Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

09 września 2013 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu I. Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący SSO Rafał Cieszyński

Protokolant Ewelina Kiałka

po rozpoznaniu na rozprawie 03 września 2013 r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa D. H.

przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powoda D. H. kwotę 100.000 zł ( sto tysięcy złotych) wraz z ustawowymi odsetkami od 13 stycznia 2012 roku do dnia zapłaty;

II.  oddala dalej idące powództwo;

III.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 6.617 zł tytułem kosztów procesu, w tym kwotę 3.600 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego;

IV.  nakazuje uiścić pozwanemu (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego we Wrocławiu kwotę 2.000 zł tytułem brakującej opłaty od pozwu, od obowiązku uiszczenia której powód był zwolniony.

Sygn. akt I C 1800/12

UZASADNIENIE

Pozwem z 06 grudnia 2012 r. powód D. H. domagał się zasądzenia od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. kwoty 100.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od 21 grudnia 2011 r. oraz zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Na uzasadnienie żądania pozwu powód podał, iż (...) r. doszło do wypadku komunikacyjnego, w wyniku którego śmierć ponieśli D. B. (1) i G. B.. Winnym zdarzenia uznany został powód, skazany wyrokiem Sądu Rejonowego w Środzie Śląskiej na karę dwóch lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania kary. Ponadto wyrokiem Sądu Rejonowego w Środzie Śląskiej nałożony został na powoda obowiązek naprawienia w terminie trzech lat szkody w części poprzez wypłatę na rzecz pokrzywdzonych: M. B. kwoty 20.000 zł, D. B. (2) kwoty 30.000 zł, P. B. kwoty 30.000 zł, D. B. (3) kwoty 10.000 zł i A. B. kwoty 10.000 zł. Powód spełnił ciążący na nim obowiązek, dokonując przelewu kwot 21 listopada 2011 r. Pismem z 21 grudnia 2011 r. powód wezwał pozwanego do zapłaty spełnionej kwoty 100.000 zł; pozwany odmówił spełnienia świadczenia. W ocenie powoda wykonanie przez sprawcę szkody obowiązku jej naprawienia, nie pozbawia uprawnienia do wystąpienia przeciwko ubezpieczycielowi z roszczeniem regresowym na podstawie umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej (art. 822 k.c. oraz art. 34 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczeń Komunikacyjnych), co potwierdził Sąd Najwyższy w uchwale z 13 lipca 2011 r. (sygn. akt III CZP 31/11).

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Uzasadniając, przyznał za bezsporny fakt spełnienia 21 listopada 2011 r. przez powoda obowiązku naprawienia szkody na rzecz pokrzywdzonych wynikający z wyroku Sądu Rejonowego w Środzie Śląskiej z 07 listopada 2007 r. sygn. akt II K 65/07. W ocenie pozwanego przepisy prawa nie nakładają jednakże na pozwanego obowiązku zwrotu świadczenia wypłaconego na rzecz poszkodowanych przez powoda. Pozwany w trakcie postępowania likwidacyjnego wypłacił poszkodowanym należne świadczenia. Powód nie informując pozwanego o treści wyroku karnego, jak i wypłaconych na jego podstawie kwotach, uniemożliwił pozwanemu weryfikację wysokości świadczeń należnych poszkodowanym z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów, wobec czego brak jest podstaw do żądania zwrotu kwot wypłaconych przez powoda poszkodowanym w kwocie 100.000 zł. Na poparcie swojego stanowiska pozwany powołał uchwałę Sądu Najwyższego z 21 grudnia 2006 r. sygn. akt III CZP 129/06.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny istotny dla rozstrzygnięcia sprawy:

