Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 8 lutego 2013 r.

Sąd Rejonowy w Zgorzelcu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSR Agnieszka Wiercińska- Bałaga

Protokolant Renata Bleichert

po rozpoznaniu w dniu 30 stycznia 2013 r.

w Z.

sprawy z wniosku D. S. (S.)

z udziałem M. S. (S.)

o podział majątku

postanawia:

1.  ustalić, iż udziały wnioskodawczyni D. S. i uczestnika postępowania M. S. w majątku wspólnym są równe;

2.  ustalić, iż w skład majątku wspólnego wnioskodawczyni D. S. i uczestnika postępowania M. S. wchodzą następujące składniki majątkowe:

a)  prawo własności lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość położonego w B. przy ul. (...), dla którego Sąd Rejonowy w Zgorzelcu prowadzi księgę wieczystą nr (...) wraz z przynależnym do tego lokalu udziałem wynoszącym (...) w częściach wspólnych budynku oraz w prawie własności działki gruntu nr (...), na której budynek jest posadowiony, a dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy w Zgorzelcu prowadzi księgę wieczystą nr (...) o wartości 167237 zł,

b)  prawo własności lokalu użytkowego stanowiącego odrębną nieruchomość położonego w B. przy ul. (...), dla którego Sąd Rejonowy w Zgorzelcu prowadzi księgę wieczystą nr (...) wraz z przynależnym do tego lokalu udziałem 9/100 części w częściach wspólnych budynku oraz w prawie użytkowania wieczystego działki gruntu, na której budynek jest posadowiony, a dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy w Zgorzelcu prowadzi księgę wieczystą nr (...) o wartości 83348 zł,

c)  prawo własności garażu stanowiącego odrębny od gruntu przedmiot prawa własności położonego w B. przy ul. (...) wraz z prawem użytkowania wieczystego działki gruntu nr (...) o powierzchni 0,0031 ha, na której garaż jest posadowiony, a dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy w Zgorzelcu prowadzi księgę wieczystą nr (...) o wartości 16648 zł,

to jest majątek wspólny o łącznej wartości 267233 zł (dwieście sześćdziesiąt siedem tysięcy dwieście trzydzieści trzy złote);

3.  dokonać podziału majątku wspólnego wnioskodawczyni D. S. i uczestnika postępowania M. S. obejmującego składniki majątkowe opisane w punkcie 2 podpunktach a-c postanowienia w ten sposób, że:

a)  na wyłączną rzecz i własność wnioskodawczyni D. S. przyznać prawo własności lokalu mieszkalnego opisanego w punkcie 2 podpunkt a postanowienia oraz prawo własności lokalu użytkowego opisanego w punkcie 2 podpunkt b postanowienia- tj. składniki majątkowe o łącznej wartości 250585 zł (dwieście pięćdziesiąt tysięcy pięćset osiemdziesiąt pięć złotych),

b)  na wyłączną rzecz i własność uczestnika postępowania M. S. przyznać prawo własności garażu opisanego w punkcie 2 podpunkt c postanowienia o wartości 16648 zł (szesnaście tysięcy sześćset czterdzieści osiem złotych);

4.  nakazać wnioskodawczyni D. S. aby wydała uczestnikowi postępowania M. S. garaż opisany w punkcie 2 podpunkt c postanowienia;

5.  zasądzić od wnioskodawczyni D. S. na rzecz uczestnika postępowania M. S. kwotę 72066,77 zł (siedemdziesiąt dwa tysiące sześćdziesiąt sześć złotych siedemdziesiąt siedem groszy) tytułem dopłaty płatną w terminie jednego roku od daty uprawomocnienia się postanowienia z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia płatności liczonymi od następnego dnia po terminie zapłaty;

6.  stwierdzić, iż każda ze stron ponosi koszty związane z jej udziałem w sprawie.

Sygn. akt Ns 235/11

UZASADNIENIE

Wnioskodawczyni D. S. domagała się w sprawie przy udziale uczestnika postępowania M. S. podziału ich majątku dorobkowego obejmującego składniki majątkowe w postaci: prawa własności lokalu mieszkalnego położnego w B. przy ul. (...), prawa własności lokalu użytkowego położonego w B. przy ul. (...) oraz prawa własności garażu położonego w B. przy ul. (...) wraz z prawem użytkowania wieczystego działki gruntu nr (...), na której garaż jest posadowiony poprzez przyznanie na wyłączną własność wnioskodawczyni prawa własności lokalu mieszkalnego i lokalu użytkowego, zaś na rzecz uczestnika postępowania prawa własności garażu przy ul. (...) w B..

W uzasadnieniu wniosku wnioskodawczyni przytoczyła, iż małżeństwo stron zawarte 7.10.1972 r. zostało rozwiązane przez rozwód wyrokiem Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze z dnia 27 grudnia 2000 r. w sprawie sygn. akt I C 1314/00. W trakcie trwania związku małżeńskiego strony nabyły do ich majątku wspólnego powyżej opisane nieruchomości. Wskazała, iż nie kwestionuje, że udziały stron w majątku wspólnym są równe. Uzasadniając zgłoszoną przez nią propozycję podziału wskazała, iż lokal mieszkalny oraz lokal użytkowy pozostają w jej wyłącznej dyspozycji, w lokalu mieszkalnym bowiem zamieszkuje, zaś w lokalu użytkowym prowadzi działalność gospodarczą. Przy czym wniosła jednocześnie o dokonanie rozliczenia poniesionych przez nią po ustaniu wspólności majątkowej nakładów, a zwłaszcza przeprowadzonego remontu kapitalnego lokalu mieszkalnego, jak też odbudową lokalu użytkowego zalanego podczas powodzi w B. w sierpniu 2010 r.

W odpowiedzi na wniosek (protokół rozprawy z 4 maja 2011 r. k 38) uczestnik postępowania M. S. co do zasady poprał wniosek o podział majątku wspólnego, przyznając przynależność do tego majątku składników wskazanych przez wnioskodawczynię we wniosku, jak też zaaprobował propozycję dokonania podziału majątku poprzez przyznanie na rzecz wnioskodawczyni lokalu mieszkalnego i lokalu użytkowego. Zakwestionował natomiast poczynienie przez wnioskodawczynię nakładów, w tym fakt zalania lokalu użytkowego podczas powodzi w 2010 r. oraz oznaczył wartość lokalu mieszkalnego na kwotę 200000 zł, lokalu użytkowego na kwotę 100000 zł, a garażu na 15000 zł. Uczestnik oświadczył nadto, że rezygnuje z roszczenia o rozliczenie dochodów uzyskiwanych z najmu części lokalu użytkowego.

