Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Wrocław, dnia 30-01-2014 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSO Piotr Jarmundowicz

Protokolant: Błażej Łój

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 30-01-2014 r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa E. Ł.

przeciwko Wojskowej Agencji Mieszkaniowej z siedzibą w W. i L. T. (1)

o ustalenie

I.  ustala, że umowa ustanowienia odrębnej własności lokalu i sprzedaży oraz ustanowienia hipoteki zawarta pomiędzy pozwanymi Wojskową Agencją Mieszkaniową z siedziba w W.i L. T. (1)w dniu 11 sierpnia 2011r. w formie aktu notarialnego w Kancelarii Notarialnej we W.przed notariuszem B. P.(repertorium A nr (...)) jest nieważna;

II.  zasądza od każdego z pozwanych Wojskowej Agencji Mieszkaniowej z siedzibą w W. i L. T. (1) na rzecz powódki E. Ł. kwoty po 3.600zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego udzielonego z urzędu powódce E. Ł.;

III.  nakazuje każdemu z pozwanych Wojskowej Agencji Mieszkaniowej z siedzibą w W. i L. T. (1), aby uiścili na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego we Wrocławiu kwoty po 9.000zł tytułem opłaty sądowej od obowiązku uiszczenia której zwolniona była powódka E. Ł..

Sygn. akt: I C 221/12

UZASADNIENIE

W pozwie wniesionym do tutejszego Sądu w dniu 16.10.2011 r. powódka E. Ł.domagała się unieważnienia umowy sprzedaży lokalu mieszkalnego położonego przy ul. (...)we W.zawartej przez stronę pozwaną Wojskową Agencję Mieszkaniową Oddział (...)we W.z L. T. (1). W uzasadnieniu wskazała, że związek małżeński z L. T. (1)zawarła w dniu 13.05.1994 r. Rok później otrzymała prawo do lokalu położonego we W.przy ul. (...), jednak zrzekła się praw do niego w dniu 24.06.1994 r. W tym czasie L. T. (1)na podstawie decyzji nr (...) z dnia 01.07.1996 r., otrzymał od Wojskowej Agencji Mieszkaniowej przydział osobnej kwatery stałej położonej przy ul. (...)o powierzchni 67,10 m ². W decyzji tej wskazano, że przy ustalaniu powierzchni mieszkalnej uwzględniono również członków rodziny, tj. powódkę oraz jej syna L. Ł. (1). Wyrokiem z dnia 09.06.2006 r. Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział XIII Cywilny Rodzinny orzekł separację pomiędzy powódką a L. T. (1), natomiast w dniu 12.12.2006 r. Sąd Apelacyjny we Wrocławiu, w wyniku apelacji wniesionej przez L. T. (1), rozwiązał małżeństwo przez rozwód. Orzeczenie to stało się prawomocne w dniu 15.01.2007 r. Powódka wskazała dalej, że w lokalu przy ul. (...)wraz z synem jest zameldowana na pobyt stały. W celu uniknięcia konfliktu z byłym mężem, w dniu 03.01.2011 r. złożyła wniosek o ustalenie sposobu korzystania z mieszkania. Sąd prowadził postępowanie pod sygnaturą XI Ns 16/11, jednakże stało się ono bezprzedmiotowe ponieważ już w dniu 11.08.2011 r. L. T. (1)nabył od Wojskowej Agencji Mieszkaniowej przedmiotowy lokal. Powódka wskazała dalej, że w chwili zwierania związku małżeńskiego obowiązywał art. 28 ustawy o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczpospolitej Polskiej (dalej ustawa o zakwaterowaniu (...)), który przewidywał dla rozwiedzionego małżonka specjalne uprawnienie, także dotyczące sposobu korzystania z przydzielonego na podstawie ustawy mieszkania. Przepis ten skłonił powódkę do rezygnacji z przydzielonego jej w 1995 r. lokalu mieszkalnego na rzecz przydziału dokonanego jej mężowi. W związku z tym, iż małżeństwo stron zostało rozwiązane po dniu 01.07.2004 r., tj. w okresie kiedy ustawa o zakwaterowaniu (...)nie przewidywał już specjalnych uprawnień, Wojskowa Agencja Mieszkaniowa nie uznała i nie uznaje do dnia dzisiejszego powódki jako współwłaściciela czy też współnajemcy lokalu przy ul. (...). Powódka podkreśliła, że od 2007 roku opłaca należności związane czynszem zajmowanego lokalu, dokonała także spłaty powstałego w czasie trwania związku małżeńskiego zadłużenia. Dodała, że L. T. (1)wyprowadził się z mieszkania w dniu 02.07.2005 r. a następnie w dniu 08.12.2005 r. wymeldował się. Od tej pory w mieszkaniu tym nie przebywał, nie odwiedzał powódki a także nie przechowywał w nim swoich rzeczy. Zdaniem powódki sprzedaż w dniu 11.08.2011 r. mieszkania jedynie na rzecz L. T. (1), nastąpiła z pominięciem zasad współżycia społecznego i z pogwałceniem jakichkolwiek jej potrzeb. L. T. (1)po wykupieniu mieszkania, zaproponował powódce zakup mieszkania po cenie rynkowej lub jego opuszczenia do końca grudnia 2011 r. Biorąc jednak pod uwagę możliwości zarobkowe powódki oraz stan jej zdrowia, niemożliwe było, aby przystała ona na jego warunki. Na koniec powódka podkreśliła, że lokal przy ul. (...)został przyznany L. T. (1)w związku koniecznością zaspokojenia potrzeb rodziny nie zaś na zaspokojenie jedynie jego potrzeb mieszkaniowych. Z tego powodu, do sprzedaży mieszkania doszło z naruszeniem podstawowej zasady obowiązującej w tej materii tj. braku zgody osób wspólnie zamieszkujących i zameldowanych.