Powód D. H. jadąc (...) r. drogą publiczną między Ś. a C. umyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym powodując wypadek, w którym zderzył się kierowanym pojazdem M. (...) z prawidłowo jadącym pojazdem F. (...), na skutek czego kierowca F. (...) D. B. (1) oraz jego pasażer G. B. ponieśli śmierć na miejscu. Wyrokiem z 07 listopada 2007 r. Sąd Rejonowy w Środzie Śląskiej II Wydział Karny uznał powoda D. H. za winnego opisanego czynu, stanowiącego przestępstwo i wymierzył oskarżonemu (D. H.) karę dwóch lat pozbawienia wolności, warunkowo zawieszając jej wykonanie na okres pięciu lat. Nadto, na podstawie art. 46 § 1 k.k. Sąd orzekł wobec oskarżonego D. H. środek karny w postaci obowiązku naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem w części poprzez zapłatę na rzecz: pokrzywdzonej M. B. kwoty 20.000 zł, pokrzywdzonej małoletniej D. B. (2) kwoty 30.000 zł, pokrzywdzonego małoletniego P. B. kwoty 30.000 zł, pokrzywdzonej D. B. (3) kwoty 10.000 zł, pokrzywdzonego A. B. kwoty 10.000 zł w terminie trzech lat od uprawomocnienia się wyroku. Wyrokiem z 02 kwietnia 2008 r. Sąd Okręgowy we Wrocławiu IV Wydział Karny utrzymał zaskarżony wyrok w mocy w zakresie uznania winy pozwanego, wymiaru kary oraz zastosowanego w punkcie V. wyroku Sądu Rejonowego środka karnego.

(dowód: okoliczność bezsporna,

wyrok Sądu Rejonowego w Środzie Śląskiej II Wydział Karny sygn. akt II K 65/07 k. 58 akt szkody numer (...),

wyrok Sądu Okręgowego we Wrocławiu IV Wydział Karny sygn. akt IV Ka 24/08 k. 11)

Ugodą z 29 maja 2007 r. pozwany zobowiązał się zapłacić poszkodowanym D. B. (3) i A. B. kwotę po 30.000 zł tytułem odszkodowania w związku z pogorszeniem się sytuacji życiowej po śmierci syna G. B. w związku z wypadkiem komunikacyjnym z (...) r.

(dowód: ugoda k. 89 akt szkody numer (...))

Pismem z 11 grudnia 2007 r. D. H. zawiadomił (...) S.A. z siedzibą w W., że zakończyło się postępowanie karne pod sygn. akt II K 65/07 przed Sądem Rejonowym w Środzie Śląskiej. Nadto poinformował, iż w związku z wniesieniem przez niego apelacji będzie się toczyć postępowanie odwoławcze, w którym ubezpieczyciel może wziąć udział.

(dowód: pismo wraz z potwierdzeniem nadania k. 99 akt szkody numer (...)).

Pismem z 18 lipca 2008 r., doręczonym (...) S.A. z siedzibą w W. 25 lipca 2008 r. D. H. wezwał ubezpieczyciela do wypłaty odszkodowania w zakresie nałożonego przez Sąd obowiązku naprawienia szkody zgodnie z art. 46 § 1 k.k.

(dowód: pismo k. 102 akt szkody numer (...))

Pismem z 27 maja 2011 r. D. B. (3) i A. B. zwrócili się do pozwanego z wezwaniem do zapłaty kwot w wysokości po 10.000 zł stanowiących obowiązek naprawienia szkody przez D. H. w ramach orzeczonego wyrokiem Sądu Rejonowego w Środzie Śląskiej sygn. akt II K 65/07 środka karnego.

(dowód: pismo k. 105 akt szkody numer (...))

21 listopada 2011 r. powód w całości wykonał środek karny w postaci obowiązku naprawienia szkody zgodnie z punktem V. wyroku Sądu Rejonowego w Środzie Śląskiej II Wydział Karny płacąc pokrzywdzonym łącznie kwotę 100.000 zł.

(dowód: okoliczność bezsporna,

polecenie przelewu k. 9 i 10)

Pismem z 21 grudnia 2011 r. powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 100.000 zł w terminie czternastu dni.

(dowód: pismo wraz z potwierdzeniem nadania k. 15-17)

Prawomocnym wyrokiem Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział I Cywilny sygn. akt I C 703/08 z 21 maja 2009 r. zasądził od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz M. B. kwotę 55.000 zł z odsetkami, miesięczną rentę w wysokości 630 zł; na rzecz P. B. kwotę 85.000 zł z odsetkami, miesięczną rentę w wysokości 250 zł, na rzecz D. B. (2) kwotę 85.000 zł z odsetkami, miesięczną rentę w wysokości 110 zł.

(dowód: wyrok z 21 maja 2009 r. k. 161-162)

Prawomocnym wyrokiem Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział I Cywilny sygn. akt I C 732/11 z 03 kwietnia 2012 r. zasądził od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz S. B. i J. B. kwoty po 80.000 zł z odsetkami.

