Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 listopada 2012 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXV Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący SSO SylwiaJ. Łuczak

Protokolant: sekr. sąd. Marta Stelmasiak

po rozpoznaniu w dniu 08 listopada 2012 r. w Warszawie na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w K. – obecnie (...) Spółki Akcyjnejz siedzibą w K.

przeciwko Skarbowi Państwa – Dyrektorowi Generalnemu Dróg Krajowych i Autostrad w W.

o zapłatę kwoty 3 968 699,13 zł z odsetkami

1.  umarza postępowanie w zakresie żądania zapłaty kwoty 3 968 699,13 zł (trzy miliony dziewięćset sześćdziesiąt osiem tysięcy sześćset dziewięćdziesiąt dziewięć złotych trzynaście groszy) wobec cofnięcia pozwu,

2.  zasądza od Skarbu Państwa – Dyrektora Generalnego Dróg Krajowych i Autostrad w W.na rzecz (...) Spółki Akcyjnejz siedzibą w K.kwotę 195 438,26 zł (sto dziewięćdziesiąt pięć tysięcy czterysta trzydzieści osiem złotych dwadzieścia sześć groszy) tytułem odsetek ustawowych od kwoty 3 968 699,13 zł, w tym: od kwoty 824 152,01 – za okres od 21 czerwca 2011 r. do 15 listopada 2011 r., od kwoty 448 890,65 zł – za okres od 23 czerwca 2011 r. do 15 listopada 2011 r., od kwoty 1 860 621,15 zł – za okres od 05 lipca 2011 r. do 15 listopada 2011 r. oraz od kwoty 835 035,32 zł – za okres od 05 lipca 2011 r. do 15 listopada 2011 r.,

3.  zasądza od Skarbu Państwa – Dyrektora Generalnego Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad w W. na rzecz (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w K. kwotę 100 000 (sto tysięcy) złotych tytułem zwrotu opłaty sądowej od pozwu, kwotę 7 200 (siedem tysięcy dwieście) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego oraz kwotę 17 (siedemnaście) złotych tytułem kosztów opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

Sygn. akt XXV C 165/12

UZASADNIENIE

W dniu 13 lipca 2011 r. (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w K.wystąpiła przeciwko Skarbowi Państwa – Generalnemu Dyrektorowi Dróg Krajowych i Autostrad o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym zobowiązującym pozwany Skarb Państwa – Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad do zapłaty na jej rzecz kwoty 3 968 699,13 zł wraz z odsetkami ustawowymi:

⚫

od kwoty 824 152,01 zł za okres od dnia 21 czerwca 2011 r. do dnia zapłaty,

⚫

od kwoty 448 890,65 zł za okres od dnia 23 czerwca 2011 r. do dnia zapłaty,

⚫

od kwoty 1 860 621,15 zł za okres od dnia 05 lipca 2011 r. do dnia zapłaty,

⚫

od kwoty 835 035,32 zł za okres od dnia 05 lipca 2011 r. do dnia zapłaty

oraz zobowiązanie pozwanego do zwrotu na jej rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Wskazała, że roszczenie dochodzone w pozwie wynika z umów podwykonawczych z 25 stycznia i 02 lutego 2011 r. zawartych z konsorcjum, którego liderem było (...)Co. Ltd reprezentowana w Polsce przez (...)Co. Ltd Sp. z o.o. Oddział w Polsce z siedzibą w W., które zostały zaakceptowane przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad, jako inwestora. Powódka wykonała prace wynikające z zawartych umów, wystawiła faktury na rzecz konsorcjum, które nie zostały zapłacone, stąd na podstawie art. 647 ¹ § 5 k.c. podwykonawca dochodzi należnego wynagrodzenia od inwestora. Powódka wskazała, że inwestor w piśmie z 16 czerwca 2011 r. uznał roszczenie (k. 1a-6).

Skarb Państwa – Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad zastępowany przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa w W. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie na jego rzecz kosztów zastępstwa procesowego. Podniósł, że powódka nie udowodniła, aby łączyły ją z wykonawcą dwie umowy, nie wykazała, że został spełniony warunek wprost wskazany w umowie z 02 lutego 2011 r., tj. zgoda zamawiającego, zaś pismo zamawiającego z 23 lutego 2011 r. zatwierdzające wykonawcę uchybiało terminowi na wyrażenie zgody wynikającemu z umowy z 02 lutego 2011 r. Kwestionując zakres wykonanych i odebranych robót budowlanych pozwany kwestionował również wysokość należnej podwykonawcy kwoty. Twierdził, że pismo z 16 czerwca 2011 r. nie stanowiło uznania roszczeń podwykonawcy, który nie przedłożył dokumentów żądanych przez zamawiającego umożliwiających weryfikację jego żądania, a więc zakresu wykonanych i odebranych prac oraz ich wartości. Same zaś faktury nie pozwalały, jego zdaniem, na taką weryfikację. Umowy z 25 stycznia i 02 lutego 2011 r. przewidywały stosowne procedury dokumentujące prace wykonane przez powódkę, tj. dzienne i miesięczne raporty o postępie prac podwykonawczych oraz protokół odbioru prac, bez przedstawienia których powódka nie może wykazać zasadności ani wysokości należnego jej wynagrodzenia. Za bezzasadne w świetle art. 371 k.c. uznał odwoływanie się do art. 458 k.c. w zakresie żądania odsetek od daty wcześniejszej niż termin płatności (k. 270-273).

