Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 lutego 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 25 lutego 2015 r.

na rozprawie

sprawy z wniosku D. M.

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

o stwierdzenie nadpłaty i zwrot składek

na skutek apelacji wnioskodawcy

od wyroku Sądu Okręgowego w Przemyślu

z dnia 7 października 2014 r. sygn. akt III U 882/14

oddala apelację

Sygn. akt III AUa 869/14

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 25 lutego 2015 r.

Decyzją z dnia 7 lipca 2014 r. Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego odmówił stwierdzenia nadpłaty składek na ubezpieczenie społeczne rolników wnioskodawcy D. M. za okres od dnia
1 stycznia 1977 r. do dnia 31 grudnia 1988 r. i zwrotu składek, dochodzonych wnioskiem z dnia 4 czerwca 2014 r. Powołując w podstawie prawnej decyzji art. 72 § 1 pkt 1 i art. 75 § 2 pkt 1 lit. c ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jednolity Dz. U. z 2012 r., poz.749 ze zm.) w związku z art. 36 ust. 1 pkt 1 i art. 52 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (tekst jednolity w Dz. U. z 2013 r., poz. 1403 ze zm.) oraz art. 1 i art. 69 ustawy z dnia 27 października 1977 r. o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin (Dz. U. Nr 32 poz. 140) i art. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin (Dz. U. Nr 40 poz. 268 ze zm.) Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego stwierdził ,że świetle wyżej powołanych przepisów w okresie od1 stycznia 1977 r. do 1 lipca 1977 r. nie istniał w ogóle obowiązek ubezpieczenia społecznego rolników i składki nie były przez wnioskodawcę opłacane , w związku z czym brak jest podstaw do stwierdzenia za ten okres nadpłaty składek, gdy zaś idzie
o pozostały okres to nadpłata nie wystąpiła ponieważ wnioskodawca będący właścicielem gospodarstwa rolnego o powierzchni 4,11 ha fizycznych, co stanowiło 2,90 ha przeliczeniowych ,miał obowiązek składki te uiszczać niezależnie od równoległego zatrudnienia w (...) Straży (...) w Przedsiębiorstwie (...). Jak podkreślał bowiem w tym względzie rolniczy organ rentowy , to dopiero z dniem 1 stycznia 1989 r. znowelizowana ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin wyłączyła z obowiązkowego ubezpieczenia rolniczego m. innymi osoby będące równocześnie pracownikami zatrudnionymi w wymiarze czasu pracy nie niższym niż połowa wymiaru . Równocześnie pouczono wnioskodawcę ,że z żądaniem uwzględnienia okresu opłaconych składek na FER i FUSR w wysokości pobieranego świadczenia emerytalnego winien wystąpić do instytucji wypłacającej to świadczenie.

Wnioskodawca D. M. odwołał się od decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego do Sądu Okręgowego Sądu Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych w P.. W odwołaniu z dnia 24 lipca 2014 r. wnioskodawca wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez stwierdzenie nadpłaty składek na ubezpieczenie społeczne rolników za okres od dnia 1 lipca 1977 r. do dnia 31 grudnia 1988 r. , przy zobowiązaniu rolniczego organu rentowego do dokonania zwrotu zwaloryzowanych składek nienależnie pobranych w powyższym okresie wraz z odsetkami za zwłokę, przy zasądzeniu kosztów postępowania według norm przepisanych zarzucił, iż decyzja oparta została na błędnych ustaleniach ,że nie należy mu się zwrot składek a także ,iż narusza ona art. 41 lit. b ust. 14 ustawy
z dnia 20 grudnia 1990 r. ubezpieczeniu społecznym rolników (tekst jednolity Dz. U. z 2013r., poz. 1403 ze zm.) przez niedokonanie przez KRUS z urzędu zwrotu nienależnie pobranych składek za wyżej wskazany okres. Niezależnie od tego odwołujący zarzucił ,że pozwany rolniczy organ rentowy nie odniósł się w ogóle do zgłoszonego w piśmie z dnia 4 czerwca 2014 r. wniosku w przedmiocie przyznania mu prawa do emerytury rolniczej , skoro nie ma możliwości prawnych zaliczenia do podstawy wymiaru emerytury pobieranej z MSWiA uiszczonych składek na ubezpieczenie rolnicze. W uzasadnieniu odwołania wnioskodawca, nie kwestionując naprowadzanych
w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji okoliczności faktycznych związanych z posiadaniem w okresie od 1 lipca 1977 r. do 31 grudnia 1988 r. gospodarstwa rolnego
o areale 4,11 ha fizycznych oraz faktem opłaty przez niego za ten okres składek na ubezpieczenie rolników , przy potwierdzeniu ,że we wskazanym okresie istniał po jego stronie obowiązek opłacania tych składek pomimo podwójnego ubezpieczenia (w tym wypadku wynikający z faktu zatrudnienia w Zakładowej Zawodowej Straży Pożarnej w Przedsiębiorstwie (...)) podnosił, że wobec braku możliwości uwzględnienia w wymiarze jego mundurowy emerytury tego okresu opłacania składek ,składki te mimo wszystko należy uznać za świadczenie nienależne i jako takie podlegające zwrotowi.

