Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Konin, dnia 09-10-2014 r.

Sąd Okręgowy w Koninie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący - Sędzia – SO Maria Dorywalska

Protokolant: sekretarz sądowy Marcin Jamrószka

po rozpoznaniu w dniu 09-10-2014 r. w Koninie

sprawy   (...) W. S.    

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...)w P.

o wcześniejszą emeryturę

na skutek odwołania W. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) w P.

z dnia 25-07-2014r. znak: (...)

O d d a l a o d w o ł a n i e

Sygn. akt III U 882/14

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. decyzją z dnia
25.07.2014 r. znak : (...) odmówił W. S. przyznania prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym wobec nie osiągnięcia – do dnia 1 stycznia 1999 roku – 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Organ rentowy uznał, że odwołujący legitymuje się okresem składkowym, nieskładkowym i uzupełniającym wynoszącym łącznie 25 lat, w tym żadnym okresem pracy w szczególnych warunkach. Powołano się na brak przedłożenia świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze oraz wskazano, że tylko pracownikowi zatrudnionemu w ramach stosunku pracy przysługuje emerytura w obniżonym wieku po spełnieniu w/w warunków.

Od powyższej decyzji odwołanie złożył W. S. podnosząc, że organ rentowy do stażu pracy nie uznał mu okresu pracy w gospodarstwie rolnym oraz nie uznał szkodliwych warunków pracy w Rolniczej (...)w C. mimo, że pracował w nich ponad 18 lat i przez cały okres pracował na stanowisku traktorzysty – kombajnisty.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji, że materiał dowodowy zebrany w sprawie nie dał podstaw do uznania, że odwołujący spełnia warunki do otrzymania emerytury w obniżonym wieku oraz wskazując, że wbrew twierdzeniom odwołującego organ rentowy uwzględnił do stażu pracy okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców.

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

W. S. urodził się w dniu (...). Od dnia 21.08.1975 r. został zatrudniony w charakterze traktorzysty w Rolniczej (...) w C.. Z dniem 19.06.1976 r. uchwałą Walnego Zgromadzenia odwołujący został przyjęty na członka w/w Spółdzielni i wpisany do rejestru członków. Członkiem tym pozostał do dnia 7.10.1993 r. Wraz z przyjęciem na członka odwołujący wpłacił wkład pieniężny na pokrycie swojego udziału. Jako członek spółdzielni uczestniczył w obradach walnego zgromadzenia. Przez cały okres odwołujący wykonywał pracę traktorzysty zajmując się wykonywaniem prac polowych. Była to praca w kurzu, w trudnych warunkach atmosferycznych i w warunkach szkodliwych dla zdrowia.

Wnioskiem z dnia 23.10.2013 r. W. S. wystąpił
o przyznanie prawa do emerytury wskazując, że nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego, pobiera świadczenie rentowe i dołączył dokumenty dotyczące świadczenia pracy w gospodarstwie rolnym rodziców oraz dokumenty z Archiwum (...)w C..

Zakład Ubezpieczeń Społecznych po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego ustalił, że odwołujący legitymuje się okresem składkowym, nieskładkowym oraz uzupełniającym związanym z pracą w gospodarstwie rolnym w łącznym wymiarze 25 lat, w tym żadnym okresem pracy w szczególnych warunkach lub charakterze.

Z uwagi na powyższe zaskarżoną decyzją z dnia 25.07.2014 r. organ rentowy odmówił W. S. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach organu rentowego, zgromadzonych w toku postępowania oraz w oparciu o zeznania odwołującego W. S.. Zeznania odwołującego Sąd uznał za wiarygodne, gdyż W. S. nie zaprzeczał, że od pewnego momentu został członkiem Rolniczej (...) w C., jednocześnie twierdząc, że przez cały czas pracował jako traktorzysta.

Treść dokumentów w oparciu, o które Sąd ustalił stan faktyczny nie budziła wątpliwości.