Powódka pismem procesowym z 18 listopada 2011 r. poinformowała, iż na skutek połączenia (...) Spółki Akcyjnej z (...)Spółką Akcyjną, z dniem 31 października 2011 r. zmieniła firmę na (...) S.A.Poinformowała też, że pozwana zapłaciła należność główną, stąd wnosi o zasądzenie w niniejszym postępowaniu na jej rzecz kosztów procesu oraz odsetek ustawowych od należności głównej zgodnie z żądaniem pozwu (k. 318-319). W piśmie procesowym z 01 marca 2012 r. ograniczyła żądanie pozwu w zakresie zapłaty należności głównej w kwocie 3 968 699,13 zł, podtrzymując jednocześnie żądanie zapłaty na jej rzecz kosztów procesu oraz odsetek ustawowych od należności głównej, które do dnia zapłaty, tj. 15 listopada 2011 r. wynoszą 195 438,26 zł (k. 363-364).

Pozwany w piśmie procesowym z 20 marca 2012 r. podniósł, że roszczenie zasądzenia odsetek jest bezzasadne. Negował, aby pozostawał w zwłoce czy też opóźnieniu. Zapłata wynagrodzenia za wykonane roboty była uzależniona do zweryfikowania faktycznie wykonanych robót, co jest procesem czasochłonnych, a do tego utrudnionym przy braku stosownych dokumentów. Ani pismo z 16 czerwca 2011 r. ani z 22 czerwca 2011 r. nie mogą być uznane za skuteczne wezwania do zapłaty, skoro dopiero we wrześniu 2011 r. powódka złożyła żądane dokumenty wraz z wnioskami o płatność. Solidarna odpowiedzialność wykonawcy i zamawiającego wobec podwykonawcy nie oznacza wcale, że roszczenie o zapłatę jest wymagalne w stosunku do obu podmiotów z tą samą datą. Pozwany powołując się na art. 101 k.p.c. wniósł o obciążenie powódki kosztami postępowania w zakresie ograniczonego powództwa (k. 366-371).

Następnie w piśmie procesowym z 20 kwietnia 2012 r. wniósł o zawiadomienie na podstawie art. 84 § 1 i 2 k.p.c. (...) Co. Ltd., (...) Co. Ltd Sp. z o.o. Oddział w Polsce z siedzibą w W.i (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W.o niniejszym postępowaniu i wezwanie do udziału w nim (k. 383-386).

Natomiast powódka w kolejnym piśmie procesowym z 27 kwietnia 2012 r. wskazała, że jej ograniczenie powództwa równoznaczne jest z cofnięciem go w analogicznej części ze zrzeczeniem się roszczenia w zakresie należności głównej (k. 396-397).

Sąd zawiadomił (...) Co. Ltd ( (...) ) Sp. z o.o. Oddział w Polsce z siedzibą w W.o niniejszym postępowaniu w trybie art. 84 k.p.c. (k. 415).

Sąd zawiadomił (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. o niniejszym postępowaniu w trybie art. 84 k.p.c. (k. 439).

Podmioty te nie wstąpiły do procesu.

Sąd ustalił, co następuje.

W dniu 28 września 2009 r. między Skarbem Państwa – Generalnym Dyrektorem Dróg Krajowych i Autostrad z siedzibą w W.(dalej: zamawiający) i konsorcjum firm – (...)Ltd., (...)., (...)Co. Ltd., (...) Sp. z o.o., którego liderem było (...) Co. Ltd. reprezentowane w Polsce przez (...)Co. Ltd Sp. z o.o. Oddział w Polsce z siedzibą w W.(dalej: wykonawca) zawarły umowę, której przedmiotem było zaprojektowanie i wykonanie robót budowlanych autostrady (...) S.– K.na odcinku A od km 365+261,42 (od węzła S.I bez węzła) do km 394+500 (umowa – k. 387-390).

W dniu 25 stycznia 2011 r. konsorcjum firm – (...) Co. Ltd., (...)Co., (...)Co. Ltd., (...) Sp. z o.o., którego liderem było (...) Co. Ltd. reprezentowane w Polsce przez (...)Co. Ltd Sp. z o.o. Oddział w Polsce z siedzibą w W.(dalej: wykonawca) oraz (...)Spółka Akcyjna z siedzibą w K.(dalej: podwykonawca) zawarły umowę podwykonawczą w zakresie wykonania mostów przy realizacji zadania polegającego na budowie autostrady (...) S.– K.na odcinku A od km 365+261,42 do km 394+500,00. Umową tą wykonawca, w wykonaniu umowy z 28 września 2009 r., powierzył podwykonawcy wykonanie robót objętych zakresem tej umowy , zaś podwykonawca przyjął to zobowiązanie.

