Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 grudnia 2013r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział I Cywilny

w składzie :

Przewodniczący : SSO Adam Maciński

Protokolant : Robert Purchalak

po rozpoznaniu w dniu 9 grudnia 2013r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa S. S. (1)

przeciwko (...) S.A. w W.

o zapłatę

I. zasądza od strony pozwanej (...) S.A. w W. na rzecz powódki S. S. (1) kwotę 60.000 zł ( sześćdziesiąt tysięcy złotych ) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 03.08.2012r. do dnia zapłaty;

II. dalej idące powództwo oddala;

III. zasądza od strony pozwanej na rzecz powódki kwotę 723,40 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

IV. nakazuje uiścić stronie pozwanej na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego we Wrocławiu kwotę 3.107,04 zł tytułem brakujących kosztów sądowych.

Sygn. akt I C 1334/12

UZASADNIENIE

Powódka S. S. (1) wniosła o zasądzenie na swoją rzecz od strony pozwanej (...) S.A. w W. kwoty 100.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 3.08.2013 r. do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia za krzywdę związaną ze śmiercią ojca.

W uzasadnieniu żądania / k. 3 – 10 / wskazała m.in., iż jest córką B. S. (1), który zmarł wskutek obrażeń odniesionych w wypadku komunikacyjnym, do którego doszło w dniu 18 marca 2001 r. w Ś.. Sprawca wypadku, skazany prawomocnym wyrokiem karnym za przestępstwo naruszenia zasad bezpieczeństwa w ruchu lądowym, był ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej u strony pozwanej. Powódka argumentowała, iż wskutek wypadku utraciła osobę najbliższą, a powyższą stratę przeżyła w sposób intensywny i ciężki. Powódka zarzuciła, że w chwili zdarzenia miała 5 lat i w związku ze śmiercią ojca okres jej dzieciństwa był bardzo trudny. Na skutek wypadku powódka wychowywała się w niepełnej rodzinie, a także miewała lęki o przyszłość i stała się osobą nerwową.

W odpowiedzi na pozew strona pozwana (...) S.A. w W. wniosła o oddalenie powództwa w całości.

W uzasadnieniu odpowiedzi / k. 23 – 26 / argumentowała, iż w szczególności, iż brak było podstaw do domagania się od ubezpieczyciela, w stanie prawnym obowiązującym w dacie zdarzenia, zapłaty zadośćuczynienia za śmierć osoby bliskiej. Powołała się przy tym na nowelizację art. 446 k.c., która miał miejsce kilka lat po zdarzeniu i polegała na dodaniu do tego artykułu przepisu § 4, obejmującego tego typu roszczenie. Ponadto strona pozwana podała, że z tytułu znacznego pogorszenia sytuacji życiowej po śmierci B. S. (1) wypłaciła już powódce stosowne odszkodowanie w kwocie 35.000 zł, które w całości wyczerpywało roszczenie powódki z tego tytułu. Strona pozwana podnosiła również zarzut przedawnienia roszczenia powoda, wskazując na upływ 3 – letniego terminu przedawnienia, liczonego od daty zdarzenia. Nadto strona pozwana zarzuciła, że roszczenie powódki było znacząco wygórowane, biorąc pod uwagę jej sytuację materialną w dacie śmierci ojca, jak również dochody jej rodziców.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 18 marca 2001 roku w Ś., gm. S., doszło do wypadku komunikacyjnego, w trakcie którego samochód osobowy marki F. (...), kierowany przez ojca powódki B. S. (1), w trakcie wykonywania manewru skrętu w lewo został uderzony przez samochód dostawczy maki W. (...), kierowany przez P. B.. W chwili zdarzenia razem z B. S. (1) podróżowała powódka S. S. (1), a także matka powódki E. S. i brat powódki N. S..

W związku z wypadkiem ojciec powódki B. S. (1) doznał ciężkich obrażeń ciała, na skutek których zmarł w szpitalu w dniu (...) r.

