Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 lutego 2015 roku

Sąd Okręgowy w Katowicach

X Wydział Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 25 lutego 2015 roku w Katowicach

odwołania M. K. (M. K.)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w C.

z dnia 9 października 2014 roku

Nr: (...)- (...)-5/10

w sprawie M. K. (M. K.)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w C.

o wypłatę odsetek od świadczenia rentowego

zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje ubezpieczonemu prawo do odsetek od przyznanego świadczenia rentowego od dnia 27 sierpnia 2013 roku do dnia wypłaty świadczenia rentowego .

SSO Barbara Reszczyńska - Łoboda

Sygn. akt XU 2488/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 9.X.2014r. organ rentowy – Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C., w związku z wnioskiem ubezpieczonego M. K. z dnia 29.IX.2014r. o wypłatę odsetek z tytułu przyznania sądownie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, powołując się na podstawę prawną z art. 118 ust. 1 i ust. 1 a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz. U. z 2013 r., poz. 1440 zpóźń.) odmówił wnioskodawcy prawa wypłaty odsetek, podnosząc, że jeżeli organ odwoławczy nie orzekł o odsetkach, to odsetki za opóźnienie w ustaleniu prawa do świadczenia lub jego wysokości należy ustalić tylko w razie niedotrzymania ustawowego terminu na wydanie decyzji uwzględniającej orzeczenie organu odwoławczego. W związku z tym, że decyzja wykonująca wyrok sądu została wydana w terminie ustawowym, organ rentowy stwierdził, że brak jest podstaw do wypłaty odsetek, wyrok Sądu Okręgowego wraz z uzasadnieniem wpłynął do oddziału w dniu 13.VIII.2014r., a zatem wydając decyzję w dniu 9.IX.2014r. organ rentowy nie pozostawał w zwłoce.

W odwołaniu od tej decyzji ubezpieczony M. K.wniósł o stwierdzenie odpowiedzialności organu rentowego za wydanie błędnej decyzji odmawiającej przyznania mu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy oraz zasądzenie zapłaty należnych odsetek od tego świadczenia rentowego za okres od dnia 28. VIII.2014r. do dnia 16.IX.2014r. tj. do dnia spełnienia w/w świadczenia przyznanego prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego z Katowicach. W uzasadnieniu odwołania ubezpieczony podniósł, że w sprawie XU 3160/13 Sąd Okręgowy przyznał mu prawo do świadczenia z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia 1.VIII.2013r. do dnia 31.VII.2016r. na podstawie dokumentacji lekarskiej oraz opinii biegłych sądowych, jednoznacznie stwierdzających, że stan jego zdrowia nie uległ istotnej poprawie. Podniósł, że w postępowaniu sądowym nie zostały ujawnione czy też wyjaśnione nowe okoliczności dotyczące stanu zdrowia ubezpieczonego, a jedynie potwierdzono to, co wynikało z dokumentacji lekarskiej złożonej do organu rentowego. Zatem organ rentowy już w dniu 19.VII.2013r. w orzeczeniu Lekarza Orzecznika mógł prawidłowo ocenić jego zdolność do pracy, a tym samym świadczenie rentowe mogło być wypłacone już 10.VIII.2013r.

W odpowiedzi na to odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, wyjaśniając, iż odpis wyroku Sądu z uzasadnieniem oraz wraz z aktami rentowymi otrzymał w dniu 13.VIII.2013r., zaś decyzję wykonującą orzeczenie sądowe wydał niezwłocznie w dniu 9.IX.2013r., z zachowaniem 30-dniowego terminu. Organ rentowy podniósł, że w niniejszej sprawie organ odwoławczy wydając wyrok nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego, zatem ostatnią okolicznością w sprawie był dzień wpływu prawomocnego orzeczenia do organu rentowego.

Sąd ustalił i zważył co następuje:

Wyrokiem z dnia 27.VI.2014r. wydanym w sprawie XU 3160/13 Sąd Okręgowy w Katowicach przyznał ubezpieczonemu M. K. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na okres od dnia 1.VIII.2013r. do dnia 31.VII.2016r.

W toku postępowania w sprawie XU 3160/13 Sąd ustalił, że ubezpieczony M. K. urodzony w dniu (...) począwszy od dnia 25.VIII.2010r.do dnia 31.VII.2013r. pobierał rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy z ogólnego stanu zdrowia.

W dniu 27.VI.2013r. ubezpieczony złożył ponowny wniosek o przyznanie świadczenia rentowego na dalszy okres.

Dnia 19.VII.2013r. Lekarz Orzecznik uznał ubezpieczonego za zdolnego do pracy.

