Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powód D. J. wniósł przeciwko (...) Klubowi Sportowemu (...) z siedzibą w Ś. o stwierdzenie nieważności uchwały Walnego Zgromadzenia pozwanej z dnia 7 marca 2012 roku w sprawie wykluczenia z członkostwa Klubu zawodnika D. J. oraz uchwały zarządu pozwanej nr (...) z dnia 12 września 2011 roku w sprawie wykluczenia powoda z członkostwa klubu, ewentualnie o uchylenie powyższych uchwał, a ponadto o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

Pozwany w odpowiedzi na pozew (k. 93 – 97) wniósł o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powoda kosztów procesu według norm przepisanych.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

(...) Klub Sportowy (...) w Ś. powstał w 2010 roku po wpisaniu go do ewidencji uczniowskich klubów sportowych Starostwa Powiatowego w Ś..

Bezsporne

Zgodnie z:

-

§ 9 statutu: członkowie klubu dzielą się na zwyczajnych i wspierających;

-

§ 10 pkt 1 i 2 statutu: członkami zwyczajnymi Klubu mogą być m.in. uczniowie szkół po złożeniu pisemnej deklaracji i przyjęciu przez zarząd Klubu; małoletni mogą być członkami Klubu za zgodą ich przedstawicieli ustawowych;

-

§ 11 pkt 3 – 5 statutu: członkowie zwyczajni mają prawo m.in. do uczestniczenia w zawodach, imprezach i zawodach sportowych organizowanych przez Klub;

-

§ 12 statutu: członkami wspierającymi mogą być osoby fizyczne, które zostały przyjęte przez zarząd.

Rodzice pozwanego nie składali deklaracji członkowskiej w sprawie jego przyjęcia w poczet członków klubu.

Bezsporne

Powód uczestniczył jednak w treningach organizowanych przez pozwanego, na które zawodziła go B. K..

Dowód:

-

zeznania świadka B. K. – k. 92 (zapis rozprawy od 20 minuty 41 sekundy)

Zarząd pozwanego w dniu 12 września 2011 roku podjął uchwałę nr (...) w sprawie wykluczenia z członkostwa klubu zawodnika D. J..

Zgodnie z pkt 1 uchwały na podstawie § 28 Statutu pozwanego postanowiono o wykluczeniu powoda z członkostwa w klubie z powodu nie przestrzegania przez niego zasad współżycia społecznego, sprawianie kłopotów wychowawczych w trakcie treningów.

Dowód:

-

odpis uchwały (...) zarządu pozwanego – k. 72

Powód wniósł odwołanie od powyższej uchwały do Walnego Zebrania Stowarzyszenia pozwanego.

Powyższy organ, w dniu 7 marca 2012 roku, na podstawie § 20 pkt 1 statutu pozwanego, podjął uchwałę nr (...), mocą której postanowiono o wykluczeniu D. J.z członkostwa w (...) Klubie Sportowym (...)(§ 1 uchwały).

Dowód:

-

odpis uchwały nr (...) Walnego Zebrania Członków pozwanego – k. 103

-

odpis protokołu walnego zebrania Stowarzyszenia (...) z dnia 7 marca 2012 roku – k. 71

Ustaleń faktycznych Sąd dokonał na podstawie odpisów uchwał pozwanego, których autentyczność nie była kwestionowana, odpisu protokołu z dnia 7 marca 2012 roku, statutu pozwanego, a także zeznań B. K. oraz okoliczności bezspornych.

Sąd oddalił wnioski o przesłuchanie pozostałych świadków wskazanych w pozwie oraz piśmie z dnia 17 grudnia 2012 roku, gdyż prowadzenie tych dowodów nie było konieczne do rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd zważył co następuje:

Powództwo podlega oddaleniu jako niezasadne.

Powód w pozwie sformułował żądania stwierdzenia nieważności lub ewentualnie uchylenia opisanych tam uchwał.

