Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 września 2012r.

Sąd Apelacyjny - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku,

III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący : SSA Maria Jolanta Kazberuk (spr.)

Sędziowie : SA Bożena Szponar - Jarocka

: SO del. Marek Szymanowski

Protokolant : Agnieszka Maria Oleńska

po rozpoznaniu w dniu 11 września 2012 r. w Białymstoku

sprawy z wniosku K. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o prawo do emerytury pomostowej

na skutek apelacji wnioskodawcy K. K.

od wyroku Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Olsztynie

IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 31 stycznia 2012 r. sygn. akt IV U 2871/11

oddala apelację.

sygn. akt III AUa 440/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 6 października 2011 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. odmówił przyznania wnioskodawcy prawa do emerytury na podstawie ustawy o emeryturach pomostowych. W uzasadnieniu decyzji wskazał, że wnioskodawca nie spełnia warunków wymaganych do przyznania emerytury z art. 4 tej ustawy, gdyż po 31 grudnia 2008 r. nie udokumentował pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy. Organ rentowy wskazał, że K. K. nie spełnia także warunków do przyznania emerytury z art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych, ponieważ nie udokumentował 15 lat w szczególnych warunkach wymienionej w załączniku nr 1 lub w szczególnym charakterze wymienionej w załączniku nr 2 ustawy pomostowej. Wnioskodawca nie spełnia również warunków z art. 9 ustawy, gdyż w okresie zatrudnienia na kolei nie zajmował stanowiska maszyny pojazdów trakcyjnych, lecz stanowiska stażysty, majstra i mistrza.

Wnioskodawca K. K. nie zgodził się z decyzją i wniósł od niej odwołanie.

Wyrokiem z dnia 31 stycznia 2012 r. Sąd Okręgowy w Olsztynie oddalił odwołanie.

Z ustaleń Sądu pierwszej instancji wynika, że wnioskodawca K. K. ur. (...) pierwszy wniosek o emeryturę zgłosił w 2009 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych decyzją z dnia r. odmówił przyznania emerytury, ponieważ na dzień 1 stycznia 1999 r. wnioskodawca nie udowodnił wymaganego 25 letniego okresu składkowego i nieskładkowego, a jedynie 24 lata 5 miesięcy i 17 dni. Odwołanie od decyzji zostało oddalone przez Sąd Okręgowy w Olsztynie wyrokiem z dnia 19 stycznia 2010 r., sygn. akt X U 471/09. Również apelacja od tego wyroku została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 8 kwietnia 2010 r., sygn. akt III AUa 181/10.

Z dalszych ustaleń Sądu wynika, że w dniu 17 czerwca 2010 r. wnioskodawca złożył ponownie wniosek o emeryturę. Organ rentowy decyzją z dnia 15 września 2010 r. odmówił przyznania wnioskodawcy prawa do emerytury pomostowej wskazując, że wnioskodawca po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 tj. prac wymienionych w załączniku nr 1 lub 2 ustawy o emeryturach i rentach pomostowych. Sąd Okręgowy w Olsztynie wyrokiem z dnia 17 stycznia 2011 r., sygn. akt XU 474/10, oddalił odwołanie. Sąd Apelacyjny w Białymstoku na skutek apelacji wniesionej przez wnioskodawcę wyrokiem z 8 czerwca 2011 r., sygn. akt III Aua 466/11, uchylił zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.. Zaskarżoną decyzją z dnia 6 października 2011 r. ZUS odmówił przyznania wnioskodawcy prawa do emerytury.

Sąd Okręgowy ustalił, że wnioskodawca pracował w (...) Oddział (...) w O. od 1 sierpnia 1971 r. do 17 września 1994 r., początkowo jako stażysta, później jako majster, a od 1 stycznia 1987 r. jako mistrz. Od 1 września 1993 r. był monterem instalacji wodno-kanalizacyjnych. Z dniem 17 września 1994 r. wnioskodawca przeszedł na rentę inwalidzką.

