KIO 2501/14
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
-
Protokolanci:Marta Polkowska
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:KIO 2926/12 KIO/UZP 107/08 KIO/UZP 87/08 II Ca 141/07 KIO 218/12 KIO/KD 85/12 UZP/ZO/0-1226/07 V Ca 79/04 XIX Ga 131/08
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt: KIO 2501/14
WYROK
z dnia 11 grudnia 2014 r.
Krajowa Izba Odwoławcza – w składzie:
Przewodniczący: Marek Koleśnikow
Protokolant: Marta Polkowska
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 grudnia 2014 r. w Warszawie odwołania z dnia 28
listopada 2014 r. wniesionego przez wykonawcę Firma Handlowo-Usługowa UNILAS S.C.
K. R., L. K., Rosocha 8, 62-814 Blizanów w postępowaniu prowadzonym przez
zamawiającego Państwowe Gospodarstwo Leśne, Lasy Państwowe Nadleśnictwo
Grodziec, ul. Leśna 50, 62-580 Grodziec
orzeka:
1. Oddala odwołanie.
2. Kosztami postępowania obciąża odwołującego Firma Handlowo-Usługowa UNILAS
S.C. K. R., L. K., Rosocha 8, 62-814 Blizanów
i nakazuje:
1) zaliczyć na rzecz Urzędu Zamówień Publicznych koszty w wysokości 15 000 zł 00
gr (słownie: piętnaście tysięcy złotych zero groszy) uiszczone przez wykonawcę
Firma Handlowo-Usługowa UNILAS S.C. K. R., L. K., Rosocha 8, 62-814
Blizanów, tytułem kosztów postępowania odwoławczego;
2) dokonać wpłaty kwoty 3 600 zł 00 gr (słownie: trzy tysiące sześćset złotych zero
groszy) przez odwołującego Firma Handlowo-Usługowa UNILAS S.C. K. R., L. K.,
Rosocha 8, 62-814 Blizanów na rzecz zamawiającego Państwowe Gospodarstwo
Leśne, Lasy Państwowe Nadleśnictwo Grodziec, ul. Leśna 50, 62-580 Grodziec
stanowiącej uzasadnione koszty strony poniesione z tytułu kosztów wynagrodzenia
pełnomocnika.
Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień
publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 907, 984, 1047 i 1473 oraz z 2014 r. poz. 423, 768, 811,
915, 1146 i 1232) na niniejszy wyrok – w terminie 7 dni od dnia jego doręczenia –
przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej do Sądu
Okręgowego w Koninie.
Przewodniczący: ………………………………
Sygn. akt: KIO 2501/14
U z a s a d n i e n i e
Zamawiający Państwowe Gospodarstwo Leśne, Lasy Państwowe Nadleśnictwo
Grodziec, ul. Leśna 50, 62-580 Grodziec wszczął postępowanie w trybie przetargu
nieograniczonego pod nazwą »Wykonanie prac leśnych w Nadleśnictwie Grodziec w 2015
roku«.
Ogłoszenie o zamówieniu zostało opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii
Europejskiej 29.10.2014 r. pod nrem 2014/S 208-368676.
Postępowanie jest prowadzone zgodnie z przepisami ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r.
– Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 907, 984, 1047 i 1473 oraz z 2014 r.
poz. 423, 768, 811, 915, 1146 i 1232) zwanej dalej w skrócie Pzp lub ustawą bez bliższego
określenia.
Zamawiający zawiadomił 20.11.2014 r. o:
unieważnieniu postępowania zgodnie z art. 93 ust. 1 pkt 4 Pzp, gdyż cena
najkorzystniejszej oferty przewyższa kwotę, którą zamawiający zamierza przeznaczyć
na sfinansowanie zamówienia.
Wykonawca Firma Handlowo-Usługowa UNILAS S.C. K. R., L. K., Rosocha 8 62-814
Blizanów, zgodnie z art. 182 ust. 1 pkt 1 Pzp, wniósł 29.11.2014 r. do Prezesa KIO
odwołanie w zakresie pakietu nr 2 na:
1) czynności zaniechania oceny i wyboru oferty jako najkorzystniejszej oferty
odwołującego art. 93 ust. 1 pkt 4 Pzp;
2) niezgodne z art. 93 ust. 1 pkt 4 Pzp czynności unieważnienia postępowania.
Zdaniem odwołującego zamawiający naruszył:
1) art. 91 ust. 1 Pzp przez zaniechanie czynności oceny i wyboru oferty odwołującego
jako najkorzystniejszej i – co za tym idzie – zaniechanie zawarcia umowy;
2) art. 93 ust. 1 pkt 4 Pzp przez bezpodstawne i nieuzasadnione unieważnienie
postępowania pomimo braku zaistnienia przesłanek do jego unieważnienia.
Odwołujący wniósł o:
1) uwzględnienie odwołania;
2) nakazanie zamawiającemu unieważnienia czynności unieważnienia postępowania;
3) nakazanie zamawiającemu powtórzenia czynności wyboru oferty najkorzystniejszej
przez uznanie oferty odwołującego za ważną oraz wybór oferty odwołującego w
oparciu o art. 91 ust. 1 Pzp;
4) obciążenie zamawiającego kosztami postępowania odwoławczego.
Argumentacja odwołującego
Celem prowadzenia postępowania jest zawarcie umowy i zrealizowanie zamówienia,
zatem wykładnia przesłanek unieważnienia postępowania o zamówienie publiczne powinna
być dokonana z należytą starannością. Skoro zamawiający realnie dysponuje środkami na
sfinansowanie zamówienia, to unieważnienie postępowania jest niedopuszczalne.
Nałożenie na zamawiającego ustawowego obowiązku podania bezpośrednio przed
otwarciem ofert kwoty, jaką zamierza on przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia rodzi
istotne skutki prawne. Rozwiązanie to zwiększa jawność postępowania oraz uniemożliwia
zamawiającym arbitralne unieważnienie postępowania na podstawie art. 93 ust. 1 pkt 4
Pzp. Kwota, jaką zamawiający zamierza przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia
powinna wynikać z planu finansowego zamawiającego i oznacza środki, jakie mają być
przeznaczone na pokrycie realnych wydatków z tytułu realizacji zamówienia. Zamawiający
zgodnie z dyspozycją art. 86 ust. 3 Pzp ma obowiązek podać ją bezpośrednio przed
otwarciem ofert.
W trakcie prowadzonego postępowania zamawiający dookreślił kwotę, jaką zamierza
przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia, podając informację o łącznej kwocie na
sfinansowanie zamówienia w wysokości 5.959.690,26 zł oraz o kwocie przeznaczonej na
pakiet nr 1 o wysokości 2.774.867,99 zł oraz na pakiet nr 2 o wysokości 3.184.822,27 zł
brutto.
