Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 lutego 2014 roku

Sąd Rejonowy dla Warszawy Śródmieścia w Warszawie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący SSO w SR Iwona Kizerwetter-Kramarz

Protokolant Sylwia Krynicka

po rozpoznaniu w dniu 06 lutego 2014 roku w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa D.A.S. Towarzystwa (...) S.A. z siedzibą w W.

przeciwko M. K.

o zapłatę

orzeka:

1.  Zasądza od pozwanej M. K. na rzecz powoda D.A.S. Towarzystwa (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę złotych 15 640,13 (piętnaście tysięcy sześćset czterdzieści złotych trzynaście groszy) wraz z ostatkami ustawowymi od dnia 19 września 2009 roku do dnia zapłaty;

2.  Zasądza od pozwanej M. K. na rzecz powoda D.A.S. Towarzystwa (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę złotych 3 200,00 (trzy tysiące dwieście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę złotych 2 400,00 (dwa tysiące czterysta złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt I C 608/12

UZASADNIENIE

Pozwem złożonym w dniu 04 lipca 2011 roku powód – D.A.S. Towarzystwo (...) S.A. z siedzibą w W. wniósł o zasądzenie nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym od M. K. kwoty 15.640,13 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 19 września 2009 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenie od pozwanej kosztów procesu według stawek przepisanych.

Uzasadniając swoje stanowisko strona powodowa wskazała, że roszczenie wywodzi z faktu spełnienia przez powoda świadczenia objętego umową ubezpieczenia, w warunkach, w których do takie świadczenia nie był zobowiązany. ( pozew z załącznikami – k. 1 – 149 )

W odpowiedzi na pozew złożonej na rozprawie w dniu 11 maja 2012 r. pozwana – reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika ( pełnomocnictwo – k. 164) – wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 3.690 zł. ( odpowiedź na pozew z załącznikami – k. 159 – 169 )

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 9 maja 2007 r. pozwana M. K. zawarła z powodem D.A.S. Towarzystwem (...) S.A. ( dalej D.A.S., ubezpieczyciel lub Towarzystwo) umowę ubezpieczenia ochrony prawnej o numerze (...), której przedmiotem było udzielenie ochrony prawnej pojazdu S. (...) . ( wniosek o ubezpieczenie ochrony prawnej – k. 12, OWU – k. 11 )

W dniu 9 grudnia 2002 roku M. K. zgłosiła D.A.S. wystąpienie zdarzenia objętego ubezpieczeniem, wskazując, że w dniu 09 listopada 2002 roku doszło do uszkodzenia jej pojazdu w związku ze zdarzeniem drogowym, jednak Towarzystwo (...) S.A. odmówiło jej wypłaty odszkodowania.( zgłoszenie zdarzenia – k. 14 – 16, decyzja o odmowie wypłaty odszkodowania – k. 17 )

W związku ze złożonym zgłoszeniem M. K. poinformowana została, że sprawę przekazano do profesjonalnego pełnomocnika celem skierowania roszczenia do procesu cywilnego. Pozwana została także wezwana do udzielenia pełnomocnictwa procesowego niezbędnego do reprezentowania jej przed sądem. ( pismo – k. 18, pismo do radcy prawnego P. K. – k. 19 )

Pozew sporządzony przez ustanowionego pełnomocnika został złożony do Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w dniu 17 czerwca 2003 r. ( bezsporne – potwierdzone pozwem z akt II C 195/04 – k. 1 – 19 )

W sprawie zapadł w dniu 25 listopada 2005 r. wyrok oddalający powództwo z uwagi ustalenie przez Sąd, że uszkodzenia pojazdu M. K. nie powstały na skutek zderzenia z samochodem C. C.. Orzeczenie to zostało uchylone przez Sąd Okręgowy w Warszawie na skutek apelacji powódki, podstawą dla takiego rozstrzygnięcia było przyjęcie przez Sąd Okręgowy, że sąd meriti nie rozpoznał istoty sprawy. ( kopia wyroku z dnia 25 listopada 2005 r. z uzasadnieniem i kopia wyroku z dnia 9 stycznia 2007 r. z uzasadnieniem – k. 28 – 42 a także oryginały rozstrzygnięć z uzasadnieniami w aktach II C 195/07 )