Sprawca wypadku P. B. prawomocnym wyrokiem z 7 grudnia 2001 r. Sądu Rejonowego w Strzelinie II Wydział Karny w sprawie o sygn. II K 118/01 został uznany za winnego popełnienia przestępstwa z art. 177 §1 i 2 k.k. i za ten czyn wymierzono mu karę dwóch lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 5 lat oraz na karę grzywny w wymiarze 100 stawek dziennych po 20 zł każda.

( Dowód: akta szkody nr (...), w tym znajdujący się w nich wyrok Sądu Rejonowego w Strzelinie w sprawie II K 118/01; przesłuchanie powódki S. S. (1), k. 70-72 (e-protokół); zeznania świadka E. S., k. 70-72 (e-protokół)

W wypadku zostali obrażeń ciała doznali wszyscy pasażerowie jadący samochodem marki F. (...), w związku z czym zostali przewiezieni do miejscowego szpitala. W następstwie wypadku powódka doznała obrażeń ciała w postaci wstrząśnienia mózgu, urazu szczęki oraz obtłuczeń. Przez pierwszy okres po wypadku powódka była także w stresie, bolała ją głowa, miała stany lękowe i problemy ze snem.

( Dowód: przesłuchanie powódki S. S. (1), k. 70-72 (e-protokół); zeznania świadka E. S., k. 70-72 (e-protokół)

Powódka S. S. (1) w momencie śmierci ojca miała 5 lat. Przed wypadkiem B. S. (1) spędzał z córką dużo czasu, lubił się z nią bawić, zabierał powódkę na spacery i wycieczki. Powódka S. S. (1) była bardzo zżyta ze swoim ojcem. Powódka źle znosiła rozłąkę z ojcem, gdy ten wyjeżdżał do pracy w Niemczech. Powódka wówczas tęskniła za ojcem i czekała na jego powrót.

Na skutek wypadku i śmierci ojca powódka wychowywała się w niepełnej rodzinie. W bardzo młodym wieku utraciła bliską sobie osobą, od której w dalszym życiu mogła oczekiwać wsparcia i zapewnienia poczucia bezpieczeństwa. Powódka wspomina ojca jako osobę bardzo ważną i kochaną, na którą czekała z utęsknieniem.

Przed wypadkiem B., E. i małoletni S. i N. S. prowadzili wspólnie gospodarstwo domowe. B. i E. S. stanowili zgodne małżeństwo. B. S. (1), z zawodu rolnik, przed wypadkiem prowadził gospodarstwo rolne, a także podejmował dorywcze prace zagranicą. Na B. S. (1) spoczywał główny ciężar utrzymania rodziny. Zarobione pieniądze ojciec powódki przeznaczał m.in. na rozwój i modernizację gospodarstwa rolnego.

Śmierć B. S. (1) będącego głównym żywicielem rodziny odbił się niekorzystnie na sytuacji finansowej powódki i jej najbliższych. Po wypadku wyłączny ciężar utrzymania małoletnich dzieci i utrzymania gospodarstwa domowego spoczął na E. S., której powódka wraz z bratem pomagali, wykonując także część prac polowych w gospodarstwie rolnym.

Powódka S. S. (1) ma obecnie 17 lat i jest uczennicą drugiej klasy Technikum (...) w S.. Powódka dobrze się uczy, chętnie chodzi do szkoły i ma plany aby studiować. Powódka jest osobą otwartą i pełnił funkcje reprezentacyjne w szkole – jest przewodniczącą klasy.

( Dowód: opinia biegłego sądowego z zakresu psychologii, k. 98-101; przesłuchanie powódki S. S. (1), k. 70-72 (e-protokół); zeznania świadka E. S., k. 70-72 (e-protokół)

Na skutek wypadku i śmierci ojca B. S. (1) powódka doznała silnego przeżycia traumatycznego, co spowodowało u niej uszczerbek na zdrowiu, przede wszystkim psychicznym, z objawami psychosomatycznymi, które pojawiają się pomimo upływu ponad dwunastu lat od wypadku.

Bezpośrednio po wypadku na skutek śmierci ojca małoletnia powódka utraciła poczucie bezpieczeństwa i zaczęła się obawiać straty drugiego rodzica. Na skutek wypadku powódka cierpiała na stany lękowe, drażliwość, nerwowość, płaczliwość, problemy z zasypianiem. W związku z powyższymi objawami powódka w roku szkolny 2003/2004 była objęta opieką psychologiczną w Poradni (...) w O..