Umowa stanowiła między innymi, że cena prac powykonawczych będzie uiszczana w formie miesięcznych przejściowych płatności po wystawieniu faktury przejściowej VAT przez wykonawcę. Wystawienie faktury przejściowej poprzedzone miało być przedłożeniem przez podwykonawcę wykonawcy miesięcznych oświadczeń dotyczących zakończonych i odebranych prac wraz z dokumentami potwierdzającymi odbiór prac, które po zweryfikowaniu przez wykonawcę stanowiły podstawę wystawianego przez wykonawcę świadectwa płatności, na podstawie którego podwykonawca niezwłocznie wystawić miał przejściową fakturę VAT (subklauzula 9.8.). Płatności należne podwykonawcy miały być dokonywane przez wykonawcę w terminie 30 dni od daty otrzymania prawidłowej faktury VAT (subkluauzla 9.11). Wykonawca został upoważniony do naliczania odsetek ustawowych w przypadku zwłoki wykonawcy w terminowej zapłacie faktur (subklauzula 9.13) (umowa wraz z załącznikami – k. 9-54).

W dniu 02 lutego 2011 r. wykonawca oraz podwykonawca zawarli umowę podwykonawczą w zakresie wykonania MOPów przy realizacji zadania polegającego na budowie autostrady (...) S. – K. na odcinku A od km 365+261,42 do km 394+500,00. Umową tą wykonawca w wykonaniu umowy z 28 września 2009 r. powierzył podwykonawcy wykonanie robót objętych zakresem tej umowy, zaś podwykonawca przyjął to zobowiązanie. Umowa ta zawarta została pod warunkiem wyrażenia zgody na podwykonawcę przez zamawiającego. Umowa miała wejść w życie wyłącznie po wyrażeniu zgody przez zamawiającego na zatrudnienie podwykonawcy. W przypadku nie wyrażenia zgody na zatrudnienie podwykonawcy w terminie 7 dni od dnia podpisania umowy, umowa nie wchodzi w życie, a żadna ze stron nie może rościć sobie z jej tytułu żadnych praw.

Umowa stanowiła między innymi, że cena prac powykonawczych będzie uiszczana w formie miesięcznych przejściowych płatności po wystawieniu faktury przejściowej VAT przez wykonawcę. Wystawienie faktury przejściowej poprzedzone miało być przedłożeniem przez podwykonawcę wykonawcy miesięcznych oświadczeń dotyczących zakończonych i odebranych prac wraz z dokumentami potwierdzającymi odbiór prac, które po zweryfikowaniu przez wykonawcę stanowiły podstawę wystawianego przez wykonawcę świadectwa płatności, na podstawie którego podwykonawca niezwłocznie wystawić miał przejściową fakturę VAT - subklauzula 9.8.. Płatności należne podwykonawcy miały być dokonywane przez wykonawcę w terminie 30 dni od daty otrzymania prawidłowej faktury VAT - subkluauzla 9.11. Wykonawca został upoważniony do naliczania odsetek ustawowych w przypadku zwłoki wykonawcy w terminowej zapłacie faktur - subklauzula 9.13 (umowa wraz z załącznikami – k. 55-94).

Pozwany zatwierdził podwykonawcę na realizację MOPN.i N.(pismo GDDKiA (...)– k. 95) i obiektów inżynierskich: MA- (...), (...), (...), (...), (...), (...)(pismo GDDKiA (...) – k. 96) przy realizacji zadania polegającego na budowie autostrady (...) S.– K.na odcinku A od km 365+261,42 (od węzła S.I bez węzła) do km 394+500,00.

Powódka wykonała prace wynikające z umów podwykonawczych z 25 stycznia 2011 r. i 02 lutego 2011 r. (okoliczność bezsporna).

W dniu 16 maja 2011 r. podwykonawca wystawił wykonawcy fakturę nr (...)z terminem płatności do 20 czerwca 2011 r. na kwotę 1 324 152,01 zł z tytułu wykonania mostów przy realizacji zadania polegającego na budowie autostrady (...) S.– K.na odc. A od km 365+261,42 do 394+500 umowa z 26 stycznia 2011 r. (faktura wraz z potwierdzeniem jej złożenia wykonawcy w dniu 17 maja 2011 r. – k. 97). Załącznik do faktury stanowił certyfikat płatności dla podwykonawcy nr (...) z 14 maja 2011 r. wskazujący wartość netto faktury w obecnym okresie rozliczeniowym (23 marca 2011r. – 30 kwietnia 2011r.) na kwotę 1 076 546,35 zł, wartość brutto na kwotę 1 324 152,01 zł, kwoty zatrzymane w obecnym okresie rozliczeniowym na 1 324 152,01 zł, oraz kwotę do zapłacenia za ten okres rozliczeniowy na 0,00 zł. Certyfikat stanowił, że na podstawie umowy 100 % wartości faktury stanowiło kwotę zatrzymaną, która miała zostać zwrócona podwykonawcy w ciągu 30 dni od złożenia pisemnej prośby o uregulowanie zobowiązań zawartych w umowie (certyfikat płatności dla podwykonawcy – k. 98).