Wnioskodawczyni w piśmie procesowym z 10.05.2011 r. (k 39-40) zakwestionowała wskazane przez uczestnika wartości nieruchomości i podała, że za lokal mieszkalny nie uzyska się kwoty transakcyjnej wyższej niż 160000 zł, po rozwodzie na remont lokalu mieszkalnego wydała kwotę ponad 50000 zł, zaś po powodzi w 2010 r. przeprowadziła remont kapitalny lokalu użytkowego, obejmujący wymianę wszystkich instalacji, zbijanie tynków, osuszanie, wymianę podłoża i posadzki, podłogi, nowe tynki i stolarkę, a którego koszt wyniósł ok. 50000 zł za materiały. Wartość lokalu użytkowego po powodzi, która go całkiem zalała wynosi maksymalnie 60000 zł, albowiem po powodzi w B. zamarł niemal obrót lokalami mieszkalnymi i użytkowymi położonymi w pobliżu rzeki. Natomiast garaż jej zdaniem przedstawia wartość 5-6 tysięcy złotych, nie był przez nią remontowany.

Na rozprawie w dniu 6 lipca 2011 r. (protokół k 45) uczestnik przyznał, iż w czasie powodzi w sierpniu 2010 r. doszło do zalania lokalu użytkowego stron, za zawyżone uznał jednak koszty remontu, zarzucając, że można lokal wyremontować za kwotę 12000 zł. Natomiast wnioskodawczyni podniosła, iż samodzielnie z własnym środków ponosiły koszty utrzymanie wspólnych nieruchomości, które w połowie winien je zwrócić uczestnik.

Uczestnik postępowania w piśmie procesowym z 27.12.2012 r. (k 287-288) podał, iż w okresie od rozwodu do powodzi w drugim lokalu użytkowym była prowadzona działalność gospodarcza w postaci sklepu, za który to wynajem można by otrzymać kwotę 1000 zł, co za okres 10 lat daje kwotę 120000 zł, z której on nic nie otrzymał. Wniósł o rozliczenie nadto pobranej przez wnioskodawczynię pożyczki w kwocie 40000 zł na usunięcie skutków powodzi, która została umorzona i innych uzyskanych przez nią środków na usuwanie skutków powodzi.

Wnioskodawczyni w piśmie z dnia 30.01.2013 r. (k 296) zaprzeczyła twierdzeniom uczestnika o dochodach z najmu i podniosła, iż nie jest możliwe żądanie przez współwłaściciela od drugiego współwłaściciela rozliczenia oszczędności we własnych wydatkach jako pożytków lub przychodów z rzeczy w rozumieniu art.207 kc.

Na rozprawie w dniu 30 stycznia 2013 r. (protokół k 297) M. S. precyzując swoje stanowisko procesowe wyrażone w piśmie z 27.12.2012 r. wskazał, iż domaga się rozliczenia korzyści, jakie uzyskała wnioskodawczyni posiadając w sposób wyłączny lokal użytkowy położony w B. przy ul. (...) za okres od orzeczenia rozwodu do powodzi w 2010 r. z tytułu których winien otrzymać kwotę 60000 zł.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Małżeństwo stron, wnioskodawczyni D. S. i uczestnika postępowania M. S. zawarte dnia 7 października 1972 r. i wpisane do księgi małżeństw pod nr (...) w Urzędzie Stanu Cywilnego w B. zostało w sprawie sygn. akt I C 1314/00 wyrokiem z dnia 27 grudnia 2000 r. Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze rozwiązane przez rozwód z winy M. S., przedmiotowy wyrok uprawomocnił się w dniu 18 stycznia 2001 r. Sąd w wyroku tym nie orzekał o wspólnym mieszkaniu stron, ustalając, że strony nie zajmują wspólnego mieszkania.

(dowód: akta Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze sygn. akt I C 1314/00)

Składnikami majątku wspólnego stron D. S. i M. S. są prawo własności lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość położonego w B. przy ul. (...) wraz z przynależnym do tego lokalu udziałem wynoszącym (...) w częściach wspólnych budynku i w prawie własności działki gruntu numer (...), na której budynek jest posadowiony, dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy w Zgorzelcu prowadzi księgę wieczystą nr (...), a dla którego to lokalu mieszkalnego Sąd Rejonowy w Zgorzelcu prowadzi księgę wieczystą nr (...) o wartości 167237 zł; prawo własności lokalu użytkowego stanowiącego odrębną nieruchomość położonego w B. przy ul. (...) wraz z przynależnym do tego lokalu udziałem wynoszącym 9/100 w częściach wspólnych budynku i w prawie współużytkowania wieczystego działki gruntu, na której budynek jest posadowiony, dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy w Zgorzelcu prowadzi księgę wieczystą nr (...), a dla którego to lokalu mieszkalnego Sąd Rejonowy w Zgorzelcu prowadzi księgę wieczystą nr (...) o wartości 83348 zł, a nadto prawo użytkowania wieczystego działki gruntu o numerze ewidencyjnym (...) o powierzchni 0,0031 ha położonej w B. przy ul. (...) zabudowanej garażem stanowiącym odrębną nieruchomość, dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy w Zgorzelcu prowadzi księgę wieczystą nr (...) o wartości 16648 zł.

(dowód: odpisy z ksiąg wieczystych Sądu Rejonowego w Zgorzelcu (...), (...), (...) k 10-28; opinia biegłej B. J. k 160-224, 260 verte-261)

Od chwili ustania wspólności majątkowej pomiędzy stronami lokal mieszkalny w B. przy ul. (...), lokal użytkowy przy ul. (...) B. oraz garaż przy ul. (...) w B. pozostawały w wyłącznej dyspozycji wnioskodawczyni. Uczestnik dobrowolnie wyprowadził się z lokalu mieszkalnego jeszcze w czasie trwania małżeństwa stron. Strony nie poczyniły żadnych ustaleń co do sposobu korzystania przez nie z tych nieruchomości, ale też uczestnik postępowania do chwili złożenia niniejszego wniosku nie zgłaszał wobec wnioskodawczyni żądania wydania którejkolwiek z nieruchomości, ani też rozliczenia za korzystanie z lokali, głównie użytkowego. Wnioskodawczyni od 18 stycznia 2001 r. samodzielnie ponosiła wszystkie koszty związane z utrzymaniem wspólnych nieruchomości stron, w tym należności z tytułu podatku od nieruchomości i opłat rocznych za użytkowanie wieczyste, jak też nakłady na remont nieruchomości. W lokalu użytkowym za aprobatą uczestnika wnioskodawczyni od rozwodu nieprzerwanie prowadziła działalność gospodarczą w postaci zakładu fryzjerskiego, stanowiącą źródło jej utrzymania.