Obecny stan psychiczny powódki S. S. (1) po śmierci ojca charakteryzuje się podwyższonym poziomem neurotyczności, który ujawnia się w zachowaniach lękowych oraz psychosomatycznych (trudności ze spaniem, problem ze złapaniem oddechu, przełykaniem, z koncentracją uwagi). Zachowania te pojawiły się po wypadku i nasilają się w sytuacjach stresowych. Podwyższony poziom neurotyczności u powódki jest bezpośrednio związany z wypadkiem samochodowym, w którym zginął jej ojciec.

Na skutek wypadku powódka S. S. (1) nie wymaga leczenia psychiatrycznego, lecz wsparcia psychologicznego i pracy terapeutycznej. Brak terapii po wypadku i śmierci ojca wpłynął negatywnie na funkcjonowanie całej rodziny, co ujawniało się w postaci zachowań lękowych, ciągłym niepokoju i lęku przed utratą bliskich powódki.

( Dowód: opinia biegłego sądowego z zakresu psychologii, k. 98-101; uzupełniająca opinia biegłego sądowego z zakresu psychologii k. 129; zaświadczenie, k. 67; informacja, k. 88; przesłuchanie powódki S. S. (1), k. 70-72 (e-protokół); zeznania świadka E. S., k. 70-72 (e-protokół)

W dacie zdarzenia sprawca wypadku był ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej w (...) S.A. w W..

W dniu 30 maja 2001 r. matka powódki E. S. dokonała w imieniu poszkodowanych, w tym powódki S. S. (1) zgłoszenia szkody stronie pozwanej.

W trakcie postępowania likwidacyjnego strona pozwana wypłaciła E. S. odszkodowanie z tytułu kosztów pogrzebu, dojazdu do szpitala, zakupów dla dzieci oraz zwrotu kosztów zniszczonej w wypadku odzieży w łącznej kwocie 4611,20 zł. Ponadto, na mocy ugody zawartej w dniu 11 września 2001 r. strona pozwana przyznała na rzecz powódki S. S. (1) oraz E. S. i N. S. po 20.000 zł tytułem jednorazowego odszkodowania za pogorszenie się ich sytuacji życiowej w związku ze śmiercią B. S. (1).

W dniu 25 lutego 2002 r. E. S. ponownie wystąpiła do strony pozwanej o wypłatę dalszych należnych świadczeń z tytułu odszkodowania za pogorszenie się sytuacji życiowej członków rodziny zmarłego, a nadto zadośćuczynienia za ból i cierpienia doznane przez nią oraz jej dzieci. Po ponownym przeanalizowaniu sprawy, strona pozwana przyznała ostatecznie na rzecz każdego z członków rodziny S. odszkodowanie w kwocie po 35.000 zł, z uwzględnieniem dotychczas wypłaconych kwot.

Oprócz świadczeń z tytułu odszkodowania i zadośćuczynienia, powódce S. S. (1) oraz jej bratu N. S. została przyznana renta z KRUS, której wysokość aktualnie wynosi 373 zł miesięcznie, jak również renta z (...) S.A. w wysokości 210 zł miesięcznie (630 zł kwartalnie).

( Dowód: akta szkody nr (...); przesłuchanie powódki S. S. (1), k. 70-72 (e-protokół); zeznania świadka E. S., k. 70-72 (e-protokół)

W piśmie z dnia 29 czerwca 2012 r., powódka reprezentowana przez (...) S.A. z siedzibą w L. wezwała stronę pozwaną do zapłaty kwoty 150.000 zł tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę w związku ze śmiercią ojca B. S. (1).

W odpowiedzi na powyższe wezwanie, strona pozwana w piśmie z 2 sierpnia 2012 r. odmówiła spełnienia powyższego świadczenia.

( Dowód: akta szkody nr (...) )

Sąd zważył co następuje.