Istotnym jest, że wartość zamówienia w protokole ZP-PN dla części nr 1 została
określona na kwotę 3.826.425,54 zł w tym wartość zamówień uzupełniających w kwocie
1.272.000,00 zł, natomiast dla części nr 2 została określona na kwotę 4.390.707,60 zł w tym
wartość zamówień uzupełniających w kwocie 1.460.000,00 zł. Tym samym wartość
zamówienia dla części nr 1 wynosi 2.554.425,54 zł zaś dla części nr 2 wynosi 2.930.707,60
zł.
Zatem zamawiający na sfinansowanie zamówienia dla części pakietu nr 1 i pakietu nr 2
dysponowało kwotą łączną w wysokości 5.959.690,26 zł, która tym samym gwarantowała
odpowiednie zabezpieczenie środków na realizację obu części zamówienia.
Brzmienie art. 93 ust. 1 pkt 4 Pzp nakazuje unieważnienie postępowania, jeżeli cena
najkorzystniejszej oferty przewyższa kwotę, którą przeznaczono na sfinansowanie
zamówienia, z zastrzeżeniem stanowiącym o uprawnieniu zamawiającego do zwiększenia
kwoty przeznaczonej na sfinansowanie zamówienia, jeżeli deklarowana wcześniej kwota
podczas sesji otwarcia ofert odbiega od ceny oferty najkorzystniejszej.
Jak podkreśla Urząd Zamówień Publicznych w opinii pt. Kwota jaką zamawiający
zamierza przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia, a obowiązek unieważnienia
postępowania na podstawie art. 93 ust. 1 pkt 4 Pzp, stwierdzić jednakże należy, że kwota
jaką zamawiający zamierza przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia nie musi być
tożsama z kwotą, którą zamawiający może przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia. W
toku postępowania może okazać się, że zamawiający będzie w stanie przeznaczyć na
realizację zamówienia kwotę wyższą od podanej przed otwarciem ofert. W konsekwencji,
gdy cena najkorzystniejszej oferty jest wyższa od kwoty, jaką zamawiający przeznaczył na
sfinansowania zamówienia, zamawiający może przeznaczyć na realizację zamówienia kwotę
wyższą od podanej przed otwarciem ofert i udzielić zamówienia. Wówczas kwota, jaką
zamawiający przeznacza na udzielenie zamówienia będzie przekraczała kwotę określoną w
art. 86 ust. 3 Pzp.
Należy jednak zauważyć, że zamawiający, który w takim wypadku dokonuje przeniesień
wydatków, musi przestrzegać obowiązujących w tym zakresie przepisów oraz wewnętrznych
procedur. Dopiero w sytuacji, gdy dokonanie takich przeniesień nie jest możliwe lub celowe,
a kwota, którą zamawiający przeznaczył na sfinansowanie zamówienia jest niższa od ceny
najkorzystniejszej oferty, zachodzi konieczność unieważnienia postępowania na podstawie
art. 93 ust. 1 pkt 4 Pzp.
Odwołujący zwraca uwagę na celowość wydatkowania środków publicznych, m.in.
zgodnie z przepisami ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz. U. z 2011 r. Nr 12,
poz. 59, Nr 34, poz. 170, Nr 106, poz. 622 i Nr 224, poz. 1337, z 2013 r. poz. 628 i 1247 oraz
z 2014 r. poz. 222 i 1032) zadaniem gospodarki leśnej jest zapewnienie trwałości lasu i
ciągłości jego wielofunkcyjnej roli w zagospodarowaniu przestrzennym kraju. Gospodarka
leśna XXI wieku powinna się opierać na dobrych i wypracowanych w przeszłości metodach,
a jednocześnie być otwarta na innowacje uwzględniające wszechstronną wiedzę
przyrodniczo-leśną, respektującą uwarunkowania ekonomiczne i społeczne.
Podobnie Krajowa Izba Odwoławcza wypowiada się w wyroku z 16 stycznia 2013 r.
(sygn. akt KIO 2926/12) kwota podawana przy otwarciu ofert pełni rolę gwarancyjną,
zapewniającą przejrzystość postępowania i chroniącą interesy wykonawców przed
arbitralnym i nieuzasadnionym unieważnieniem przez zamawiającego postępowania na
podstawie art. 93 ust. 1 pkt 4 Pzp. W trakcie postępowania kwota środków znajdujących się
w dyspozycji zamawiającego może jednak ulec zmianie. W szczególności, po otwarciu ofert
zamawiający będzie mógł zwiększyć ilość środków przeznaczonych na sfinansowanie
zamówienia, jeżeli deklarowana przez niego wcześniej kwota odbiega od ceny oferty
najkorzystniejszej. Zamawiający należący do grona podmiotów sektora finansów publicznych
może zwiększyć kwotę przeznaczoną na realizację zamówienia, tak aby była ona wyższa od
ceny zawartej w ofercie najkorzystniejszej, w granicach i na zasadach określonych ustawą o
finansach publicznych, o ile uzna to za uzasadnione i celowe, udzielając następnie
zamówienia wykonawcy. Dopiero w sytuacji, gdy dokonanie takich przeniesień nie jest
możliwe lub celowe, a kwota, którą zamawiający zamierza przeznaczyć na sfinansowanie
zamówienia jest niższa od ceny najkorzystniejszej oferty, zachodzi konieczność
unieważnienia postępowania na podstawie art. 93 ust. 1 pkt 4 Pzp (np. wyrok SO w
Warszawie z 23 kwietnia 2003 r., V Ca 79/04, KIO/UZP 107/08, KIO/UZP 87/08, UZP/ZO/0-
1226/07).
Powyższe potwierdza wyrok KIO z 27 lutego 2012 r., (sygn. akt. KIO 218/12) zgodnie z
którym: „Przepis art. 93 ust. 1 pkt 4 Pzp nie obliguje zamawiającego do unieważnienia
postępowania w każdym przypadku, gdy cena najkorzystniejszej oferty lub oferta z najniższą
ceną przewyższa kwotę, która zamawiający zamierza przeznaczyć na sfinansowanie
zamówienia. Zgodnie z literalnym brzmieniem ww. przepisu, zamawiający w takim przypadku
ma możliwość przeanalizowania swego budżetu w celu stwierdzenia, czy istnieje możliwość
zwiększenia kwoty finansowania do wartości umożliwiającej zawarcie umowy z wybranym
wykonawcą”.
Podkreślenia wymaga fakt, że art. 93 ust. 1 pkt 4 Pzp wprost dopuszcza możliwość
zwiększenia przez zamawiającego kwoty, którą zamierza przeznaczyć na sfinansowanie
zamówienia, do ceny wynikającej z oferty najkorzystniejszej.