W piśmie z dnia 26.06.2012 r. ustanowiony na rzecz powódki pełnomocnik z urzędu wskazał, że strona pozwaną w postępowaniu jest Skarb Państwa – Wojskowa Agencja Mieszkaniowa Oddział (...) we W. oraz L. T. (1).

W piśmie z dnia 22.11.2012 r. Skarb Państwa, reprezentowany przez Wojskową Agencję Mieszkaniową i zastępowany przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa domagał się oddalenia powództwa z uwagi na brak legitymacji biernej po stronie Skarbu Państwa. Powołując się na poglądy wyrażone w orzecznictwie i piśmiennictwie Prokuratoria wskazała, że Wojskowa Agencja Mieszkaniowa z mocy przepisu prawa została wyposażona w zdolność prawną i może być podmiotem stosunków cywilnoprawnych. Jest ona odrębnym podmiotem prawa i występuje samodzielnie jako odrębna od Skarbu Państwa osoba prawna. Nadto na mocy ustawy o zakwaterowaniu (...) w stosunku do powierzonego jej mienia, jest podmiotem praw i obowiązków. W stosunku do Wojskowej Agencji Mieszkaniowej zastosowanie znajdzie przepis art. 67 § 1 k.p.c. nie zaś § 2 tego przepisu.

Pozwany L. T. (1) w odpowiedzi na pozew wniesionej w dniu 05.12.2012 r. domagał się oddalenia powództwa w całości oraz zasądzenia na jego rzecz kosztów procesu. Pozwany potwierdził, że w dniu 11.08.2011 r. nabył od Wojskowej Agencji Mieszkaniowej Oddział (...) we W. lokal położony przy ul. (...). Wskazał jednak dalej, że w rozmowie z Dyrektorem Oddziału (...), jaka miała miejsce przed zawarciem umowy sprzedaży, powódka oświadczyła, że nie jest zainteresowana wykupieniem mieszkania. W związku z tym, pozwany złożył wniosek o wykup lokalu wyłącznie we własnym imieniu. Pozwany dodał, że nie może mieć w przedmiotowej sprawie zastosowania art. 5 k.c. bowiem postępowanie stron jest unormowane przepisami ustawy o zakwaterowaniu (...) i nie zostały one w jakikolwiek sposób naruszone.

W piśmie z dnia 25.02.2013 r. powódka, reprezentowana przez pełnomocnika przez pełnomocnika z urzędu, cofnęła ze zrzeczeniem się roszczenia, powództwo przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanego przez Wojskową Agencję Mieszkaniową. W związku z tym, postanowieniem z dnia 07.03.2013 r. Sąd umorzył postępowanie tej w części.