W toku postępowania przeprowadzone były dowody z trzech opinii biegłych i jednej opinii wykonanej przez Instytut (...). Połowa z tychże opinii nie wykluczała powstania uszkodzeń pojazdu powódki w okolicznościach przez nią opisywanych, druga zaś przedstawiała z goła odmienne wnioski. ( bezsporne, potwierdzone opiniami znajdującymi się w aktach sprawy II C 195/07 )

Wyrokiem z dnia 28 sierpnia 2009 r. wydanym w sprawie II C 195/07 Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w W. oddalił powództwo M. K. oraz orzekł, że obowiązana jest ona do zwrotu na rzecz Towarzystwa (...) S.A. kwoty 4115 zł stanowiącej koszty procesu. Podstawą orzeczenia było ustalenie przez Sąd, że samochód M. K. nie uległ uszkodzeniu w wyniku zderzenia z pojazdem kierowanym przez C. C. w opisywanych przez nią okolicznościach, to pozwany ubezpieczyciel nie ponosi odpowiedzialności odszkodowawczej względem niej. Sąd przyjął, że to właśnie opinia sporządzona przez Instytut (...) oraz przez pierwszego z biegłych powołanych w sprawie (obie negatywne) są najbardziej wiarygodnym źródłem dla ustaleń faktycznych, tym samym przeważyły one na wydaniu wyroku oddalającego powództw. Sąd poprzedził swoje stanowisko wnikliwą i obszerną analizą całego zgromadzonego materiału dowodowego, w tym rzeczonych opinii biegłych i instytutu oraz zeznań świadków. W sposób jednoznaczny i poparty rzeczową argumentacją wykazał podstawy przyjęcia powołanych w stanie faktycznym dowodów jako wiarygodnych oraz podstaw dla których odmówił wiarygodności reszcie zgromadzonego w aktach materiału dowodowego, w tym dokonał analizy zeznań świadków C. C. i D. G. a także zeznań powódki. Wskazał na zachodzące w tych zeznaniach sprzeczności oraz powstałe w związku z ze słowami świadków i powódki wątpliwościami. ( kopia wyroku z uzasadnieniem – k. 20 – 27 a także oryginał wyroku z uzasadnieniem w aktach II C 195/07 )

Już w toku ww. postępowania powód D.A.S. wystosował do pozwanej pismo, w którym poinformował ją, że dokonał ponownej weryfikacji zgłoszenia w świetle informacji uzyskanych w toku procesu. Wskazał, że ustalono, iż M. K. wprowadziła ubezpieczyciela w błąd, co do okoliczności kolizji, w związku z czym oświadczył, że anuluje gwarancję pokrycia kosztów procesu w sprawie i zwraca się o zwrot wyłożonych już kosztów procesu w wysokości 3.455,00 złotych. ( pismo z 17 marca 2005 r. – k. 124 )

Powód dokonał rewizji swojego stanowiska wskazując w piśmie z dnia 31 sierpnia 2007 r., że w drodze wyjątku postanowił o warunkowym udzieleniu gwarancji pokrycia kosztów drugiej instancji według stawek zgodnych z rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokat (radcy prawnego) oraz o warunkowym udzieleniu gwarancji pokrycia kosztów postępowania w I instancji po uchyleniu wyroku prze Sąd Okręgowy. Jednocześnie powód poinformowała pozwaną, że warunkowych charakter gwarancji oznacza, że w razie ponownego oddalenia roszczeń przez Sąd, D.A.S. zwróci się do niej o zwrot wyłożonych kosztów. ( pismo – k. 125, pismo do pełnomocnika M. K., pełnomocnictwo – k. 126 – 127 )

Z uwagi na ponowne oddalenie powództwa powód skierował do pozwanej informację o odmowie pokrycia kosztów prowadzonej sprawy z uwagi na ustalenie, że D.A.S. został wprowadzony w błąd, co do okoliczności faktycznych będących podstawą przyznania świadczenia. ( pismo z dnia 30 września 2009 r. wraz z recepisem – k. 128 – 131 )

W dniu 09 marca 2011 r. powód skierował do M. K. wezwanie do zapłaty kwoty 15.640,13 zł stanowiącej równowartość kosztów sądowych i honorarium pełnomocnika tytułem zwrotu nienależnego świadczenia w terminie 14 dni od dnia doręczenia wezwania. ( wezwanie – k. 132 – 133 )

Pozwana odmówiła zwrotu pieniędzy, wskazując, że żądanie jest bezzasadne. ( pismo pozwanej z 29 marca 2011 r. – k. 134 – 135 )

W toku prowadzonej sprawy II C 195/07 D.A.S. Towarzystwo (...) S.A. pokrywał koszty związane z procesem ( bezsporne )

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o powołane wyżej, a zgromadzone w aktach sprawy dokumenty a także w oparciu o dokumenty znajdujące się w aktach postępowania II C 195/07, w szczególności w zakresie opinii biegłych oraz instytutu.