Celem realizowanej przez zamawiającego usługi jest gospodarka leśna na terenie
Nadleśnictwa Grodziec realizowana w formie opisanych w specyfikacji prac leśnych w
ramach układu administracyjnego poszczególnych leśnictw, Pakiety zostały przypisane
poszczególnym obrębom – dla pakietu nr 1 – Benewicze i Grodziec, dla pakietu nr 2 – Biała
Królikowska i Zbiersk. Jednak zakres rzeczowy realizowanej usługi jest taki sam –
wykonywanie prac leśnych z zakresu pozyskania i zrywki drewna, hodowli i ochrony lasu,
ochrony przeciwpożarowej, utrzymania parkingów i czystości na parkingach i terenach
leśnych, prac z nasiennictwa i szkółkarstwa w 2015 roku.
Podstawowym dokumentem dla PGL LP jest ustawa z dnia 28 września 1991 r. o
lasach. Określa ona zasady prowadzenia gospodarki leśnej stanowiąc, że nadleśnictwo jest
podstawową jednostką organizacyjną Lasów Państwowych. Stąd też uzasadnionym jest
twierdzenie, że racjonalność i celowość wydatków publicznych w dziedzinie usług z zakresu
prac leśnych na terenie nadleśnictwa można rozpatrywać w kontekście obszaru jego
działania, jako całości.
W części dla zamówienia na pakiet nr 1 decyzją Nadleśnictwa Grodziec wybrano ofertę
odwołującego jako najkorzystniejszą na kwotę brutto 2.472.789,55 zł. Kwota ta jest niższa od
przeznaczonej na sfinansowanie zamówienia o 302.078,44 zł. Kwota ta pozostała w
dyspozycji Nadleśnictwa Grodziec jako nadwyżka z rozstrzygnięcia dla pakietu nr 1.
Nadwyżka ta pozwalała na zwiększenie ilości środków przeznaczonych na sfinansowanie
zamówienia w części dla pakietu nr 2. Zwłaszcza, że zasady prawidłowo prowadzonej
gospodarki leśnej obejmują zadania realizowane w Nadleśnictwie jako podstawowej
jednostce organizacyjnej lasów.
Łączna kwota środków podana przez Nadleśnictwo Grodziec podczas sesji otwarcia
ofert (kwota 5.959.690,26 zł) jest wyższa od łącznej wartości ofert złożonych w części dla
pakietu nr 1 oraz dla pakietu nr 2 (łącznie cena ofertowa dla obu pakietów daje kwotę w
wysokości 5.811.309.43 zł) o wartość 148.380,83 zł. Pozwalając zamawiającemu na
wykazanie efektu ekonomicznego z przeprowadzonej procedury oraz udzieleniu zamówienia
w wysokościach kwot przewidzianych na jego sfinansowanie.
Zamawiający na realizację obu pakietów zamówienia posiadał wystarczające środki.
Właściwie nawet nie było konieczności zwiększenia środków przeznaczonych na
sfinansowanie zamówienia dla części pakietu nr 2, jak również nie było konieczności
dokonywanie jakichkolwiek przesunięć między rozdziałami i paragrafami klasyfikacji
wydatków w ramach danej części i działu budżetu czy też przesunięć z innych pozycji
budżetu zamawiającego na rzecz przedmiotowego pakietu nr 2. Posiadane przez
zamawiającego środki na wykonanie przedmiotowego zamówienia obejmującego pakiet nr 1
i pakiet nr 2 gwarantowały udzielenie zamówienia bez konieczności uzupełnienia środków
czy ich przenoszenia.
Odwołujący przyznaje, że gdyby zaistniała sytuacja powodująca konieczność
zwiększenia środków, jakie zamawiający zamierzał przeznaczyć na sfinansowanie
zamówienia ponad kwotę, jaką zamawiający odczytał bezpośrednio przed otwarciem ofert, w
szczególności na podstawie dokonania przeniesień to wówczas faktycznie należałoby uznać
działania zamawiającego. Jednak zupełnie inna sytuacja jest przedmiotem sporu, ponieważ
zamawiający zamierzał przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia dla obu części
zamówienia kwotę wyższą od ceny łącznej ofert, złożonych dla pakietu nr 1 i nr 2.
Podana przez zamawiającego łączna kwota, którą podano bezpośrednio przed
otwarciem ofert gwarantowała w tym przypadku m.in. środki na zamówienie dla części
dotyczącej pakietu nr 2. Unieważnienie postępowania dla tej części zamówienia w ocenie
odwołującego było całkowicie nieuzasadnionym działaniem. Tym bardziej, że wartość ofert
dla pakietu nr 1 i nr 2 nie przekraczała wysokości środków, jakie zamierzano przeznaczyć na
sfinansowanie obu części zamówienia.
Potwierdza to wyrok SO w Krakowie z 12 kwietnia 2007 r. (sygn. akt II Ca 141/07), z
którym zgodnie w przypadkach, w których zamawiający w okresie związania ofertą ma
możliwość zwiększenia kwoty podanej przed otwarciem ofert na realizację danego
zamówienia, a cena oferty najkorzystniejszej przewyższa kwotę, którą zamawiający
przewidział na realizację zamówienia, nie jest konieczne unieważnienie postępowania w
świetle przepisu art. 93 ust 1 pkt 4 Pzp.
Podobne stanowisko zajął w tej kwestii m.in. Urząd Zamówień Publicznych, który
stwierdził, że „zamawiający nie jest zobowiązany do unieważnienia postępowania w każdym
przypadku, gdy cena oferty najkorzystniejszej przekracza równowartość kwoty, którą
planował przeznaczyć na realizację zamówienia. W szczególności w przypadku, gdy
zamawiający należy do grona podmiotów sektora finansów publicznych, może zwiększyć
kwotę przeznaczoną na realizację zamówienia, tak aby była ona wyższa od ceny zawartej w
ofercie najkorzystniejszej, w granicach i na zasadach określonych ustawą o finansach
publicznych, o ile uzna to za uzasadnione i celowe, udzielając następnie zamówienia
wykonawcy. Dopiero w sytuacji, gdy dokonanie takich przeniesień nie jest możliwe lub
celowe, a kwota, którą zamawiający zamierza przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia
jest niższa od ceny najkorzystniejszej oferty, zachodzi konieczność unieważnienia
postępowania na podstawie art. 93 ust 1 pkt 4 Pzp”. Dla ułatwienia podejmowania decyzji, a
jednocześnie dla zniwelowania skutków obligatoryjności przepisu, na końcu dodano
zastrzeżenie: „chyba że zamawiający może zwiększyć tę kwotę do ceny najkorzystniejszej
oferty”.
W tym przypadku nic nie stało na przeszkodzie, aby zamawiający podjął decyzję o
zwiększeniu środków na sfinansowanie zamówienia dla części pakietu nr 2, który to po
uwzględnieniu wartości udzielonego zamówienia w części dla pakietu nr 1 nie przekracza
kwoty środków przeznaczonych łącznie na sfinansowanie obu części zamówienia – pakietu
nr 1 i nr 2.