W dniu 09.03.2013r. strona pozwana Wojskowa Agencja Mieszkaniowa Oddział (...) we W. złożyła odpowiedź na pozew, w którym domagała się oddalenia powództwa w całości oraz zasądzenia na jej rzecz kosztów postępowania. Zarzuciła, że powódka nie posiada interesu prawnego jako przesłanki materialno prawnej powództwa i powinno ono, z powodu braku legitymacji czynnej, zostać oddalone. Pozwana dodała, że powódka nie była stroną umowy sprzedaży z dnia 11.08.2011 r. i w wyniku jej zawarcia nie nabyła praw i obowiązków. Umowa ta, zdaniem pozwanej, nie wpływa także na zakres praw i obowiązków powódki. Umowa nie jest dotknięta żadną wadą prawną, która powodowałaby jej nieważność. Nadto przepisy ustawy o zakwaterowaniu (...) nie dają podstaw do przyjęcia, że powódka była osobą uprawnioną do nabycia spornego lokalu a także, że wymagana była jej zgoda do jego zbycia jedynie na własność L. T. (1). W ustawie tej nie ma także mowy o konieczności ustanawiania służebności mieszkania dla rozwiedzionej małżonki oraz o statusie współnajemcy lokalu. Strona pozwana wskazała także, że w momencie uprawomocnienia się wyroku rozwodowego, powódka nie nabyła prawa do zamieszkiwania ani zajmowania lokalu. W wyroku tym nie orzeczono także o prawie zamieszkania stron, wobec czego małżonkowie winni we własnym zakresie uregulować swoją sytuację mieszkaniową. Okoliczność zamiany właściciela lokalu w żaden sposób nie wpłynęła na sytuację materialną powódki ponieważ nie wiązał jej żaden stosunek prawny ze strona pozwaną. Strona pozwana wyjaśniła także, że tytuł prawny do zamieszkiwania w lokalu przy ul. (...) został wydany L. T. (1) w formie decyzji administracyjnej, w oparciu o przepisy ustawy o zakwaterowaniu (...) oraz przepisy kodeksu postępowania administracyjnego. Analiza powołanych ustaw prowadzi do wniosku, że treść stosunku prawnego między żołnierzem zawodowym, a Skarbem Państwa (wojskowym organem kwaterunkowym), wynikającego z przydzielenia mu przez ten organ osobnej kwatery stałej, wyznaczana jest przez dyspozycje norm nie należących do prawa cywilnego. Wynika to przede wszystkim z tego, że prawo do osobnej kwatery stałej przysługuje żołnierzowi, a więc jest ono zależne od zawodowej służby wojskowej, będącej typowym przykładem stosunku administracyjnoprawnego. Zgodnie z takim charakterem prawa do osobnej kwatery stałej, ustawa o zakwaterowaniu (...) wyraźnie rozróżnia sytuację, w której żołnierz zawodowy mający prawo do osobnej kwatery zajmuje lokal mieszkalny na podstawie stosunku cywilnoprawnego (najmu), od sytuacji, w której żołnierzowi została przydzielona osobna kwatera stała. Wynika z tego, że między żołnierzem a Skarbem Państwa (wojskowym organem kwaterunkowym) nie powstaje wskutek przydzielenia osobnej kwatery stałej stosunek najmu lub inny stosunek cywilnoprawny, samo zaś prawo do zajmowania takiej kwatery ma charakter stosunku administracyjnoprawnego związanego ze stosunkiem zawodowej służby wojskowej, mającym taki sam charakter. Zdaniem strony pozwanej, stosunek ten nie rozciąga się na małżonka żołnierza zawodowego, pozostającego z żołnierzem zawodowym we wspólnym gospodarstwie domowym, którego tylko uwzględnia się przy ustalaniu przysługującej powierzchni mieszkalnej osobnej kwatery stałej. Prawo małżonka żołnierza zawodowego do zamieszkiwania w osobnej kwaterze stałej przydzielonej żołnierzowi zawodowemu jest uprawnieniem pochodnym w stosunku do prawa żołnierza zawodowego. Ustawa o zakwaterowaniu (...) nie przyznaje małżonkowi żołnierza żadnego samodzielnego prawa do kwatery stałej, w szczególności małżonek żołnierza nie staje się z mocy prawa osobą współuprawnioną do osobnej kwatery stałej. Dlatego też już z tej tylko przyczyny nie można żądać eksmisji drugiego małżonka z takiej kwatery. Pogląd taki, zdaniem pozwanej został wyrażony przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 16.11.1979 r., sygn. III CZP 48/79, i nadal pozostaje aktualny. Dlatego też ani w momencie wydania decyzji o przydziale kwatery, ani w momencie rozwiązania małżeństwa powódka nie nabyła samodzielnego prawa do lokalu przy ul. (...). Strona pozwana wywodziła dalej, że w myśl przepisów ustawy o zakwaterowaniu (...), prawo do kwatery jest szczególnym rodzajem świadczenia o charakterze rzeczowym przysługującemu żołnierzowi zawodowemu z racji stosunku służbowego. Jest to prawo osobiste (ściśle związane z osobą uprawnionego), niemajątkowe (nie wiąże się ściśle z ekonomicznym interesem uprawnionego) i ze względu na swój charakter nie może być przeniesione na inne osoby, wobec czego nie podlega podziałowi w ramach podziału majątku wspólnego w związku z orzeczonym rozwodem małżonków. Przyznanie kwatery jest nierozerwalnie związane z samym faktem zawodowej służby wojskowej i stanowi realizację przysługującego żołnierzowi prawa do zakwaterowania. Natomiast uprawnienia małżonka żołnierza zawodowego do zamieszkiwania w przyznanym lokalu mieszkalnym nie jest uprawnieniem samoistnym, lecz zależnym, wynikającym z faktu pozostawania w stosunku rodzinnym z żołnierzem zawodowym. Zdaniem pozwanej, prawo do kwatery stałej przydzielone żołnierzowi zawodowemu w czasie trwania małżeństwa nie wchodzi do majątku wspólnego, ponieważ jest prawem niezbywalnym w rozumieniu art. 33 pkt 5 k.r.o. Tak więc prawo do lokalu mieszkalnego przy ul. (...) stanowiło majątek odrębny L. T. (1) i nie wchodziło do majątku wspólnego małżonków E. T. i L. T. (1). Okoliczność wyprowadzenia się L. T. (1) z lokalu nie stanowiła zatem podstawy materialno - prawnej ani faktycznej do uchylenia decyzji administracyjnej o przydziale lokalu mieszkalnego. Decyzja z dnia 01.07.1996 r. prawnie umożliwia mu bowiem zamieszkiwanie w lokalu, natomiast przebywanie lub absencja w danym okresie w kwaterze nie ma wpływu na uprawnienia nabyte na podstawie decyzji o przydziale kwatery. Przeciwne stanowisko naruszałoby natomiast zasadę swobody jednostki do decydowania odnośnie jej miejsca pobytu. Strona pozwana zacytowała także przepisy art. 56 i 57 ustawy o zakwaterowaniu (...) i zwróciła uwagę, że zdefiniowano tam pojęcie „zamieszkiwania" (przebywanie i korzystanie z lokalu mieszkalnego i pojęcie „zajmowania" (posiadanie tytułu prawnego do lokalu mieszkalnego). Stąd też na podstawie umowy sprzedaży zawartej w dniu 11.08.2011 r. L. T. (1), posiadając prawo do zajmowania lokalu oraz jego wykupu, nabył lokal mieszkalny z zasadami określonymi w art. 57 ust. 1 ustawy o zakwaterowaniu (...). Strona powodowa podkreślała, że jako zarządzająca mieniem Skarbu Państwa) mogła swobodnie wykonywać uprawnienia jako właściciel lokalu, w tym także zbyć przedmiotowy lokal. Ewentualne uprawnienia powódki do zamieszkiwania w tym lokalu czy nawet jego zajmowania nie mogą uszczuplać prawa własności, które jest chronione przez Konstytucję. Wskazała też, w sprawie nie wystąpiła żadna z przesłanek nieważności czynności prawnej, w tym naruszenie zasad współżycia społecznego. Powtórzyła, że E. Ł. od momentu rozwodu z L. T. (1) nie posiadała tytułu prawnego do lokalu mieszkalnego przy ul. (...) w tym uprawnienia do żądania jego zbycia na jej rzecz. Nadto do uchylenia stanu niepewności powódki, co do jej prawa do zamieszkiwania w spornym lokalu, nie doprowadził także wyrok rozwodowy stron. Zdaniem strony pozwanej uwzględnienie jej powództwa również nie poprawi sytuacji mieszkaniowej w jakiej znalazła, bowiem w przypadku uprawomocniania się wyroku, lokal przy ul. (...) wróci do zasobu pozwanej, a powódka będzie mogła w każdej chwili być wezwana do jego opróżnienia i wydania w trybie art. 29 b ustawy o zakwaterowaniu (...), ponieważ w każdej chwili może on zostać przekazany na cele statutowe. Pozwana podkreśliła także, że nie spoczywa na niej obowiązek zaspokajania potrzeb mieszkaniowych ludności a wykonywanie uprawnień właścicielskich w stosunku do nieruchomości, które miały być przeznaczone na zakwaterowanie żołnierzy zawodowych i ich rodzin zgodnie z zasadami legalności, gospodarności i rzetelności. W odróżnieniu od samorządu gminnego na stronie powodowej nie ciąży obowiązek zapewnienia lokali mieszkańcom wspólnoty samorządowej, w związku z tym nie otrzymuje na ten cel żadnych środków z budżetu państwa. Trudno zatem przyjąć w stosunku do strony pozwanej za obowiązującą zasadę ochrony słabszych poprzez zapewnienie im ochrony przed utratą mieszkania.