Podwykonawca pismem z 19 maja 2011 r. zwrócił się do wykonawcy o zapłatę faktury (...) z 16 maja 2011 r. w terminie wynikającym z umowy, wynagrodzenia wynikającego z odpowiednich certyfikatów płatności dla podwykonawcy, powołując się na wypełnienie zobowiązań wynikających z § 10.3 umowy podwykonawczej w zakresie wykonania mostów przy realizacji budowy autostrady (...) S.– K.na odc. A od km 365+261,42 do 394+500 (pismo (...)– k. 99).

W dniu 27 maja 2011 r. wykonawca zapłacił podwykonawcy kwotę 500 000 zł tytułem płatności z faktury (...) (potwierdzenie przelewu – k. 101).

W dniu 18 maja 2011 r. podwykonawca wystawił wykonawcy fakturę (...)z terminem płatności do 22 czerwca 2011 r. na kwotę 448 890,65 zł z tytułu wykonania MOPów przy realizacji zadania polegającego na budowie autostrady (...) S.– K.na odc. A od km 365+261,42 do 394+500, N., N., umowa z 02 lutego 2011 r. (faktura – k. 102). Załącznik do ww. faktury stanowił certyfikat płatności dla podwykonawcy nr (...) z 13 maja 2011 r. wskazujący wartość netto faktury w obecnym okresie rozliczeniowym na kwotę 364 951,75 zł, wartość brutto faktury w obecnym okresie rozliczeniowym na kwotę 448 890,65 zł, kwotę zatrzymaną w obecnym okresie rozliczeniowym na 448 890,65 zł, kwota do zapłacenia za ten okres rozliczeniowy 0,00 zł. Certyfikat stanowił, że na podstawie umowy 100 % wartości faktury stanowiło kwotę zatrzymaną, która miała zostać zwrócona podwykonawcy w ciągu 30 dni od złożenia pisemnej prośby o uregulowanie zobowiązań zawartych w umowie (certyfikat płatności dla podwykonawcy – k. 103).

Podwykonawca pismem z 19 maja 2011 r. zwrócił się do wykonawcy o zapłatę faktury (...) z 18 maja 2011 r. w terminie wynikającym z umowy, wynagrodzenia wynikającego z odpowiednich certyfikatów płatności dla podwykonawcy powołując się na wypełnienie zobowiązań wynikających z § 10.3 umowy podwykonawczej w zakresie wykonania MOPów przy realizacji budowy autostrady (...) S.– K.na odc. A od km 365+261,42 do 394+500 (pismo (...)– k. 104). Faktura (...)wraz z certyfikatem i pismem z 19 maja 2011 r. została doręczona wykonawcy w dniu 24 maja 2011 r. (potwierdzenie odbioru – k. 106).

W dniu 10 czerwca 2011 r. podwykonawca wystawił wykonawcy fakturę nr (...)z terminem płatności do 15 lipca 2011 r. na kwotę 1 860 621,15 zł z tytułu wykonania MOPów przy realizacji zadania polegającego na budowie autostrady (...) S.– K.na odc. A od km 365+261,42 do 394+500, N., N., umowa z 02 lutego 2011 r. (faktura – k. 107, potwierdzenie odbioru – k. 109). Załącznik do ww. faktury stanowił certyfikat płatności dla podwykonawcy nr (...) z 09 czerwca 2011 r. wskazujący wartość netto faktury w obecnym okresie rozliczeniowym na kwotę 1 512 700,12 zł, wartość brutto faktury w obecnym okresie rozliczeniowym na kwotę 1 860 621,15 zł, kwotę do zapłacenia za ten okres rozliczeniowy 1 860 621,15 zł (certyfikat płatności dla podwykonawcy – k. 108). Faktura wraz z certyfikatem zostały doręczone wykonawcy w dniu 13 czerwca 2011 r. (potwierdzenie odbioru – k. 109).

W dniu 20 czerwca 2011 r. podwykonawca wystawił wykonawcy fakturę nr (...)z terminem płatności do 25 lipca 2011 r. na kwotę 835 035,32 zł z tytułu wykonania mostów przy realizacji zadania polegającego na budowie autostrady (...) S.– K.na odc. A od km 365+261,42 do 394+500, umowa z 25 stycznia 2011 r. (faktura – k. 110). Załącznik do faktury stanowił certyfikat płatności dla podwykonawcy nr (...) z 17 czerwca 2011 r. wskazujący wartość netto faktury w obecnym okresie rozliczeniowym (maj 2011r.) na kwotę 773 530,50 zł, wartość brutto na kwotę 951 442,52 zł, sumę odliczonych kosztów za okres bieżący na kwotę 116 407,20 zł oraz kwotę do zapłacenia za ten okres rozliczeniowy na 835 035,32 zł (certyfikat płatności do podwykonawcy – k. 111). Faktura i certyfikat płatności zostały złożone wykonawcy w dniu 21 czerwca 2011 r. (prezentata na fakturze i certyfikacie).

Zamawiający w piśmie z 13 czerwca 2011 r. skierowanym do wykonawcy złożył oświadczenie o odstąpieniu od umowy z 28 września 2009 r. w przedmiocie zaprojektowania i wykonania robót budowlanych autostrady (...) S.– K.na odcinku A od km 365+261,42 (od węzła S.I bez węzła) do km 394+500, z dniem 27 czerwca 2011 r. z przyczyn leżących po stronie wykonawcy (pismo GDDKiA (...)– k. 225-233).