(bezsporne)

Na utrzymanie lokalu mieszkalnego położonego w B. przy ul. (...) wnioskodawczyni wydała w okresie od stycznia 2001 r. do kwietnia 2011 r. ogółem kwotę 7450,66 zł; w tym wydatki te obejmowały wpłaty na fundusz remontowy w wysokości ogółem 2901,46 zł (za okres od 1.01.2006 r. do 30.04.2011 r.); za koszty utrzymania nieruchomości wspólnej 4467,20 zł (za okres od 1.01.2006 r. do 30.04.2011 r.); za użytkowanie wieczyste 82 zł; na opłaty roczne za użytkowanie wieczyste działki pod garażem przy ul. (...) w B. za okres od stycznia 2001 r. do 2011 r. zapłaciła ogółem 902 zł; tytułem podatku od nieruchomości za wszystkie nieruchomości stron w okresie do stycznia 2001 r. do 2011 r. zapłaciła kwotę łączną 4274,80 zł. Wnioskodawczyni na koszty utrzymania wspólnych nieruchomości w okresie po ustaniu wspólności majątkowej wydatkowała kwotę ogółem 12627,46 zł.

(dowód: zaświadczenie Burmistrza Miasta i Gminy B. z 18.05.2011 r. k 46; zaświadczenie Gminnego Zarządu Mienia (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w B. z 12.05.2011 r. k 47)

W okresie po ustaniu wspólności majątkowej pomiędzy stronami wnioskodawczyni z własnych środków finansowych przeprowadziła remont kapitalny lokalu mieszkalnego przy ul. (...) w B., obejmujący wymianę stolarki okiennej na PCV wraz z parapetami wewnętrznymi i zewnętrznymi, montaż żaluzji, wymianę podłóg na podłogi z paneli w pokojach i przedpokoju, a z terakoty w kuchni, łazience i WC, położenie tynków i gładzi na ścianach i sufitach, wymianę instalacji elektrycznej oraz instalacji zimnej i ciepłej wody, położenie okładziny z glazury na pełną wysokość ścian w łazience i w WC, wymianę kuchenki elektrycznej w kuchni, wymianę armatury sanitarnej w łazience i WC. Wartość tych nakładów według cen aktualnych wynosi kwotę 23884 zł.

(dowód: opinia biegłej B. J. k 160-224, 260 verte-261)

W dniu 7 sierpnia 2010 r. na skutek powodzi w B. zalaniu uległ należący do stron lokal użytkowy przy ul. (...) w B.. Po powodzi wnioskodawczyni na własny koszt, częściowo ze środków pochodzących z pożyczki udzielonej przez (...) S.A. w J., w tym lokalu przeprowadziła prace remontowe związane z usuwaniem skutków powodzi w postaci: sprzątania z usuwaniem mułu, osuszania, zbicia tynków i wykonania nowych tynków i gładzi, wymiany okien i drzwi, wykonania nowej ścianki działowej z regipsów na stelażu, wykonania nowej instalacji elektrycznej, wodnej i CO, wymiany podłoża, wykonaniu wylewki i wymiany posadzki. Łączny koszt wykonanych przez nią prac remontowych według cen aktualnych wyniósł 53292 zł.

(dowód: opinia biegłej B. J. k 160-224, 260 verte-261, 271-280, 297 verte-298; dokumentacja fotograficzna k 41-43; faktury VAT k 55-129; umowa pożyczki z 28.12.2010 r. wraz z potwierdzeniem przelewu k 50-54)

Sąd zważył, co następuje:

Stosownie do treści art. 31§1 kro z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Natomiast na podstawie art. 45§1 kro każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Każdy z małżonków może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności. Uznanie roszczeń jako rozliczeń dokonywanych na podstawie art. 45 kro ma tę konsekwencję, że są one rozliczane co do zasady w postępowaniu o podział majątku wspólnego. Nie ulegają one przedawnieniu, jednakże muszą być rozliczone najpóźniej w postępowaniu o podział majątku, co wynika z przepisów postępowania cywilnego, zwłaszcza odesłań do art. 618 § 3 kpc. Natomiast w aspekcie uznania dopuszczalności rozliczeń między małżonkami z tytułu pozbawienia posiadania jednego z małżonków nad przedmiotami stanowiącymi składniki majątku wspólnego przez drugie z małżonków, trafne jest zdaniem Sądu stanowisko upatrujące w takich przypadkach możliwości żądania rozliczenia. (por. J. St. Piątowski, System prawa rodzinnego i opiekuńczego, Ossolineum 1985, s. 501; takie rozwiązanie dopuszcza też, choć w sytuacjach szczególnych, J. Pietrzykowski, Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Warszawa 2003, s. 454).

Zgodnie z art.43§l kro jest zasadą, iż udziały małżonków w majątku wspólnym są równe, co stanowi wyraz równego traktowania małżonków i ich równouprawnienia w stosunkach majątkowych po ustaniu wspólności majątkowej, bez względu na stopień, w którym każde z małżonków przyczyniło się do powstania majątku wspólnego i niezależnie od przyczyny ustania wspólności. Zasada ta odpowiada normalnemu układowi wzajemnych stosunków w małżeństwie, w którym dorobek jest z reguły owocem wspólnych starań obojga małżonków, niezależnie od tego w jakiej postaci starania te przejawiają się, chodzi przy tym o to, aby należycie uwzględnić wartości, jaką w tym zakresie przedstawia osobista praca przy wychowywaniu dzieci i w gospodarstwie domowym, co zresztą przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wyraźnie podkreślają w art.43§3 i art.27. Mając na uwadze zatem, iż ustanowiona w art.43§1 kro zasada nie została zakwestionowana w toku niniejszego postępowania, Sąd zgodnie z cytowanym przepisem ustalił, iż udziały obojga byłych małżonków w majątku wspólnym są równe.

Zasadą jest, że podział majątku wspólnego obejmuje składniki należące do tego majątku w dacie ustania wspólności oraz istniejące w chwili dokonywania podziału. Mówiąc inaczej, rozliczeniu podlega całość stosunków majątkowych między małżonkami według stanu na dzień ustania wspólności ustawowej, natomiast przedmiotem podziału pozostaje stan czynny masy majątkowej w czasie orzekania o podziale.

Zgodnie z art. 567 § 3 kpc, do postępowania o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące postępowania w przedmiocie działu spadku, a zatem, między innymi, również art. 684 kpc Podobnie zatem, jak skład i wartość spadku, także skład i wartość majątku wspólnego byłych małżonków, ustala Sąd. Identycznie też, jak w wypadku działu spadku, chwilą właściwą dla określenia wartości wspólnego majątku byłych małżonków jest chwila dokonywania podziału tego majątku, tj. chwila zamknięcia rozprawy (art. 316 § l w zw. z art. 13 § l kpc).