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 7 sierpnia 2014 r. Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego - reprezentowany w sporze przez KRUS Oddział (...) w R. - Placówkę Terenową w P. - wniósł o oddalenie żądania wnioskodawcy ,z tych samych względów które legły u podstaw zaskarżonej decyzji, dodatkowo wyjaśniając ,że nie był właściwy to rozpoznania żądania wnioskodawcy zwiększenia wysokości jego pozarolniczego świadczenia emerytalnego przy uwzględnieniu okresu opłacania składek na FER i FUSR i stąd zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji pouczenie , iż z takim wnioskiem winien on wystąpić do instytucji wypłacającej emeryturę. Niezależnie od tego pozwany rolniczy organ rentowy zauważał, że odwołujący dochodząc stwierdzenia nadpłaty składek ,a w konsekwencji ich zwrotu , nie złożył odrębnego wniosku o przyznanie prawa do emerytury z KRUS , stąd brak stosownej w tym przedmiocie decyzji.

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Przemyślu, po rozpoznaniu odwołania wnioskodawcy D. M., wyrokiem z dnia 7 października 2014 r. (sygn. akt III U 882/14) oddalił odwołanie. W świetle bezspornych okoliczności faktycznych związanych z podleganiem przez wnioskodawcę w spornym okresie czasu ( od 1 lipca 1977r. do 31 grudnia 1988r. obowiązkowi ubezpieczenia społecznego rolników z tytułu posiadania gospodarstwa rolnego o powierzchni 4,11 ha fizycznych, a także - będącym tego konsekwencją -faktem opłaty przez odwołującego składek na ten rodzaj ubezpieczenia w prawidłowej wysokości , w sytuacji równoległego zatrudnienia pracowniczego, Sąd Okręgowy w Przemyślu dokonując oceny prawnej sprawy, w ślad za stanowiskiem pozwanego rolniczego organu rentowego uznał żądanie D. M. za nieuzasadnione. Wskazując bowiem w podstawie prawnej wyroku na zdefiniowane w art. 72 §1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (tekst jednolity Dz. U. z 2012 r., poz. 749 ze zm.) pojęcie nadpłaty , mające tu zastosowanie do składek ma rolnicze ubezpieczenie społeczne poprzez art. 52 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (tekst jednolity Dz. U. z 2013r., poz. 1403 ze zm.) Sąd I instancji zauważył , iż w świetle istniejącego prawnie obowiązku zapłaty przez odwołującego w spornym okresie czasu tych należności nadpłata taka nie występuje ,co w konsekwencji nie rodzi też po stronie pozwanego obowiązku zwrotu opłaconych przez wnioskodawcę składek . Końcowo Sąd Okręgowy w Przemyślu też zauważał ,że nawet gdyby uznać żądanie wnioskodawcy za zasadne to i tak uległoby ono przedawnieniu , skoro art. 41 lit. b ust. 11 wyżej powołanej ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników stanowi , że nie podlegają zwrotowi nadpłacone lub nienależnie opłacone składki , jeżeli od dnia ich opłacenia upłynęło 5 lat . W podstawie prawnej wyroku powołany nadto został art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

Wyrok Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w P. z dnia 7 października 2014 r. zaskarżony został przez wnioskodawcę D. M.. W apelacji z dnia 21 października 2014 r. wnioskodawca zarzucając naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 41 lit. u ust. 11
i ust. 12 oraz art. 52 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników (tekst jednolity Dz. U. z 2013r., poz. 1403 ze zm.) w związku z art. 24 ust. 6 lit. g 2 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych ( tekst jednolity Dz. U. z 2013r.,poz.1442 ze zm.) poprzez błędne przyjęcie, iż z uwagi na upływ czasu nastąpiło przedawnienie jego żądania zwrotu nadpłaty składek, a także naruszenie art. 27 ust. 1 i ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 16 września 2011 r. o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców (Dz. U. Nr 232, poz. 1378) przez odmowę jego zastosowania ,co także winno prowadzić do wniosku o nie przedawnieniu się zgłoszonego roszczenia, wnosił o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania przy uwzględnieniu kosztów postępowania odwoławczego jako części kosztów procesu. W uzasadnieniu wniesionego środka odwoławczego skarżący w szczególności podkreślał, iż nie można przyjąć przedawnienia się jego roszczenia zwrotu nadpłaconych składek skoro to na pozwanym rolniczym organie rentowym ciążył z urzędu obowiązek dokonania ich zwrotu. Niezależnie od tego apelujący zwracał uwagę ,iż obowiązkiem KRUS było także powiadomienie go o kwocie nadpłaconych składek ,

a skoro pozwany tego nie uczynił ,to bieg terminu przedawnienia nie mógł się rozpocząć. W końcu apelujący akcentował, że niezależnie od powyższego , przepisy ustawy z dnia 16 września 2011r. o redukcji niektórych obowiązków obywateli
i przedsiębiorców przewidują ,że bieg przedawnienia roszczenia zwrotu nienależnie opłaconych składek , rozpoczyna się dopiero od dnia 1 stycznia 2012 r. ,a zatem
w jego przypadku terminu przedawnienia zgłoszonego roszczenia upływa dopiero

w 2017r. Wnioskodawca zwracał też uwagę, że pozwany rolniczy organ rentowy nie odniósł się do zawartego w jego piśmie z dnia 4 czerwca 2014r. wniosku o przyznanie prawa do emerytury z KRUS , czy też zaliczenia do podstawy wymiaru emerytury pobieranej z MSWiA uiszczonych w spornym okresie składek na ubezpieczenie rolnicze.