W złożonych na dalszym etapie postępowania pismach procesowych, strony podtrzymały dotychczasowe stanowiska w sprawie.

Postanowieniem wydanym w dniu 20.05.2013 r. wezwano Wojskową Agencję Mieszkaniową Oddział (...) we W. do udziału w postępowaniu w charakterze strony pozwanej.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny.

Powódka E. Ł. pozostawała w związku małżeńskim z pozwanym L. T. (1) od 13.05.1994 r. Pomiędzy małżonkami obowiązywał ustawowy ustrój wspólności majątkowej.

Dowód:

- okoliczność bezsporna,

- zeznania świadka L. Ł. (2) – e protokół z dnia 20.05.2013 r. 07:44 – 14:20,

- zeznania powódki E. Ł. – e protokół z dnia 14.11.2013 r. – 07:34 – 28:20,

- zeznania pozwanego L. T. (1) – e protokół z dnia 14.11.2013 r. 28:21 – 44:00,

W dniu 01.04.1995 r. powódka zawarła z Urzędem (...) umowę najmu lokalu mieszkalnego położonego przy ul. (...). W dniu 24.06.1996 r. powódka zrzekła się prawa do tego lokalu.

Dowód:

- zaświadczenie z dnia 27.07.2004 r. – k. 8,

- protokół zdawczo odbiorczy - k. 9 - 10,

- zeznania świadka L. Ł. (2) – e protokół z dnia 20.05.2013 r. 07:44 – 14:20,

- zeznania powódki E. Ł. – e protokół z dnia 14.11.2013 r. – 07:34 – 28:20,

Decyzją nr (...) z dnia 01.07.1996 r. Dyrektor Oddziału Terenowego Wojskowej Agencji Mieszkaniowej przydzielił pozwanemu L. T. (1)osobną kwaterę stałą przy ul. (...)we W.. Przy ustalaniu należnej powierzchni mieszkalnej uwzględniono E. Ł.oraz jej syna L. Ł. (2). Powódka była wówczas w szóstym miesiącu ciąży.

Dowód:

- decyzja nr (...) z dnia 01.07.1996 r. – k. 11, 192 - 193,

- zeznania świadka L. Ł. (2) – e protokół z dnia 20.05.2013 r. 07:44 – 14:20,

- zeznania świadka E. S. – e protokół z dnia 20.05.2013 r. 14:26 – 19:40,

- zeznania świadka A. Z. – e protokół z dnia 20.05.2013 r. 19:43 – 23:50,

- zeznania powódki E. Ł. – e protokół z dnia 14.11.2013 r. – 07:34 – 28:20,

- zeznania pozwanego L. T. (1) – e protokół z dnia 14.11.2013 r. 28:21 – 44:00,

W wyroku z dnia 09.06.2006 r. Sąd Okręgowy we Wrocławiu XIII Wydział Cywilny Rodzinny na skutek pozwu wniesionego przez L. T. (1) przeciwko E. T. w pkt. I oddalił żądanie rozwodu i w pkt. II orzekł o separacji stron z winy powoda. W pkt. IV wyroku Sąd postanowił nie orzekać o mieszkaniu stron i oddalił żądanie ustalenia sposobu korzystania z mieszkania. Wyrokiem z dnia 12.12.2006 r. Sąd Apelacyjny we Wrocławiu Widział I Cywilny, na skutek apelacji L. T. (1) zmienił wyrok z dnia 09.06.2006 r. w ten sposób, że rozwiązał małżeństwo E. Ł. oraz L. T. (1) przez rozwód z winy obu stron.