Sąd ocenił także zeznania świadków C. C. i D. G. a także samej powódki, jednakże z uwagi na pobieżne tylko informacje uzyskane, w toku zeznań, co uzasadnione było upływem czasu, Sąd posiłkował się dodatkowo treścią zeznań znajdujących się w aktach sprawy II C 195/07, które to zeznania zostały przez świadków oraz pozwaną podtrzymane.

Analizując więc całokształt zeznań Sąd doszedł do wniosku, że stanowisko wyrażone przez Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w uzasadnieniu wyroku 28 września 2009 r. jest prawidłowe.

Odnotować bowiem należy, że zeznania C. C. są z jednej strony bardzo szczegółowe, z drugiej zaś miały „płynny” charakter w zakresie umiejscowienia pojazdów po kolizji. Jednocześnie zdaniem Sądu nie jest to rodzaj nieścisłości, który uzasadniony byłby gwałtownością zdarzenia, upływem czasu czy niemożnością obserwacji położenia pojazdów. Dodatkowo zgodzić się należy ze stanowiskiem, że zeznania te nie korelują z wiarygodnymi opiniami biegłych ( infra). Tym samym Sąd podziela wniosek, że zeznania te nie są wiarygodne i nie mogły stanowić podstawy dla ustaleń faktycznych w sprawie II C 195/07.

Podobnie zdaniem Sądu prawidłowo dokonana została ocena zeznań świadka D. G., co do zaistnienia kolizji.

Co zaś się tyczy zeznań powódki, nie można odmówić Sądowi Rejonowemu prawidłowej oceny tychże. Podzielić trzeba przede wszystkim fakt, że charakteryzowały się one próbą dostawania ich treści do rozwoju postępowania.

Sąd nie podzielił także zeznań świadka D. G. i powódki w zakresie twierdzeń o niemożności skontaktowania się z reprezentującym M. K. pełnomocnikiem. W aktach sprawy brak jest poza ich twierdzeniami jakiegokolwiek dowodu w tym zakresie. Naturalną zaś koleją rzeczy byłoby poinformowanie ubezpieczyciela o niezadowoleniu z prowadzenia sprawy przez pełnomocnika.

Ostatecznie Sąd podziela także ocenę opinii biegłych przeprowadzoną prze Sąd Rejonowy w sprawie II C 195/07. W uzasadnieniu wyroku powołano obszerną argumentację przemawiającą za wiarygodnością opinii sporządzonych prze biegłego J. S. oraz przez Instytut (...). Przekonywające są też rozważania odnoszące się do przyczyn odmówienia wiarygodności stanowiskom prezentowanym przez pozostałych dwóch biegłych.

Mając na uwadze przeprowadzone przez Sąd Rejonowy w sprawie II C 195/07 rozumowanie odnośnie oceny dowodów oraz fakt dysponowania przez tut. Sąd tymi samymi opiniami jakie złożone były w ww. sprawie Sąd doszedł do przekonania, że powołanie kolejnego biegłego celem sporządzenia opinii na okoliczność rozważoną już we wcześniejszym procesie powodowałoby jedynie nieuzasadnione przedłużenie postępowania. W tym stanie rzeczy Sąd oddalił zgłoszony wniosek.

Wskazać ostatecznie należy, że dowody zebrane w sprawie jako wiarygodne i logiczne wzajemnie się uzupełniają, tworząc spójny stan faktyczny. Złożone w kopiach dokumenty nie były kwestionowane przez żadną ze stron, a zatem Sąd uznał je jako bezsporne dowody w sprawie.

Sąd zważył co następuje:

Powództwo zasługuje na uwzględnienie w całości.

Miedzy stronami toczył się spór, co do tego czy pozwana jest obowiązana do zwrotu wskazanej w pozwie kwoty.

