Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 kwietnia 2014r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSO Maria Matyja

Protokolant sek. sąd Joanna Kotowska

po rozpoznaniu w dniu 14 kwietnia 2014r. w Olsztynie

na rozprawie

sprawy z powództwa B. M.

przeciwko (...) S. A. w W.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego (...) S.A. w W. na rzecz powódki B. M. kwotę 60.000,-zł (słownie sześćdziesiąt tysięcy złotych) z ustawowymi odsetkami od 10 maja 2011r. do dania zapłaty

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie

III.  znosi między stronami koszty procesu

IV.  nakazuje ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Olsztynie:

- od powódki B. M. kwotę 833,43zł (słownie osiemset trzydzieści trzy

złote i czterdzieści trzy grosze)

- od pozwanego (...) S.A. w W.

kwotę 555,62zł (słownie pięćset pięćdziesiąt pięć złotych i sześćdziesiąt dwa

grosze ) tytułem reszty nieuiszczonych wydatków sądowych

UZASADNIENIE

Powódka B. M. wniosła o zasądzenie od pozwanego (...) S.A. w W. kwoty 150.000,-zł z ustawowymi odsetkami oraz należnych kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwu podała, że w dniu 17 grudnia 2003r. w miejscowości S. gmina G. doszło do wypadku drogowego w wyniku którego na skutek doznanych obrażeń poniósł śmierć jej mąż W. M..

Na skutek śmierci męża powódka doznała krzywdy w postaci naruszenia dobra osobistego poprzez zerwanie dotychczasowych więzi emocjonalnych, utratę oparcia emocjonalnego i materialnego, bowiem zmarły był jedynym żywicielem rodziny.

Powódka po śmierci męża była w rozpaczy, często płakała, źle sypiała, spędzała dużo czasu na cmentarzu przy grobie męża. Korzystała z pomocy psychiatry, który stwierdził u niej stan depresyjny i zaordynował leczenie lekami psychotropowymi.

Powódka już w roku 2011r. zgłosiła szkodę pozwanemu domagając się wypłaty zadośćuczynienie za śmierć osoby bliskiej., ale pozwany odmówił spełnienia jej żądań powołując się na brak podstaw prawnych.

Pozwany (...) S.A. w W. wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od powódki na jego rzecz należnych kosztów procesu.

Przyznał, że powódka w dniu 10 kwietnia 2011r. zgłosiła pozwanemu roszczenie wypłaty kwoty 150.000,-zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę doznaną wskutek śmierci męża.

Zdaniem pozwanego brak jest podstawy prawnej do skutecznego żądania spełnienia tego świadczenia. Maż powódki zamarł na skutek zdarzenia które miało miejsce w dniu 17 grudnia 2003r. Natomiast przepis art. 446 § 4 k.c. przewidujący możliwość przyznania najbliższym członkom rodziny odpowiedniej sumy zadośćuczynienie pieniężnego obowiązuje od 3 sierpnia 2008r.

Dodatkowo pozwany zarzucił, iż powódka poza faktem pozostawania ze zmarłym W. M. nie wykazała zakresu i rozmiaru krzywdy. Nie wykazała bowiem faktu leczenia psychiatrycznego trwającego od 2004r. do chwili obecnej, bowiem przedstawia tylko zaświadczenie potwierdzające fakt jednej wizyty, ani nie udowadnia, że leczenie było wywołane traumą spowodowaną zgonem osoby bliskiej.

Zdaniem pozwanego prawidłowo wspierana żałoba powinna trwać około roku, w czasie którego osoba korzystająca z pomocy specjalisty powinna przejść od etapu szoku, odrętwienia, żalu i złości przez etap dezorganizacji aż po stan reorganizacji i wyzdrowienia.

Stan wskazywany przez powódkę sugerują, że nie leczyła się psychiatrycznie zgodnie ze wskazaniami medycznymi, bądź jej obecny stan jest spowodowany innymi okolicznościami życiowymi, niż śmierć męża.

Dodatkowo zarzucił, że żądana kwota zadośćuczynienia jest wygórowana i dowolna.

Sąd Okręgowy ustalił co następuje:

W dniu 17 grudnia 2003r. w miejscowości S.gmina G.doszło do wypadku drogowego, którego sprawcą był kierujący pojazdem (...) nr rej (...) A. P.posiadający ubezpieczenie OC u pozwanego.

W wyniku obrażeń doznanych w czasie wypadku zmarł mąż powódki W. M..

( opis wypadku k 108, akt zgonu k 79)

Powódka zgłosiła w styczniu 2004r. szkodę pozwanemu, który ją likwidując przyznał powódce odszkodowanie w kwocie 20.000,-zł i zwrot kosztów pogrzebu.