Strony nie przeprowadziły postępowania o podział majątku wspólnego obejmującego prawo do lokalu przy ul. (...).

Dowód:

- wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 12.12.2006 r. wraz z uzasadnieniem – k. 12, 194 - 197,

- wyrok Sądu Okręgowego we Wrocławiu XIII Wydziału Rodzinnego z dnia 09.06.2006r. – k. 12,

- zeznania świadka L. Ł. (2) – e protokół z dnia 20.05.2013 r. 07:44 – 14:20,

- zeznania świadka A. Z. – e protokół z dnia 20.05.2013 r. 19:43 – 23:50,

- zeznania powódki E. Ł. – e protokół z dnia 14.11.2013 r. – 07:34 – 28:20,

- zeznania pozwanego L. T. (1) – e protokół z dnia 14.11.2013 r. 28:21 – 44:00,

W dniu 07.11.2008 r. właściciel lokalu przy ul. (...) - strona pozwana Wojskowa Agencja Mieszkaniowa, zawarła z powódką umowę, w której ustalono sposób uregulowania zadłużenia bezspornych i wymagalnych należności powstałych z tytułu opłat pośrednich związanych z zajmowanym lokalem. Wymagalne wierzytelności na dzień zawierania umowy wynosiły 10 749,43 zł. Powódka spłaca ustalone z właścicielem zobowiązanie w miesięcznych ratach z własnych środków pieniężnych.

Dowód:

- umowa z dnia 07.11.2008r. – k. 15,

- zeznania świadka E. S. – e protokół z dnia 20.05.2013 r. 14:26 – 19:40,

- zeznania świadka A. Z. – e protokół z dnia 20.05.2013 r. 19:43 – 23:50,

- zeznania powódki E. Ł. – e protokół z dnia 14.11.2013 r. – 07:34 – 28:20,

- zeznania powódki E. Ł. – e protokół z dnia 14.11.2013 r. – 07:34 – 28:20,

- zeznania pozwanego L. T. (1) – e protokół z dnia 14.11.2013 r. 28:21 – 44:00,

L. T. (1) w dniu 21.04.2008 r. wniósł do strony pozwanej Wojskowej Agencji Mieszkaniowej Oddział (...) we W. wniosek o nabycie lokalu mieszkalnego przy ul. (...). Z powodu wstrzymania sprzedaży wszystkich lokali poinformowano go, że wniosek będzie rozpoznany dopiero z chwilą wznowienia procedury.

Dowód:

- pismo z dnia 09.05.2008 r. – k. 109,

- zeznania powódki E. Ł. – e protokół z dnia 14.11.2013 r. – 07:34 – 28:20,

- zeznania pozwanego L. T. (1) – e protokół z dnia 14.11.2013 r. 28:21 – 44:00,

W dniu 09.04.2011 r. Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności orzekł wobec powódki E. Ł. umiarkowany stopień niepełnosprawności. Powódka korzysta także z pomocy Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej.

Dowód:

- orzeczenie z dnia 09.04.2011 r. – k. 18,

- zaświadczenia – k. 16 - 17,

- zeznania powódki E. Ł. – e protokół z dnia 14.11.2013 r. – 07:34 – 28:20,

L. T. (2)w dniu 09.06.2010 r. ponownie złożył wniosek o nabycie lokalu mieszkalnego. Umową sprzedaży zawartą dnia 11.08.2011 r. przed notariuszem B. P.w Kancelarii Notarialnej we W., Repertorium A (...)Wojskowa Agencja Mieszkaniowa przeniosła prawo własności samodzielnego lokalu mieszkalnego przy ul. (...)na rzecz L. T. (1).

Dowód:

- wniosek z dnia 09.06.2010 r. – k. 110,

- pismo z dnia 11.05.2011 r. – k. 111,

- odpis z księgi wieczystej nr (...) – k. 27 - 29,

- akt notarialny – umowa sprzedaży z dnia 11.08.2011r. z załącznikami – k. 198 - 205,

- zeznania świadka L. Ł. (2) – e protokół z dnia 20.05.2013r. 07:44 – 14:20,

- zeznania świadka E. S. – e protokół z dnia 20.05.2013 r. 14:26 – 19:40,

- zeznania świadka A. Z. – e protokół z dnia 20.05.2013 r. 19:43 – 23:50,

- zeznania powódki E. Ł. – e protokół z dnia 14.11.2013 r. – 07:34 – 28:20,

- zeznania pozwanego L. T. (1) – e protokół z dnia 14.11.2013 r. 28:21 – 44:00,

Powódka E. Ł. oraz jej syn L. Ł. (2) zameldowani są w lokalu przy ul. (...) na pobyt stały. Pozwany L. T. (1) wymeldował się z tego lokalu w dniu 08.12.2005 r.

Dowód:

- zaświadczenie z dnia 22.09.2011 r. – k. 13 – 14,

- zeznania świadka L. Ł. (2) – e protokół z dnia 20.05.2013 r. 07:44 – 14:20,

- zeznania powódki E. Ł. – e protokół z dnia 14.11.2013 r. – 07:34 – 28:20,

- zeznania pozwanego L. T. (1) – e protokół z dnia 14.11.2013 r. 28:21 – 44:00,

W dniu 16.11.2011 r. Prezes Wojskowej Agencji Mieszkaniowej, w związku z wystąpieniem Wojskowego Prokuratora G., o zbadanie zgodności z prawem umowy sprzedaży L. T. (1) mieszkania przy ul. (...) wskazał, że procedowanie Oddziału (...) strony pozwanej oraz podpisanie umowy kupna sprzedaży mieszkania odbyło się zgodnie z obowiązującymi przepisami.