Pozwany rolniczy organ rentowy wniósł o oddalenie apelacji wnioskodawcy (oświadczenie pełnomocnika KRUS złożone na rozprawie apelacyjnej).

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie ,rozpoznając apelację wnioskodawcy D. M. zważył co następuje;

Apelacja jest nieuzasadniona jako taka podlega oddaleniu .

Zaskarżony bowiem wyrok Sądu Okręgowego w Przemyślu z dnia 7 października 2014 r. jest wyrokiem ze wszech miar trafnym i odpowiadającym prawu.

Przede wszystkim już na wstępie zauważyć przyjdzie ,że wszystkie zarzuty zaskarżenia (apelacji) odnoszą wyłącznie do kwestii przedawnienia roszczenia wnioskodawcy, zasygnalizowanej jedynie marginalnie przez Sąd I instancji w końcowym fragmencie uzasadnieniu przyjętego rozstrzygnięcia, gdy tymczasem kwestia ta nie ma żadnego znaczenia dla wyniku sporu ( stąd zupełnie zbędne jej przywołanie przez Sąd Okręgowy w Przemyślu) w sytuacji gdy po stronie odwołującego roszczenie o zwrot składek w ogóle nie powstało ,a więc tym samym nie może być mowy
o jego przedawnieniu ( o tym ,że przedawnić może się tylko roszczenie istniejące,
a nie brak roszczenia ,stanowi między innymi wprost wyrok Sądu Najwyższego dnia 7 lipca 1995r. II PRN 6/95 OSNP 1996/4/61). W tym bowiem względzie przesądzające jest stwierdzenie Sądu I instancji , które w całej rozciągłości podziela Sąd Apelacyjny w Rzeszowie , że do nadpłaty składek przez wnioskodawcę na ubezpieczenie rolnicze w okresie od 1 lipca 1977r. do 31 grudnia 1988r. nie doszło. W świetle bowiem jedynie w tym wypadku właściwej definicji nadpłaty ,przewidzianej w art.72 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (tekst jednolity Dz. U. 2012r., poz. 749 ze zm.), który ma tu swoje zastosowanie poprzez art. 52 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (tekst jednolity Dz. U. z 2013r., poz. 1403 ze zm.) z nadpłatą mamy do czynienia tylko i wyłącznie
w sytuacji podatku zapłaconego nienależnie ,a więc gdy nie było ustawowego obowiązku jego zapłaty ,albo gdy obowiązek ten istniał ale wygasł, względnie kiedy kwota podatku zapłaconego przewyższa kwotę należną. Tak zaś rozumiana nadpłata
w odniesieniu do uiszczonych przez wnioskodawcę w sporym okresie czasu składek na FER i FUSR niewątpliwie nie wystąpiła skoro ,co przyznał sam wprost w treści swego odwołania - opłacał składki wypełniając w tym względzie ciążący na nim ustawowy obowiązek , przy niekwestyjnej też samej prawidłowej ich wysokości . Całe więc niniejsze postępowanie jedynie dowodzi , że wnioskodawca z faktu „nie wykorzystania „ jego okresu ubezpieczenia rolniczego na potrzeby pobieranego świadczenia emerytalnego z MSWiA ( zwiększenia jego wysokości) stara się wyprowadzić na własny użytek , nieznaną prawu definicję pojęcia nadpłaty , co z oczywistych względów nie może prowadzić do uwzględnienia jego roszczenia. Odpowiadając zaś już zupełnie końcowo na zarzuty tak odwołania jak i apelacji w zakresie nie rozpoznania przez rolniczy organ rentowy równocześnie zgłoszonego wniosku
o emeryturę rolniczą ,czy odmowy zaliczenia omawianego okresu opłacania składek do podstawy wymiaru emerytury pobieranej z MSWiA , Sąd Apelacyjny chciałby zauważyć ,że tak jak zresztą akcentował to pozwany KRUS już w odpowiedzi na odwołanie , nie był on właściwy do rozpoznania tego ostatniego żądania ,a gdy idzie
o wniosek emerytalny , to niezależnie od tego ,że nie został on w odpowiedniej formie złożony, musiałby i tak zostać uznany za co najmniej przedwczesny ,w świetle - pozostającego z nim w bezpośrednim związku ,a równocześnie w sprzeczności, zasadniczego żądania wnioskodawcy stwierdzenia nadpłaty i zwrotu składek na ubezpieczenie rolnicze.

Z tych wszystkich więc wyżej naprowadzonych względów – z braku dostatecznych podstaw faktycznych i prawnych – na podstawie art. 385 k.p.c. orzeczono jak w sentencji.

(...)

(...)

(...)

(...)