Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 marca 2014r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Izabela Baca

Protokolant: Irmina Szawica

po rozpoznaniu w dniu 10 marca 2014r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z powództwa P. D.

przeciwko Polskiemu Biuru (...) w W.

o zapłatę

I.  umarza postępowanie co do żądania zasądzenia kwoty 420000zł z ustawowymi odsetkami do dnia 5 lutego 2008r. do dnia zapłaty oraz co do żądania zasądzenia ustawowych odsetek od kwoty 80000zł od dnia 5 lutego 2008r. do dnia 24 kwietnia 2013r;

II.  oddala powództwo w pozostałej części;

III.  zasądza od powoda na rzecz strony pozwanej kwotę 7217zł tytułem kosztów procesu.

Sygn. akt I C 159/13

UZASADNIENIE

Powód P. D.wniósł o zasądzenie od pozwanych (...) Sp. z o.o.z siedzibą w T.oraz Polskiego Biura (...) z siedzibą w W.kwoty 500.000zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 5 lutego 2008r. do dnia zapłaty. Powód wniósł nadto o zasądzenie na jego rzecz od pozwanych kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu pozwu powód podał, że w dniu (...)w wyniku wypadku samochodowego poniosła śmierć jego żona M. D., a sprawcą zdarzenia był kierujący samochodem marki F. (...) K. Ś.. Wskazał, że w chwili wypadku tak żona powoda jak i sprawca wypadku byli pracownikami (...) Sp. z o.o.Powód stwierdził, że K. Ś.został zakazany za przestępstwo z art. 177§2 kk. Podał, że pozwana spółka ponosi odpowiedzialność za skutki zdarzenia na podstawie art. 120§1 kp, a pozwane Polskie Biuro (...) na podstawie art. 123 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze (...), samochód, którym kierował sprawca wypadku, był bowiem zarejestrowany w Niemczech i posiadał ważną zieloną kartę. Powód stwierdził, że M. D.była osobą młodą, zdrową, z perspektywami na przyszłość, w szczególności związanymi z mężem i dwojgiem małoletnich dzieci, a jej śmierć była niewyobrażalnym szokiem dla jej najbliższych. Powód wskazał, że strata poniesiona przez niego w wyniku śmierci żony spowodowała w jego życiu nieodwracalne zmiany, które są samoistnym źródłem trwałych krzywd i cierpień. Strata ta była dla niego przeżyciem traumatycznym, nastąpiła nagle, a małżonkowie byli ze sobą związani silną więzią emocjonalną, co dodatkowo pogłębia stany depresyjne powoda oraz jego apatię. Powód podniósł, że wszystkie plany życiowe wiązał z żoną i dziećmi, a w wyniku jej śmierci został zmuszony do ich całkowitej zmiany, traumatyczne przeżycie oraz zaburzenia adaptacyjne u powoda spowodowały utratę motywacji i energii życiowej, pozbawienie komfortu i bezpieczeństwa życia. Stwierdził, że jego stan zdrowia i nastroju psychicznego należy ocenić jako ciężki, zwłaszcza, że powód nie jest w stanie podjąć działań, które zmierzałyby do powrotu do normalnego życia. Powód wskazał, że M. D.była osobą z wyższym wykształceniem, dobrze zarabiającą z perspektywami awansu zawodowego, a powód miał niebagatelny wkład w edukację oraz rozwój zawodowy swojej małżonki i wiązał z tym poprawę sytuacji materialnej rodziny. Podniósł, że strata poniesiona przez niego jest tym dotkliwsza, że nie tylko nie może on liczyć na pomoc finansową w trudnej sytuacji materialnej, a jego potrzeby życiowe są coraz większe, ale i na pomoc w życiu codziennym.

Pismem procesowym z dnia 18 marca 2013r. powód cofnął pozew w stosunku do pozwanej (...) Sp. z o.o. z siedzibą w T..

Postanowieniem z dnia 28 marca 2013r. Sąd zwolnił powoda od kosztów sądowych i umorzył postępowanie wobec (...) Sp. z o.o. z siedzibą w T..