Z roszczeniem o wypłatę zadośćuczynienia powódka wystąpiła do pozwanego jak sam przyznał w dniu 10 kwietnia 2011r. Pozwany nie uwzględnił tego roszczenia powołując się na brak podstawy prawnej.

( kserokopia akt szkody pozwanego k 73-78, 80-107,109-115, 126-131)

Z zaświadczenia lekarza psychiatry z dnia 15. grudnia 2011r. i (...) w O.z dnia 15 grudnia 2011r. wynika, że od 2004r. powódka jest leczona psychiatrycznie z powodu depresji po śmierci męża

(zaświadczenia k 12 i to samo k 91, historia choroby z poradni zdrowia psychicznego koperta k 145, dokumentacja lekarska z przychodni rodzinnej koperta k 143)

Z opinii biegłego sądowego z zakresu psychiatrii wynika, że u powódki rozpoznano zaburzenia psychiczne w obrazie dystymii oraz przebytych zaburzeń adaptacyjnych. Za rozpoznaniem dystymii zdaniem biegłej przemawiają takie okoliczności jak utrzymujący się co najmniej dwuletni okres przewlekle utrzymujących się zaburzeń nastroju typu depresyjnego nie osiągający rozmiarów nawracających zaburzeń depresyjnych o nasileniu łagodnym lub umiarkowanym. Oraz stwierdzone objawy miernie obniżonego nastroju, poczucia doznanej krzywdy, osamotnienia, beznadziejności, zmniejszenie energii i aktywności, zmniejszone odczuwanie radości i przyjemności, pesymizm wobec przyszłości, społeczne wycofanie się okresowe zaburzenia snu. Stwierdzone zaburzenia zdaniem biegłej skutkują uszczerbkiem na zdrowiu w wysokości (...). W opinii uzupełniającej biegła podtrzymała stanowisko zajęte w opinii głównej dodatkowo wskazując, iż leczenie farmakologiczne nie gwarantuje wyleczenie stwierdzonych u powódki zaburzeń psychicznych spowodowanych śmiercią męża. Zdaniem biegłej przyjmowanie przez powódkę leków psychotropowych wypisywanych przez lekarzy rodzinnych bez konsultacji z psychiatrą nie świadczy o nieprawidłowości leczenia.

(opinia psychiatryczna k 158-165, opinia uzupełniająca k 193-195, ustne wyjaśnienia biegłej do sporządzonej opinii k 281, płyta CD k 285 )

Z opinii biegłego sądowego z zakresu psychologii wynika, że powódka jest skupiona na sobie w narracji powraca do czasu funkcjonowania w pełnej rodzinie, ma trudności ze zbudowaniem nowej strategii życiowej po śmierci męża. Aktualnie przeżywa osamotnienie, pustkę pomimo, że rodzina wspiera ją psychicznie i materialnie. Zdaniem biegłej psychoterapia w przypadku powódki nie gwarantują całkowitego wyleczenia ze względu na stwierdzone zmiany organiczne.

(opinia pisemna psychologiczna k 237- 243, ustne wyjaśnienia biegłej do sporządzonej opinii k 283-284)

Świadek J. M. – córka powódki zeznała, że matka nigdy się nie pozbierała po śmierci ojca. Po jego śmieci podupadła na zdrowiu fizycznym i psychicznym. Jest płaczliwa, nieustannie powtarza, że nie ma po co żyć, utraciła sens życia. jest trudna w kontaktach z innymi osobami nawet z córką, co spowodowało, że wyprowadziła się z domu. Ze zmarłym mężem łączyły powódkę bardzo dobre i bliskie relacje. Rodzice mieli plany na przyszłość chcieli otworzyć restaurację rodzinną.

(zeznania J. K. k 305, płyta CD k 308)

Powódka przesłuchana w charakterze strony zeznała, że ma poczucie pustki i osamotnienia po śmierci męża z który łączyła ją silna więź emocjonalna. W chwili śmierci mąż miał (...)lat i brakowało mu (...) miesięcy do emerytury. Z przejściem męża na emeryturę wiązali wiele planów życiowych. Powódka pracowała tylko pierwszych 8 lat po ślubie. Później nie pracowała zajmowała się dziećmi i domem. Jej poczynania życiowe koncentrowały się na czekaniu na powrót męża z trasy i zapewnieniu mu jak najmilszego spędzenia wolnego czasu w gronie rodziny i znajomych . Obecnie unika rodziny i znajomych najlepiej czuje się sama. Po śmieci męża leczy się psychiatrycznie, ma też problemy z nadciśnieniem.

( zeznania powódki k 306, płyta CD k 308).

Sąd Okręgowy zważył:

Roszczenia zgłoszone przez powódkę co do zasady jest uzasadnione i znajduje oparcie w postanowieniach w art. 23, 24 i 448 k.c.