Powód dochodził świadczenia wskazując na trzy możliwe podstawy tj. zbieg nienależytego wykonania umowy ubezpieczenia przez pozwaną i odpowiedzialności deliktowej. A także spełnienie przez powoda świadczenia nienależnego w myśl art. 410 § 2 k.c., albowiem odpadła podstaw jego spełnienia.

W ocenie Sądu w niniejszej sprawie mamy do czynienia właśnie ze świadczeniem nienależnym.

W myśl art. 405 k.c. kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Przy czym w myśl art. 410 § 1 k.c. przepis ten stosuje się w szczególności do świadczenia nienależnego. Zaś jak stanowi § 2 tego przepisu świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.

Jak wynika z wyroku Sądu Najwyższego z dnia 13 października 2011 roku V CSK 483/10: W odróżnieniu od innych przypadków bezpodstawnego wzbogacenia, sytuacje objęte art. 410 § 2 k.c., czyli kwalifikowane jako nienależne świadczenie, zakładają uzyskanie korzyści majątkowej w następstwie świadczenia, czyli zachowania zmierzającego do wykonania oznaczonego zobowiązania. Jeżeli więc określone przesunięcie majątkowe nie jest wynikiem świadczenia, nie może powstać roszczenie o zwrot nienależnego świadczenia (art. 410-411 k.c.), a jedynie roszczenie o zwrot bezpodstawnego wzbogacenia na zasadach ogólnych, tj. wynikających z art. 405-409 k.c. Przy ocenie, czy w ramach danego stosunku miało miejsce świadczenie, rozstrzyga punkt widzenia wierzyciela: czy mógł on uważać na podstawie rozpoznawalnych okoliczności określone działanie za świadczenie.

Zważywszy na ustalony stan faktyczny należy uznać, iż powód miał podstawy uważać swe działanie za świadczenie nienależne, gdyż była zobowiązana w stosunku do pozwanej.

Zgodnie z łączącą strony umową pozwana obowiązana była do poinformowania powoda o zaistnieniu zdarzenia objętego ubezpieczeniem, przekazać wszelkie dokumenty oraz korespondencję które dotyczą zdarzenia oraz wyjaśnić okoliczności zdarzenia będącego podstawą żądania świadczenia przez ubezpieczyciela (§ 16 ust. 1) Natomiast odpowiedzialność ubezpieczyciela jest wyłączona w momencie wystąpienia wypadku ubezpieczeniowego, który ubezpieczony spowodował umyślnie, w szczególności gdy popełnił umyślne przestępstwo lub wykroczenie, a także wypadków ubezpieczeniowych (§ 7 ust. 3). Ponadto dane przekazane przez ubezpieczonego są o tyle istotne, że na ich podstawie ubezpieczyciel dokonuje analizy zasadności wystąpienia z ewentualnym roszczeniem. Jeżeli zaś ubezpieczyciel uważa, że nie ma możliwości korzystnego dla ubezpieczonego rozstrzygnięcia zakończenia sprawy informuje on o tym ubezpieczonego.

Jak wynika z wiarygodnych opinii biegłych okoliczności zdarzenia były inne niż te opisane przez pozwaną. W konsekwencji powód nie będąc w przekonaniu, że istnieją podstawy do wytoczenia powództw finansował koszty związane z procesem mimo, że nie było ku temu podstaw.

Celnie zauważa Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 24 listopada 2011 roku I CSK 66/11, że ogólne przesłanki bezpodstawnego wzbogacenia należy rozumieć specyficznie w przypadku nienależnego świadczenia. Sam fakt spełnienia nienależnego świadczenia uzasadnia roszczenie kondykcyjne. W takim też przypadku nie zachodzi potrzeba badania, czy i w jakim zakresie spełnione świadczenie wzbogaciło osobę, na rzecz której świadczenie zostało spełnione (accipiensa), jak również, czy majątek spełniającego świadczenie (solvensa) uległ zmniejszeniu. Uzyskanie nienależnego świadczenia wypełnia bowiem przesłankę powstania wzbogacenia, a spełnienie tego świadczenia przesłankę zubożenia. Z chwilą też spełnienia świadczenia nienależnego powstaje roszczenie kondykcyjne, którego treścią jest obowiązek dokonania czynności faktycznej lub prawnej, stanowiącej świadczenie przeciwne do spełnionego.