Sąd wskazał, iż w sprawie bezspornym jest, że wnioskodawca nie spełniał warunków do przyznania emerytury na podstawie art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. nr 153 z 2009 r., poz. 1227 ze zm.), ponieważ na dzień 1.1.1999 r. udowodnił okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze 24 lat 5 miesięcy i 17 dni, zamiast 25 lat. Także na gruncie ustawy o emeryturach pomostowych wnioskodawca nie nabył prawa do emerytury. Sąd podkreślił, że ustawa o emeryturach pomostowych znacznie ograniczyła stanowiska, na których praca może być zaliczona do pracy w warunkach szczególnych. W resorcie kolei są to jedynie stanowiska maszynistów pojazdów trakcyjnych i kierowników pociągów. Wnioskodawca nigdy nie był maszynistą pociągów i pojazdów trakcyjnych ani kierownikiem pociągów. Do wnioskodawcy nie mają zastosowania przepisy art. 32 i 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, gdyż dotyczą wyłącznie pracowników urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949 r., a wnioskodawca urodził się 6 maja 1949 r. Zdaniem Sądu Okręgowego, wnioskodawca w sposób oczywisty nie spełnia przesłanek do przyznania emerytury z art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych. Nie spełnia również warunków określonych w art. 9 ustawy, albowiem do warunku pracy 15 lat na stanowisku maszynisty pojazdów trakcyjnych lub kierownika pociągu, koniecznym jest orzeczenie lekarza medycyny o niezdolności do pracy na tych stanowiskach. Również przepisy przejściowe artykułu 49 nie dają, w ocenie Sądu Okręgowego, możliwości przyznania wnioskodawcy emerytury, gdyż warunkiem podstawowym jest wykonywanie pracy przez 15 lat na stanowiskach maszynistów pojazdów trakcyjnych i kierowników pociągów.

Mając powyższe okoliczności na uwadze Sąd Okręgowy oddalił odwołanie jako bezzasadne.

Apelację od wyroku wniósł K. K. podnosząc, że wyrok jest krzywdzący. Domagał się uchylenia wyroku i przyznania mu emerytury pomostowej.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest niezasadna.

Sąd Apelacyjny przyjmuje ustalenie faktyczne Sądu pierwszej instancji za własne akceptując jednocześnie dokonaną przez ten Sąd ocenę sprawy.

K. K. w przedmiotowej sprawie ubiegał się o przyznanie prawa do emerytury powołując się na pracę w warunkach szczególnych. Prawo wnioskodawcy do tejże emerytury należało rozpatrywać poprzez pryzmat przepisów

ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r., nr 39, poz. 353, z późn. zm.). W wyniku reformy systemu ubezpieczeń społecznych, zgodnie z regulacjami tejże ustawy ulega stopniowej likwidacji możliwość wcześniejszego przejścia na emeryturę. W powszechnym systemie emerytalnym przyjęto założenie, że uprawnienia emerytalne wszystkich ubezpieczonych, którzy płacili taką samą składkę, powinny być takie same. Intencją ustawodawcy przyświecającą uchwaleniu ustawy o emeryturach pomostowych było doprowadzenie do stopniowej likwidacji możliwości wcześniejszego przejścia na emeryturę poprzez podmiotowe i przedmiotowe ograniczenia dopuszczalności uznawania poszczególnych prac za prace w warunkach szczególnych czy też w szczególnym charakterze.

Zgodnie z art. 4 tej ustawy prawo do emerytury pomostowej, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;

2) ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3) osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4) ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5) przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;

6) po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

7) nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Prawidłowy jest wniosek Sądu pierwszej instancji, iż wnioskodawca nie spełnił warunków wskazanych w powyższym przepisie. Nie udokumentował bowiem, że po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze o jakich mowa w art. 3 ust. 1 i 3 ustawy. Z akt organu rentowego wynika bowiem, że odwołujący był zatrudniony do 29 października 2008 r. i po dniu 31 grudnia 2008 r. nie kontynuował zatrudnienia. Wobec niewykonywania pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze po dniu 31 grudnia 2008 r. zbędnym było ustalanie jaki charakter miało ostatnie zatrudnienie skarżącego. Warunek z art. 4 pkt 6 ustawy o emeryturach pomostowych ma bowiem charakter bezwzględny i nie są możliwe od niego jakiekolwiek odstępstwa.