Art. 446 k.c. w brzmieniu obowiązującym sprzed 3 sierpnia 2008r. czyli przed dodaniem przez ustawę z dnia 30 maja 2008r. (Dz. U. Nr 116 poz. 731) § 4 dotyczącego możliwości przyznania najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę, określał podmiotowy i przedmiotowy zakres naprawienia szkody jeżeli wskutek tak jak w niniejszym przypadku na skutek uszkodzenia ciała nastąpiła śmierć poszkodowanego. Do kręgu podmiotów uprawnionych do żądania kompensaty należą osoby pośrednio poszkodowane, i są nimi:

- osoby, które poniosły koszty leczenia i pogrzebu zmarłego

- osoba względem której ciążył na zmarłym ustawowy obowiązek alimentacyjny

-osoby bliskie, którym zmarły dobrowolnie i stale dostarczał środków utrzymania.

Wprowadzenie do systemu prawnego art. 446 § 4 k.c. nie stanowi, o powstaniu roszczeń o zadośćuczynienie w przypadku śmierci osoby bliskiej dopiero od momentu jego wejścia w życie tj. od 3 sierpnia 2008r. Wprowadzenie postanowień § 4 do art. 446 k.c. niewątpliwie ułatwia dochodzenie tego roszczenia, jednakże w przypadku osób, których dobro osobiste w postaci więzi rodzinnej zostało naruszone czynem niedozwolonym który miał miejsce przed wejściem w życie tego przepisu to jedyną podstawę ich roszczeń o zadośćuczynienie jest art. 448 k.c. w związku z art. 23 i 24 k.c. Jak wskazane zostało w wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 6 września 2012r. I ACa 739/12 LEX nr 1223205, akceptującym ten pogląd wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 7 czerwca 2013 I ACa 211/13 LEX nr 1331004 na gruncie art. 34 ustawy z 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych skoro posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznych są zobowiązani do odszkodowanie za wyrządzona w związku z ruchem pojazdu szkodę, której następstwem jest miedzy innymi śmierć, to ramach zawartej umowy ubezpieczyciel przejmuje odpowiedzialność sprawcy, jako że taka jest istota ubezpieczenia się od odpowiedzialności cywilnej i ani z przepisów tej ustawy ani z umowy nie wynika aby odpowiedzialność ubezpieczyciela za szkodę w postaci naruszenia dóbr osobistych osób najbliższych osoby zmarłej wywołana śmiercią na skutek wypadku spowodowanego przez kierującego pojazdem mechanicznym za którą ponosi on odpowiedzialność była wyłączona . Takie wyłączenie musiałoby być wyraźne. Podobne stanowisko zostało zaprezentowane w szeregu wyrokach Sądów Apelacyjnych , mianowicie w wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 14 czerwca 2013r. I ACa 539/13 LEX nr. 13669453, wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 18 czerwca 2013r. I ACa 392/13 LEX nr 1342326, wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 19 czerwca 2013r. I ACa 1270/13 LEX nr 1335752., wyrokach Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 11 lipca 2013r. I ACa 220/13 LEX nr 1369350, z dnia 12 lipca 2013r. I ACa 227/13 LEX nr 1390383, z dnia 6 sierpnia 2013r. I ACa 276/13 LEX nr 1372317, wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 6 sierpnia 2013 I ACa 430/13 LEX nr 1369226.

Zobowiązanym do naprawienia szkody jest podmiot, który według reguł danego zdarzenia ponosi odpowiedzialność deliktową za uszkodzenie ciała, a konsekwencji śmierci poszkodowanego.

Niewątpliwa w niniejszej sprawie jest odpowiedzialność pozwanego, na podstawie art. 822 k.c., u którego ubezpieczony był pojazd kierowany przez sprawcę wypadku A. P. w wyniku którego nastąpiła śmierć W. M..

Pojazd którym kierował sprawca wypadku był ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej u pozwanego, co wyklucza kwestionowanie przez niego swojej odpowiedzialności co do zasady.

Spór w niniejszej sprawie dotyczy tego, czy powódce należy się zadośćuczynienie za naruszenie jej dóbr osobistych w postaci więzi emocjonalnych jakie łączył ją z mężem i jej prawa do życia w rodzinie w żądanej wysokości.

Więź rodzinna stanowi dobro osobiste podlegające ochronie na podstawie art. 23 i 24 k.c. Art. 448 k.c. stanowi, że w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.

Reasumując zadośćuczynienie pieniężne o którym mowa w w/w art. 448 k.c. ma na celu naprawienie szkody niemajątkowej wyrażającej się krzywdą w postaci głównie cierpień psychicznych.