Strona pozwana Polskie Biuro (...) z siedzibą w W.w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powoda na jej rzecz kosztów procesu. Przyznała, że żona powoda poniosła śmierć w wypadku opisanym w pozwie. Zarzuciła jednak, że powodowi nie przysługuje zadośćuczynienie w związku ze śmiercią M. D., roszczenie nie znajduje bowiem uzasadnienia ani w obecnie obowiązującym art. 446§4 kc, ani w art. 448 kc w związku z art 24§1 kc. Z ostrożności procesowej strona pozwana podniosła, że powód nie wykazał dochodzonego roszczenia. Nie udowodnił bowiem, by między nim a żoną istniała takiego rodzaju więź, by jej zerwanie spowodowało krzywdę opisaną w pozwie. Podniosła, iż powód nie powołał - poza swoim przesłuchaniem - żadnych dowodów, potwierdzających podjęcie przez niego leczenia psychologicznego bądź psychiatrycznego. Strona pozwana stwierdziła, że przed wypadkiem powód od kilku lat nie mieszkał ze swoją żoną i dziećmi, małżonkowie rozstali się bowiem po kolejnej kłótni spowodowanej przez powoda, a po śmierci M. D., to jej rodzice, a nie powód, przejęli opiekę nad małoletnimi dziećmi powoda, gdyż on nie dawał gwarancji właściwej opieki z uwagi na uzależnienie od alkoholu. Podniosła, że powód nie zajmował się rodziną, nadużywał alkoholu, stosował wobec żony przemoc, nadto na 7 - 8 miesięcy przed swoją śmiercią M. D.zaczęła spotykać się z innym mężczyzną, który pomagał jej w opiece nad dziećmi i spędzał z nią weekendy. Strona pozwana zarzuciła, że wbrew twierdzeniom powoda jego rodzina nie była w ostatnich latach ani pełna, ani szczęśliwa i to za sprawą powoda. Podniosła, że w tych okolicznościach roszczenie powoda należy potraktować jako nadużycie prawa. Nadto strona powodowa zarzuciła, że dochodzone roszczenie w kwocie 500.000zł jest rażąco wygórowane. Wskazała, że śmierć osoby najbliższej nie powinna być źródłem korzyści majątkowej.

Pismem procesowym wniesionym dnia 27 lutego 2014r. powód cofnął pozew co do kwoty 420.000zł, zrzekając się w tym zakresie dochodzonego roszczenia i ograniczając żądanie pozwu do kwoty 80.000zł z ustawowymi odsetkami, liczonymi do dnia doręczenia stronie pozwanej odpisu pozwu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu (...)kierujący samochodem marki F. (...)o nr rej (...), K. Ś., jadąc ul. (...)od strony ul. (...)w P., w trakcie wykonywania manewru wyprzedzania nie dostosował prędkości do panujących na drodze warunków, utracił panowanie nad kierowanym pojazdem, zjechał na przeciwny pas ruchu i zderzył się z nadjeżdżającym z przeciwka samochodem marki J. (...), w wyniku czego M. D., pasażerka F. (...)doznała ciężkich obrażeń ciała.

Samochód marki F. (...) był zarejestrowany na terenie Niemiec i tam jego posiadacz zawarł umowę ubezpieczenia OC. - okoliczności niesporne.

W wyniku wypadku w dniu (...) M. D.zmarła. W chwili śmierci była żoną powoda P. D..

Dowód: odpis skrócony aktu zgonu M. D.- k. 22.

Przed śmiercią żona powoda zamieszkiwała z małoletnimi dziećmi E. D.i K. D.przy ul. (...)we W.. To ona opiekowała się dziećmi. Wynagrodzenie M. D.wynosiło wówczas ok. 4000zł brutto miesięcznie. Często pracowała on w nadgodzinach, by utrzymać rodzinę. W czasie wyjazdów służbowych M. D.małoletnimi dziećmi powoda opiekowali się jej rodzice oraz siostra. Powód nie łożył zaś na utrzymanie dzieci.

Dowód: zeznania świadka R. L. - k. 92 - 93 (00:11:13, 00:15::22, 00:20:05, 00:22:17),

zeznania świadka U. L. - k. 94 (00:38:39, 00:54:19).

Małżonkowie przed śmiercią M. D.nie mieszkali razem już od ok. 2 lat . W tym czasie żonę powoda nie łączyła już z nim więź emocjonalna i nie wiązała ona z powodem swojej przyszłości, nie widziała szansy na ratowanie jej małżeństwa i zamierzała wnieść pozew o rozwód. Od kilku miesięcy przed śmiercią pozostawała bowiem w związku z innym mężczyzną. Powodem rozstania małżonków było stosowanie przez powoda wobec żony przemocy, w tym pobicie jej. Powód w tym czasie nadużywał alkoholu. Z tej przyczyny, a także z uwagi na brak wsparcia finansowego rodziny przez powoda dochodziło między małżonkami do konfliktów.