Komisja Lekarska rozpoznając sprzeciw ubezpieczonego w dniu 19.VIII.2013r. wydała orzeczenie uznające ubezpieczonego za zdolnego do pracy.

Kwestia sporna w tej sprawie sprowadzała się do ustalenia czy ubezpieczony jest nadal osobą niezdolną do pracy. Sąd badając sprawę dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych z zakresu diabetologii i interny.

W opinii z dnia 12 listopada 2013r. biegła sądowa specjalista chorób wewnętrznych idiabetologii lek. med. E. C. rozpoznała u ubezpieczonego cukrzycę typu I leczoną intensywną insulinoterapią, średnio wyrównaną, nadciśnienie tętnicze I/II stopnia, przebytą wdzieciństwie operację usunięcia wyrostka robaczkowego, przebyte w 2010r. leczenie z powodu kompresyjnego złamania kręgów Th 4-5-6 po upadku z własnej w wysokości. Biegła wskazała, iż z punktu widzenia specjalisty chorób wewnętrznych i diabetologii ubezpieczony jest nadal częściowo niezdolny do pracy na okres trzech lat. Zdaniem biegłej w stanie zdrowia ubezpieczonego nie nastąpiła poprawa, nadal jest na intensywnej insulinoterapii, nadal występują u niego dość częste niedocukrzenia. Około 3 razy w tygodniu występują niedocukrzenia I stopnia, przy których ubezpieczony może sam sobie poradzić, jak również około raz w tygodniu występują neuroglikopenie, które nie mają objawów prodromalnych. W związku z tym ubezpieczony może wykonywać pracę tylko w zakładzie pracy chronionej. Biegła wskazała także, że ubezpieczony nie ma objawów powikłań cukrzycowych, tętno obwodowe jest dobrze symetrycznie napięte, czucie wibracji jest niezaburzone we wszystkich 4 kończynach, odruchy kolanowe i skokowe są żywe w i równe. W układzie krążenia niemażadnych zmian, nadciśnienie tętnicze leczone trzema lekami, jest dobrze ustawione.

Organ rentowy w piśmie procesowym z dnia 20 grudnia 2013r., zakwestionował opinię wyżej wymienionej biegłej sądowej, wnosząc o przeprowadzenie dowodu z opinii innego biegłego z zakresu diabetologii. Organ rentowy podniósł, iż badania fizykalne, przy wartościach obiektywnych (...) - 8 % odpowiadają cukrzycy dość dobrze wyrównanej, biorąc pod uwagę fakt, iż ubezpieczony pracuje w pełnym wymiarze godzin.

W opinii z dnia 1 kwietnia 2014r. biegły sądowy specjalista diabetolog lek. med. G. H. rozpoznał ubezpieczonego cukrzycę typu I insulinozależną ochwiejnym przebiegu z niedocukrzeniami ciężkimi, nadciśnienie tętnicze I/II stopnia. Biegły zaznaczył, że cukrzyca jest o chwiejnym przebiegu - poziom (...) jest średnią poziomów z okresu trzech miesięcy i przy obecności częstych niedocukrzeń jego wartość jest zaniżona i sama w sobie nie może być traktowana jako poziom wyrównania metabolicznego cukrzycy przy nieuwzględnieniu dobowych poziomów glikemii, a zwłaszcza stanów niedocukrzenia. Biegły zaznaczył, że u ubezpieczonego występują istotne powikłania pod postacią nawracających ciężkich niedocukrzeń, występujących pomimo edukacji, zmiany leczenia na analogi insulinowe. Biegły podkreślił, że stany niedocukrzenia nie są poprzedzone objawami zwiastunowymi, ciężkie niedocukrzenia zawsze wymagają pomocy osób drugich. U ubezpieczonego biegły rozpoznał zespół na neuropatii autonomicznej, jako istotne powikłanie cukrzycy, odpowiadające za wystąpienie bezobjawowych niedocukrzeń. Biegły podkreślił, że ubezpieczony pracować może tylko w warunkach pracy chronionej.B., że wg (...) Towarzystwa (...) ciężkie i powtarzające się niedocukrzenia, a zwłaszcza nieświadomość niedocukrzenia - to czynnikw największym stopniu ograniczający możliwość zatrudnienia chorego na cukrzycę. Zdaniem biegłego od ostatniego badania orzeczniczego nie nastąpiła poprawa w stanie zdrowia ubezpieczonego. Ponadto zdaniem biegłego niezdolność do pracy ma charakter okresowy i jej czas przewiduje się na okres trzech lat.