W pierwszej kolejności należy wskazać, iż pozwany jest klubem sportowym utworzonym w oparciu o przepisy ustawy z dnia 25 czerwca 2010 roku o sporcie. Zgodnie z art. 4 ust. 1 – 4 i 6 powołanej ustawy szczególnym rodzajem klubu sportowego jest uczniowski klub sportowy. Działa on na zasadach przewidzianych w przepisach ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. - Prawo o stowarzyszeniach, z wyłączeniem przepisów dotyczących rejestracji. Członkami uczniowskiego klubu sportowego mogą być w szczególności uczniowie, rodzice i nauczyciele. (...) klub sportowy podlega wpisowi do ewidencji prowadzonej przez starostę właściwego ze względu na siedzibę klubu. Wpisu do ewidencji dokonuje się na podstawie wniosku. Wpis i odmowa wpisu do ewidencji następuje w drodze decyzji. (...) klub sportowy uzyskuje osobowość prawną z chwilą wpisania do ewidencji, o której mowa w ust. 4.

Skoro zatem do działalności pozwanego należy stosować przepisach ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. - Prawo o stowarzyszeniach, to w tym akcie prawnym należy poszukiwać odpowiedzi na pytanie jakie środki ochrony prawnej służą powodowi przed niezasadnym – w jego ocenie – wykluczeniem go z członkostwa w pozwanym klubie. Powołana ustawa nie przewiduje jednak wprost uprawnienia członka stowarzyszenia do zaskarżenia uchwały walnego zebrania członków. Nie oznacza to jednak, że członkowi stowarzyszenia nie przysługuje żadna ochrona, gdy uchwała godzi w jego interesy , a zwłaszcza, gdy rozstrzyga o jego członkostwie. W uchwale z dnia 6 stycznia 2005 roku Sąd Najwyższy, sygn. akt III CZP 75/04, OSNC 2005/11/188, przyjął, że dopuszczalna jest droga sądowa dla rozpoznania roszczenia członka stowarzyszenia o ochronę jego członkostwa przed niezgodnym z prawem lub statutem wykreśleniem ze stowarzyszenia. Nie zostało jednak rozstrzygnięte zagadnienie dotyczące sposobu ochrony członka stowarzyszenia. Stowarzyszenia w ramach przyznanej w art. 1 Prawa o stowarzyszeniach samorządności mogą swobodnie kształtować strukturę organizacyjną , a także określać kryteria nabywania i utraty członkostwa. Zagadnienia te powinny być uregulowane w statucie stowarzyszenia (art. 10 pkt 4 Prawa o stowarzyszeniach). Dlatego, podobnie jak w ramach nadzoru nad stowarzyszeniami uregulowanego w rozdziale 3 ustawy, ingerencja sądu w działalność stowarzyszenia powinna mieć wyjątkowy charakter i powinna uwzględniać autonomiczny i samorządny charakter stowarzyszenia. Dyrektywy te stają się jeszcze bardziej aktualne, kiedy uchwały stowarzyszenia mają podlegać ocenie z punktu widzenia ich zgodności z zasadami współżycia społecznego (uzasadnienie powołanej uchwały III CZP 75/04).

Dla ustalenia środków ochrony służących członkom stowarzyszenia, a przez to także uczniowskim klubom sportowym, pomocne jest wskazanie na charakter prawny stosunku członkostwa w stowarzyszeniu. W orzecznictwie (tak m.in. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dnia 11 maja 2005 roku, III CZP 16/2005, LEX 148431). Pomimo różnych teoretycznych ujęć charakteru prawnego aktu przystąpienia – przyjęcia do stowarzyszenia, można zaakceptować pogląd, że jest to umowa prawa cywilnego, rodząca po obu stronach prawa i obowiązki, obejmująca oświadczenie woli członka, który wstępuje do stowarzyszenia oraz oświadczenie stowarzyszenia, które członka przyjmuje. Ocena ta jest aktualna nawet przy statutowym ograniczeniu przystąpienia do złożenia deklaracji członkowskiej, bowiem samo stowarzyszenie wyraziło już swoją wolę przyjęcia w statucie (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 31 stycznia 1996 r., I ACr 989/95, OSA 1996/11-12/56). Umowa taka zostaje zawarta przez założycieli stowarzyszenia. Pozostali członkowie przystępują do niej na mocy stosownych aktów przystąpienia do danej organizacji społecznej. Przystąpienie do stowarzyszenia następuje na podstawie dwustronnego oświadczenia woli, a wystąpienie albo usunięcie – oświadczenia jednostronnego (członka lub stowarzyszenia), których skutkiem jest rozwiązanie uprzednio zawartej umowy. Ocena ta jest aktualna nawet przy statutowym ograniczeniu przystąpienia do złożenia deklaracji członkowskiej, bowiem samo stowarzyszenie wyraziło już swoją wolę przyjęcia w statucie (glosa Michała Godlewskiego do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 czerwca 2009 r., I CSK 535/08, SIPLEX).