Podwykonawca pismem z 16 czerwca 2011 r. wezwał wykonawcę do zapłaty kwoty 3 133 663,81 zł wynikającej z faktur: nr (...) w zakresie kwoty 824 152,01 zł, nr (...) oraz nr (...) w terminie do 20 czerwca 2011 r. Podwykonawca wskazał, że roszczenia te stały się wymagalne na podstawie art. 458 k.c. (pismo (...) – k. 220-221, potwierdzenie odbioru w dniu 21 czerwca 2011 r. – k. 222).

Podwykonawca pismem z 16 czerwca 2011 r. wezwał zamawiającego do zapłaty kwoty 3 133 663,81 zł wynikającej z faktur: nr (...) w zakresie kwoty 824 152,01 zł, nr (...) oraz nr (...) - w terminie do 20 czerwca 2011 r. Podwykonawca wskazał, że roszczenia te stały się wymagalne na podstawie art. 458 k.c. (pismo (...) – k. 246, potwierdzenie odbioru w dniu 21 czerwca 2011 r. – k. 247).

Pismem z 16 czerwca 2011 r. skierowanym do podwykonawcy zamawiający poinformował o odstąpieniu od umowy z wykonawcą. Jednocześnie zamawiający wskazał, że mając na uwadze, iż (...)S.A. w K.została zatwierdzona jako podwykonawca, po spełnieniu przesłanek i wymogów przedstawionych na spotkaniu w dniu 22 czerwca 2011 r., nie będzie uchylał się od obowiązku solidarnej odpowiedzialności z tytułu wykonanych i odebranych robót i powołał się na art. 647 ¹ § 5 k.c. W celu uznania zgłoszonych roszczeń zamawiający wezwał podwykonawcę do złożenia dokumentów: 1) potwierdzonej za zgodność z oryginałem umowy z jej ujawnioną wartością z wykonawcą, której projekt został zatwierdzony przez zamawiającego, 2) wystawionych przez podwykonawcę faktur VAT zaakceptowanych przez wykonawcę, 3) potwierdzających wykonanie i odbiór fakturowanych robót (np. tabele elementów rozliczeniowych, protokoły odbioru itp. zatwierdzone przez wykonawcę i inżyniera nadzoru), 4) potwierdzenia wystąpienia do wykonawcy z żądaniem zapłaty wraz z oświadczeniem wykonawcy o odmowie zapłaty całości lub części należnego podwykonawcy wynagrodzenia lub oświadczeniem podwykonawcy, że nie otrzymał należnego mu wynagrodzenia od wykonawcy, zgodnie z łączącą strony umową w terminie wskazanym w wezwaniu do zapłaty, 5) poświadczonego notarialnie oświadczenia wykonawcy, że kwota niezapłaconej faktury jest należna wykonawcy oraz 6) oświadczenie podwykonawcy, iż w chwili dokonania zapłaty wierzytelności przez zamawiającego nie będzie dochodził swoich wierzytelności od wykonawcy ani żadnego innego podmiotu (pismo GDDKiA (...)– k. 252-253).

W związku z odstąpieniem od umowy z wykonawcą i uruchomieniem procedury solidarnej odpowiedzialności za zapłatę za roboty budowlane wykonane przez podwykonawców, pismem z 17 czerwca 2011 r., skierowanym między innymi do (...) S.A. w K., zamawiający zaprosił na spotkanie w dniu 22 czerwca 2011 r. (pismo GDDKiA (...)– k. 254-255).

Pismem z 22 czerwca 2011 r. podwykonawca wezwał wykonawcę do zapłaty kwoty 835 035,32 zł wynikającej z faktury nr (...) w terminie do 27 czerwca 2011 r. Wskazał, że roszczenie to stało się wymagalne na podstawie art. 458 k.c., a odpowiedzialność zamawiającego wynika z art. 647 ¹ § 5 k.c. (pismo (...) – k. 223, potwierdzenie odbioru w dniu 28 czerwca 2011 roku – k. 224).

Kolejnym pismem z dnia 22 czerwca 2011 r. podwykonawca wezwał zamawiającego do zapłaty kwoty 835 035,32 zł wynikającej z faktury nr (...) w terminie do 27 czerwca 2011 r. Wskazał, że roszczenie to stało się wymagalne na podstawie art. 458 k.c., a odpowiedzialność zamawiającego wynika z art. 647 ¹ § 5 k.c. (pismo (...) – k. 248, potwierdzenie odbioru w dniu 28 czerwca 2011 r. – k. 249). Pismem z 27 czerwca 2011 r. wezwał zamawiającego do zapłaty kwoty 3 968 699,13 zł w terminie do 04 lipca 2011 r. (pismo (...) – k. 250, potwierdzenie nadania w dniu 28 czerwca 2011 r. – k. 251).