Uchwała Krajowej Izby Odwoławczej z 21 listopada 2012 r. (sygn. akt KIO/KD 85/12)
podkreśla, że unieważnienie postępowania jest czynnością, której zamawiający może
dokonać wyłącznie w sytuacji wystąpienia co najmniej jednej przesłanki wymienionej w art.
93 ust. 1 i 1a Pzp. Przesłanki unieważnienia postępowania należy interpretować ściśle, gdyż
unieważnienie postępowania jest wyjątkiem od zasady trwałości postępowania, jak również
jego celu, jakim jest wybór oferty najkorzystniejszej i zawarcie w konsekwencji umowy o
udzielenie zamówienia publicznego.
Wyjątkowy charakter instytucji unieważnienia postępowania w sprawie udzielenia
zamówienia publicznego powinien zawsze być rozpatrywany w kontekście celowości
realizowanego zamówienia publicznego, zwłaszcza w sytuacji, gdy złożona oferta jest ofertą
ważną, gwarantującą rzetelne i należyte wykonanie zamówienia publicznego. W ocenie
odwołującego jedynym zamierzeniem uzasadniającym podjęcie decyzji o unieważnieniu
postępowania dla części zamówienia – pakiet nr 2 – jest doprowadzenie do sytuacji
przedstawienia ofert o znacznie niższej wartości – decyzji niemającej nic wspólnego z
analizą poprzedzającą ustalenia stanowiące o podstawach zabezpieczenia środków na
wykonanie zamówienia. Działanie takie, w opinii odwołującego, mogłoby być uznane za
świadomą próbę wpłynięcia na wynik przetargu, co jest działaniem spenalizowanym w
polskim systemie prawa.
Odwołujący przesłał w terminie kopię odwołania zamawiającemu 29.11.2014 r. (art. 180
ust. 5 i art. 182 ust. 1-4 Pzp).
Zamawiający nie przesłał kopii odwołania innym wykonawcom, bo odwołujący złożył
jedyna ofertę.
Żaden wykonawca nie złożył (1) Prezesowi KIO, z kopiami dla (2) zamawiającego i (3)
odwołującego, pismo o zgłoszeniu przystąpienia po żadnej ze stron do postępowania
toczącego się w wyniku wniesienia odwołania (art. 185 ust. 2 Pzp).
Zamawiający wniósł odpowiedź na odwołanie do czasu zamknięcia rozprawy 09.12.2014
r. (art. 186 ust. 1 Pzp). Zamawiający wniósł o oddalenie odwołania.
Po przeprowadzeniu rozprawy z udziałem stron, na podstawie dokumentacji
postępowania, wyjaśnień oraz stanowisk stron zaprezentowanych podczas rozprawy –
Krajowa Izba Odwoławcza ustaliła i zważyła, co następuje:
Skład orzekający Izby stwierdził, że odwołanie nie jest zasadne.
W ocenie Izby zostały wypełnione łącznie przesłanki zawarte w art. 179 ust. 1 Pzp, to
jest posiadania interesu w uzyskaniu danego zamówienia oraz wystąpienia możliwości
poniesienia szkody przez odwołującego.
Izba postanowiła dopuścić, jako dowód, dokumentację postępowania o udzielenie
zamówienia publicznego przekazaną przez zamawiającego, potwierdzoną za zgodność z
oryginałem.
Izba ustaliła, że stan faktyczny postępowania o udzielenie zamówienia publicznego
(postanowienia specyfikacji istotnych warunków zamówienia oraz informacje zawarte w
ogłoszeniu o zamówieniu) nie jest sporny.
W ocenie składu orzekającego Izby, zarzut naruszenia art. 93 ust. 1 pkt 4 Pzp przez
bezpodstawne i nieuzasadnione unieważnienie postępowania pomimo braku zaistnienia
przesłanek do jego unieważnienia – nie zasługuje na uwzględnienie.
Zamawiający w ogłoszeniu o zamówieniu poinformował o podziale zamówienia na 3
części i o wartości (bez VAT) poszczególnych części (pakietów):
1) 2 554 425,54 PLN;
2) 2 930 707,60 PLN;
3) 138 004,38 PLN.
Jednocześnie zamawiający w sekcji II.2.1 ogłoszenia określił, że szacunkowa wartość
zamówienia przekracza kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8
Pzp (tj. przekracza wyrażoną w złotych polskich równowartość 134 000 EUR) i wynosi bez
VAT: 5 623 137,52 PLN.
Podczas otwarcia ofert zamawiający podał kwoty, jakie zamierza przeznaczyć na
sfinansowanie zamówienia i odnotował to w protokole:
1) 2 774 867,99 PLN;
2) 3 184 822,27 PLN;
3) 149 044,73 PLN.
Czynność zamawiającego była zgodna z art. 86 ust. 3 Pzp, który brzmi: »Bezpośrednio
przed otwarciem ofert zamawiający podaje kwotę, jaką zamierza przeznaczyć na sfinansowanie
zamówienia«.
Ponadto podczas otwarcia ofert zamawiający podał kwotę, jaką zamierza przeznaczyć
na sfinansowanie całości zamówienia, chociaż nie zostało to odnotowane w protokole.
Wynika to z oświadczenia odwołującego i nie zostało zaprzeczone przez odwołującego.
Także te kwoty zostały zanotowane w protokole postępowania w trybie przetargu
nieograniczonego sporządzonym na druku ZP–PN w rubryce 2 ust. 3 i rubryce 8 ust. 1
protokołu oraz w protokole otwarcia ofert, który został sporządzony samodzielnie przez
zamawiającego.
Oferta odwołującego na pakiet nr 2 opiewała na cenę 3 338 519,88 PLN. Była więc
większa od kwoty podanej przez zamawiającego podczas otwarcia ofert o 153 697,61 PLN.
W związku z tym przekroczeniem ceny oferty w stosunku do wartości zwiększonej o VAT
zamawiający unieważnił postępowanie w pakiecie nr 2 na podstawie art. 93 ust. 1 pkt 4
Pzp, który brzmi: »Zamawiający unieważnia postępowanie o udzielenie zamówienia, jeżeli [...] cena
najkorzystniejszej oferty lub oferta z najniższą ceną przewyższa kwotę, którą zamawiający zamierza
przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia, chyba że zamawiający może zwiększyć tę kwotę do ceny
najkorzystniejszej oferty«.
Odwołujący zarzucił zamawiającemu, że zamawiający nie wziął pod uwagę, że
zamawiający uzyskał oszczędności na pakiecie nr 1 w wysokości, gdyż cena
najkorzystniejszej oferty w tym pliku jest niższa od przeznaczonej na sfinansowanie
zamówienia o 302.078,44 zł. Kwota ta, zdaniem odwołującego, pozostała w dyspozycji
Nadleśnictwa Grodziec.