(dowód: wyrok z 03 kwietnia 2012 r. k. 163)

Wyrokiem Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział I Cywilny sygn. akt I C 97/12 z 04 lipca 2012 r. zasądził od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz M. B. kwotę 80.000 zł z odsetkami.

(dowód: wyrok z 04 lipca 2012 r. k. 164)

Prawomocnym wyrokiem Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział I Cywilny sygn. akt I C 1190/11 z 26 października 2012 r. zasądził od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powodów D. B. (3) i A. B. kwotę po 100.000 zł tytułem zadośćuczynienia na podstawie art. 448 k.c. w zw. z art. 24 k.c. tytułem krzywdy wywołanej śmiercią syna G. B. w związku z wypadkiem komunikacyjnym.

(dowód: wyrok z 26 października 2011 r. wraz z uzasadnieniem k. 113 i 117-125 akt Sądu Okręgowego we Wrocławiu sygn. akt I C 1190/11)

W dacie zdarzenia właściciel samochodu marki D. (...) o numerze rejestracyjnym (...) posiadał umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej pojazdów z (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. o numerze (...).

(dowód: okoliczność bezsporna,

potwierdzenie pokrycia ubezpieczeniowego k. 22 akt szkody numer (...)).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie.

W niniejszym postępowaniu okoliczności sprawy pozostawały bezsporne. I tak poza sporem był fakt przypisania powodowi sprawstwa zdarzenia z (...) r., orzeczony wyrokiem z 07 listopada 2007 r. obowiązek (nałożony w trybie art. 46 § 1 k.k.) naprawienia szkody oraz okoliczność spełnienia na rzecz pokrzywdzonych tego świadczenia. Jednocześnie bezspornym były także okoliczności spełnienia przez pozwanego świadczeń w zakresie naprawienia poszkodowanym szkód majątkowych i niemajątkowych w toku postępowania likwidacyjnego (ugoda z 29 maja 2007 r.) oraz w związku z toczącymi się postępowaniami przed Sądami Powszechnymi (sprawy toczące się w Sądzie Okręgowym we Wrocławiu I Wydziale Cywilnym sygn. akt I C 1190/11, I C 703/08, I C 732/11, I C 97/12).

Jednocześnie zauważyć należy, iż jak wynikało z akt postępowania likwidacyjnego powód informował pozwanego o toczącym się postępowaniu karnym (w wyniku którego orzeczono środek karny), jak również sami poszkodowani zwracali się do pozwanego o wypłatę tego świadczenia. Tym samym nie polegał na prawdzie zarzut pozwanego, jakoby nie posiadał wiedzy o tym obowiązku, co miałoby zwiększyć zakres powstałej szkody, a tym samym skutkować przyczynieniem się powoda do jej powstania.

Przede wszystkim zaś na gruncie rozpoznawanej sprawy stwierdzić należy, iż odpowiedzialność pozwanego za skutki wypadku z (...) roku była bezsporna. Warto jednak wskazać w tym miejscu, że podstawę odpowiedzialności pozwanego za szkodę w zakresie będącym przedmiotem sprawy statuują przepisy art. 822 i następne k.c. oraz przepisy ustawy z 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. z 2013 roku poz. 392 – tekst jednolity). W myśl art. 822 § 1 k.c. przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. Przepis art. 34 ust. 1 powołanej wyżej ustawy z 22 maja 2003 r. stanowi natomiast, że z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia, przy czym zgodnie z art. 36 ust. 1 zdanie pierwsze, odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym, najwyżej jednak do ustalonej w umowie ubezpieczenia sumy gwarancyjnej.

Istotą niniejszego sporu pozostawała zasada odpowiedzialności regresowej ubezpieczyciela względem sprawcy wypadku, który spełnił samodzielnie świadczenie odszkodowawcze – w ramach nałożonego środka karnego – na rzecz poszkodowanych.