W piśmie z dnia 05.05.2011 r. Dyrektor Oddziału (...) we W. poinformował powódkę i L. Ł. (2), że w związku ze sprzedażą mieszkania w dniu 11.08.2011 r. L. T. (1), nie ma podstaw prawnych do sprzedaży lokalu na ich rzecz.

Dowód:

- pismo z dnia 16.11.2011 r. – k. 207 - 208,

- pismo z dnia 05.05.2011 r. – k. 209,

- zeznania świadka E. S. – e protokół z dnia 20.05.2013 r. 14:26 – 19:40,

- zeznania świadka A. Z. – e protokół z dnia 20.05.2013 r. 19:43 – 23:50,

- zeznania powódki E. Ł. – e protokół z dnia 14.11.2013 r. – 07:34 – 28:20,

- zeznania powódki E. Ł. – e protokół z dnia 14.11.2013 r. – 07:34 – 28:20,

- zeznania pozwanego L. T. (1) – e protokół z dnia 14.11.2013 r. 28:21 – 44:00,

L. T. (1) wszczął przeciwko E. Ł. i L. Ł. (2) przed Sądem Rejonowym dla Wrocławia Fabrycznej XI Wydziałem Cywilnym postępowanie mające na celu opuszczenie przez nich lokalu przy ul. (...).

Dowód:

- zeznania świadka L. Ł. (2) – e protokół z dnia 20.05.2013 r. 07:44 – 14:20,

- zeznania powódki E. Ł. – e protokół z dnia 14.11.2013 r. – 07:34 – 28:20,

- zeznania pozwanego L. T. (1) – e protokół z dnia 14.11.2013 r. 28:21 – 44:00,

Opisany wyżej stan faktyczny Sądu ustalił na podstawie nie budzących wątpliwości dokumentów dołączonych przez strony, w szczególności kopii decyzji z dnia 01.07.1996 r., aktu notarialnego z dnia 11.08.2011 r, a także wyroku Sądu Okręgowego z dnia 09.06.2006 r. i wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 12.12.2006 r., które potwierdziły okoliczności zawarcia związku małżeńskiego przez strony, przydziału pozwanemu L. T. (1) lokalu przy ul. (...), zamieszkiwania w nim stron, rozwiązania małżeństwa stron przez rozwód a także fakt zbycia go na rzecz pozwanego. Dołączona do pism procesowych korespondencja stanowiła o okolicznościach związanych z nabyciem mieszkania a także o osobie ponoszącej obecnie koszty jego utrzymania.

W stanie faktycznym Sąd uwzględnił także zeznania świadków L. Ł. (2), E. S. oraz A. Z. a także powódki E. Ł. i pozwanego L. T. (3), które wzajemnie się potwierdzały i uzupełniały, ich relacje potwierdzone zostały także w treści złożonych do sprawy dokumentów.

Zeznania złożone przez Dyrektora Oddziału (...) strony pozwanej w charakterze strony nie miały istotnego znaczenia dla dokonanych przez Sąd ustaleń faktycznych, a to wobec faktu, iż nie posiadał on wiedzy dotyczącej okoliczności faktycznych związanych z nabyciem przez pozwanego L. T. (1) lokalu przy ul. (...).

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie.

Powódka domagała się ustalenia nieważności umowy ustanowienia odrębnej własności i sprzedaży lokalu położonego we W. przy ul. (...), zawartej w dniu 11.08.2011 r. pomiędzy L. T. (1) a Wojskową Agencją Mieszkaniową w W. Oddział (...) we W.. Pozwani L. T. (1) oraz Wojskowa Agencja Mieszkaniowa domagali się oddalenia powództwa wskazując m.in. że sprzedaż mieszkania odbyła się zgodnie z przepisami prawa, w szczególności przepisów ustawy o zakwaterowaniu (...) a także, że powódce, w związku z przyznaniem L. T. (1) na zasadzie stosunku administracyjnoprawnego przydziału lokalu, nie przysługują wobec niego żadne prawa i obowiązki.

Bezsporną okolicznością w niniejszej sprawie był przydział w dniu 01.07.1996 r. pozwanemu L. T. (1) osobnej kwatery przy ul. (...) we W., w okresie trwania jego małżeństwa z powódką E. Ł.. Ich małżeństwo ustało na skutek rozwodu orzeczonego ostatecznie wyrokiem Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 12.12.2006 r., zaś umową sprzedaży zawartą dnia 11.08.2011 r. Wojskowa Agencja Mieszkaniowa przeniosła prawo własności lokalu przy ul. (...) na rzecz L. T. (1). Pozostałe okoliczności faktyczne nie są istotne dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Podlega bowiem jedynie ocenie charakter prawa do kwatery stałej przydzielonej żołnierzowi i wiążącej się z nim ekspektatywy nabycia lokalu, w szczególności w świetle kolejnych zmian uregulowań dotyczących zakwaterowania sił zbrojnych.