Organ rentowy ponownie zgłosił zastrzeżenia do opinii biegłego

Ustosunkowując się do zastrzeżeń organu rentowego biegły sądowy diabetolog lek. med. G. H. w opinii uzupełniającej z dnia 6 czerwca 2014 roku przedstawił pogląd oparty na zaleceniach (...) Towarzystwa (...) na rok 2014. Wskazał on, iż ograniczenie zawodowe dla chorych na cukrzycę, wynika z możliwości rozwoju powikłań cukrzycy upośledzającychzdolność do wykonywania danej pracy, możliwości wystąpienia epizodów hipoglikemii i związanych z nim zaburzeń świadomości. Biegły zaznaczył, iż w przypadku ubezpieczonego miała miejsce edukacja, intensyfikacja samokontroli, modyfikacja terapii poprzez zmniejszenie dawek insulinyoraz wprowadzenie długodziałających analogów insuliny. Zdaniem biegłego efekt tych działań jest niewystarczający, gdyż nadal występują niedocukrzenia. Sytuacja ta może wskazywać na uszkodzenie mechanizmów regulujących w zakresie autonomicznego układu nerwowego (neuropatia autonomiczna cukrzycowa).Zdaniem biegłego nawracające niedocukrzeniasą klasycznym przeciwwskazaniem do pracy przy maszynach w ruchu. Biegły podkreślił, iż organ rentowy niedostatecznie wziął pod uwagę obecność ubezpieczonego ciężkich, nawracających, nieświadomych niedocukrzeń i ich wpływu na ogólny stan i niezdolność do pracy. Biegły w pełni podtrzymał wnioski zawarte jest w pierwszej opinii z dnia 24 marzec 2014r., zdaniem biegłego ubezpieczonej jest nadal częściowo niezdolny do pracy z przyczyn ogólnych.

Na powyższych opiniach sądowo-lekarskich zakończyło się postępowanie dowodowe w sprawie XU 3160/13. W toku postępowania ani ubezpieczony ani organ rentowy nie dołączali do sprawy nowych dowodów w postaci nowych dokumentów medycznych, zaświadczeń lekarskich czy historii choroby.

Wyrok wraz z uzasadnieniem w tej sprawie na jego wniosek został doręczony organowi rentowemu w dniu 13.VIII.2014r.

Uprawomocnienie wyroku nastąpiło w dniu 28. VIII.2014r.

Decyzją z dnia 9.IX.2014r. organ rentowy przyznał wnioskodawcy prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na okres od dnia 1.VIII.2013r. do dnia 31.VII.2016r., które to świadczenie z wyrównaniem i po dokonaniu stosownych odliczeń z tytułu zaliczki na podatek dochodowy, składki na ubezpieczenie zdrowotne – zostało przekazane na konto ubezpieczonego w banku w dniu 16.IX.2014r.

W dniu 29.IX.2014r. ubezpieczony wystąpił do organu rentowego z wnioskiem o zapłatę odsetek.

Odwołanie ubezpieczonego zasługuje na uwzględnienie.

Prawo do odsetek z tytułu opóźnienia w ustalaniu świadczenia z ubezpieczenia emerytalno-rentowego reguluje art. 85 ustawy z dnia 13.X.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych ( Dz. U. Nr z 2013, poz. 1442 ze zm.), zgodnie z którym jeżeli Zakład - w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych lub świadczeń zleconych do wypłaty na mocy odrębnych przepisów albo umów międzynarodowych - nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia w wysokości odsetek ustawowych określonych przepisami prawa cywilnego. Nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności.

Przy czym jak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7.IV.2010r. w sprawie I UK 345/09 „zawarte w art. 85 ust. 1 u.s.u.s. określenie: "nie ustalił prawa do świadczenia" oznacza zarówno niewydanie w terminie decyzji przyznającej świadczenie, jak i wydanie decyzji odmawiającej przyznania świadczenia, mimo spełnienia warunków do jego uzyskania.”