Natomiast wykonawca pismem z 28 czerwca 2011 r. skierowanym do zamawiającego i podwykonawcy poinformował, że z uwagi na wątpliwości co do zakresu i sposobu wykonania przez podwykonawcę jego obowiązków kontraktowych, dokonuje ustaleń co do prawidłowości i ilości wykonanych prac i dostarczonych materiałów, w celu zweryfikowania i ewentualnego potwierdzenia zasadności zgłaszanych roszczeń przez (...) S.A. w K.(pismo (...)– k. 274).

W dniu 19 września 2011 r. powódka złożyła pozwanemu wniosek o płatność z tytułu solidarnej odpowiedzialności z tytułu umowy z 02 lutego 2011 r. wraz z oświadczeniem, że w przypadku dokonania zapłaty wierzytelności z tytułu faktur (...) ( (...)) oraz (...) ( (...)) nie będzie dochodziła wierzytelności wynikających z tych faktur ani od wykonawcy ani od innych podmiotów (wniosek (...) – k. 372-373, pismo nr (...) – k. 276, pismo (...)- k. 377) oraz wniosek o płatność z tytułu solidarnej odpowiedzialności z tytułu umowy z 25 stycznia 2011 r. wraz z oświadczeniem, że w przypadku dokonania zapłaty wierzytelności z tytułu faktur (...) ( (...)) oraz (...) ( (...)) nie będzie dochodziła wierzytelności wynikających z tych faktur ani od wykonawcy ani od innych podmiotów (wniosek (...) – k. 374-375, pismo (...) – k. 378, pismo (...) – k. 379).

Wykonawca pismem z 01 września 2011 r. poinformował zamawiającego o braku zapłaty za wykonane roboty mostowe wskazane w fakturach: nr (...) w kwocie 824 152,01 złotych oraz nr (...) w kwocie 835 035,32 złotych (pismo K- (...) – k. 422).

W dniu 15 listopada 2011 r. pozwany zapłacił na rzecz powódki kwotę 5 962 870,14 zł tytułem należności za faktury: nr (...) (...)nr (...) (...)nr (...) (...)korygującej nr (...), nr (...)(potwierdzenie przelewu – k. 320) oraz kwotę 2 555 758,72 zł tytułem należności za faktury: nr (...) (...)nr (...) (...)nr (...) (...) i korygującej nr (...)(potwierdzenie przelewu – k. 321).

Powyższe Sąd ustalił na podstawie uprzednio powołanych dokumentów, których wiarygodność nie była kwestionowana przez strony i Sąd również nie dopatrzył się okoliczności skutkujących odmówieniem im mocy dowodowej. Wśród tych dokumentów kluczowe znaczenie miały: umowy między podwykonawcą i wykonawcą z 25 stycznia 2011 r. i 02 lutego 2011 r., które określały warunki zapłaty wynagrodzenia podwykonawcy za wykonane prace oraz faktury wraz z certyfikatami płatności dla podwykonawcy.

Sąd zważył, co następuje.

W pierwszej kolejności - mając na uwadze, że w trakcie niniejszej postępowania na skutek uiszczenia należności głównej – 3 968 699,13 zł przez pozwanego, powódka cofnęła w tym zakresie powództwo wraz ze zrzeczeniem się roszczenia, na co zgodnie z art. 203 § 1 k.p.c. nie była potrzebna zgoda pozwanego - Sąd nie znajdując podstaw do uznania cofnięcia za niedopuszczalne, umorzył postępowanie w zakresie żądania zapłaty kwoty 3 968 699,13 zł na podstawie art. 355 § 1 k.p.c. Wobec tego ostatecznie przedmiotem procesu było żądanie zasądzenia odsetek ustawowych od należności głównej w zakresie kwoty 824 152,01 zł od 21 czerwca 2011 r., kwoty 448 890,65 zł od 23 czerwca 2011., kwoty 1 860 621,15 zł od 05 lipca 2011 r. oraz kwoty 835 035,32 zł od 05 lipca 2011 r. – do 15 listopada 2011 r. (k. 397).

Podstawę roszczenia powódki stanowił art. 647 ¹ § 5 k.c. przewidujący solidarną odpowiedzialność inwestora i wykonawcy za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę. Istotę solidarności biernej stanowi zobowiązanie każdego z dłużników wobec wierzyciela do spełnienia całego świadczenia, tak jakby był jedynym dłużnikiem, przy czym wierzyciel może, według własnego wyboru, żądać spełnienia całości świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna. Odpowiedzialność ta powstaje z momentem zawarcia umowy między wykonawcą i podwykonawcą po spełnieniu warunków z art. 647 ¹ § 2-4 k.c., tj. zgody inwestora i pisemnej formy umowy podwykonawczej (tak: SN w wyroku z 09 marca 2007 r. V CSK 457/06 – LEX nr 277271).