Dla oceny zasadności roszczenia powoda należy zatem w pierwszej kolejności ustalić, czy między stronami zawiązał się omawiany stosunek cywilnoprawny, a więc czy spełnił on warunki uzyskania członkostwa w pozwanym klubie. Warunki te sposób wyraźny zostały ujęte w statucie (...) Klubu Sportowego (...). Z powołanych postanowień statutu wynika, iż uzyskanie członkostwa przez członków zwyczajnych i wspierających zostało uwarunkowane spełnieniem warunków formalnych w postaci złożenia pisemnej deklaracji i przyjęciu przez zarząd Klubu, a w przypadku małoletnich ponadto zgodą ich przedstawicieli ustawowych (w przypadku członków zwyczajnych) lub przyjęciem przez zarząd (w przypadku członków wspierających). Regulacje te wskazują w sposób jednoznaczny, iż uzyskanie statusu członkostwa możliwe jest po spełnieniu tych warunków. Nie może być w związku z tym mowy o powstanie tej relacji prawnej na podstawie czynności konkludentnych, dorozumianych (art. 65 § 2 k.c.), gdyż te mogłoby być dokonane tylko, gdyby statut pozwanego nie przewidywał sformalizowanej procedury przyjęcia nowych członków, w tym składania pisemnej deklaracji członkowskiej.

Jak wynika ze stanowiska pozwanego (k. 117 – 118), powód nie spełnił warunków do uzyskania członkostwa na obu powołanych postawach. Przede wszystkim nie złożył pisemnej deklaracji członkowskiej oraz nie została przedstawiona zgoda jego przedstawicieli ustawowych na przyjęcie w poczet członków (...). Matka powoda na rozprawie w dniu 27 lutego 2013 roku przyznała, iż przedstawiciele ustawowi D. J. nie składali deklaracji członkowskiej w sprawie przyjęcia go w poczet członków pozwanego.

Powód żądania sformułowane w pkt 1 pozwu oparł na art. 189 k.p.c., zgodnie z którym powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Interes prawny zachodzi, jeżeli sam skutek, jaki wywoła uprawomocnienie się wyroku ustalającego, zapewni powodowi ochronę jego prawnie chronionych interesów, czyli definitywnie zakończy spór istniejący lub prewencyjnie zapobiegnie powstaniu takiego sporu w przyszłości.

Powód w niniejszej sprawie nie dochodzi ustalenia istnienia stosunku prawnego (tj. jego członkostwa w pozwanym klubie), ale ustalenia, że kwestionowane przez niego uchwały są nieważne, gdyż pozbawiając go członkostwa powodują niepewność co do tej relacji prawnej łączącej strony. W ocenie Sądu, o niepewności w zakresie tej relacji nie może być mowy, gdy między stronami nie ma sporu co do tego, że powód nie spełnił w ogóle warunków co do uzyskania członkostwa. Zatem powyższy stosunek prawny między stronami nie powstał. W tej sytuacji twierdzenia zawarte w uzasadnieniu pozwu, iż kwestionowane uchwały wprowadzają stan niepewności co do członkostwa powoda w pozwanym klubie, można uznać za znajdujące uzasadnienie wyłącznie w niekonsekwentnym działaniu pozwanego, który niezasadnie pozbawił powoda członkostwa w klubie, gdy w rzeczywistości takie stosunek członkostwa nigdy nie istniał.

Wobec uznania niezasadności powództwa sformułowanego w pkt 1 należało odnieść się także do żądania ewentualnego (pkt 6 pozwu) uchylenia kwestionowanych uchwał.

