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok w punkcie I ppkt 1 i ppkt 2 w ten sposób, że przyznał K. J. prawo do zasiłku chorobowego za okresy: od 4 lipca 2009 roku do 12 lipca 2009 roku , od 26 listopada 2010 roku do 8 grudnia 2010 roku , od 21 lipca 2011 roku do 20 sierpnia 2011 roku, od 30 grudnia 2011 roku do 6 stycznia 2012 roku; ustalił, iż zasiłki chorobowe pobrane przez wnioskodawcę w okresach wskazanych w punkcie 1 nie są świadczeniami nienależnymi nadto, iż wnioskodawca nie jest zobowiązany do zwrotu ustawowych odsetek od nienależnie pobranych zasiłków chorobowych za okres poprzedzający doręczenie zaskarżonej decyzji tj. do dnia 30 października 2012 roku i oddalił odwołanie w pozostałej części.

Natomiast z uwagi na fakt, iż brak było podstaw do pozbawienia wnioskodawcy prawa zasiłku chorobowego za cały sporny okres i żądania jego zwrotu w pełnym zakresie wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wypłaty świadczeń, na mocy art. 385 kpc apelacja organu rentowego w pozostałej części podlegała oddaleniu jako bezzasadna.

O kosztach zastępstwa procesowego za II instancję udzielonego wnioskodawcy z urzędu orzeczono na podstawie § 15, 16, § 2 w zw. z § 11 ust. 2 oraz § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U.2013.490 j.t.).