W niniejszej sprawie pozwany nie kwestionował co do zasady swojej odpowiedzialności wobec podwykonawcy z tytułu wykonanych prac (dobitnym potwierdzeniem tego jest uiszczenie przez pozwanego należności głównej), jednakże kwestionując wskazany przez powódkę moment wymagalności roszczenia o zapłatę w stosunku do zamawiającego, kwestionował opóźnienie, a tym bardziej zwłokę uprawniającą do naliczania odsetek ustawowych od poszczególnych kwot wskazanych w fakturach. Twierdził, że z umowy nie wynikał termin spełnienia świadczenia – zapłaty ceny za wykonane prace, tym samym zgodnie z art. 455 k.c. konieczne było wezwanie do zapłaty za wykonane prace. Jednakże wskazać należy, że twierdzenia pozwanego nie znajdują oparcia w umowach między wykonawcą a podwykonawcą, które w subklauzuli 9 regulują kwestie dotyczące ceny, w tym termin jej zapłaty, jak również możliwość naliczania odsetek ustawowych. Zgodnie z subklauzulą 9.8 i 9.11 wykonawca miał 30 dni na dokonanie zapłaty podwykonawcy należności wskazanej w fakturze VAT wystawionej w oparciu o świadectwo płatności dla podwykonawcy wydane przez wykonawcę. Złożone do akt sprawy faktury VAT wraz ze świadectwami płatności dla podwykonawcy pozwalają na ustalenie momentu zapłaty, więc wezwanie do zapłaty wskazujące nawet inny termin zapłaty nie miało wpływu na wymagalność, o której decydowały złożone wykonawcy faktury VAT. Przedłużenie terminu płatności dokonane po dniu, w którym roszczenie stało się wymagalne, nie ma żadnego wpływu na jego wymagalność (tak: SN w wyroku z 12 marca 2002 r. IV CKN 862/00 - LexPolonica nr 388023).

Sąd nie podzielił również zastrzeżeń pozwanego w kwestii konieczności złożenia przez podwykonawcę dodatkowych dokumentów potwierdzających wykonanie prac wynikających z umów z wykonawcą, skoro umowy z 25 stycznia 2011 r. i 02 lutego 2011 r. nie stawiały takiego warunku podwykonawcy uznając, że świadectwo płatności wydawane przez wykonawcę stanowi wystarczające potwierdzenie prawidłowego wykonania prac nim objętych.

Mając na uwadze z jednej strony brzmienie subklauzuli 9.8 i 9.11, a z drugiej wystawione i złożone wykonawcy faktury VAT wprost wskazujące termin zapłaty zgodny z umowami, Sąd uznał, że:

⚫

należność z faktury (...) w kwocie 824 152,01 zł złożonej wykonawcy w dniu 17 maja 2011 r. była wymagalna w dniu 20 czerwca 2011 r. (k. 97),

⚫

należność z faktury (...) w kwocie 448 890,65 zł złożonej wykonawcy w dniu 24 maja 2011 r. była wymagalna w dniu 22 czerwca 2011 r. (k. 102),

⚫

należność z faktury (...) w kwocie 1 860 621,15 zł złożonej wykonawcy w dniu 13 czerwca 2011 r. była wymagalna w dniu 05 lipca 2011 r. (k. 107),

⚫

należność z faktury (...) w kwocie 835 035,32 zł złożonej wykonawcy w dniu 21 czerwca 2011 r. była wymagalna w dniu 05 lipca 2011 r. (k. 110).

O ile dwie ostatnie faktury przewidywały inne terminy płatności – faktura (...) dnia 15 lipca 2011 r., a faktura (...) dnia 25 lipca 2011 r., o tyle powódka, skutecznie powołując się na art. 458 k.c., żądała spełnienia świadczenia przed zastrzeżonym terminem. Jednakże przepis art. 458 k.c. stanowi, że jeśli dłużnik stał się niewypłacalny albo jeżeli w skutek okoliczności za które ponosi odpowiedzialność, zabezpieczenie wierzytelności uległo znacznemu zmniejszeniu, wierzyciel może żądać spełnienia świadczenia bez względu na zastrzeżony termin. Skorzystanie z możliwości przewidzianej w art. 458 k.c. jest warunkowane stanem niewypłacalności bądź zmniejszeniem zabezpieczenia wierzytelności. W niniejszej sprawie zaistniała pierwsza z tych przesłanek, tj. niewypłacalność wykonawcy, którą zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy z 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze, jest stan, kiedy dłużnik nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Zgodnie z subklauzulą 9.4 umów z 25 stycznia 2011 r. i 02 lutego 2011 r. wykonawca zobowiązał się względem podwykonawcy wypłacić zaliczki w wysokości po 5 % ceny prac podwykonawczych z każdej z umów (czyli 1 509 943,31 zł+854 435,80 zł). Zgodnie z twierdzeniami powódki, które nie były kwestionowane przez pozwanego, termin płatności zaliczek upłynął w dniu 25 maja 2011 r., czyli brak uiszczenia tych zaliczek we wskazanym terminie skutkował powstaniem po stronie podwykonawcy wymagalnej wierzytelności z tego tytułu.