Pojęcie „sumy odpowiedniej” użyte w tymże przepisie ma w istocie charakter nieokreślony, niemniej jednak w judykaturze wskazane są kryteria jakimi należy się kierować przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia. Określenie wysokości zadośćuczynienia za doznaną krzywdę powinno się opierać na obiektywnych i sprawdzalnych kryteriach, kierować się jego celami i charakterem przy uwzględnieniu jednak indywidualnej sytuacji poszkodowanego. (por wyrok SN z dnia 12 września 2002 IV CKN 1266/00 LEX nr 80722).

Z uwagi na to, że zadośćuczynienie ma mieć przede wszystkim charakter kompensacyjny, jego wysokość nie może być określona w wysokości symbolicznej, lecz winna przedstawiać pewną ekonomicznie odczuwalną wartość. Jednocześnie przyznana suma pieniężna tytułem zadośćuczynienia powinna być utrzymana w rozsądnych granicach i dostosowana do aktualnych stosunków majątkowych w społeczeństwie, kraju, w którym mieszka poszkodowany. Najbliższym punktem odniesienia powinien być poziom życia osoby, której zadośćuczynienie przysługuje, gdyż jej stopa życiowa rzutować będzie na rodzaj wydatków konsumpcyjnych mogących zrównoważyć doznane cierpienie (por wyrok SN z dnia 29 maja 2008r.II CSK 78/08 LEX nr 420389).

Zadośćuczynienie winno być także stosowne do doznanej krzywdy oraz uwzględniać wszystkie zachodzące okoliczności. W szczególności winny być wzięte pod uwagę takie okoliczności jak nasilenie cierpień, ich długotrwałość, a także skutki śmierci osoby najbliżej na obecne i przyszłe życie pozostałych członków rodziny.

Jak wcześniej wskazano zadośćuczynienie nie może stanowić zapłaty symbolicznej, ale i nie może być niewspółmierne.

Powódka niewątpliwie bardzo mocno przeżyła i jak wynika z opinii biegłych psychiatrii i psychologa przezywa w dalszym ciągu śmierć męża z którym była silnie emocjonalnie związana. Śmierć męża była i jest dla powódki ogromną traumą od której nie umie się wyzwolić.

Jej aktualny stan psychiczny, apatia, brak chęci do życia, izolacja od rodziny i znajomych, trudne relacje z córką są w opinii biegłych traumą z którą powódka sobie nie radzi.

Opinie obu biegłych tak lekarza psychiatry jak i psychologa jako wyczerpujące, fachowe i bezstronne Sąd podzielił w całości. Wskazać też należy, że obie biegłe odpowiedziały na wszystkie zarzuty podniesione przez strony, a szczególności przez pozwanego.

W ocenie Sądu za wiarygodne i szczere należy też uznać zeznania córki powódki J. K.. Wskazują one na traumę powódki po śmierci męża, ciągle w niej tkwiącą mimo upływu lat i trudne w związku z tym relacje z rodziną, a w szczególności córką. Korespondują one też w pełni z opiniami obu biegłych. Wynikają też z obserwacji zachowań obecnych powódki i porównywania ich z jej zachowaniem gdy żył mąż.

Okoliczność iż powódka nie kontynuowała leczenia psychiatrycznego po śmierci męża u psychiatry, a leki uspokajające i psychotropowe przypisywał lekarz rodzinny nie oznacza zdaniem biegłej z zakresu psychiatry, ze leczenia takiego nie było lub, że takiego leczenia nie było lub, że było ono nieprawidłowe. Wskazać też należy, że podjęcie leczenia psychiatrycznego nie jest jednoznaczne ze eliminacją traumy, poczucia straty, pustki związanej z odejściem osoby bliskiej i krzywdy z tym się wiążącej.

Mając na uwadze powyższe w ocenie Sądu kwota 60.000,-zł będzie odpowiednią dla powódki kwotą zadośćuczynienia.

Roszczenie przewyższające tę kwotę podlega oddaleniu.

Odsetki ustawowe od powyższej kwoty zasądzono od dnia 10 maja 2011r. Powódka jak przyznał sam pozwany roszczenie o zapłatę zadośćuczynienia zgłosiła mu już 10 kwietnia 2011r. Zgodnie z postanowieniami art. 817 § 1 k.c. oraz art. 14 ust 1 wyżej przywołanej ustawy z dnia 22 maja 2005r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (tj. Dz. U z 2013 poz. 392) ubezpieczyciel obowiązany jest spełnić świadczenia w terminie 30 dni licząc od otrzymania zawiadomienia o wypadku, a niniejszym wypadku od daty wezwania do spełnienia świadczenia.

O kosztach procesu orzeczono po myśli art. 100 k.p.c. znosząc wzajemnie miedzy stronami.

O obciążeniu stron nieziszczonymi wydatkami orzeczono po myśli art. 113 ust 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych tj. Dz. U. z 2010r. Nr 90 poz. 594 ze zm.) mając na uwadze wysokość uwzględnionego roszczenia.