W oceni Sąd nietrafny jest zarzut pozwanej, że wynik postępowania w sprawie II C 195/07 było wynikiem braku udowodnienia przesłanek odszkodowawczych przez pełnomocnika M. K.. Należy podzielić w tym zakresie stanowisko powoda, że z uzasadnienia wyroku wynika jednoznacznie, że to okoliczności wystąpienia zdarzenia były inne niż podane przez powódkę. Wobec powyższego nie jest zasadne twierdzenie, że w przypadku każdego oddalenia powództwa doszłoby do żądania zwrotu wyłożonych kosztów przez powódkę. Sytuację taka występuje na tle analizy Ogólnych Warunków Ubezpieczenia jedynie w przypadku podania przez ubezpieczonego informacji, które nie odpowiadają rzeczywistości.

Wskazać także należy, że w związku z pokryciem przez powoda K. procesu oraz honorarium pełnomocnika w sprawie II C 195/07 po stronie pozwanej występuje wzbogacenie, albowiem nie musiała ona uiszczać rzeczonych kwot. Zatem w dalszym ciągu w majątku pozwanej istnieje wzbogacenie podczas gdy po stronie powódki nastąpiły ujemne skutki majątkowe. W tym stanie rzeczy powództwo było zasadne.

W tym stanie rzeczy Sąd zasądził od pozwanej na rzecz powódki niezakwestionowaną w wysokości kwotę 15.640,13 zł orzekając zgodnie z treścią punktu 1 wyroku.

W zakresie żądania zasądzenia odsetek Sąd zważył, iż stosownie do przepisu art. 481 § 1 k.c., stanowiącego – zgodnie z dyspozycją art. 359 § 1 k.c. – formalne, ustawowe źródło odsetek, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, choćby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Istotne jest więc ustalenie momentu, w którym dłużnik opóźnił się ze spełnieniem świadczenia.

W związku z powyższym ww. kwoty zostały uiszczone na rachunek pozwanej mimo braku przesłanek ku temu. Zgodnie zaś z podzielanym przez tut. Sąd poglądem wyrażonym przez Sąd Najwyższy roszczenie z tytułu nienależnego świadczenia, mającego taki charakter już w chwili spełnienia, staje się wymagalne od tej chwili ( confer Wyrok SN z dnia 22 marca 2001 r., V CKN 769/00 Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna (...)). W związku z powyższym, że podstawa świadczenie odpadła z całą pewnością w momencie uprawomocnienia się wyroku z dnia 18 sierpnia 2009 r. tj. w dniu 19 września 2009 r. Sąd uznał za zasadne orzec zgodnie z żądaniem pozwu.

Tym samym odsetki należą się powodowi od dnia 19 września 2009 r. (punkt 1 wyroku)

Orzeczenie o kosztach procesu Sąd oparł na treści art. 98 § 1 k.p.c., który ustanawia ogólną zasadę, iż strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony – koszty procesu.

Stąd też z uwagi na fakt, że Sąd zasądził na rzecz powoda koszty procesu.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że powód reprezentowany był przez pełnomocnika profesjonalnego, a więc pozwana winna zwrócić mu równowartość honorariów pełnomocnika w wysokości uzależnionej od przepisów regulujących tę materię. Wynagrodzenie pełnomocnika powoda wynosi 2.400 złotych (§ 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu, Dz.U. Nr 163, poz. 1349 z późn. zm.).

Ponadto na koszt procesowy poniesiony przez powoda składają się także opłat a od dokumentu pełnomocnictwa (17 zł). Uiszczenie tej opłaty stanowi bowiem dopełnienie wymagania przewidzianego w obowiązujących przepisach prawa i jest zarazem warunkiem formalnoprawnej zgodności sporządzenia dokumentu pełnomocnictwa z prawem.

Tym samym, uiszczenie opłaty od każdego dokumentu stwierdzającego ustanowienie pełnomocnika jest poniesieniem wydatku, który z obiektywnego punktu widzenia jest konieczny do realizacji praw strony w postępowaniu sądowym.

Ostatecznie wskazać należy, że powód uiścił także opłatę sądowe od pozwu w wysokości 783 zł.

W tym stanie rzecz łączna wysokość kosztów procesu po stronie powódki wynosi 3.200 zł. Dlatego też pozwana winien zapłacić powodowi kwotę 3.200 tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 2.400 tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. (punkt 2 wyroku)

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi pozwanej.