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Okolicznościami niespornymi w sprawie były: wypadek komunikacyjny z 18 marca 2001 r., w którym śmierć poniósł B. S. (1) – ojciec powódki S. S. (1), zawarcie umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej pojazdów mechanicznych przez sprawcę wypadku komunikacyjnego ze stroną pozwaną, zgłoszenie szkody przez powódkę oraz postępowanie likwidacyjne prowadzone przez stronę pozwaną w latach 2001-2002, które zakończyło się zapłatą na rzecz powódki zadośćuczynienia za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej wskutek śmierci ojca w kwocie 35.000 zł oraz zapłatą renty w wysokości 210 zł miesięcznie (630 zł kwartalnie). Istota sporu sprowadzała się natomiast w pierwszym rzędzie do ustalenia odpowiedzialności strony pozwanej za szkodę w związku z wypadkiem, w którym śmierć poniósł B. S. (1). Strona pozwana zakwestionowała bowiem w odpowiedzi na pozew co do zasady swoją odpowiedzialność odszkodowawczą za wypadek.

Odpowiedzialność strony pozwanej wynikała zaś z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, jaka łączyła ją ze sprawcą wypadku oraz przepisów ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. Nr 124, poz. 1152, z późn. zmianami). Powódka jako uprawniona do odszkodowania w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, mogła bowiem dochodzić roszczenia na mocy art. 822 § 4 k.c. bezpośrednio od strony pozwanej jako zakładu ubezpieczeń. Uzasadniało to legitymację bierną strony pozwanej w niniejszym procesie. Zakres odpowiedzialności cywilnej osoby odpowiadającej za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia regulują w sposób szczególny zaś art. 444-448 k.c.

W ocenie Sądu nie zasługiwał na uwzględnienie zarzut strony pozwanej, iż skoro ustawodawca wprowadził do Kodeksu cywilnego nową regulację prawną, tj. art. 446 § 4 k.c., to brak było podstaw prawnych do uwzględnienia roszczenia o zapłatę zadośćuczynienia za śmierć osoby najbliżej w stanie prawnym, obowiązującym przed 3 sierpnia 2008 r., tj. przed datą wejścia w życie powołanego przepisu. Stanowisko to nie znajdowało uzasadnienia zarówno w obowiązujących przepisach prawa, jak i w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego. W myśl art. 446 § 4 k.c. Sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Regulacja ta została wprowadzona ustawą z dnia 30 maja 2008 r. - o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 116, poz. 731), która weszła w życie 3 sierpnia 2008 roku. Ustawa ta nie zawiera unormowań intertemporalnych dotyczących przytoczonego przepisu, jednakże przyjąć należało, iż zgodnie z zasadną nie działania prawa wstecz, odnosi się ona do jedynie zdarzeń i skutków prawnych, jakie zaistniały po jej wejściu w życie. W ocenie Sądu nie oznaczało to jednak, iż w stanie prawnym, obowiązującym przed dniem wejścia w życie cytowanego przepisu, brak było podstaw prawnych do dochodzenia zadośćuczynienia za krzywdy doznane w związku ze śmiercią osoby bliskiej. Podstawą taką był art. 446 § 3 k.c. zgodnie z którym Sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego stosowne odszkodowanie, jeżeli wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie sytuacji życiowej. Do wypadku i śmierci ojca powódki doszło gdy była ona 5 –letnią dziewczynką, co niewątpliwie doprowadziło do znacznego pogorszenia jej sytuacji życiowej. Zauważyć przy tym należało, że znaczne pogorszenie sytuacji życiowej obejmowało nie tylko aspekt materialny zmienionej sytuacji bliskiego członka rodziny zmarłego, ale także przesłanki pozaekonomiczne określające tę sytuację, jak w szczególności utratę oczekiwania przez osobę poszkodowaną na pomoc i wsparcie członka rodziny, których mogła się ona zasadnie spodziewać w przyszłości (por. wyrok SN z dnia 16 kwietnia 2008 r., V CSK 544/07). Ponadto , co istotne w sprawie, podstawą taką również niewątpliwie mógł stanowić art. 448 k.c. w zw. z art. 24 k.c. Stosownie bowiem do art. 448 k.c., w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjęta została koncepcja, że więź emocjonalna łącząca osoby bliskie jest dobrem osobistym, stąd doznany na skutek śmierci osoby bliskiej uszczerbek polegała nie tylko na osłabieniu aktywności prowadzącej do pogorszenia sytuacji życiowej, lecz była także następstwem naruszenia dobra osobistego, jakim była relacja między zmarłym a osobą zainteresowaną ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 grudnia 2009 r., I CSK 149/09 niepubl.). W uchwale z dnia 22 października 2010 r., III CZP 76/10 (dotąd niepubl.) Sąd Najwyższy, analizując skutki dodania § 4 do art. 446 k.c. wskazał, że przepis ten wzmocnił pozycję najbliższego członka rodziny, jednak nie wykluczył stosowania także art. 448 k.c., przy czym na podstawie art. 448 k.c. zadośćuczynienie pieniężne przysługiwało najbliższemu członkowi rodziny za doznaną krzywdę także wtedy, gdy śmierć nastąpiła na skutek deliktu przed dniem 3 sierpnia 2008 r. Podkreślić wszakże należy, że rodzina jako związek najbliższych osób, które łączy szczególna więź wynikająca najczęściej z pokrewieństwa i zawarcia małżeństwa, podlega ochronie prawa, zaś więź rodzinna odgrywa doniosłą rolę, zapewniając członkom rodziny m.in. poczucie stabilności, wzajemne wsparcie obejmujące sferę materialną i niematerialną oraz gwarantuje wzajemną pomoc w wychowaniu dzieci i zapewnieniu im możliwości kształcenia. Prawo do życia rodzinnego i utrzymania tego rodzaju więzi stanowi zatem dobro osobiste członków rodziny i podlega ochronie na podstawie art. 23 i 24 k.c., co oznacza, że spowodowanie śmierci osoby bliskiej może stanowić naruszenie dóbr osobistych członków jej rodziny i uzasadniać przyznanie im zadośćuczynienia na podstawie art. 448 k.c. Mając na uwadze powyższe Sąd uznał, że roszczenie powódki co do zasady zasługiwało na uwzględnienie.