Zagadnienie prawne objęte niniejszym postępowaniem stanowiło przedmiot rozważań Sądu Najwyższego, który w uchwale z 13 lipca 2011 r. sygn. akt III CZP 31/11 ( OSNC z 2012 r., nr 3, poz. 29, LEX numer 852336, Biul. SN z 2011 r. z. 7, poz. 9) wyjaśnił, iż sprawca wypadku komunikacyjnego, wobec którego zastosowano środek karny polegający na obowiązku naprawienia szkody (art. 46 § 1 w związku z art. 39 pkt 5 k.k.), może domagać się od ubezpieczyciela – na podstawie umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów – zwrotu świadczenia zapłaconego na rzecz pokrzywdzonego. Mając na względzie, iż Sąd Okręgowy w całości akceptuje przedstawioną ocenę prawną Sądu Najwyższego w powołanym orzeczeniu, jak również z uwagi na fakt, iż uzasadnienie tego orzeczenia odnosi się także, do uprzednio wyrażanego podglądu Sądu Najwyższego w sprawie o sygn. akt III CZP 129/06, na który powołuje się pozwany, w ocenie Sądu Okręgowego, uzasadnienie to przywołać należy in extenso, przyjmując za własne.

Orzekany w wyroku karnym obowiązek naprawienia szkody stanowi środek karny określony w art. 39 pkt 5 i art. 46 § 1 k.k. Może być orzeczony obok kary, ale także w jej miejsce, stanowiąc samoistną sankcję karną. Obowiązek ten może być również nałożony jako środek probacyjny w razie warunkowego umorzenia postępowania karnego (art. 67 § 3 k.k.) lub warunkowego zawieszenia wykonania kary (art. 72 § 2 k.k.).

Charakter prawny tego środka nie jest jednolicie postrzegany w doktrynie. Przeważa stanowisko, że obowiązek naprawienia szkody ma charakter penalny, a pewne elementy natury cywilnoprawnej nie zmieniają jego głównej funkcji, jaką jest ukaranie i resocjalizacja skazanego sprawcy. Według drugiego stanowiska, przewagę zyskuje funkcja kompensacyjna, gdyż celem tego środka karnego jest właśnie naprawienie wyrządzonej przestępstwem szkody. Zgodnie ze stanowiskiem pośrednim, środek ten pełni zarówno funkcję penalną, jak i kompensacyjną, a obie mają równorzędne znaczenie. Także w orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazuje się na różne jego funkcje. Funkcja kompensacyjna wyróżniona została w wyrokach z dnia 4 lutego 2002 r., II KKN 385/01 (nie publ.) i z dnia 11 marca 2005 r., V KK 355/04 („Orzecznictwo Sądu Najwyższego w sprawach karnych” 2005, poz. 541), a przewagę represyjnego charakteru podkreślono w wyrokach z dnia 23 lipca 2009 r., V KK 124/09 („Orzecznictwo Sądu Najwyższego w sprawach karnych” 2009, poz. 1593) i z dnia 13 maja 2005 r., IV CK 706/04 („Biuletyn SN” 2005, nr 9, s. 12) oraz w uchwale z dnia 21 grudnia 2006 r., III CZP 129/06 (OSNC 2007, nr 10, poz. 151).

W ocenie Sądu Najwyższego w obecnym składzie, nie ma dostatecznych podstaw do uznania, że środek karny w postaci obowiązku naprawienia szkody pełni wyłącznie funkcję penalną lub resocjalizacyjną. Taka funkcja niewątpliwie ma istotne znaczenie; jeżeli środek taki został orzeczony, powinnością skazanego jest jego wykonanie, zatem nie może żądać, aby inny podmiot za niego to uczynił. Trafnie w uzasadnieniu wyroku z dnia 13 maja 2005 r., IV CK 706/04, wskazano, że sprawcy wypadku komunikacyjnego, którego odpowiedzialność odszkodowawcza objęta została umową obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, nie przysługuje wobec ubezpieczyciela roszczenie o zwolnienie go przez tego ubezpieczyciela z obowiązku naprawienia szkody wobec poszkodowanego. O tym, że nałożony obowiązek naprawienia szkody powinien wykonać sam skazany świadczy też fakt, iż obowiązek ten, w razie śmierci skazanego, nie przechodzi na spadkobierców.