W postępowaniu o podział majątku wspólnego Sąd rozstrzyga o składzie i wartości tego majątku. Nie oznacza to jednak, że Sąd ma obowiązek prowadzić z urzędu dochodzenia, czy i jaki istnieje jeszcze inny majątek wspólny (por. postanowienie SN z dnia 18 stycznia 1968 r., III CR 97/67, OSN 1968, nr 10, póz. 169), wyręczając strony w ciążących na nich obowiązkach procesowych wynikających z zasady kontradyktoryjności postępowania cywilnego, a zwłaszcza obowiązku dowodzenia określonego w art.6 kc oraz art.232 kpc.

Mając powyższe na uwadze Sąd przyjął bezspornie w oparciu o zgodny w tym zakresie wniosek stron, iż składnikami majątku wspólnego stron podlegającymi podziałowi są prawa własności nieruchomości: lokalu mieszkalnego przy ul. (...) w B., lokalu użytkowego przy ul. (...) w B. i garażu przy ul. (...) w B.. Ustalenia wartości każdej z tych nieruchomości Sąd dokonał przy uwzględnieniu ich stanu na chwilę ustania wspólności majątkowej tj. 18.01.2001 r. i według cen aktualnych w oparciu o niekwestionowaną w tym zakresie ostatecznie (po złożeniu ustnej opinii uzupełniającej w dniu 13 czerwca 2012 r.) opinię biegłej B. J.. Opinie biegłej B. J., która jest rzeczoznawcą majątkowym posiadającym wymagane uprawnienia, a która wyceniła wartości rynkowe praw wspólnych nieruchomości, z uwzględnieniem kryteriów obiektywnych, po bezpośrednich badaniach rynku i analizie cech rynkowych, przy zastosowaniu konkretnej metody w tym celu są prawidłowe. Sporządzone przez licencjonowanego rzeczoznawcę majątkowego opinie odpowiadają wymogom rozporządzenia Rady Ministrów z 21 września 2004 r. w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego (Dz. U. nr 207, poz. 2109 z późn. zm.), zaś same wyceny lokalu mieszkalnego i garażu przy zastosowaniu podejścia porównawczego, metodą korygowania ceny średniej, a lokalu użytkowego podejściem porównawczym metodą porównywania parami, wskazują na dogłębną znajomość rynku przez biegłą, zaś określone przez nią wartości nieruchomości odpowiadają ich aktualnym rynkowym wartościom. W ocenie Sądu sporządzone przez biegłą opinie są sporządzone zgodnie ze stanem prawnym nieruchomości, zostały wydane w następstwie pełnych procesów wyceny, obejmujących wszelkie czynności szacunkowe, konieczne do właściwego określenia wartości nieruchomości (zob. Standardy zawodowe rzeczoznawców majątkowych, (...) Federacja Stowarzyszeń (...); standard VII.1.1-1.4), a wyprowadzone przez biegłą wnioski są logiczne i naukowo uzasadnione. Opinie są pełne, jasne i rzetelne. Również wskazać należy, iż z istoty celu dowodu z opinii biegłego wynika, że jeśli rozstrzygnięcie sprawy, jak w tym przypadku, wymaga wiadomości specjalnych, dowód z opinii biegłego jest konieczny. W takim przypadku Sąd nie może poczynić ustaleń sprzecznych z opinią biegłego jeśli jest ona prawidłowa i jeśli odmienne ustalenia nie mają oparcia w pozostałym materiale dowodowym.

O zwrocie wydatków i nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny orzeka Sąd wyłącznie na wniosek, a nie z urzędu, gdyż roszczenia te nie wchodzą w skład majątku wspólnego małżonków. Zatem domagając się ich zwrotu zobowiązany jest dokładnie określić te żądania, a sformułowanymi przez stronę żądaniami Sąd jest związany. Jedynie gdy chodzi o wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na majątek osobisty, to Sąd uwzględnia je bez osobnego żądania uczestników postępowania, gdyż roszczenia te wchodzą w skład majątku wspólnego, a zatem podlegają podziałowi. D. S. w toku postępowania zgłosiła roszczenie rozliczenia dokonanych przez nią nakładów w postaci remontu lokalu mieszkalnego przy ul. (...) w B., którego poniesienie, jak i zakres wykonanych przez nią prac remontowych nie był przedmiotem sporu stron oraz remontu lokalu użytkowego przy ul. (...) w B., a które to roszczenie nie było przedmiotem sporu pomiędzy stronami co do zasady, a fakt dokonania przez nią tego nakładu został przyznany przez uczestnika (k 45). Istota sporu sprowadzała się w odniesieniu do tych roszczeń wyłącznie co do wartości poniesionych przez D. S. nakładów na remont obu lokali. Wnioskodawczyni domagała się nadto zwrotu wydatków, jakie poniosła z majątku osobistego na utrzymanie nieruchomości stron w okresie od 2000 r. do kwietnia 2011 r. Podkreślić należy w tym miejscu, iż niedopuszczalne jest dokonywanie rozliczeń tych wydatków i nakładów, które wiążą się z utrzymaniem rodziny i zaspokajaniem jej normalnych potrzeb, chociażby zostały dokonane przez jednego z małżonków, zaś w odniesieniu do wydatków i nakładów powstałych po ustaniu wspólności majątkowej podlegają one rozliczeniu jedynie wówczas, gdy związane są z utrzymaniem składników majątku wspólnego w stanie niepogorszonym lub zwiększają jego wartość (zob. J. Pietrzykowski w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, Komentarz, Warszawa 2003, s. 448-451), zatem m.in. rozliczeniu nie będą podlegały koszty dostawy mediów do wspólnego lokalu tj. wody, energii cieplnej, energii elektrycznej, gazu, wywozu nieczystości. Z tych też względów Sąd stosownie do poczynionych powyżej ustaleń w oparciu o zgromadzone w aktach sprawy zaświadczenia o wysokości opłaconych podatków od nieruchomości i opłat za użytkowanie wieczyste oraz zaświadczenia zarządcy wspólnoty mieszkaniowej - (...) spółki z o.o. w B. co do kosztów poniesionych na fundusz remontowy i opłaty związane z utrzymaniem nieruchomości wspólnej, potwierdzających nadto okoliczności dokonania tychże opłat przez wnioskodawczynię, przyjął, iż podlegające rozliczeniu w niniejszym postępowaniu wydatki, szczegółowo opisane w części ustalającej, związane z ponoszeniem przez D. S. kosztów utrzymania nieruchomości za wyjątkiem kosztów centralnego ogrzewania lokalu mieszkalnego oraz podatków od nieruchomości i opłat rocznych za użytkowanie wieczyste za rok 2000, kiedy jeszcze pomiędzy stronami istniała wspólność majątkowa, a które to koszty zdaniem Sądu nie podlegają rozliczeniu w niniejszym postępowaniu, wynoszą za ten okres kwotę ogółem 12627,46 zł. (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z 19 czerwca 2009 r., sygn. V CSK 485/08)