Skład orzekający Izby stwierdza, że zamawiający bez względu na wartości globalne i
poszczególnych części zamówienia oraz może podchodzić indywidualnie do każdej z części
zamówienia. Wynika to z treści art. 93 ust. 2 Pzp, który brzmi »Jeżeli zamawiający dopuścił
możliwość składania ofert częściowych, do unieważnienia w części postępowania o udzielenie
zamówienia przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio«. W związku z taką treścią przepisu art. 93
ust. 2 Pzp zamawiający jest uprawniony do własnej oceny, czy przesłanki dotyczące
unieważnienia postępowania zaistniały dla poszczególnych części zamówienia bez względu
na pozostałe części. Przepis art. 93 ust. 3 Pzp nie uzależnia zastosowania go od
jakichkolwiek warunków.
W związku z tym skład orzekający Izby stwierdza, że zarzut naruszenia art. 93 ust. 1
pkt 4 Pzp – nie może zostać uwzględniony.
Dodatkowo należy stwierdzić, że na orzeczenie Izby nie mogły mieć wpływu
przywoływane przez odwołującego okoliczności, że zamawiający zamierza przeprowadzić
przyszłe postępowanie na podobny lub identyczny przedmiot zamówienia. Izba rozpoznaje
postępowanie tylko w zakresie zarzutów, a te nie dotyczyły w żadnym stopniu przyszłego
postępowania.
Również zdaniem składu orzekającego Izby nie miał wpływu na wyrok fakt przytaczany
przez odwołującego, że zamawiający, gdyby zawarł umowy w pakiecie (części) nr 1 i 2
uzyskałby w dwóch pakietach (częściach) oszczędności, gdyż zamawiający od początku nie
łączył tych dwóch pakietów (części) i od samego ogłoszenia przedstawiał na każdy z
pakietów (części) oddzielne wartości (już w ogłoszeniu o zamówieniu) i podał przed
otwarciem ofert oddzielne kwoty, jakie zamierzał przeznaczyć na sfinansowanie
poszczególnych pakietów (części).
W ocenie składu orzekającego Izby, zarzut naruszenia art. 91 ust. 1 Pzp – przez
zaniechanie czynności oceny i wyboru oferty odwołującego jako najkorzystniejszej i, co za
tym idzie, zaniechanie zawarcia umowy – nie zasługuje na uwzględnienie.
W pakiecie nr 2 została złożona jedyna oferta. Oferta ta opiewała na cenę, która
przewyższała kwotę, którą zamawiający zamierzał przeznaczyć na sfinansowanie
zamówienia, i którą to kwotę zamawiający podał przed otwarciem ofert.
Zgodnie z oświadczeniem pełnomocników zamawiającego złożonym podczas rozprawy,
zamawiający podjął próbę zwiększenia kwoty, którą mógłby przeznaczyć na sfinansowanie
zamówienia, jednak ustnie otrzymał odpowiedź, że nie może zwiększyć tej kwoty.
Skład orzekający Izby stoi na stanowisku, że nawet bez wykazania podjęcia takiej próby
zamawiający miałby prawo unieważnić postępowanie, zgodnie z cytowanym wyżej art. 93
ust. 1 pkt 4 Pzp. Przepis ten nie nakazuje zamawiającemu dokonywać prób zwiększenia
kwoty, którą mógłby przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia. Wprost przeciwnie koniec
tego przepisu w słowach »chyba że zamawiający może zwiększyć tę kwotę do ceny
najkorzystniejszej oferty« mówi o wyjątku, którego nie można interpretować rozszerzająco, aż
do ustanawiania reguły, że w każdym przypadku zamawiający powinien podejmować próbę
zwiększenia kwoty, którą zamawiający zamierza przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia.
To w gestii samego zamawiającego musi pozostawać decyzja czy podejmować próbę
zwiększenia kwoty, którą zamawiający zamierza przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia,
czy od razu unieważniać postępowanie o udzielenie zamówienia. Nie można bezwzględnie
wymagać od zamawiającego, aby za każdym razem przed unieważnieniem postępowania na
podstawie art. 93 ust. 1 pkt 4 Pzp podejmował, czasami długotrwałe, starania zwiększenia
omawianej kwoty. To zamawiający ma najlepsze rozeznanie czy podejmować próbę
zwiększenia kwoty czy od razu korzystać z przytaczanego przepisu art. 93 ust. 1 pkt 4 Pzp.
Szczególnie ta sytuacja występuje w rozpoznawanym postępowaniu, w którym zamawiający
już w samym ogłoszeniu o zamówieniu informował o wielości kwoty, którą będzie mógł
przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia i zamawiający nie zmieniał tej kwoty w dalszym
ciągu postępowania, podając tę kwotę przed otwarciem ofert, zgodnie z art. 86 ust. 3 Pzp.
Podobnie stanowi wyrok SO w Katowicach z 24 kwietnia 2008 r. (sygn. akt XIX Ga
131/08), gdzie Sąd stwierdził cyt. »To zamawiający dokonuje oceny, jaką kwotę może przeznaczyć
na sfinansowanie zamówienia, a kontrola gospodarowania środkami finansowymi przez
zamawiającego nie należy do kompetencji uczestników postępowania«.
W zawiązku z podstawnym unieważnieniem postępowania zgodnie z art. 93 ust. 1 pkt 4
Pzp, zamawiający nie mógł dokonać wyboru najkorzystniejszej oferty na podstawie art. 91
ust. 1 Pzp, który brzmi »Zamawiający wybiera ofertę najkorzystniejszą na podstawie kryteriów
oceny ofert określonych w specyfikacji istotnych warunków zamówienia«.
Skład orzekający Izby stwierdza, że wobec unieważnienia postępowania, zamawiający
nie naruszył art. 91 ust. 1 Pzp i zarzut naruszenia tego przepisu nie może zostać
uwzględniony.
Zamawiający – podczas prowadzenia postępowania – nie naruszył wskazanych przez
odwołującego przepisów ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych.
Z powyższych względów oddalono odwołanie, jak w sentencji.
O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 192 ust. 9 i 10
Pzp, czyli stosownie do wyniku postępowania uznając za uzasadnione koszty
wynagrodzenia pełnomocnika zamawiającego w kwocie 3 600,00 zł zgodnie z § 3 pkt 1 i pkt
2 lit. b rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 marca 2010 r. w sprawie
wysokości i sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz rodzajów kosztów w postępowaniu
odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz. U. z 2010 r. Nr 41, poz. 238).
Przewodniczący: ………………………………
WYROK
z dnia 11 grudnia 2014 r.
Krajowa Izba Odwoławcza – w składzie:
Przewodniczący: Marek Koleśnikow
Protokolant: Marta Polkowska
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 grudnia 2014 r. w Warszawie odwołania z dnia 28
listopada 2014 r. wniesionego przez wykonawcę Firma Handlowo-Usługowa UNILAS S.C.