Nie oznacza to jednak, że funkcja penalna jest jedyna lub że wykazuje przewagę nad funkcją kompensacyjną. Nazwa tego środka karnego wskazuje, że jego istotą jest naprawienie wyrządzonej przestępstwem szkody. Warunkiem jego orzeczenia w wyroku karnym jest istnienie w chwili wyrokowania szkody w całości lub części, nie orzeka się go zatem, jeżeli szkoda została naprawiona przez sprawcę albo inną osobę. Nie orzeka się tego środka ani nawiązki stanowiącej substytut naprawienia szkody, jak również zadośćuczynienia, jeżeli roszczenie wynikające z popełnienia przestępstwa jest przedmiotem innego postępowania albo o roszczeniu tym prawomocnie orzeczono (art. 415 § 5 k.p.k.). Jeżeli orzeczone środki karne nie pokrywają całej szkody, pokrzywdzony może dochodzić dodatkowych roszczeń w postępowaniu cywilnym (art. 415 § 6 k.p.k.). Już zatem przepisy kodeksu karnego i kodeksu postępowania karnego wskazują, że przy orzekaniu tego środka karnego, a także nawiązki lub zadośćuczynienia chodzi nie tylko o represję wobec sprawcy lub jego resocjalizację, ale także, a nawet przede wszystkim, o naprawienie wyrządzonej pokrzywdzonemu szkody. Trzeba dodać, że jeżeli po wydaniu wyroku karnego szkoda zostanie naprawiona przez inną osobę, skazany może się uchylić od wykonania nałożonego nim obowiązku naprawienia szkody, wnosząc o pozbawienie tytułu wykonawczego w tej części wykonalności. Zasadnicze znaczenie ma zatem fakt, czy szkoda została naprawiona. Wskazano, że środek karny powinien wykonać skazany, który nie może żądać, aby uczyniła to inna osoba. Pokrzywdzony nie jest jednak pozbawiony możliwości wystąpienia z roszczeniem o naprawienie szkody bezpośrednio przeciwko ubezpieczycielowi (art. 19 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczeń Komunikacyjnych, Dz. U. Nr 124, poz. 1152 ze zm. - dalej: „u.b.o.”) i nie można wykluczyć sytuacji, w której ubezpieczyciel spełni świadczenie zanim środek karny zostanie wykonany.

Brak przewagi funkcji penalnej środka karnego w postaci obowiązku naprawienia szkody nad funkcją kompensacyjną nie pozwala podzielić uchwały z dnia 21 grudnia 2006 r., III CZP 129/06, w której Sąd Najwyższy uznał, że sprawca wypadku komunikacyjnego, obciążony obowiązkiem zapłaty nawiązki na podstawie art. 46 § 2 i art. 48 k.k., nie może domagać się od ubezpieczyciela - na podstawie umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów - zwrotu tej nawiązki zapłaconej pokrzywdzonemu. Uchwała ta co prawda odnosi się do nawiązki, jednak z jej uzasadnienia wynika, że dotyczy także innych środków karnych, w tym obowiązku naprawienia szkody. Sąd Najwyższy, poza argumentami dotyczącymi przewagi funkcji penalnej środków karnych, wskazał, że konstrukcja prawna umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej i stan prawny w zakresie takiego ubezpieczenia pozwala na stwierdzenie, iż odpowiedzialność gwarancyjna ubezpieczyciela odnosi się jedynie do cywilnej odpowiedzialności odszkodowawczej sprawcy szkody, a nie do jego ewentualnej odpowiedzialności karnej, środek karny zaś może być orzeczony w rozmiarze większym niż szkoda. Poza tym, w procesie karnym ubezpieczyciel nie może brać udziału, co również wyłącza możliwość regresu. Argumenty te jednak nie są wystarczające do wyłączenia możliwości regresu spełnionego w wykonaniu obowiązku naprawienia szkody świadczenia.

Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów jest obowiązkowe (art. 23 ust. 1 u.b.o.). Zakres odpowiedzialności ubezpieczyciela, wynikający z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, określa art. 822 § 1 k.c. Zgodnie z tym przepisem, zakład ubezpieczeń zobowiązany jest do zapłacenia określonego w umowie ubezpieczenia odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, względem których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo osoba, na rzecz której została zawarta umowa ubezpieczenia. W odniesieniu do ubezpieczenia komunikacyjnego zakres ten konkretyzuje art. 34 ust. 1 u.b.o., zgodnie z którym z ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia. Z żadnego z tych przepisów nie wynika wyłączenie odpowiedzialności ubezpieczyciela, gdy obowiązek naprawienia szkody orzeczony został jako środek karny.