Jak już wskazano powyżej ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. - Prawo o stowarzyszeniach nie przewiduje wprost uprawnienia członka stowarzyszenia do zaskarżenia uchwały walnego zebrania członków. Członkowi stowarzyszenia przysługuje jednak ochrona prawna, gdy uchwała godzi w jego interesy a zwłaszcza, gdy rozstrzyga o jego członkostwie. W uchwale z dnia 6 stycznia 2005 roku Sąd Najwyższy, sygn. akt III CZP 75/04, OSNC 2005/11/188, przyjął, że dopuszczalna jest droga sądowa dla rozpoznania roszczenia członka stowarzyszenia o ochronę jego członkostwa przed niezgodnym z prawem lub statutem wykreśleniem ze stowarzyszenia. Pozostają jednak do ustalenia kryteria jakimi należałoby kierować się przy ocenie wadliwych – w ocenie powoda – uchwał organów pozwanego. Dopuszczając możliwość żądania uchylenia takich uchwał zasadnym wydaje się kierowanie się w tym przypadku kryteriami stosowanymi na gruncie innych ustaw przy zaskarżaniu uchwał organów korporacyjnych osób prawnych, a więc zgodności uchwały z ustawą, postanowieniami statutu, dobrymi obyczajami lub godzenia w interesy członka osoby prawnej, jego pokrzywdzenia (art. 42 § 2 i 3 ustawy z dnia 16 września 1982 roku Prawo Spółdzielcze oraz art. 249 § 1 i art. 422 § 1 ustawy z dnia 15 września 2000 roku Kodeks spółek handlowych).

Także jednak w przypadku żądania ewentualnego brak jest podstaw do uwzględnienia powództwa. Do uchylenia uchwały z powodu niezgodności z ustawą, czy postanowieniami statutu powinno dojść, gdy wpłynie to na sytuację prawną skarżącego. W stosunku do powoda taka sytuacja nie zachodzi, gdyż – jak już wskazano – nie jest on członkiem pozwanego klubu, a zatem kwestionowane uchwały w żaden sposób nie naruszają jego sytuacji prawnej. Z tego samego względu nie może być mowy o niezgodności uchwały z dobrymi obyczajami, godzeniu w jego interesy, czy też pokrzywdzeniu.

Uwzględniając powyższe Sąd orzekał jak w punkcie I sentencji wyroku.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 102 k.p.c., nie obciążając nimi powoda. Ustanowiona w powołanym przepisie zasada słuszności, jako stanowiąca odstępstwo od zasady odpowiedzialności za wynik procesu, jest rozwiązaniem szczególnym, wymagającym do swego zastosowania wystąpienia wyjątkowych okoliczności. Wymieniony przepis, choć nie konkretyzuje pojęcia wypadków szczególnie uzasadnionych, pozostawiając ich kwalifikację, przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności danej sprawy, sądowi orzekającemu, powinien być zastosowany wówczas, gdy w okolicznościach danej sprawy obciążenie strony przegrywającej kosztami procesu przeciwnika byłoby rażąco niezgodne z zasadami słuszności (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 lutego 2011 r., II CZ 203/10, LEX nr 738399 oraz z dnia 9 lutego 2011 r., V CZ 98/10, LEX nr 738404). W orzecznictwie Sądu Najwyższego zwraca się uwagę, na możliwość skorzystania z dobrodziejstwa art. 102 k.p.c. wówczas, gdy system skomplikowanych norm prawnych lub wysoce skomplikowany stan faktyczny wpływa na subiektywne przekonanie powoda o swej racji, pomimo zachowania należytej staranności przy wyrobieniu oceny zagadnienia oraz własnych szans procesowych (tak: postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 1974 r. CZ 88/97 i z dnia 7 stycznia 1982 r., II CZ 191/81 oraz wyrok z dnia 1 października 1974 r., II PR 207/74). Podobne stanowisko należy zająć, gdy pozew – którego żądania zostało ostatecznie ocenione jako niezasadne – został wniesiony z przyczyn leżących po stronie pozwanej, a w szczególności gdy strona ta poprzez swoje niekonsekwentne postępowanie wywołała u strony powodowej przeświadczenie o konieczności dochodzenia ochrony prawnej w drodze powództwa. Tak też jest w niniejszej sprawie. Pozwany pomimo tego, że powód nie był jego członkiem, niezasadnie podjął kwestionowane uchwały, przez co ten ostatni mógł pozostawać w przeświadczeniu (a konkretnie jego przedstawiciele ustawowi), że stosunek członkostwa jednak powstał.