Rację trzeba przyznać Sądowi Okręgowemu, że skarżący nie spełnia również warunków z art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych, zgodnie z którym prawo do emerytury pomostowej przysługuje również osobie, która:

1)po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

2)spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-5 i 7 i art. 5-12;

3)w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

W przypadku odwołującego brak jest podstaw do uznania mu jakiegokolwiek okresu pracy za pracę w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze w rozumieniu ust. 1 lub 3 art. 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Wnioskodawca w czasie zatrudnienia w (...) Oddział (...) w O. od 1 sierpnia 1971 r. do 17 września 1994 r. zajmował kolejno stanowiska takie jak: stażysta, majster, mistrz oraz monter instalacji wodno – kanalizacyjnych. Praca na tych stanowiskach nie została ujęta w załącznikach do ustawy. Załącznik nr 2 z prac na kolei jako prace o szczególnym charakterze traktuje prace maszynistów pojazdów trakcyjnych i kierowników pociągów (pkt 5). Do takich prac zalicza także prace bezpośrednio przy ustawianiu drogi przebiegu pociągów i pojazdów metra (dyżurny ruchu, nastawniczy, manewrowy, ustawiacz, zwrotniczy, rewident taboru bezpośrednio potwierdzający bezpieczeństwo pociągu, dyspozytor ruchu metra, dyżurny ruchu i stacji metra) – pkt 6. Wnioskodawca w czasie zatrudnienia na kolei nie wykonywał żadnej z tych prac.

Za słuszne należy uznać także stanowisko Sądu pierwszej instancji, że nie zachodziły podstawy do przyznania skarżącemu emerytury pomostowej na mocy art. 9 ustawy o emeryturach pomostowych. Zgodnie z nim pracownik wykonujący prace maszynistów pojazdów trakcyjnych wymienione w pkt 5 załącznika nr 2 do ustawy, który spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1, 4-7, nabywa prawo do emerytury pomostowej, jeżeli:

1)osiągnął wiek wynoszący co najmniej 50 lat dla kobiet i co najmniej 55 lat dla mężczyzn;

2)ma okres pracy jako maszynista pojazdów trakcyjnych wymienionej w pkt 5 załącznika nr 2 do ustawy, wynoszący co najmniej 15 lat;

3)lekarz medycyny pracy wydał orzeczenie o niezdolności do wykonywania prac jako maszynista pojazdów trakcyjnych.

Wnioskodawca w czasie zatrudnienia w (...) Oddział (...) w O. nie wykonywał pracy maszynisty pojazdów trakcyjnych i nie posiada orzeczenia lekarza medycyny pracy o niezdolności do wykonywania prac jako maszynista pojazdów trakcyjnych.

W świetle powyższego niezasadne są zawarte w uzasadnieniu apelacji twierdzenia skarżącego, iż prawa do emerytury pomostowej pozbawia go brak zatrudnienia po 31 grudnia 2008 r., co przy jego 23 latach pracy w warunkach szczególnych jest niesprawiedliwe. Przepisy prawa ubezpieczeń społecznych mają charakter norm bezwzględnie obowiązujących. Instytucja wcześniejszej emerytury podlega ścisłej wykładni (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12.07.2011 r., II UK 2/11, MOP 2011, nr 12, str. 663). Przesłanki nabycia prawa do emerytury na podstawie przepisów o emeryturach pomostowych muszą być spełnione łącznie, co oznacza, że brak choćby jednego z tych warunków powoduje niemożność nabycia uprawnień emerytalnych. Podkreślić też trzeba, iż do złagodzenia rygorów prawa ubezpieczeń społecznych nie stosuje się ani art. 5 k.c., ani art. 8 k.p., bo przepisy prawa ubezpieczeń społecznych mają charakter przepisów prawa publicznego. Nie jest możliwe opieranie rozstrzygnięcia sądu w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych o zasady sprawiedliwości społecznej, czy też inne klauzule generalne. W judykaturze utrwalony jest pogląd o braku podstaw do stosowania owych zasad w sporach z zakresu ubezpieczeń społecznych (tak: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 2011 r., III UK 214/10, Lex nr 1095955, wyrok z dnia 23 października 2006 r., I UK 128/06, OSNP 2007 nr 23-24, poz. 359).

Z przedstawionych względów Sąd Apelacyjny, nie znajdując uzasadnionych podstaw do uwzględnienia apelacji, orzekł jak w sentencji na mocy art. 385 kpc.

E.Z