K. R., L. K., Rosocha 8, 62-814 Blizanów w postępowaniu prowadzonym przez
zamawiającego Państwowe Gospodarstwo Leśne, Lasy Państwowe Nadleśnictwo
Grodziec, ul. Leśna 50, 62-580 Grodziec
orzeka:
1. Oddala odwołanie.
2. Kosztami postępowania obciąża odwołującego Firma Handlowo-Usługowa UNILAS
S.C. K. R., L. K., Rosocha 8, 62-814 Blizanów
i nakazuje:
1) zaliczyć na rzecz Urzędu Zamówień Publicznych koszty w wysokości 15 000 zł 00
gr (słownie: piętnaście tysięcy złotych zero groszy) uiszczone przez wykonawcę
Firma Handlowo-Usługowa UNILAS S.C. K. R., L. K., Rosocha 8, 62-814
Blizanów, tytułem kosztów postępowania odwoławczego;
2) dokonać wpłaty kwoty 3 600 zł 00 gr (słownie: trzy tysiące sześćset złotych zero
groszy) przez odwołującego Firma Handlowo-Usługowa UNILAS S.C. K. R., L. K.,
Rosocha 8, 62-814 Blizanów na rzecz zamawiającego Państwowe Gospodarstwo
Leśne, Lasy Państwowe Nadleśnictwo Grodziec, ul. Leśna 50, 62-580 Grodziec
stanowiącej uzasadnione koszty strony poniesione z tytułu kosztów wynagrodzenia
pełnomocnika.
Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień
publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 907, 984, 1047 i 1473 oraz z 2014 r. poz. 423, 768, 811,
915, 1146 i 1232) na niniejszy wyrok – w terminie 7 dni od dnia jego doręczenia –
przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej do Sądu
Okręgowego w Koninie.
Przewodniczący: ………………………………
Sygn. akt: KIO 2501/14
U z a s a d n i e n i e
Zamawiający Państwowe Gospodarstwo Leśne, Lasy Państwowe Nadleśnictwo
Grodziec, ul. Leśna 50, 62-580 Grodziec wszczął postępowanie w trybie przetargu
nieograniczonego pod nazwą »Wykonanie prac leśnych w Nadleśnictwie Grodziec w 2015
roku«.
Ogłoszenie o zamówieniu zostało opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii
Europejskiej 29.10.2014 r. pod nrem 2014/S 208-368676.
Postępowanie jest prowadzone zgodnie z przepisami ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r.
– Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 907, 984, 1047 i 1473 oraz z 2014 r.
poz. 423, 768, 811, 915, 1146 i 1232) zwanej dalej w skrócie Pzp lub ustawą bez bliższego
określenia.
Zamawiający zawiadomił 20.11.2014 r. o:
unieważnieniu postępowania zgodnie z art. 93 ust. 1 pkt 4 Pzp, gdyż cena
najkorzystniejszej oferty przewyższa kwotę, którą zamawiający zamierza przeznaczyć
na sfinansowanie zamówienia.
Wykonawca Firma Handlowo-Usługowa UNILAS S.C. K. R., L. K., Rosocha 8 62-814
Blizanów, zgodnie z art. 182 ust. 1 pkt 1 Pzp, wniósł 29.11.2014 r. do Prezesa KIO
odwołanie w zakresie pakietu nr 2 na:
1) czynności zaniechania oceny i wyboru oferty jako najkorzystniejszej oferty
odwołującego art. 93 ust. 1 pkt 4 Pzp;
2) niezgodne z art. 93 ust. 1 pkt 4 Pzp czynności unieważnienia postępowania.
Zdaniem odwołującego zamawiający naruszył:
1) art. 91 ust. 1 Pzp przez zaniechanie czynności oceny i wyboru oferty odwołującego
jako najkorzystniejszej i – co za tym idzie – zaniechanie zawarcia umowy;
2) art. 93 ust. 1 pkt 4 Pzp przez bezpodstawne i nieuzasadnione unieważnienie
postępowania pomimo braku zaistnienia przesłanek do jego unieważnienia.
Odwołujący wniósł o:
1) uwzględnienie odwołania;
2) nakazanie zamawiającemu unieważnienia czynności unieważnienia postępowania;
3) nakazanie zamawiającemu powtórzenia czynności wyboru oferty najkorzystniejszej
przez uznanie oferty odwołującego za ważną oraz wybór oferty odwołującego w
oparciu o art. 91 ust. 1 Pzp;
4) obciążenie zamawiającego kosztami postępowania odwoławczego.
Argumentacja odwołującego
Celem prowadzenia postępowania jest zawarcie umowy i zrealizowanie zamówienia,
zatem wykładnia przesłanek unieważnienia postępowania o zamówienie publiczne powinna
być dokonana z należytą starannością. Skoro zamawiający realnie dysponuje środkami na
sfinansowanie zamówienia, to unieważnienie postępowania jest niedopuszczalne.
Nałożenie na zamawiającego ustawowego obowiązku podania bezpośrednio przed
otwarciem ofert kwoty, jaką zamierza on przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia rodzi
istotne skutki prawne. Rozwiązanie to zwiększa jawność postępowania oraz uniemożliwia
zamawiającym arbitralne unieważnienie postępowania na podstawie art. 93 ust. 1 pkt 4
Pzp. Kwota, jaką zamawiający zamierza przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia
powinna wynikać z planu finansowego zamawiającego i oznacza środki, jakie mają być
przeznaczone na pokrycie realnych wydatków z tytułu realizacji zamówienia. Zamawiający
zgodnie z dyspozycją art. 86 ust. 3 Pzp ma obowiązek podać ją bezpośrednio przed
otwarciem ofert.
W trakcie prowadzonego postępowania zamawiający dookreślił kwotę, jaką zamierza
przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia, podając informację o łącznej kwocie na
sfinansowanie zamówienia w wysokości 5.959.690,26 zł oraz o kwocie przeznaczonej na
pakiet nr 1 o wysokości 2.774.867,99 zł oraz na pakiet nr 2 o wysokości 3.184.822,27 zł
brutto.
Istotnym jest, że wartość zamówienia w protokole ZP-PN dla części nr 1 została
określona na kwotę 3.826.425,54 zł w tym wartość zamówień uzupełniających w kwocie
1.272.000,00 zł, natomiast dla części nr 2 została określona na kwotę 4.390.707,60 zł w tym
wartość zamówień uzupełniających w kwocie 1.460.000,00 zł. Tym samym wartość
zamówienia dla części nr 1 wynosi 2.554.425,54 zł zaś dla części nr 2 wynosi 2.930.707,60
zł.