Kwestie te wyczerpująco wyjaśnił Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 04.04.2012 r. (I CSK 8/12). Sąd najwyższy w powyższym orzeczenie wskazał, że w postępowaniu, które toczyło się przed złożeniem kasacji sądy obu instancji stanęły na stanowisku, że powódka ma interes prawny, w rozumieniu art. 189 k.p.c., w żądaniu ustalenia na podstawie art. 58 k.c. nieważności umowy sprzedaży lokalu (w okolicznościach analogicznych jak w niniejszej sprawie), jednak uznały to żądanie za nieuzasadnione. Sąd Najwyższy zaaprobował ich stanowisko w zakresie istnienia interesu prawnego, oceniając jednocześnie odmiennie merytoryczną zasadność podstaw do przyjęcia nieważności umowy. Sąd rozpoznający przedmiotową sprawę również ocenił, że powódka ma interes prawny w roszczeniu ustalenia, że umowa jest nieważna. Przydział kwatery stałej jest prawem podmiotowym żołnierza zawodowego, podmiotem tego prawa jest również współmałżonek żołnierza. W konsekwencji takiej kwalifikacji, prawo do korzystania z takiej kwatery stanowi składnik majątku wspólnego małżonków. Zarówno na gruncie ustawy z dnia 20.05.1976 r. o zakwaterowaniu sił zbrojnych, jak i obecnie obowiązującej ustawy z dnia 22.06.1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej nie ma wątpliwości, że przydzielona żołnierzowi kwatera stała zaspokajała również potrzeby mieszkaniowe jego rodziny.

Umowa z dnia 11.08.2011 r. pozbawiła powódkę przysługującego uprawnienia do kwatery stałej wraz z prawem domagania się nabycia kwatery na własność, bez dokonania w tym zakresie podziału majątku dorobkowego byłych małżonków. Nadto były mąż powódki kwestionując posiadanie przez nią jakiegokolwiek prawa do lokalu wystąpił przeciwko niej z pozwem o eksmisję. Wszystko to uzasadniało konieczność udzielenia powódce ochrony prawnej w ramach powództwa z art. 189 k.p.c.

Wskazać należy, że od chwili wejścia w życie ustawy o zakwaterowaniu (...), lokale stanowiące kwatery stałe mogły być zbywane w trybie i na zasadach określonych w art. 56 - 58 tej ustawy. Zarówno przed nowelizacją z 2004 r., jak i po tej nowelizacji, prawo do nabycia takiej kwatery przysługiwało między innymi osobom "uprawnionym, które zajmują kwaterę na podstawie decyzji o przydziale" (przed nowelizacją z 2004 r.) lub "osobom posiadającym tytuł prawny do zamieszkiwania w tym lokalu mieszkalnym" (po nowelizacji z 2004 r.). W obu wypadkach wykładnia tych pojęć musi uwzględniać regulacje zawarte w art. 58, który zarówno przed jak i po nowelizacji z 2004 r. rozróżniał sytuacje sprzedaży kwatery żołnierzowi zawodowemu i innym osobom uprawnionym, w tym członkom rodziny i małżonkowi, przewidując różne bonifikaty w każdym wypadku. Nie ulega zatem wątpliwości, że przepis art. 56 zarówno przed, jak i po nowelizacji z 2004 r. przewidywał prawo do nabycia kwatery na preferencyjnych zasadach również dla małżonka żołnierza zawodowego, któremu przydzielono kwaterę. Małżonek był bowiem "osobą uprawnioną" zajmującą kwaterę na podstawie decyzji o przydziale (przed nowelizacją z 2004 r.), jak również był "osobą posiadającą tytuł prawny do zamieszkiwania w tym lokalu (po nowelizacji z 2004 r.). Za Sądem Najwyższym wskazać trzeba także, rozważając czy prawo do kwatery stałej przydzielonej żołnierzowi zawodowemu w czasie trwania małżeństwa wchodzi do majątku wspólnego, że ponieważ żaden z przepisów omawianych wyżej ustaw nie przesądza wprost tej kwestii, mają w tym względzie zastosowanie ogólne zasady przewidziane w k.r.o. dotyczące przynależności prawa do majątku wspólnego lub osobistego (odrębnego). Wymieniony w przepisach k.r.o. katalog składników majątku odrębnego (obecnie osobistego) jest zamknięty, a zatem wszystkie prawa, które do niego nie należą, wchodzą w skład majątku wspólnego. Ponieważ w tym wypadku nie chodzi o prawa wskazane w art. 33 pkt 1 - 5 i 7 - 8 k.r.o., ocenie podlegać może jedynie to, czy prawo do kwatery stałej jest prawem niezbywalnym w rozumieniu art. 33 pkt 6 k.r.o. Tylko bowiem w tym przypadku stanowiłoby ono odrębny majątek małżonka będącego żołnierzem i nie wchodziło w skład majątku wspólnego. W literaturze jednolicie przyjmuje się, że przepisu tego nie można odnosić do wszystkich praw niezbywalnych i nie są objęte jego hipotezą te prawa niezbywalne, które ze swej natury mogą być prawem wspólnym obojga małżonków (np. spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu). Za prawa niezbywalne, w rozumieniu tego przepisu, należy uznać tylko te prawa, które są ściśle związane z osobą uprawnionego małżonka i nie wchodzą w skład spadku po nim (np. użytkowanie, służebność osobista, prawo do alimentacji). Wszystkie inne prawa, też niezbywalne, ale niegasnące wraz ze śmiercią uprawnionego, mogą wchodzić w skład majątku wspólnego. Jak wynika z przepisów ustawy o zakwaterowaniu (...) dotyczących losu prawa do kwatery stałej, po śmierci żołnierza, któremu ją przydzielono (np. art. 41 ust. 4), prawo to nie wygasa wraz ze śmiercią żołnierza. Poza tym, jak wskazano wyżej, prawo do zamieszkiwania w kwaterze przysługuje niewątpliwie obojgu małżonkom, a zatem prawo do kwatery stałej nie jest prawem niezbywalnym, w rozumieniu art. 33 pkt 6 k.r.o., a skoro tak, to zgodnie z ogólną zasadą przewidzianą w art. 32 § 1 k.r.o., jeżeli zostało nabyte w czasie trwania wspólności ustawowej, stanowi dorobek małżonków, podobnie jak prawo najmu czy spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, od których nie różni się w istotny sposób. Dopóki zatem wspólność tego prawa nie została zniesiona w wyniku podziału majątku wspólnego stron, oboje byli małżonkowie byli uprawnieni do korzystania z niego oraz do nabycia go w trybie i na zasadach przewidzianych w powyższych przepisach. Niczego tu nie zmieniło uchylenie art. 28 ustawy w wyniku nowelizacji z 2004 r. Jak bowiem stwierdził Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dnia 21.12.2006 r., sygn.: III CZP 131/06 oraz wyroku z dnia 21.06.2013 r., sygn.: I CSK 597/12, uchylenie tego przepisu nie wprowadziło zmian w zakresie uregulowania stosunku prawnego powstałego w wyniku przydzielenia kwatery i również po uchyleniu go rozwiedziony małżonek nie może być uznany za osobę zajmującą kwaterę bez tytułu prawnego. Dodać trzeba, że uchylenie powyższego przepisu, który regulował sposób korzystania z kwatery po rozwodzie i w niektórych sytuacjach przewidywał prawo byłego małżonka do otrzymania lokalu zamiennego albo prawo obojga byłych małżonków do jednego lokalu zamiennego lub ekwiwalentu pieniężnego, niczego nie zmieniło w kwestii przynależności do majątku wspólnego przydzielonego prawa do kwatery stałej. Uchylone zostały jedynie (na okres do kolejnej nowelizacji z 2010 r.) przewidziane dotychczas w ustawie obowiązki Agencji wobec byłych małżonków w sytuacji rozwodu żołnierza, któremu przydzielono kwaterę stałą. Nie zmieniło natomiast wskazanych wyżej regulacji przesądzających o wejściu w skład majątku wspólnego małżonków prawa do przydzielonej jednemu z nich w czasie trwania małżeństwa kwatery stałej wraz z ekspektatywą nabycia tego lokalu na preferencyjnych warunkach przewidzianych w ustawie. Podobne stanowisko w omawianej kwestii wyraził Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 26.07.2012 r. sygn.: I ACa 593/12.