Ustalenia wysokości poniesionych przez D. S. nakładów na lokal mieszkalny (ich zakres nie był przedmiotem sporu) Sąd dokonał przyjmując za podstawę ustaleń opinię podstawową biegłej B. J., która wyceniła je według cen aktualnych zgodnie z §35 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21 września 2004 r. w sprawie wyceny wartości nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego (Dz.U. nr 207 poz. 2109 z póź. zm.), tj. jako różnicę wartości tego lokalu uwzględniającego stan po dokonaniu nakładów i wartości lokalu przed poniesieniem nakładów, co odpowiada kwocie 23884 zł. Mając na uwadze, iż ta część opinii biegłej (po złożeniu ustnej opinii uzupełniającej w dniu 13 czerwca 2012 r.) nie była wszak kwestionowana przez strony Sąd uznał, iż opinia ta zgodnie z regułami przeprowadzania dowodu z opinii biegłego, a przytoczonymi powyżej stanowi uzasadnioną podstawę do ustalenia wartości tych nakładów w kwocie 23884 zł.

Natomiast ustalenia wysokości nakładów wnioskodawczyni na lokal użytkowy przy ul. (...) w B., a wynoszących 53292 zł, Sąd dokonał w oparciu o opinię uzupełniającą biegłej, która dokonała wyliczenia wartości tych nakładów według zasad kosztowych techniką wskaźnikową, zgodnie z którą koszty określa się jako iloczyn ceny wskaźnikowej oraz liczby jednostek odniesienia, dla których cena została ustalona przy przyjęciu cen aktualnych wydawnictwa (...) co do robót budowlanych i związanych z usuwaniem skutków powodzi takich, jak osuszanie czy odgrzybianie, zaś cen z wydawnictwa (...) dla instalacji CO, robót elektrycznych oraz wymiany stolarki okiennej i drzwiowej. Przyjęta przez biegłą metoda szacowania tych nakładów zdaniem Sądu wskazuje w sposób oczywisty na bezzasadność zarzutów uczestnika co do wyliczenia tych nakładów na podstawie złożonych przez wnioskodawczynię faktur, skoro z treści samej opinii wynika, że koszty zostały wyliczone przy przyjęciu cen materiałów, robocizny i sprzętu stosowanych przeciętnie na rynku lokalnym, a opublikowanych w wydawnictwach (...) powszechnie stosowanych w kosztorysach budowlanych i nie kwestionowanego przez strony zakresu robót. Uczestnik z zakresu tych robót remontowych wykonanych w lokalu użytkowym kwestionował jedynie fakt wykonania podcinki tynków, nie negując pozostałych przeprowadzonych przez wnioskodawczynię prac. Zdaniem Sądu w świetle opinii biegłej brak jest podstaw do kwestionowania wykonania przedmiotowej podcinki tynków, skoro nie budzi wątpliwości częściowe wykonanie izolacji wewnątrz budynku, a wobec położenia wewnątrz lokalu użytkowego tynków gipsowych, oczywistym jest, że koniecznym było wcześniejsze wykonanie w tym zakresie podcinki. Zastrzeżenia uczestnika co do tej części opinii były wyjaśniane w toku postępowania i biegła ustnie na rozprawie w dniu 30 stycznia 2013 r. ustosunkowała się do nich w sposób wyczerpujący, podtrzymując wydaną opinię. Powołana przez uczestnika sprzeczność ma więc charakter pozorny oraz wynika z wybiórczej interpretacji pisemnej opinii uzupełniającej B. J.. Opinia ta podlegała ocenie Sądu, który jej dokonał z uwzględnieniem kryteriów oceny tego rodzaju dowodu, takich jak poziom wiedzy biegłego, podstawy teoretyczne opinii sposób motywowania sformułowanego stanowiska, stopień stanowczości wyrażonych w niej ocen, zgodność z zasadami logiki i wiedzy powszechnej. Uznanie przez Sąd opinii jednego biegłego za wiarygodną, poparte uzasadnieniem tego stanowiska, zwalnia Sąd od obowiązku wzywania jeszcze innego biegłego (por. orzeczenie SN z dnia 19 lipca 1952 r., I C 207/52, NP 1953, nr 5, s. 80; wyrok SN z dnia 24 sierpnia 1972 r., II CR 222/72, OSP 1973, z. 5, poz. 93). Równocześnie nie można przyjąć, iż Sąd zobowiązany jest dopuścić dowód z kolejnych biegłych w każdym przypadku, gdy złożona opinia jest niekorzystna dla strony (zob. wyrok SN z dnia 15 lutego 1974 r., II CR 817/73, Lex, nr 7404; wyrok SN z dnia 18 lutego 1974 r., II CR 5/74, Biul. SN 1974, nr 4, poz. 64; wyrok SN z dnia 15 listopada 2001 r., II UKN 604/00, PPiPS 2003, nr 9, poz. 67). Podkreślić należy, iż Sąd nie jest obowiązany dążyć do sytuacji, aby opinią biegłego zostały przekonane również strony; wystarczy że opinia jest przekonująca dla Sądu, który też wiążąco ocenia, czy biegły wyjaśnił wątpliwości zgłoszone przez stronę (por. wyrok z dnia 19 maja 1998 r., II UKN 55/98, OSNAPiUS 1999 nr 10, poz. 351). Jedynie na marginesie należy zauważyć, iż zarzuty uczestnika co do opinii uzupełniającej zostały zgłoszone w dniu 27 grudnia 2012 r., tj. po upływie zakreślonego przez Sąd 14- dniowego terminu, który to termin wobec doręczenia mu opinii z zakreśleniem terminu na zarzuty i uwagi co do opinii w dniu 10 grudnia 2012 r. (zwrotne potwierdzenie odbioru k 285) upłynął w dniu 24 grudnia 2012 r. Tym samym przy przyjęciu wynikającego z zastrzeżonego dla tego terminu rygoru (vide zarządzenie k 283) zdaniem Sądu należy uznać, iż w istocie z upływem tego terminu uczestnik utracił prawo powoływania zarzutów co do opinii, a te zgłoszone w piśmie z 27.12.2012 r. są spóźnione, zaś sama opinia uzupełniająca nie została skutecznie przez niego podważona.

