Pełny tekst orzeczenia

199/3/B/2014

POSTANOWIENIE
z dnia 28 maja 2014 r.
Sygn. akt Ts 242/12

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Maria Gintowt-Jankowicz – przewodnicząca
Andrzej Wróbel – sprawozdawca
Teresa Liszcz,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 30 września 2013 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Kopalni Piasku „Kotlarnia” S.A.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 28 września 2012 r. Kopalnia Piasku „Kotlarnia” S.A. (dalej: skarżąca, spółka) zakwestionowała zgodność art. 7 ust. 1 pkt 1 oraz art. 7 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 1a ust. 1 pkt 1 i 2 oraz art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 2002 r. Nr 9, poz. 84, ze zm.; dalej: ustawa podatkowa), w brzmieniu obowiązującym w 2003 r., z art. 2, art. 20, art. 22, art. 32 ust. 1 i 2 oraz art. 217 Konstytucji.
W ocenie skarżącej art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy podatkowej, w brzmieniu obowiązującym w 2003 r., narusza art. 2, art. 20, art. 22, art. 32 ust. 1 i 2 oraz art. 217 Konstytucji w zakresie, w jakim: po pierwsze, „publiczny transport kolejowy” – oznacza inny zakres czynności niż te związane z korzystaniem z infrastruktury kolejowej, zarządzaniem nią i jej utrzymaniem (zakres właściwy dla zarządców), wykonywane z zachowaniem rygorów ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o transporcie kolejowym (Dz. U. Nr 99, poz. 591, ze zm.), w sposób dostępny i przeznaczony dla wszystkich uprawnionych podmiotów (przewoźników); po drugie, „publiczny transport kolejowy” to w rozumieniu przepisów tej ustawy funkcja w procesie transportu kolejowego właściwa dla przewoźnika, a nie zarządu kolei; po trzecie, „wykorzystywanie na potrzeby” to wykorzystywanie oceniane z punktu widzenia innego podmiotu niż zarząd kolei; po czwarte, „wykorzystywane wyłącznie na potrzeby publicznego transportu kolejowego” obejmuje inną płaszczyznę oceny przesłanki „wyłączności” niż właściwa dla działalności zarządu kolei. Spółka podniosła również, że kwestionowane regulacje są niezgodne z ustawą zasadniczą w zakresie, w jakim „budynki nastawni i posterunków kolejowych nie są zaliczane do kategorii budowli kolejowej stanowiącej całość techniczno-użytkową wraz z instalacjami i urządzeniami służącymi do ruchu pojazdów kolejowych, organizacji i sterowania tym ruchem, umożliwiającą dokonywanie przewozów osób lub rzeczy w rozumieniu art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy podatkowej”, a są zaliczane do kategorii budynków w rozumieniu przepisu art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy podatkowej.
W postanowieniu z 30 września 2013 r. Trybunał odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Trybunał uznał, że rozpatrywana skarga jest niedopuszczalna, gdyż jest skargą na stosowanie prawa, jej przedmiotem uczyniono unormowanie wprowadzające zwolnienie podatkowe, a ponadto nie wszystkie wskazane w niej przepisy ustawy zasadniczej są adekwatnymi wzorcami kontroli w postępowaniu skargowym.
Na powyższe postanowienie pełnomocnik skarżącej wniósł w ustawowym terminie zażalenie. Zdaniem skarżącej Trybunał błędnie uznał, że rozpatrywana skarga jest skargą na stosowanie prawa. Skarżąca nie zgodziła się również z wyrażonym w zaskarżonym postanowieniu poglądem, zgodnie z którym unormowanie statuujące zwolnienie podatkowe nie może zasadniczo stanowić przedmiotu orzekania w postępowaniu skargowym. W zażaleniu podkreśliła także, że istota skargi konstytucyjnej spółki sprowadza się do zakwestionowania treści zaskarżonego przepisu ustawy podatkowej, który umożliwia wykładnię tego przepisu w sposób różnorodny, rozbieżny i naruszający zasadę równości, pewności, stabilności oraz sprawiedliwości społecznej.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

W myśl art. 36 ust. 4 w związku z art. 49 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b w związku z art. 36 ust. 6–7 i z art. 49 ustawy o TK). Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy wydając zaskarżone postanowienie prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu. Znaczy to, że na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał analizuje przede wszystkim te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.

Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, a zarzuty postawione w zażaleniu nie zasługują na uwzględnienie.
Zdaniem Trybunału treść zażalenia nie tylko nie podważa trafności ustaleń przyjętych za podstawę odmowy nadania biegu skardze konstytucyjnej w postanowieniu z 30 września 2013 r., ale dostarcza nowych argumentów potwierdzających prawidłowość tego orzeczenia.
Skarżąca podkreśla, że istota skargi konstytucyjnej spółki sprowadza się do zakwestionowania treści zaskarżonych przepisów ustawy podatkowej, która umożliwia ich wykładnię w sposób różnorodny, rozbieżny i naruszający zasadę równości, pewności, stabilności i sprawiedliwości społecznej. Tym samym przyznaje, że trzon zarzutów stanowiło zakwestionowanie rozbieżnej praktyki stosowania unormowania będącego przedmiot skargi konstytucyjnej.
W dotychczasowym orzecznictwie Trybunał konsekwentnie stoi na stanowisku, że możliwość dokonywania odmiennej interpretacji danego unormowania w procesie stosowania prawa sama w sobie nie może być uznana za niekonstytucyjną. Dopiero wykazanie, że w rozstrzygnięciach organów stosujących prawo istnieje utrwalona, jednolita i stała wykładnia danej regulacji, może prowadzić do orzekania przez Trybunał, czy ta interpretacja nie pozostaje w sprzeczności z Konstytucją. W takich przypadkach należy bowiem przyjąć, że normatywna treść przepisów podlegających kontroli Trybunału Konstytucyjnego została ukształtowana przez organy stosujące prawo (zob. postanowienie TK z 12 grudnia 2005 r., Ts 112/05, OTK ZU nr 1/B/2006, poz. 52).
Jednocześnie, Trybunał uznaje, że „nieostrość czy niedookreśloność pojęć prawnych sprzyja uelastycznieniu porządku prawnego (...) nie każda więc, ale jedynie kwalifikowana – tj. niedająca się usunąć w drodze uznanych metod wykładni – nieostrość czy niejasność przepisu może stanowić podstawę stwierdzenia jego niekonstytucyjności” (zob. wydane w pełnym składzie postanowienie TK z 31 marca 2005 r., SK 26/02, OTK ZU nr 3/A/2005, poz. 29).
Skoro skarżąca przytoczyła w skardze zgodną z Konstytucją – w jej ocenie – interpretację zaskarżonej regulacji, to nie można przyjąć, że w analizowanej sprawie mamy do czynienia ze zwrotem, który nie daje możliwości – przy użyciu ogólnie aprobowanych technik wykładni – ustalenia jego znaczenia. Z tego względu Trybunał w obecnym składzie uznał argumenty zażalenia w omawianym zakresie za nietrafne.
Odnosząc się do drugiego zarzutu zażalenia, dotyczącego możliwości orzekania w postępowaniu skargowym o przepisach statuujących zwolnienia (ulgi) podatkowe, Trybunał przypomina, że w myśl dotychczasowego orzecznictwa, z wyrażonej w art. 84 Konstytucji zasady powszechności opodatkowania wynika, że ani ulgi i zwolnienia podatkowe, ani ich ekspektatywy nie mogą być uznane za prawa nabyte (chronione m.in. na mocy art. 2 Konstytucji). Podatnikom nie przysługuje konstytucyjne „prawo do zwolnień podatkowych”. Nie jest możliwe objęcie określonych zwolnień podatkowych bezwarunkowo i niezmiennie ochroną konstytucyjną. Ochrona taka nie wynika również z postulatu sprawiedliwości społecznej, o którym mowa w art. 2 Konstytucji (por. wyrok z 27 lutego 2002 r., K 47/01, OTK ZU nr 1/A/2002, poz. 6).
Jednocześnie zasada zaufania obywatela do państwa wymaga, by zwolnienia, które ustawodawca zagwarantował podatnikom, określając z góry czas ich obowiązywania, były cofane z uwzględnieniem poszanowania tzw. interesów w toku (por. wyrok z 25 kwietnia 2001 r., K 13/01, OTK ZU nr 4/2001, poz. 81). W takiej sytuacji Trybunał uznaje dopuszczalność badania zgodności z ustawą zasadniczą unormowań statuujących przywileje podatkowe.
W analizowanej skardze konstytucyjnej skarżąca nie domagała się kontroli konstytucyjności zaskarżonej regulacji z tych względów, a jedynie wskazywała na naruszenie zasady równości i sprawiedliwości społecznej wynikające z możliwości dokonania rozbieżnej interpretacji zakwestionowanych przepisów. Wobec powyższego Trybunał Konstytucyjny w obecnym składzie podziela przyjęty w zaskarżonym postanowieniu pogląd o niedopuszczalności poddania kontroli w postępowaniu skargowym przepisów wprowadzających zwolnienia podatkowe we wskazanym przez skarżącą zakresie.

Trybunał ustalił, że skarżąca nie podważyła trafności ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego postanowienia. W konsekwencji, uznawszy postanowienie z 30 września 2013 r. o odmowie nadania dalszego biegu niniejszej skardze za w pełni uzasadnione, Trybunał Konstytucyjny – na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 7 ustawy o TK – nie uwzględnił zażalenia.