Dowód: zeznania świadka R. L. - k. 92 (00:12:06, 00:13:09, 00:14:20, 00:26:05, 00:26:41),

zeznania świadka U. L. - k. 94 (00:32:09, 00:33:13, 00:33:49, 00:41:35, 00:41:46, 00:42:04

M. D.skarżyła sie w tym czasie siostrze U. D., że jest poniżana przez męża, który używa wobec niej przemocy i nie wspiera rodziny finansowo.

Dowód: zeznania świadka U. L. - k. 94 (00:36:57).

W dniu 19 lutego 2008r. T. i R. L., teściowie powoda wnieśli do Sądu Rejonowego dla Wrocławia - Fabrycznej wniosek o ustanowienie opieki nad małoletnimi wnukami E. D. i K. D.. We wniosku stwierdzili, że matka małoletnich zginęła w wypadku samochodowym, a ojciec dzieci przez cały czas trwania małżeństwa nadużywał alkoholu i stosował przemoc wobec córki wnioskodawców i ich wnuków, jest człowiekiem nieodpowiedzialnym, który nie może sprawować opieki nad dziećmi. Wskazali, że w czasie trwania małżeństwa ich córki opieka psychiczna, finansowa oraz fizyczna nad dziećmi i ich córką była powodowi obojętna. Wnioskodawcy stwierdzili, że P. D. pobił żonę i od tego momentu, tj. od 2005r. ich córka sama wychowywała dzieci, a jej mąż został zabrany przez swoich rodziców do ich mieszkania.

Dowód: wniosek z dnia 18.02.2008r. - k. 2 akt Sądu Rejonowego dla Wrocławia - Fabrycznej o sygn. R. N. 140/08.

W sprawie tej w marcu 2008r. przeprowadzony został wywiad środowiskowy, w wyniku którego stwierdzono, że powód od 6 lat leczony był odwykowo w Poradni Odwykowej przy pl. (...)we W., ustanowiono kuratora celem kontroli leczenia w trybie niestacjonarnym. Kurator na podstawie rozmowy z powodem ustalił, że M. D.od 2 lat nie zamieszkiwała z mężem, a małoletni P. D.od września 2007r. przebywał u ojca.

Dowód: sprawozdanie z jednorazowego wywiadu środowiskowego z dnia 26.03.2008r. - k. 17 - 19 ww akt.

W postępowaniu tym przeprowadzono nadto dowód z opinii Rodzinnego Ośrodka Diagnostyczno - Konsultacyjnego przy Sądzie Okręgowym we Wrocławiu. W opinii tej wskazano, iż powód stwierdził, że z żoną rozstał się w 2005r, lecz nadal uczestniczył w wychowaniu dzieci. Rozpoznano u powoda zespół zależności alkoholowej. Stwierdzono, że ojciec małoletnich jest uzależniony od alkoholu i od kilku lat nie w pełni prawidłowo funkcjonuje w roli rodzicielskiej.

Dowód: opinia z dnia 30.01.2009r. - k. 49 - 52 ww akt.

Prawomocnym postanowieniem z dnia 20 lipca 2009r. wydanym w sprawie o sygn. akt R. N. 140/08 Sąd Rejonowy dla Wrocławia - Fabrycznej Wydział III Rodzinny i Nieletnich ograniczył władzę rodzicielką P. D. w stosunku do małoletnich dzieci E. D. i K. D. poprzez umieszczenie małoletnich w rodzinie zastępczej u T. i R. małżonków L. i miejsce pobytu małoletnich ustalił przy rodzinie zastępczej.

Dowód: postanowienie z dnia 20.07.2009r. - w ww aktach Sadu Rejonowego dla Wrocławia - Fabrycznej.

Przy tak poczynionych ustaleniach faktycznych Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Dokonując ustaleń faktycznych, Sąd oparł się na dokumentach, znajdujących się w aktach Sądu Rejonowego dla Wrocławia - Fabrycznej o sygn. R. N.140/08. Nadto uznał za wiarygodne zeznania świadków R. L.i U. L., które były spójne, konsekwentne i zgodne z ustaleniami tak wywiadu środowiskowego, jak i opinii sporządzonych w ww sprawie Sądu Rejonowego dla Wrocławia - Fabrycznej. Świadkowie zgodnie zeznali, iż powód stosował wobec żony przemoc i to na niej spoczywał ciężar utrzymania rodziny. Wskazali także, iż na co najmniej 2 lata przed śmiercią M. D.małżonkowie rozstali się, a żona powoda od kilku miesięcy przed śmiercią pozostawała w związku z innym mężczyzną.