Konsekwencją poczynienia nakładów z majątku odrębnego wnioskodawczyni na majątek wspólny stron w łącznej wysokości 89803,46 zł było obciążenie uczestnika obowiązkiem zwrotu wnioskodawczyni połowy tych nakładów tj. kwoty 44901,73 zł. Skoro bowiem nakłady te były dokonane z majątku odrębnego na majątek wspólny, to przy podziale majątku dorobkowego, po ustaniu wspólności ustawowej, w myśl art.45§1 kro obowiązany był on rozliczyć się z uczestniczką z tych nakładów, stosownie do przysługującego mu udziału w majątku wspólnym.

Zdaniem Sądu natomiast za bezzasadne należy uznać zgłoszone przez uczestnika w piśmie z 27.12.2012 r., a sprecyzowane na rozprawie w dniu 30.01.2013 r. żądanie zapłaty kwoty 60000 zł tytułem korzystania przez wnioskodawczynię z lokalu użytkowego przy ul. (...) w B. w okresie od ustania wspólności majątkowej do powodzi w sierpniu 2010 r., a które to żądanie miała uzasadniać twierdzona przez uczestnika możliwość uzyskania za wynajęcie tego lokalu czynszu w kwocie co najmniej 1000 zł miesięcznie. Przy czym na poparcie tych twierdzeń, pomimo udzielonego mu w tym zakresie pouczenia o obowiązku dowodzenia zgodnie z art.6 kc, uczestnik nie przedstawił żadnych dowodów.

Rozstrzygnięcie o roszczeniach z tego tytułu może nastąpić tylko na wyłączne żądanie jednej ze stron, którą zgodnie z art.6 kc obciąża ciężar dowodzenia w zakresie wykazania istnienia i wysokości roszczenia z tego tytułu. Podkreślić przy tym należy, iż Sąd podziela pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w uchwale z 13 marca 2008 r. (sygn. III CZP 3/08, opublik. w OSNC 2009, nr 4 poz. 53), iż podstawy prawnej tego roszczenia nie stanowi, jak błędnie przywołuje uczestnik żądający rozliczenia „korzyści” wnioskodawczyni z tytułu samodzielnego dysponowania lokalem użytkowym, w tym uzyskanej na likwidację skutków powodzi pożyczki, art.207 kc, lecz ma ono oparcie, jak w niniejszym wypadku, w odniesieniu do współwłaścicieli domagających się wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy wspólnej od pozostałych współwłaścicieli korzystających z tej rzeczy z naruszeniem art.206 kc w sposób wykluczający ich współposiadanie w normie art.224§2 kc lub art.225 kc (zob. także Antoni Górski w Komentarz do art.618 Kodeksu postępowania cywilnego, dostępny w formie elektronicznej w systemie Informacji Prawnej Wydawnictwa LEX).

Przepis art. 206 kc stanowi podstawę do określenia zakresu uprawnionego posiadania rzeczy wspólnej i korzystania z niej zarówno w sytuacji, w której możliwe jest zgodne współposiadanie i korzystanie z całej rzeczy przez wszystkich uprawnionych bez względu na wielkość ich udziałów we współwłasności, jak i w sytuacji, w której z jakichkolwiek przyczyn (np. ze względu na charakter rzeczy lub faktyczny sposób władania nią) nie jest to możliwe. W tym drugim wypadku użyte w tym przepisie sformułowanie „w zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli" oznacza konieczność uwzględnienia wielkości udziałów przysługujących poszczególnym współwłaścicielom. Jeżeli bowiem tylko niektórzy współwłaściciele posiadają rzecz wspólną i korzystają z niej z naruszeniem wynikających z art. 206 kc analogicznych uprawnień innych współwłaścicieli, to taka sytuacja nie jest zgodna z tym przepisem, który nakazuje jednakowe traktowanie wszystkich uprawnionych. Granice zgodnego z prawem zakresu posiadania wyznaczyć trzeba w takim wypadku odpowiednio do wielkości ich udziałów we współwłasności. Współwłaściciel, który posiada rzecz wspólną w szerszym zakresie, niż mogą to czynić inni współwłaściciele, uzyskuje korzyść, która powinna zostać między nimi rozliczona. Kryterium tego rozliczenia powinna być w takiej sytuacji wielkość przysługujących im udziałów. Zgodnie z tym przepisem każdy ze współwłaścicieli jest uprawniony do współposiadania rzeczy wspólnej oraz do korzystania z niej w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli. Zasadą jest więc istnienie uprawnienia do posiadania rzeczy wspólnej i korzystania z niej przez każdego ze współwłaścicieli, które jest niezależne od wielkości przysługujących im udziałów we współwłasności. Ograniczeniem tego uprawnienia jest konieczność respektowania istnienia takich samych uprawnień po stronie innych współwłaścicieli. Przepis ten nie reguluje jednak rozliczeń między współwłaścicielami z tytułu posiadania lub korzystania z rzeczy wspólnej. Przepis art. 207 kc reguluje natomiast uprawnienia współwłaścicieli do udziału w pożytkach i innych przychodach z rzeczy wspólnej oraz obowiązek ponoszenia przez nich wydatków i ciężarów związanych z rzeczą wspólną. Dotyczy zatem rozliczeń między współwłaścicielami jedynie z niektórych tytułów, a mianowicie pożytków lub innych przychodów z rzeczy wspólnej oraz poniesionych na nią wydatków lub innych ciężarów. Nie może więc stanowić kompleksowej podstawy do dokonania wszelkich rozliczeń między współwłaścicielami z tytułu posiadania rzeczy i korzystania z niej. Z tej przyczyny pojawiła się trudność w rozstrzygnięciu problemu możliwości dokonania między współwłaścicielami takich rozliczeń, o jakie chodziło w niniejszej sprawie. Omawiane roszczenie uczestnika niewątpliwie nie wiąże się z pożytkami lub innymi przychodami, uzyskanymi z rzeczy wspólnej, gdyż bezspornie uczestnik nie wykazał, iż przedmiotowy lokal użytkowy w istocie przynosił dochody z najmu, a jego wyliczenie miało charakter jedynie hipotetyczny, tj. wskazujący jaką kwotę czynszu jego zdaniem można byłoby uzyskać na rynku za jego wynajęcie. W istocie chodziło zatem uczestnikowi o zaoszczędzone przez wnioskodawczynię wydatki (na czynsz najmu cudzego lokalu, czy środki na likwidację skutków powodzi z pożyczki), tj. o zastosowanie art. 207 kc do sytuacji, które nie były w nim wprost objęte, co wyklucza w ocenie Sądu zastosowanie w tym wypadku art.207 kc. Możliwość jednakowego i równoprawnego posiadania oraz korzystania z rzeczy wspólnej przez wszystkich współwłaścicieli zgodnie z art. 206 kc nie obejmuje wszystkich sytuacji, lecz dotyczy tylko wypadków, w których wchodzi w rachubę zgodne współposiadanie oraz współkorzystanie z rzeczy wspólnej przez wszystkich uprawnionych. Na jego podstawie nie można natomiast rozwiązać sytuacji, w których z uwagi na naturę (właściwości) rzeczy wspólnej lub stosunki panujące między współwłaścicielami wszyscy uprawnieni nie mogą zgodnie współposiadać i współkorzystać z rzeczy wspólnej. Odnosi się to również do sytuacji faktycznej istniejącej w niniejszej sprawie, w której jedynie jeden ze współwłaścicieli, tj. wnioskodawczyni korzystała z przedmiotowej nieruchomości wspólnej, natomiast drugi współwłaściciel w ogóle nie posiadał tej nieruchomości. Poczynić jednak w tym miejscu należy zastrzeżenie, iż przepis art. 206 kc nie stanowi samodzielnej podstawy roszczenia o zapłatę wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy przez współwłaściciela. Służy jednak do oceny sposobu posiadania rzeczy wspólnej i korzystania z niej. W razie uznania, że ustalony w danej sprawie sposób jest niezgodny z tym przepisem, wyznaczenie zakresu uprawnionego posiadania i korzystania z rzeczy wspólnej następuje odpowiednio do wielkości udziałów we współwłasności. Taka sytuacja - w zależności od spełnienia dalszych przesłanek - może dawać podstawy do zastosowania art. 224 § 2 kc lub art. 225 kc. Zdaniem Sądu w sytuacjach objętych zakresem zastosowania art. 206 kc nie sposób jest bowiem zasadnie mówić o uprawnieniu współwłaścicieli do korzystania z rzeczy wspólnej w granicach udziału (por. uchwała pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 28 września 1963 r., III CO 33/62, opublik. w OSNC 1964/2/22 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 października 1973 r., III CRN 247/73, opublik. w OSNC 1974/9/151). Samo zatem twierdzenie współwłaściciela o korzystaniu przez innego współwłaściciela z rzeczy wspólnej w zakresie przewyższającym przysługujący mu udział (w tym wypadku wyłączne korzystanie z lokalu użytkowego przez wnioskodawczynię na potrzeby prowadzonej przez nią działalności gospodarczej) nie może dawać podstaw do dochodzenia od niego z tego tytułu jakiegokolwiek roszczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 kwietnia 2001 r., III CKN 21/99; LEX nr 52366; postanowienie SN z 5 lutego 2010 r., sygn. III CSK 195/09, LEX nr 585823). Zatem przepis art. 206 kc nie stanowi samodzielnej podstawy roszczenia o zapłatę wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy przez współwłaściciela. Służy jednak do oceny sposobu posiadania rzeczy wspólnej i korzystania z niej. W razie uznania, że ustalony w danej sprawie sposób jest niezgodny z tym przepisem, wyznaczenie zakresu uprawnionego posiadania i korzystania z rzeczy wspólnej następuje odpowiednio do wielkości udziałów we współwłasności, a następnie przy spełnieniu dalszych przesłanek - może dawać podstawy do zastosowania art. 224 § 2 kc lub art. 225 kc.