W przedmiotowej sprawie przedmiotem sporu było rozważanie, czy odwołującemu W. S. przysługuje prawo do emerytury,
a w szczególności ustalenie, czy legitymuje się on wymaganym okresem 15 lat pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U.2013, poz. 1440) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy, tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Przepis art. 27 ustawy wymaga co najmniej 25 letniego okresu składkowego i nieskładkowego w przypadku mężczyzn.

Według art. 32 ust. 1 ustawy ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 ust. 2 i 3, przy czym za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia (ust. 2 art. 32).

Wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 tego przepisu (pracownikom) przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Tym dotychczasowym przepisem jest wspomniane rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43). Zgodnie z § 4 rozporządzenia pracownik wykonujący prace na stanowisku wymienionym w wykazie A, stanowiącym załącznik do rozporządzenia nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, wynoszący 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Według § 2 wspomnianego rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku. Stwierdza to zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy.

Brzmienie ww. przepisów nie pozostawia wątpliwości, że z prawa do emerytury w wieku niższym mogą skorzystać wyłącznie pracownicy (zob. też wyrok Sądu Najwyższego z 25.01.2005 r., I UK 142/04, Lex nr 154234).

Bezspornym jest, że odwołujący W. S. wiek emerytalny osiągnął w dniu (...) r. Organ rentowy w toku postępowania wyjaśniającego ustalił, że odwołujący na dzień 1.01.1999 roku legitymuje się okresem składkowym, nieskładkowym oraz uzupełniającym wynoszącym łącznie 25 lat. Tym samym niezasadne są twierdzenia zawarte w odwołaniu, że organ rentowy nie uwzględnił mu okresów pracy świadczonej w gospodarstwie rolnym rodziców.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie było uprawnienie odwołującego do emerytury przy obniżonym wieku emerytalnym z uwagi na warunki pracy
w warunkach szczególnym lub szczególnym charakterze, gdyż w tym zakresie odwołujący twierdził, że wykonywał prace traktorzysty będąc zatrudnionym od 21.08.1975 r. do 7.10.1993 r. w Rolniczej(...)w C..

Bezspornym jest, że od dnia 21.08.1975 r. odwołujący wykonywał pracę traktorzysty. Jednocześnie nie ulega wątpliwości, iż począwszy od dnia 19.06.1976 r. do 7.10.1993 r. odwołujący był członkiem Rolniczej (...) w C.. Fakt ten bez wątpliwości wynika choćby z dostępnej w aktach sprawy dokumentacji: deklaracji członkowskiej wraz z potwierdzeniem przyjęcia odwołującego w poczet członków, zaświadczenia o pracy i dochodach ubezpieczonego spółdzielcy, które dodatkowo potwierdza, że był on wynagradzany według zasad obowiązujących spółdzielców. Okoliczności tej nie zaprzeczał również odwołujący. Z zaświadczenia z (...) w C. wynika, że odwołujący od dnia 21.08.1975 r. do 31.05.1976 r. był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w charakterze pracownika – traktorzysty. Z kolei na mocy uchwały Walnego Zgromadzenia z dnia 19.06.1976 r. odwołujący został przyjęty na poczet członka (...) w C. i pozostał nim do dnia 7.10.1993 r.

Tymczasem podkreślić trzeba, że zgodnie z ugruntowanym już w orzecznictwie stanowiskiem praca członka spółdzielni świadczona jest w ramach stosunku cywilnoprawnego, a zatem okresu świadczenia pracy w czasie posiadania statusu członka nie można zaliczyć do pracy w szczególnych warunkach wymaganego do uzyskania wcześniejszej emerytury. Członek spółdzielni nie jest bowiem pracownikiem, a tylko on ma prawo – zgodnie z przytoczonymi wyżej uregulowaniami – do takiego świadczenia (zob. np. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 18.01.2005 r. II UK 136/04 LEX nr 602703; 8.12.2009 r., I UK 186/09 Lex nr 852265; 25.04.2012 r., I UK 384/11, LEX nr 1212661).