W trakcie postępowania strona pozwana podniosła także zarzut przedawnienia spornego roszczenia. Powyższy zarzut w ocenie Sądu nie zasługiwał na uwzględnienie. Zgodnie z art. 442 ¹ § 2 k.c. w zw. z art. 442 ¹ § 1 k.c. jeżeli szkoda wynikła ze zbrodni lub występku, roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat dwudziestu od dnia popełnienia bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Z ustaleń faktycznych wynika, że sprawca wypadku P. B. prawomocnym wyrokiem z 7 grudnia 2001 r. Sądu Rejonowego w Strzelinie II Wydział Karny w sprawie o sygn. II K 118/01 został uznany za winnego popełnienia przestępstwa z art. 177 §1 i 2 k.k. i za ten czyn wymierzono mu karę dwóch lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 5 lat oraz na karę grzywny w wymiarze 100 stawek dziennych po 20 zł każda. Z uwagi na powyższe za uzasadnione należało uznać stanowisko powódki, że w rozpoznawanej sprawie zastosowanie znalazł cytowany przepis art. 442 ¹ § 2 k.c. przewidujący 20-letni termin przedawnienia roszczenia o naprawienie szkody powstałej na skutek przestępstwa. Do szkody doszło bowiem na skutek popełnienia przestępstwa naruszenia zasad bezpieczeństwa w ruchu lądowym, za co sprawca zdarzenia został ukarany prawomocnym wyrokiem karnym. Sąd miał na uwadze, że wprawdzie do zdarzenia doszło w 2001 r., kiedy to obowiązywał art. 442 k.c. (obecnie uchylony), który przewidywał 10-letni termin przedawnienia roszczenia o naprawienie szkody wynikłej z przestępstwa, jednakże w myśl przepisu przejściowego zawartego w art. 2 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny (Dz. U. z dnia 9 maja 2007 r.) w zw. z art. 1 tej ustawy do powyższych roszczeń, powstałych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, a według przepisów dotychczasowych w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych, stosowało się przepisy art. 442 ¹ Kodeksu cywilnego. Mając na uwadze, że w dacie wejścia w życie nowych przepisów, tj. 9 sierpnia 2007 r. sporne roszczenie nie było jeszcze przedawnione, to w sprawie zastosowanie znalazł art. 442 ¹ § 2 k.c. przewidujący 20-letni termin przedawnienia spornego roszczenia. Ponadto z powyższych względów w rozpoznawanej sprawie należało także uwzględnić art. 442 ¹ § 4 k.c. stosownie do którego przedawnienie roszczeń osoby małoletniej o naprawienie szkody na osobie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat dwóch od uzyskania przez nią pełnoletności. W dacie zdarzenia powódka liczyła 5 lat, zaś obecnie ma 17 lat. W związku z powyższym także z tych względów należało uznać, że dochodzone pozwem roszczenie nie uległo przedawnieniu, zaś podniesiony w tym zakresie zarzut strony pozwanej nie zasługiwał na uwzględnienie.