Mając na względzie przepis art. 261§1 kpc, Sąd pominął dowód z zeznań świadków E. D. i K. D., dzieci powoda. Na rozprawie dnia (...) córka powoda odmówiła bowiem zeznań. Także małoletni syn powoda za pośrednictwem swojego dziadka, odmówił składania zeznań. K. D. jest małoletni i z uwagi na wskazany przez jego dziadka w piśmie z dnia 26.02.2014r. stan zdrowia syna powoda, nawet gdyby nie skorzystał on z prawa odmowy zeznań należałoby rozważyć celowość przesłuchania go w charakterze świadka w niniejszym procesie.

Dokonując ustaleń faktycznych, Sąd nie oparł się na przesłuchaniu powoda, uznając je za niewiarygodne. Po pierwsze powód stwierdził, iż przed śmiercią żony nie mieszkał z nią około roku, co pozostaje w sprzeczności nie tylko z zeznaniami ww świadków, ale i z oświadczeniami samego powoda złożonymi w powołanej sprawie o sygn. akt R. N.140/08. Po wtóre powód zaprzeczał jakoby stosował przemoc wobec żony, choć przyznał, że uderzył ją, po czym M. D.poddała się obdukcji. Twierdzenia powoda jakoby żona także pobiła go, nie znajdują żadnego potwierdzenia w zebranym materiale dowodowym.

Powód dochodził w niniejszej sprawie zadośćuczynienia, powołując się na przepis art. 448 kc w związku z art. 24§1 kc. M. D.zmarła bowiem w dniu (...), a zatem przed wejściem w życie nowelizacji art. 446 kc. Jednak najbliższy członek rodziny zmarłego jest uprawniony do żądania zasądzenia zadośćuczynienia na jego rzecz na podstawie art. 448 kc w związku z art. 24§1 kc, jeżeli śmierć nastąpiła na skutek deliktu, który miał miejsce przed dniem 3.08.2008r. (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 13.07.2011r, III CZP 32/11, OSNC 2012/1/10, uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 22.10.2010r, III CZP 76/10, Biul. SN 2010/10/11). Śmierć osoby najbliższej powoduje naruszenie dobra osobistego osoby związanej emocjonalnie ze zmarłym, a to prawa do życia w związku małżeńskim, w pełnej rodzinie. Więź między małżonkami oraz między rodzicami a dziećmi należy do najsilniejszych więzi międzyludzkich, a jej zerwanie stanowi naruszenie ww dobra osobistego.

Okoliczności faktyczne związane z wypadkiem komunikacyjnym z dnia (...). pozostawały poza sporem (art. 229 i 230 k.p.c.). Strona pozwana przyznała, że ponosi odpowiedzialność za skutki tego wypadku na podstawie art. 19 ust. 3 w związku z art. 123 pkt1 ustawy z dnia 22.05.2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Fundusz Gwarancyjnym i Polskim Biurze (...).

Powód twierdził, iż w wyniku śmierci M. D.doszło do naruszenia przez sprawcę wypadku jego dobra osobistego w postaci prawa do życia w związku małżeńskim, w pełnej rodzinie, w której żona męża jest matką jego dzieci.

Wskazać należy jednak, że zerwanie nie każdej więzi rodzinnej niejako automatycznie powoduje naruszenie dobra osobistego osoby bliskiej zmarłemu, lecz tylko takiej, której zerwanie powoduje ból, cierpienie i rodzi poczucie krzywdy (por. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 13.07.2011r, III CZP 32/11, OSNC 2012/1/10). Powód powinien był zatem wykazać istnienie takiego rodzaju więzi między nim a M. D. (1). W świetle dokonanych przez Sąd ustaleń faktycznych uznać jednak należy, iż w chwili śmierci żony powoda pomiędzy nią a powodem nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia małżeńskiego. Powód nie zamieszkiwał z żoną od około 2 lat przed jej śmiercią, strony nie łączyła nie tylko więź gospodarcza, ale także emocjonalna i fizyczna. Powód w czasie przesłuchania przyznał nadto, iż z chwilą jego wyprowadzenia się ze wspólnego mieszkania ustało między małżonkami pożycie seksualne. M. D.nie chciała kontynuować związku z powodem, nie widziała z nim wspólnej przyszłości i rozważała wytoczenie powództwa o rozwód. Nieprawdziwe są zatem twierdzenia pozwu co do tego, że małżonkowie byli ze sobą związani silną więzią emocjonalną. M. D.nie wiązała bowiem z powodem ani planów na przyszłość, ani nie mógł on liczyć na jej pomoc finansową, chyba że przez taką pomoc uznać fakt, iż to M. D.troszczyła się o ich małoletnie dzieci tak w zakresie ich wychowania, jak i łożenia na ich utrzymanie. Sytuacja ta była przy tym spowodowana właśnie zachowaniem powoda, który przed rozstaniem z żoną stosował wobec niej przemoc, bił żonę i nie troszczył się o byt materialny swojej rodziny. Zupełnie nie znajdujące potwierdzenia w zebranym w sprawie materiale dowodowym są twierdzenia powoda, iż miał on ,,niebagatelny wkład w edukację i rozwój zawodowy swojej małżonki". Powód od lat nadużywa alkoholu i z uwagi na to uzależnienie poddany był leczeniu odwykowemu. Nie jest zatem prawdą, że to na skutek załamania nerwowego po śmierci żony powód nadużywa alkoholu. To właśnie uzależnienie od alkoholu i przemoc ze strony powoda były przyczyną rozstania z żoną.