Dla określenia, czy dłużnik jest niewypłacalny, nieistotne jest, czy nie wykonuje wszystkich zobowiązań pieniężnych czy też tylko niektórych z nich. Nieistotny też jest rozmiar niewykonywanych przez dłużnika zobowiązań. Nawet niewykonywanie zobowiązań o niewielkiej wartości oznacza jego niewypłacalność w rozumieniu art. 11 Prawa upadłościowego i naprawczego. Fakt nieuiszczenia na rzecz powódki zaliczek świadczy o niewypłacalności wykonawcy. Jedynie dodatkowo wskazać należy, że informacje dotyczące zobowiązań wykonawcy względem Skarbu Państwa - Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad z tytułu kary umownej w związku z odstąpieniem od umów, jak również roszczeń o naprawienie wyrządzonej szkody, nie świadczą automatycznie o niewypłacalności wykonawcy choćby z uwagi na brak wiedzy, czy roszczenia te powstały, w jakim rozmiarze i czy były wymagalne. Zaistnienie stanu niewypłacalności skutkuje postawieniem wierzytelności w stan natychmiastowej wykonalności, zobowiązanie terminowe przekształca się w niezwłocznie wymagalne (tak: SN w uchwale z 11 lipca 1996 r. III CZP 75/96, Glosa 1997, nr 6, s. 32, Glosa 1998, nr 5, s. 32 - OSNC 1996/11/147, PiP 1998 z. 1, s. 99).

Wymagalność roszczenia wobec wykonawcy wywołuje skutki również wobec zobowiązanego solidarnie inwestora. Brak jest podstaw do uznania, aby roszczenie o zapłatę za wykonane roboty budowlane było wymagalne wobec zamawiającego z inną datą, niż wynika to z postanowień umowy zaakceptowanej przez inwestora.

Zgodnie z art. 481 § 1 k.c. - jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Dodatkowo również subklauzula 9.13 umów między wykonawcą a podwykonawcą uprawniała podwykonawcę do naliczania odsetek ustawowych w przypadku zwłoki wykonawcy w terminowej płatności faktur.

Dłużnik popada w opóźnienie, jeżeli nie spełnia świadczenia pieniężnego w terminie, w którym stało się ono wymagalne, także wtedy, gdy kwestionuje istnienie lub wysokość świadczenia (tak: SN w wyroku z 13 października 1994 r. I CR 121/94 - OSNCP 1995/1/21).

Tym samym Sąd uznał za zasadne roszczenie powódki o zasądzenie odsetek w łącznej kwocie 195 438,26 zł (43 442,97 zł tytułem odsetek ustawowych od kwoty 824 152,01 zł w okresie od 21 czerwca 2011 r. do 15 listopada 2011 r., 23 342,31 zł tytułem odsetek ustawowych od kwoty 448 890,65 zł w okresie od 23 czerwca 2011 r. do 15 listopada 2011 r., 88 800,06 zł tytułem odsetek ustawowych od kwoty 1 860 621,15 zł w okresie od 05 lipca 2011 r. do 15 listopada 2011 r. oraz 39 852,92 zł tytułem odsetek ustawowych od kwoty 835 035,32 zł w okresie od 05 lipca 2011 r. do 15 listopada 2011 r.).

Konsekwencją rozstrzygnięcia w przedmiocie żądania pozwu było rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów procesu. Mając na uwadze wynik procesu – wygraną powódki, Sąd zastosował art. 98 k.p.c. i obciążył pozwanego kosztami procesu.

Wbrew twierdzeniom strony pozwanej umorzenie postępowania na skutek cofnięcia pozwu nie świadczy zawsze o przegranej powoda skutkującej obciążeniem go kosztami procesu. Zasadą jest (art. 203 § 2 k.p.c.), że w wypadku cofnięcia pozwu, obowiązek zwrotu kosztów procesu na rzecz pozwanego na jego żądanie, obciąża powoda bez względu na przyczynę cofnięcia. Jednakże dopuszczalne jest odstępstwo od tej zasady w sytuacji, gdy powód wykaże, że wystąpienie z powództwem było niezbędne dla celowego dochodzenia praw lub celowej obrony, z uwzględnieniem okoliczności istniejących w dacie wytoczenia pozwu. Dotyczy to zwłaszcza sytuacji, gdy cofnięcie pozwu jest konsekwencją zaspokojenia przez pozwanego wymagalnego w chwili wytoczenia powództwa roszczenia powoda. W rozumieniu przepisów o kosztach procesu (art. 98 k.p.c.) pozwanego należy uznać wówczas za stronę przegrywającą sprawę (tak: SN w postanowieniu z 12 kwietnia 2012 r. II CZ 208/11 - LEX nr 1214570, SA we Wrocławiu w postanowieniu z 29 marca 2012 r. I ACz 491/12 - LEX nr 1136094).

W niniejszej sprawie pozwany spełnił świadczenie wymagalne już w momencie składania pozwu dopiero w trakcie niniejszego postępowania, co uzasadnia uznanie go za stronę przegrywającą.

Koszty procesu obejmowały: opłatę od pozwu – 100 000 zł, wynagrodzenie pełnomocnika powódki – 7 217 zł (7 200 zł na podstawie § 6 pkt 7 rozporządzenia MS z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu – Dz. U. Nr 163, poz. 1348 oraz 17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa).

Mając natomiast na uwadze wynik procesu, Sąd uznał za niecelowe obciążenie powódki kosztami postępowania zażaleniowego ostatecznie umorzonego na skutek cofnięcia przez nią zażalenia.