W toku postępowania dowodowego powódka wykazała z kolei w sposób należyty krzywdę jakiej doznała na skutek wypadku, w szczególności w związku ze śmiercią najbliższego członka rodziny, którym był zmarły ojciec B. S. (1).

Jak wynikało bowiem z dowodów w postaci opinii biegłego sądowego z zakresu psychologii (k. 98-1010, a także zaświadczenia (k. 67), informacji (k. 88) i zeznań świadka matki powódki E. S. (k. 70-72) i przesłuchania powódki S. S. (1) (k. 70-72) na skutek wypadku i śmierci ojca B. S. (1) powódka doznała silnego przeżycia traumatycznego, co spowodowało u niej uszczerbek na zdrowiu, przede wszystkim psychicznym, z objawami psychosomatycznymi, które pojawiają się pomimo upływu ponad dwunastu lat od wypadku. Z powyższych dowodów wynikało, że bezpośrednio po wypadku na skutek śmierci ojca małoletnia powódka utraciła poczucie bezpieczeństwa i zaczęła się obawiać straty drugiego rodzica. Na skutek wypadku powódka cierpiała na stany lękowe, drażliwość, nerwowość, płaczliwość, problemy z zasypianiem. W związku z powyższymi objawami powódka w roku szkolny 2003/2004 była objęta opieką psychologiczną w Poradni (...) w O.. Biegły sądowy podał ponadto, że obecny stan psychiczny powódki S. S. (1) po śmierci ojca charakteryzuje się podwyższonym poziomem neurotyczności, który ujawnia się w zachowaniach lękowych oraz psychosomatycznych (trudności ze spaniem, problem ze złapaniem oddechu, przełykaniem, z koncentracją uwagi). Zachowania te pojawiły się po wypadku i nasilają się w sytuacjach stresowych.

Oceniając rozmiar krzywdy powódki Sąd wziął także pod uwagę, iż S. S. (1) w momencie śmierci ojca miała 5 lat. Przed wypadkiem B. S. (1) spędzał z córką dużo czasu, lubił się z nią bawić, zabierał powódkę na spacery i wycieczki. Powódka S. S. (1) była bardzo zżyta ze swoim ojcem. Powódka źle znosiła rozłąkę z ojcem, gdy ten wyjeżdżał do pracy w Niemczech. Powódka wówczas tęskniła za ojcem i czekała na jego powrót. Podkreślić należało, że na skutek wypadku i śmierci ojca powódka wychowywała się w niepełnej rodzinie. W bardzo młodym wieku utraciła bliską sobie osobą, od której w dalszym życiu mogła oczekiwać wsparcia i zapewnienia poczucia bezpieczeństwa. Powódka wspomina ojca jako osobę bardzo ważną i kochaną, na którą czekała z utęsknieniem.

Nie bez znaczenia w rozpoznawanej sprawie było także, iż przed wypadkiem B., E. i małoletni S. i N. S. prowadzili wspólnie gospodarstwo domowe. B. i E. S. stanowili zgodne małżeństwo. B. S. (1), z zawodu rolnik, przed wypadkiem prowadził gospodarstwo rolne, a także podejmował dorywcze prace zagranicą. Na B. S. (1) spoczywał główny ciężar utrzymania rodziny. Zarobione pieniądze ojciec powódki przeznaczał m.in. na rozwój i modernizację gospodarstwa rolnego. Śmierć B. S. (1) będącego głównym żywicielem rodziny niewątpliwie odbiła się niekorzystnie na sytuacji finansowej powódki i jej najbliższych. Po wypadku wyłączny ciężar utrzymania małoletnich dzieci i utrzymania gospodarstwa domowego spoczął na E. S., której powódka wraz z bratem pomagali, wykonując także część prac polowych w gospodarstwie rolnym.