Zatem zamawiający na sfinansowanie zamówienia dla części pakietu nr 1 i pakietu nr 2
dysponowało kwotą łączną w wysokości 5.959.690,26 zł, która tym samym gwarantowała
odpowiednie zabezpieczenie środków na realizację obu części zamówienia.
Brzmienie art. 93 ust. 1 pkt 4 Pzp nakazuje unieważnienie postępowania, jeżeli cena
najkorzystniejszej oferty przewyższa kwotę, którą przeznaczono na sfinansowanie
zamówienia, z zastrzeżeniem stanowiącym o uprawnieniu zamawiającego do zwiększenia
kwoty przeznaczonej na sfinansowanie zamówienia, jeżeli deklarowana wcześniej kwota
podczas sesji otwarcia ofert odbiega od ceny oferty najkorzystniejszej.
Jak podkreśla Urząd Zamówień Publicznych w opinii pt. Kwota jaką zamawiający
zamierza przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia, a obowiązek unieważnienia
postępowania na podstawie art. 93 ust. 1 pkt 4 Pzp, stwierdzić jednakże należy, że kwota
jaką zamawiający zamierza przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia nie musi być
tożsama z kwotą, którą zamawiający może przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia. W
toku postępowania może okazać się, że zamawiający będzie w stanie przeznaczyć na
realizację zamówienia kwotę wyższą od podanej przed otwarciem ofert. W konsekwencji,
gdy cena najkorzystniejszej oferty jest wyższa od kwoty, jaką zamawiający przeznaczył na
sfinansowania zamówienia, zamawiający może przeznaczyć na realizację zamówienia kwotę
wyższą od podanej przed otwarciem ofert i udzielić zamówienia. Wówczas kwota, jaką
zamawiający przeznacza na udzielenie zamówienia będzie przekraczała kwotę określoną w
art. 86 ust. 3 Pzp.
Należy jednak zauważyć, że zamawiający, który w takim wypadku dokonuje przeniesień
wydatków, musi przestrzegać obowiązujących w tym zakresie przepisów oraz wewnętrznych
procedur. Dopiero w sytuacji, gdy dokonanie takich przeniesień nie jest możliwe lub celowe,
a kwota, którą zamawiający przeznaczył na sfinansowanie zamówienia jest niższa od ceny
najkorzystniejszej oferty, zachodzi konieczność unieważnienia postępowania na podstawie
art. 93 ust. 1 pkt 4 Pzp.
Odwołujący zwraca uwagę na celowość wydatkowania środków publicznych, m.in.
zgodnie z przepisami ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz. U. z 2011 r. Nr 12,
poz. 59, Nr 34, poz. 170, Nr 106, poz. 622 i Nr 224, poz. 1337, z 2013 r. poz. 628 i 1247 oraz
z 2014 r. poz. 222 i 1032) zadaniem gospodarki leśnej jest zapewnienie trwałości lasu i
ciągłości jego wielofunkcyjnej roli w zagospodarowaniu przestrzennym kraju. Gospodarka
leśna XXI wieku powinna się opierać na dobrych i wypracowanych w przeszłości metodach,
a jednocześnie być otwarta na innowacje uwzględniające wszechstronną wiedzę
przyrodniczo-leśną, respektującą uwarunkowania ekonomiczne i społeczne.
Podobnie Krajowa Izba Odwoławcza wypowiada się w wyroku z 16 stycznia 2013 r.
(sygn. akt KIO 2926/12) kwota podawana przy otwarciu ofert pełni rolę gwarancyjną,
zapewniającą przejrzystość postępowania i chroniącą interesy wykonawców przed
arbitralnym i nieuzasadnionym unieważnieniem przez zamawiającego postępowania na
podstawie art. 93 ust. 1 pkt 4 Pzp. W trakcie postępowania kwota środków znajdujących się
w dyspozycji zamawiającego może jednak ulec zmianie. W szczególności, po otwarciu ofert
zamawiający będzie mógł zwiększyć ilość środków przeznaczonych na sfinansowanie
zamówienia, jeżeli deklarowana przez niego wcześniej kwota odbiega od ceny oferty
najkorzystniejszej. Zamawiający należący do grona podmiotów sektora finansów publicznych
może zwiększyć kwotę przeznaczoną na realizację zamówienia, tak aby była ona wyższa od
ceny zawartej w ofercie najkorzystniejszej, w granicach i na zasadach określonych ustawą o
finansach publicznych, o ile uzna to za uzasadnione i celowe, udzielając następnie
zamówienia wykonawcy. Dopiero w sytuacji, gdy dokonanie takich przeniesień nie jest
możliwe lub celowe, a kwota, którą zamawiający zamierza przeznaczyć na sfinansowanie
zamówienia jest niższa od ceny najkorzystniejszej oferty, zachodzi konieczność
unieważnienia postępowania na podstawie art. 93 ust. 1 pkt 4 Pzp (np. wyrok SO w
Warszawie z 23 kwietnia 2003 r., V Ca 79/04, KIO/UZP 107/08, KIO/UZP 87/08, UZP/ZO/0-
1226/07).
Powyższe potwierdza wyrok KIO z 27 lutego 2012 r., (sygn. akt. KIO 218/12) zgodnie z
którym: „Przepis art. 93 ust. 1 pkt 4 Pzp nie obliguje zamawiającego do unieważnienia
postępowania w każdym przypadku, gdy cena najkorzystniejszej oferty lub oferta z najniższą
ceną przewyższa kwotę, która zamawiający zamierza przeznaczyć na sfinansowanie
zamówienia. Zgodnie z literalnym brzmieniem ww. przepisu, zamawiający w takim przypadku
ma możliwość przeanalizowania swego budżetu w celu stwierdzenia, czy istnieje możliwość
zwiększenia kwoty finansowania do wartości umożliwiającej zawarcie umowy z wybranym
wykonawcą”.
Podkreślenia wymaga fakt, że art. 93 ust. 1 pkt 4 Pzp wprost dopuszcza możliwość
zwiększenia przez zamawiającego kwoty, którą zamierza przeznaczyć na sfinansowanie
zamówienia, do ceny wynikającej z oferty najkorzystniejszej.
Celem realizowanej przez zamawiającego usługi jest gospodarka leśna na terenie
Nadleśnictwa Grodziec realizowana w formie opisanych w specyfikacji prac leśnych w
ramach układu administracyjnego poszczególnych leśnictw, Pakiety zostały przypisane
poszczególnym obrębom – dla pakietu nr 1 – Benewicze i Grodziec, dla pakietu nr 2 – Biała
Królikowska i Zbiersk. Jednak zakres rzeczowy realizowanej usługi jest taki sam –
wykonywanie prac leśnych z zakresu pozyskania i zrywki drewna, hodowli i ochrony lasu,
ochrony przeciwpożarowej, utrzymania parkingów i czystości na parkingach i terenach
leśnych, prac z nasiennictwa i szkółkarstwa w 2015 roku.