Akceptując w pełni przedstawione wyżej rozważania, Sąd w niniejszej sprawie stoi na stanowisku, że skoro prawo do przydzielonej jednemu z małżonków w czasie trwania małżeństwa kwatery stałej wraz z ekspektatywą nabycia tego lokalu na preferencyjnych warunkach przewidzianych w ustawie, wchodzi w skład majątku wspólnego, zaś w przypadku powódki i pozwanego L. T. (1) podział majątku nie został przeprowadzony – sprzedaż lokalu tylko jednemu z byłych małżonków jest czynnością prawną nieważną. Byli małżonkowie mogliby w takiej sytuacji „zrealizować” wspólną ekspektatywę jedynie nabywając lokal razem jako współwłaściciele, bądź też jeden z nich mógłby nabyć lokal za zgodą drugiego (art. 199 k.c. w zw. z art. 46 k.r.o. oraz art. 1035 k.c.). Niewątpliwie w niniejszej sprawie zgody takiej nie było, a zatem zawarta umowa jako sprzeczna z prawem jest nieważna (art. 58 k.c.). Nie ma zatem znaczenia, jak chce strona pozwana, że treść stosunku prawnego pomiędzy żołnierzem zawodowym (L. T. (1)) a Wojskową Agencją Mieszkaniową, wynikająca z przydzielania mu kwatery stałej, wyznaczana jest przez dyspozycje norm prawa administracyjnego. Z uwagi na powyższe Sąd orzekł jak w pkt. I wyroku ustalając, że umowa z dnia 11.08.2011 r. zawarta przez pozwanych jest nieważna.

Rozstrzygnięcie o kosztach w pkt II wyroku oparto na dyspozycji art. 98 k.p.c. w zw. 105 k.p.c., zgodnie z którym współuczestnicy sporu zwracają koszty procesu w częściach równych. W niniejszej sprawie współuczestnictwo pozwanych L. T. (1) oraz Wojskowej Agencji Mieszkaniowej Oddział (...) we W., jako stron umowy kwestionowanej przez powódkę było konieczne, jednocześnie brak było podstaw do przyjęcia po ich stronie odpowiedzialności solidarnej lub in solidum. Tym samym koszty zastępstwa prawnego powódki przez pełnomocnika z urzędu (7200 zł) powinni oni ponieść w częściach równych, tj. po 3600 zł.

W pkt. III wyroku Sąd na podstawie opisanych wyżej przepisów a także na mocy art. 113 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych nakazał pozwanym aby uiścili na rzecz Skarbu Państwa po 9000 zł tytułem opłaty od pozwu od której powódka była zwolniona.