W niniejszej sprawie M. S. bezspornie nie korzystał z lokalu użytkowego, ani też w objętym jego żądaniem okresie tj. od ustania wspólności majątkowej pomiędzy stronami do powodzi w dniu 7 sierpnia 2010 r. nie wyrażał w żaden sposób woli jego używania, nie ingerował też w tym czasie w jakiejkolwiek formie w sposób korzystania z tego lokalu przez uczestniczkę, tj. w prowadzenie przez nią w tym lokalu własnej działalności gospodarczej (zakładu fryzjerskiego). W ocenie Sądu uprawnionym w tym stanie rzeczy jest więc stanowisko, iż samodzielne korzystanie i posiadanie przez wnioskodawczynię D. S. z lokalu użytkowego przy ul. (...) w B. było zgodne z wolą drugiego współwłaściciela (uczestnika) i wobec tego nie można postawić jej zarzutu, że przeszkadzała uczestnikowi w analogicznym posiadaniu i korzystaniu z rzeczy wspólnej. Niewątpliwym jest bowiem, że M. S. w tym okresie (do 7 sierpnia 2010 r.) nie podejmował żadnych działań zmierzających do zakwestionowania tego stanu rzeczy w sposób mogący uzasadniać wniosek o przekształceniu się posiadania wnioskodawczyni w dobrej wierze w posiadanie w złej wierze. Powyższy stan faktyczny, ukształtowany wszak wolą byłych małżonków, w którym uczestnik nie został wbrew swej woli wyzuty z posiadania i nie rościł pretensji co do jego używania, wykluczał zatem ustalenie, że wnioskodawczyni posiadała wspólny lokal użytkowy w wykraczający poza określony przepisem art.206 kc zakres uprawnionego posiadania rzeczy wspólnej, a który mógłby uzasadniać, a co w niniejszym wypadku nie miało miejsca, żądanie przez uczestnika wynagrodzenia za takie korzystanie z rzeczy wspólnej. (zob. także postanowienie Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze z 31.05.2012 r., sygn. akt II Ca 305/12)

W ocenie Sądu przyznanie D. S. składników majątku wspólnego w postaci lokalu mieszkalnego przy ul. (...) w B. i lokalu użytkowego przy ul. (...) w B. uzasadniały okoliczności związane z zaspokajaniem przez nią potrzeb życiowych w tych nieruchomościach- cele mieszkaniowe i źródło utrzymania jako miejsce wykonywania osobiście prowadzonej działalności gospodarczej, ponoszenie przez nią kosztów związanych z utrzymaniem przedmiotowych nieruchomości stron, czynione nakłady na ich remont i utrzymaniem w stanie niepogorszonym (usuwanie skutków powodzi), wola otrzymania tych składników majątku wspólnego stron w wyniku dokonywanego podziału majątku wspólnego, a także dokonania podziału w powyższy sposób nie kwestionował wszak wnioskodawca. Zgodnym w tym zakresie wnioskiem stron co do sposobu dokonania w tym zakresie podziału, tj. przyznania ich na rzecz wnioskodawczyni ze spłatą na rzecz uczestnika należnego mu udziału Sąd zgodnie z art.622§2 kpc w zw. z art.212§2 kc był związany.