Powód w żaden sposób nie wykazał, by śmierć żona doprowadziła u niego do zaburzeń depresyjnych i by z tej przyczyny wymagał on leczenia. M. D.nie łączyła z powodem tego rodzaju więź emocjonalna, by jej zerwanie przez śmierć żony skutkowało naruszeniem dobra osobistego powoda w postaci prawa do życia w związku małżeńskim, w pełnej rodzinie. Powód i M. D.pozostawali wprawdzie małżeństwem, lecz był to związek czysto formalny. Żona powoda nie czuła już żadnej więzi emocjonalnej z mężem, skoro ich wspólne pożycie ustało na ponad 2 lata przed jej śmiercią, a ona sama miała już od kilku miesięcy innego partnera, przy czym to zachowanie powoda doprowadziło do rozstania małżonków.

Nawet jednak gdyby uznać, iż pomimo tego, że żona powoda nie czuła już więzi uczuciowej z powodem, on nadal czuł się z nią związany emocjonalnie, to wystąpienie z żądaniem zapłaty zadośćuczynienia w związku z naruszeniem dobra osobistego powoda w związku ze śmiercią M. D., stanowiłaby nadużycie prawa podmiotowego i jako takie na podstawie art. 5 kc nie zasługiwałoby na ochronę. Zasądzenie na rzecz powoda zadośćuczynienia w okolicznościach sprawy nie prowadziłoby w ocenie Sądu do zrekompensowania krzywdy powoda, a tylko uzyskania przez niego korzyści majątkowej w związku ze śmiercią żony, wobec której powód stosował przemoc i nie wspierał jej tak jako mąż, jak i jako ojciec ich wspólnych dzieci. Powód od lat nadużywał alkoholu, nie łożył na utrzymanie swoich dzieci, pozostawiając trud ich wychowania i utrzymania swojej żonie. W tych okolicznościach wystąpienie o zasądzenie kwoty pierwotnie 500.000zł, a następnie 80.000zł zadośćuczynienia stoi w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego. Nawet jeśli powód ma subiektywne poczucie krzywdy w związku ze śmiercią żony, to nie można w okolicznościach sprawy uznać, by krzywda ta powinna zostać zrekompensowana przez zasądzenie na rzecz powoda kwoty 80.000zł, czy nawet kwoty niższej od żądanej.

Mając powyższe na względzie, na podstawie powołanych przepisów Sąd oddalił powództwo o zasądzenie na rzecz powoda kwoty 80.000zł z ustawowymi odsetkami od dnia doręczenia stronie pozwanej pozwu, tj. od dnia 25.04.2013r. do dnia zapłaty.
W związku z częściowym cofnięciem pozwu, na podstawie art. 355§1 kpc w związku z art. 203§1 kpc Sąd umorzył postępowanie co do żądania zasądzenia kwoty 420.000zł z ustawowymi odsetkami od dnia 5.02.2008r. do dnia zapłaty oraz co do żądania zasądzenia ustawowych odsetek od kwoty 80.000zł od dnia 5.08.2008r. do dnia 24.04.2013r.

O kosztach procesu Sąd rozstrzygnął na podstawie art. 98 kpc i art. 203§3 zd. 1 kpc. Na zasądzoną kwotę 7217zł składa się kwota 7200zł wynagrodzenia pełnomocnika procesowego, ustalona od pierwotnego żądania pozwu oraz 17zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.