W art. 43 u.b.o. wymieniono również przypadki, w których ubezpieczyciel może domagać się od ubezpieczonego zwrotu spełnionego świadczenia. Nie ma wśród nich przypadku, w którym ubezpieczyciel spełnił świadczenie, pomimo orzeczonego wobec sprawcy wypadku komunikacyjnego obowiązku naprawienia szkody. Wszystko to wskazuje, że wykonanie przez sprawcę wypadku komunikacyjnego orzeczonego wobec niego środka karnego w postaci obowiązku naprawienia szkody nie pozbawia go możliwości wystąpienia przeciwko ubezpieczycielowi z roszczeniem regresowym na podstawie umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, nie ma bowiem znaczenia, czy sprawca spełnił świadczenie wobec poszkodowanego dobrowolnie, czy zobowiązany do tego wyrokiem karnym; skoro naprawił szkodę, może domagać się zwrotu spełnionego świadczenia. Okoliczność, że środek karny może być orzeczony w rozmiarze większym niż szkoda lub może dotyczyć roszczenia przedawnionego, nie przemawia przeciwko tej tezie, ubezpieczyciel bowiem odpowiada w granicach odpowiedzialności cywilnej sprawcy (art. 13 ust. 2 u.b.o.), zatem w razie wystąpienia przez sprawcę z roszczeniem regresowym może podnosić stosowne zarzuty.

Sąd Okręgowy wskazał trafnie, że uznanie, iż orzeczenie w postępowaniu karnym środka karnego w postaci obowiązku naprawienia szkody wyłącza możliwość regresu ze strony sprawcy wypadku w stosunku do ubezpieczyciela oznaczałoby, że wyłącznie poszkodowany decyduje, czy odszkodowanie ma zapłacić ubezpieczony sprawca, czy też ubezpieczyciel. Sens i cel obowiązkowych ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej sprawcy polega właśnie na tym, aby w ostatecznym rozrachunku koszt naprawienia szkody - w granicach określonych w ustawie i umowie - pokrył ubezpieczyciel w zamian za składkę zapłaconą przez ubezpieczonego sprawcę. Należy zatem uznać, że naprawienie szkody w wykonaniu obowiązku orzeczonego jako środek karny w postępowaniu karnym nie pozbawia sprawcy szkody możliwości wystąpienia do ubezpieczyciela z roszczeniem regresowym.

Z powołanych zatem względów powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości, przy czym za nietrafny ocenić należało zarzut przyczynienia się powoda do powstania szkody, skoro z jednej strony pozwany posiadał wiedzę o wysokości zakresu obowiązku odszkodowawczego powoda, co winno znaleźć wyraz w podnoszonych w toczących się postępowaniach zarzutach, z drugiej zaś niepodobna – mając na względzie normę art. 75 § 2 k.k. – oczekiwać od powoda, iż wobec stanowiska pozwanego, zamiast spełnić nałożone środkiem karnym świadczenie, będzie wszczynał postępowanie o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego w tym zakresie.

Żądanie podległo oddaleniu co do odsetek przed dniem 13 stycznia 2012 r. albowiem wobec braku potwierdzenia odbioru wezwania do zapłaty przyjąć należało, iż skoro wezwanie to nadano w urzędzie pocztowym 22 grudnia 2011 r., to najpóźniej dotarło do odbiorcy w ciągu tygodnia (29 grudnia 2011 r.), powód wyznaczył pozwanemu termin dwóch tygodni na spełnienie świadczenia, a zatem do 12 stycznia 2013 r., tak więc od dnia następnego pozwany pozostawał w opóźnieniu, co uzasadniało uwzględnienie w tym zakresie roszczenia odsetkowego (art. 481 § 1 i 2 k.c.).

Orzeczenie o kosztach zawarte w punkcie III sentencji wyroku Sąd wydał w oparciu o treść art. 98 § 1 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Na koszty procesu poniesione przez powoda w niniejszej sprawie złożyły się kwoty: 3.000 zł tytułem uiszczonej przez powódkę opłaty od pozwu oraz koszty zastępstwa procesowego w kwocie 3.600 zł, ustalone w oparciu o § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t.j. Dz. U. z 2013 poz. 490), powiększone o 17 zł uiszczonej opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

W punkcie IV sentencji wyroku Sąd na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t. jedn. Dz. U. 2010 r. Nr 90, poz. 594, z późn. zm.) w zw. z art. 98 § 1 k.p.c. obciążył pozwanego jako przegrywającego sprawę obowiązkiem uiszczenia na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego we Wrocławiu kwoty 2.000 zł tytułem brakującej opłaty od pozwu, od obowiązku uiszczenia której powód był zwolniony.

(...)

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

4.  (...)