Dodatkowo w uzasadnieniu tego orzeczenia Sąd Najwyższy stwierdził, że „dla oceny przysługiwania odsetek na podstawie tego przepisu konieczne jest współstosowanie dalszych przepisów, a w odniesieniu do stanu faktycznego sprawy, konkretnie art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Przepis ten stanowi, że w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego (sądu ubezpieczeń społecznych) za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustaleni ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Jest to przepis szczególny względem art. 118 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, w myśl, którego organ rentowy wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji. Treść art. 118 ust. 1a została ostatecznie ukształtowana przez wyrok TK z dnia 11.IX.2007r. ( P 11/07).. W uzasadnieniu powołanego wyroku Trybunał Konstytucyjny wywiódł w szczególności, że przez pojęcie "wyjaśnienie ostatniej niezbędnej okoliczności" z art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS trzeba rozumieć wyjaśnienie ostatniej okoliczności koniecznej do ustalenia samego istnienia prawa wnioskodawcy do świadczenia. Stąd też trzydziestodniowy termin na wydanie decyzji w sprawie świadczenia i jego wypłaty w razie, gdy prawo do świadczenia zostało ustalone przez sąd, powinien być liczony od dnia doręczenia wyroku sądu tylko wtedy, gdy ustalenie prawa do świadczenia dopiero w postępowaniu sądowym nie było następstwem okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność organ rentowy. W przeciwnym wypadku, gdy opóźnienie w ustaleniu prawa do świadczenia było spowodowane okolicznościami, za które odpowiada organ rentowy (np. błędna interpretacja przepisów, zaniechanie podjęcia określonych działań z urzędu, w sprawie lekarskiej - błędne orzeczenie lekarza orzecznika ZUS lub komisjiZUS w sprawie niezdolności do pracy ), termin ten będzie liczony od dnia, w którym organ rentowy, gdyby działał prawidłowo, powinien był ustalić prawo do świadczenia.

W związku z wydaniem decyzji z dnia 27.VIII.2013r. organ rentowy oparł się na orzeczeniu Lekarza Orzecznika ZUS z dnia 19.VII.2010r., wedle którego ubezpieczony nie został uznany za niezdolnego do pracy. Po sprzeciwie ubezpieczonego Komisja Lekarska orzeczeniem z dnia 19.VIII.2013r. utrzymała w mocy orzeczenie Lekarza Orzecznika.

Zdaniem Sądu na tym etapie postępowania administracyjnego doszło do popełnienia przez organ rentowy błędu, za który organ rentowy ponosi odpowiedzialność.

Świadczy o tym tok postępowania sądowego, w którym dwa zespoły biegłych sądowych złożone z lekarzy z zakresu diabetologii zgodnie orzekły, że ubezpieczony jest częściowo niezdolny do pracy i że w stanie zdrowia ubezpieczonego nie nastąpiła istotna poprawa. Drugi biegły z zakresu diabetologii, co wymaga podkreślenia, został powołany przez Sąd na wyraźne żądanie organu rentowego.

Należy, zatem stwierdzić, że doszło do wydania przez Lekarza Orzecznika i Komisję Lekarską ZUS – błędnego orzeczenia lekarskiego, a co za tym idzie również błędnej decyzji organu rentowego.

Gdyby nie błąd organu rentowego prawidłowa decyzja przyznająca ubezpieczonemu prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy winna być wydana najpóźniej w dniu 18.VIII.2013r. ( tj. w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji czyli w ciągu 30 dni od orzeczenia Lekarza Orzecznika z dnia 19.VII.2013r. Właśnie w dniu 19.VII.2013r. powinno zapaść prawidłowe orzeczenie stwierdzające istnienie u ubezpieczonego częściowej niezdolności do pracy. Sprzeciw, jaki złożył ubezpieczony od tego orzeczenia i późniejsze orzeczenie Komisji Lekarskiej z dnia 19.VIII.2013r. – to skutek, do którego doszło wobec błędu organu rentowego wynikającego z niewłaściwego orzeczenia Lekarza Orzecznika.). W tym stanie rzeczy odsetki ubezpieczonemu przysługiwały od dnia 19.VIII.2013r.

Ubezpieczony zgłosił żądanie wypłaty odsetek od dnia 27.VIII.2013r. – takiej treści żądanie zgłoszone zostało na rozprawie w dniu 25.II.2015r. Stosownie do art. 321 § 1 k.p.c. Sąd nie może wyrokować, co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem, ani zasądzać ponad żądanie. Odsetki, zatem zostały przyznane przez Sąd od dnia żądania, czyli od dnia 27.VIII.2013r.

Należy jeszcze wyjaśnić, iż brak orzeczenia organu odwoławczego o odpowiedzialności organu rentowego za nieustaleni ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji , o którym mowa w art. 118 ust. 1 a ustawy o FUS, nie pozbawia ubezpieczonego prawa do odsetek za opóźnienie w wypłacie świadczenia – o czym przesądził SN w uchwale z dnia 24.III.2011r. w sprawie I UZP 2/11.

Mając na uwadze wyżej przytoczone okoliczności i przepisy Sąd na mocy art.477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.

SSO Barbara Reszczyńska