W wyroku z dnia 8.12.2009 r. (I UK 186/09) Sąd Najwyższy stwierdził również, że przyjęcie pracownika w poczet członków rolniczej spółdzielni produkcyjnej powoduje dorozumiane rozwiązanie dotychczasowego stosunku pracy za porozumieniem stron.

Prawa i obowiązki członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych są uregulowane w odmienny sposób od praw i obowiązków pracowniczych. Aktem regulującym wykonywanie pracy przez członków spółdzielni była w spornym okresie ustawa z dnia 17 lutego 1961 r. o spółdzielniach i ich związkach (Dz. U. z dnia 4 marca 1961 r.), która obowiązywała do 1 stycznia 1983 r. i ustawa z dnia 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze (j.t. Dz. U. 2003.188.1848 z zm.), która obowiązuje od 1 stycznia 1983 r. Art. 113 ustawy z dnia 17.02.1961 r. stanowił, że zdolny do pracy członek spółdzielni produkcyjnej ma prawo i obowiązek pracować w spółdzielni w zakresie ustalonym przez statut lub uchwałę walnego zgromadzenia. Także obowiązujący od 1 stycznia 1983 r. art. 155 § 1 prawa spółdzielczego stanowi, że zdolny do pracy członek spółdzielni ma prawo i obowiązek pracować w spółdzielni w rozmiarze ustalanym corocznie przez zarząd, stosownie do potrzeb wynikających z planu działalności gospodarczej spółdzielni.

Z przepisów tych wynika, że członkowie spółdzielni produkcyjnej mogą świadczyć pracę na rzecz spółdzielni wyłącznie w oparciu o stosunek członkostwa. Umowa o pracę lub umowy cywilnoprawne mogą zaś być zawierane jedynie z osobami, które nie są członkami rolniczej spółdzielni produkcyjnej. Tak więc członek rolniczej spółdzielni produkcyjnej nie może świadczyć pracy na podstawie umowy o pracę. Jakkolwiek prawa i obowiązki związane z wykonywaniem pracy członka spółdzielni mogą być podobne lub identyczne jak wynikające z zatrudnienia pracowniczego, to w sensie formalnoprawnym występują tu zasadnicze różnice i to one mają znaczenie.

W rezultacie okres wykonywania pracy w charakterze członka nie może zostać zaliczony do stażu pracowniczego, od którego zależy nabycie prawa do wcześniejszej emerytury.

W tych okolicznościach jako niemające znaczenia dla nabycia przez odwołującego prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym jest okoliczność, iż odwołujący od dnia 21.08.1975 r. wykonywał pracę traktorzysty. Jakkolwiek z zaświadczenia z archiwum wynika, że pracował w tym charakterze do 31.05.1976 r. a z zaświadczenia o pracy i dochodach ubezpieczonego spółdzielczy, że od 1.06.1976 r. był wynagradzany w według zasad obowiązujących dla członków spółdzielni, natomiast z akt osobowych odwołującego, że w poczet członków został przyjęty z dniem 19.06.1976 r., to nawet przyjęcie wariantu dla odwołującego korzystniejszego tj. że pracę traktorzysty na podstawie umowy o pracę wykonywał od dnia 21.08.1975 r. do 18.06.1976 r. to i tak odwołujący nie legitymuje się 15-letnim stażem pracy w warunkach szczególnych, wymaganym do przyznania prawa do świadczenia emerytalnego w obniżonym wieku, gdyż poza w/w okresem pracy odwołujący nie wykonywał na dzień 1.10.1999 r. innej pracy pozwalającej uznać ją za pracę w szczególnych warunkach lub charakterze.

W związku z powyższym, Sąd uznał, że pozwany organ rentowy słusznie odmówił ubezpieczonemu prawa do emerytury wobec nieudowodnienia okresu pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 15 lat w ramach stosunku pracy.

Mając na względzie przedstawione wyżej okoliczności Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 kpc orzekł jak w wyroku.

SSO Maria Dorywalska