Z drugiej zaś strony, Sąd miał na względzie także i okoliczność, że odpowiedniość zadośćuczynienia oznacza nie tylko jego adekwatność do rozmiaru krzywdy, ale także że winna ona odpowiadać aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa (por. tu uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 30.04.2013 r. w sprawie brata powódki N. S. – sygn. akta I ACa 376/13). Kierując się zatem powyższym, a nadto biorąc pod uwagę fakt, iż w toku postępowania likwidacyjnego strona pozwana już w 2002 roku wypłaciła powódce odszkodowanie w kwocie 35.000 zł oraz przyznała jej rentę w aktualnej wysokości 630 zł kwartalnie, Sąd uznał, iż dochodzona przez powódkę tytułem zadośćuczynienia kwota 100.000 zł jest tu wygórowana. Dlatego też ostatecznie przyznał na jej rzecz kwotę 60.000 zł jako odpowiednią do poczucia krzywdy powódki, a zarazem odpowiadającą aktualnej, przeciętnej stopie życiowej polskiego społeczeństwa, o czy orzekł jak w punkcie I wyroku.

Rozstrzygnięcie co do odsetek Sąd wydał zaś w oparciu o art. 481 k.c. i art. 455 k.c. W niniejszej sprawie termin wymagalności świadczenia wynikała zaś z art. 817 § 1 k.c., zgodnie z którym to jeżeli nie umówiono się inaczej, zakład ubezpieczeń obowiązany był spełnić świadczenie w terminie 30 dni, licząc od daty otrzymania zawiadomienia o wypadku. W rozpoznawanej sprawie powódka zgłosiła stronie pozwanej sporne roszczenie w piśmie z dnia 29 czerwca 2012 r., natomiast strona pozwana, w dniu 2 sierpnia 2012 roku jednoznacznie zajęła stanowisko w sprawie zgłoszonego przez powoda roszczenia, odmawiając zapłaty na jego rzecz wnioskowanej kwoty zadośćuczynienia. Należne powódce odsetki ustawowe od zasądzonej kwoty zadośćuczynienia należało zatem liczyć od dnia 3 sierpnia 2012 r.

O kosztach procesu Sąd orzekł z kolei w oparciu o przepis art. 100 zdanie pierwsze k.p.c., zgodnie z którym w razie częściowego tylko uwzględnienia powództwa, koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. Powódka wygrała zaś sprawę w 60 %, a strona pozwana w 40 %. Powódka poniosła koszty procesu w wysokości 3.617 zł ( koszty zastępstwa procesowego – 3.600 zł + koszt opłaty skarbowej od pełnomocnictwa 17 zł ). Strona pozwana także w wysokości 3.617 zł. Powódka mogła się zatem domagać zwrotu tychże kosztów w kwocie 2.170,20 zł ( 60 % z 3.617 zł ), a strona pozwana w kwocie 1.446,80 zł ( 40 % z 3.617 zł ). Po ich odjęciu pozostała zaś kwota 723,40 zł, którą to zasądzono na rzecz powódki od strony pozwanej.

W punkcie IV wyroku Sąd na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych brakującymi kosztami sądowymi w kwocie 3.107,04 zł obciążył stronę pozwaną. Powódka została bowiem zwolniona od kosztów sądowych nie uiszczając należnej w sprawie opłaty sądowej w kwocie 5.000 zł oraz zaliczki na poczet wynagrodzenia biegłego, które ostatecznie wyniosło 178,41 zł i zostało tymczasowo wypłacone ze środków Skarbu Państwa – kasy tutejszego Sądu. Stąd też i strona pozwana winna zwrócić Skarbowi Państwa 60 % z tejże kwoty ( 5.178,41 * 60 % = 3.107,04 zł ).