Natomiast co do przyznania uczestnikowi garażu położnego przy ul. (...) w B. Sąd miał na uwadze, iż w pierwszej kolejności składniki majątku wspólnego winny być podzielone w sposób fizyczny, zatem także uczestnik winien w wyniku podziału otrzymać w naturze jedną ze wspólnych nieruchomości. Zdaniem Sądu przy tym wyrażane stanowisko przez M. S. co do zbędności dla niego tego składnika nie jest wiarygodne, chociażby w kontekście złożonej przez niego do akt sprawy kopii pisma adresowanego do wnioskodawczyni z 1.08.2011 r. (k 148), w którym domagał się on wydania mu tego garażu w celu jego wynajęcia, a co jednoznacznie wskazuje na jego wolę otrzymania tego składnika majątku wspólnego. Charakter użytkowy tej nieruchomości, związane z tym możliwości swobodnego nią dysponowania bez żadnych nakładów ze strony uczestnika, czy to przez jej wynajęcie i czerpanie z niej stałych dochodów, czy też jej zbycie, zdaniem Sądu pozwolą zaspokoić interesy uczestnika związane z otrzymaniem przez niego tej nieruchomości do wyłącznej dyspozycji.

Na podstawie art. 624 zd. 2 kpc, w zw. z art. 567§3 kpc i art. 688 kpc Sąd zobowiązał wnioskodawczynię do wydania uczestnikowi nieruchomości w postaci garażu, opisanej w pkt 2 ppkt c postanowienia, albowiem jest ona w jej władaniu, a została przyznana uczestnikowi.

Wobec tego, że wnioskodawczyni przypadły składniki majątkowe o łącznej wartości 250585 zł zł i poniosła ona nakłady na majątek wspólny podlegające rozliczeniu na podstawie art.45§ kro w kwocie ogółem 89803,46 zł, zaś uczestnikowi przypadł składnik majątku wspólnego o wartości 16648 zł, to D. S. powinna zwrócić M. S. tytułem dopłaty kwotę 72066,77 zł (267233 zł: 2= 133616,50 zł – 44901,73 zł = 72066,77 zł)- art. 212§2 kc w zw. z art. 46 kro, art. 567§3 kpc i art. 688 kpc i taką kwotę zasądzono na rzecz uczestnika w pkt 5 postanowienia.

Stosownie do art. 212§3 kc w zw. z art. 46 kro, art. 567§3 kpc i art. 688 kpc, jeżeli ustalone zostały dopłaty lub spłaty, Sąd oznaczy termin i sposób ich uiszczenia, wysokość odsetek, a w razie potrzeby sposób ich zabezpieczenia.

Przepis ten, który z mocy art. 1035 kc ma zastosowanie również do działu spadku i na podstawie art. 46 kro do podziału majątku wspólnego, wkłada na Sąd, jak to zresztą wyjaśniły już wytyczne Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 1969 r. (sygn. III CZP 12/69) obowiązek dokonania z urzędu oznaczenia w postępowaniu o podział majątku terminu i sposobu uiszczenia dopłat lub spłat, przy czym przepis ten wiąże początkowy termin, od którego przysługują uprawnienia byłemu małżonkowi odsetki, z terminem uiszczenia dopłaty lub spłaty. Z przepisów art. 618 oraz art. 684, 685 i 688 kpc oraz art. 567§3 kpc wynika, że tak w postępowaniu o zniesienie współwłasności, jak i w postępowaniu o dział spadku oraz o podział majątku wspólnego chodzi o załatwienia całokształtu stosunków, jakie powstały między współwłaścicielami, spadkobiercami lub byłymi małżonkami. W zakresie uregulowania tych stosunków jednym z podstawowych elementów jest oznaczenie wysokości spłaty lub dopłaty, terminu i sposobu ich uiszczenia oraz oznaczenie wysokości odsetek. Rozstrzygnięcie w tym zakresie należy do integralnych składników każdego postanowienia o zniesieniu współwłasności lub o podział majątku wspólnego. Określając zatem termin płatności dopłaty na rzecz uczestnika na rok od daty prawomocności orzeczenia, Sąd stosownie do cytowanych przepisów określił także obowiązek płatności odsetek ustawowych od następnego dnia po dacie płatności (zob. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 25 czerwca 1971 r., sygn. akt III CZP 34/71).

Zdaniem Sądu sytuacja, że przyznano wnioskodawczyni prawo do najbardziej wartościowych składników majątku wspólnego tj. własności lokalu mieszkalnego i użytkowego, pozwala jej na dokonanie jednorazowej spłaty zobowiązań z tego tytułu na rzecz uczestnika, przy czym odroczenie tej jednorazowej spłaty o jeden rok od prawomocności postanowienia uzasadnione było koniecznością zgromadzenia przez nią niezbędnych na dopłatę środków. Zauważyć należy, iż wnioskodawczyni osiąga skromne dochody, które w całości przeznacza na własne utrzymanie, w ostatnim czasie poniosła znaczne wydatki na remonty wspólnych nieruchomości, w tym w części ze środków uzyskanych z pożyczki, co znacząco ogranicza jej zdolność do uzyskania kredytu na dopłatę. Natomiast okres roku pozwoli jej z całą pewnością na zgromadzenie niezbędnych na ten cel środków. Sąd miał przy tym na uwadze nie tylko możliwości płatnicze wnioskodawczyni wynikające z uzyskiwania przezeń zasiłku przedemerytalnego i dochodów z działalności gospodarczej, jej sytuacji osobistej, związanej ze złym stanem zdrowia i samodzielnym prowadzeniem gospodarstwa domowego, czy możliwości uzyskania pomocy finansowej ze strony rodziny, lecz przede wszystkim możliwości dokonania płatności poprzez uzyskanie kredytu bankowego. Ponadto Sąd uwzględnił interes uczestnika, który winien jak najszybciej otrzymać należną mu dopłatę, przy czym wnioskodawczyni nie wnosiła o rozłożenie na raty płatności wynikającej z dokonanego podziału majątku, wnosząc jedynie o odroczenie terminu dopłaty o rok, celem zgromadzenia niezbędnych środków finansowych na dopłatę. Zauważyć przy tym należy, iż przedmiotowe przyznane wnioskodawczyni nieruchomości stanowią dostateczne zabezpieczenie dla możliwości uzyskania przez uczestnika należnej mu dopłaty.

W zakresie kosztów postępowania Sąd rozstrzygnął na mocy art. 520§1 kpc uznając, że każda ze stron winna ponieść koszty postępowania stosownie do swojego udziału, podzielając przy tym w całości pogląd wyrażony w rozstrzygnięciu Sądu Najwyższego w sprawie sygn. akt III CZ 46/10 z dnia 19 listopada 2010 r. (opublik. w Biuletynie SN nr 1 z 2011 r.), zgodnie z którym, w sprawach tzw. działowych nie zachodzi przewidziana w art. 520 § 2 i 3 kpc sprzeczność interesów tych uczestników, którzy domagają się podziału, niezależnie od tego, jaki sposób podziału postulują i jakie wnioski składają w tym względzie.