Podstawowym dokumentem dla PGL LP jest ustawa z dnia 28 września 1991 r. o
lasach. Określa ona zasady prowadzenia gospodarki leśnej stanowiąc, że nadleśnictwo jest
podstawową jednostką organizacyjną Lasów Państwowych. Stąd też uzasadnionym jest
twierdzenie, że racjonalność i celowość wydatków publicznych w dziedzinie usług z zakresu
prac leśnych na terenie nadleśnictwa można rozpatrywać w kontekście obszaru jego
działania, jako całości.
W części dla zamówienia na pakiet nr 1 decyzją Nadleśnictwa Grodziec wybrano ofertę
odwołującego jako najkorzystniejszą na kwotę brutto 2.472.789,55 zł. Kwota ta jest niższa od
przeznaczonej na sfinansowanie zamówienia o 302.078,44 zł. Kwota ta pozostała w
dyspozycji Nadleśnictwa Grodziec jako nadwyżka z rozstrzygnięcia dla pakietu nr 1.
Nadwyżka ta pozwalała na zwiększenie ilości środków przeznaczonych na sfinansowanie
zamówienia w części dla pakietu nr 2. Zwłaszcza, że zasady prawidłowo prowadzonej
gospodarki leśnej obejmują zadania realizowane w Nadleśnictwie jako podstawowej
jednostce organizacyjnej lasów.
Łączna kwota środków podana przez Nadleśnictwo Grodziec podczas sesji otwarcia
ofert (kwota 5.959.690,26 zł) jest wyższa od łącznej wartości ofert złożonych w części dla
pakietu nr 1 oraz dla pakietu nr 2 (łącznie cena ofertowa dla obu pakietów daje kwotę w
wysokości 5.811.309.43 zł) o wartość 148.380,83 zł. Pozwalając zamawiającemu na
wykazanie efektu ekonomicznego z przeprowadzonej procedury oraz udzieleniu zamówienia
w wysokościach kwot przewidzianych na jego sfinansowanie.
Zamawiający na realizację obu pakietów zamówienia posiadał wystarczające środki.
Właściwie nawet nie było konieczności zwiększenia środków przeznaczonych na
sfinansowanie zamówienia dla części pakietu nr 2, jak również nie było konieczności
dokonywanie jakichkolwiek przesunięć między rozdziałami i paragrafami klasyfikacji
wydatków w ramach danej części i działu budżetu czy też przesunięć z innych pozycji
budżetu zamawiającego na rzecz przedmiotowego pakietu nr 2. Posiadane przez
zamawiającego środki na wykonanie przedmiotowego zamówienia obejmującego pakiet nr 1
i pakiet nr 2 gwarantowały udzielenie zamówienia bez konieczności uzupełnienia środków
czy ich przenoszenia.
Odwołujący przyznaje, że gdyby zaistniała sytuacja powodująca konieczność
zwiększenia środków, jakie zamawiający zamierzał przeznaczyć na sfinansowanie
zamówienia ponad kwotę, jaką zamawiający odczytał bezpośrednio przed otwarciem ofert, w
szczególności na podstawie dokonania przeniesień to wówczas faktycznie należałoby uznać
działania zamawiającego. Jednak zupełnie inna sytuacja jest przedmiotem sporu, ponieważ
zamawiający zamierzał przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia dla obu części
zamówienia kwotę wyższą od ceny łącznej ofert, złożonych dla pakietu nr 1 i nr 2.
Podana przez zamawiającego łączna kwota, którą podano bezpośrednio przed
otwarciem ofert gwarantowała w tym przypadku m.in. środki na zamówienie dla części
dotyczącej pakietu nr 2. Unieważnienie postępowania dla tej części zamówienia w ocenie
odwołującego było całkowicie nieuzasadnionym działaniem. Tym bardziej, że wartość ofert
dla pakietu nr 1 i nr 2 nie przekraczała wysokości środków, jakie zamierzano przeznaczyć na
sfinansowanie obu części zamówienia.
Potwierdza to wyrok SO w Krakowie z 12 kwietnia 2007 r. (sygn. akt II Ca 141/07), z
którym zgodnie w przypadkach, w których zamawiający w okresie związania ofertą ma
możliwość zwiększenia kwoty podanej przed otwarciem ofert na realizację danego
zamówienia, a cena oferty najkorzystniejszej przewyższa kwotę, którą zamawiający
przewidział na realizację zamówienia, nie jest konieczne unieważnienie postępowania w
świetle przepisu art. 93 ust 1 pkt 4 Pzp.
Podobne stanowisko zajął w tej kwestii m.in. Urząd Zamówień Publicznych, który
stwierdził, że „zamawiający nie jest zobowiązany do unieważnienia postępowania w każdym
przypadku, gdy cena oferty najkorzystniejszej przekracza równowartość kwoty, którą
planował przeznaczyć na realizację zamówienia. W szczególności w przypadku, gdy
zamawiający należy do grona podmiotów sektora finansów publicznych, może zwiększyć
kwotę przeznaczoną na realizację zamówienia, tak aby była ona wyższa od ceny zawartej w
ofercie najkorzystniejszej, w granicach i na zasadach określonych ustawą o finansach
publicznych, o ile uzna to za uzasadnione i celowe, udzielając następnie zamówienia
wykonawcy. Dopiero w sytuacji, gdy dokonanie takich przeniesień nie jest możliwe lub
celowe, a kwota, którą zamawiający zamierza przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia
jest niższa od ceny najkorzystniejszej oferty, zachodzi konieczność unieważnienia
postępowania na podstawie art. 93 ust 1 pkt 4 Pzp”. Dla ułatwienia podejmowania decyzji, a
jednocześnie dla zniwelowania skutków obligatoryjności przepisu, na końcu dodano
zastrzeżenie: „chyba że zamawiający może zwiększyć tę kwotę do ceny najkorzystniejszej
oferty”.
W tym przypadku nic nie stało na przeszkodzie, aby zamawiający podjął decyzję o
zwiększeniu środków na sfinansowanie zamówienia dla części pakietu nr 2, który to po
uwzględnieniu wartości udzielonego zamówienia w części dla pakietu nr 1 nie przekracza
kwoty środków przeznaczonych łącznie na sfinansowanie obu części zamówienia – pakietu
nr 1 i nr 2.
Uchwała Krajowej Izby Odwoławczej z 21 listopada 2012 r. (sygn. akt KIO/KD 85/12)
podkreśla, że unieważnienie postępowania jest czynnością, której zamawiający może
dokonać wyłącznie w sytuacji wystąpienia co najmniej jednej przesłanki wymienionej w art.
93 ust. 1 i 1a Pzp. Przesłanki unieważnienia postępowania należy interpretować ściśle, gdyż
unieważnienie postępowania jest wyjątkiem od zasady trwałości postępowania, jak również
jego celu, jakim jest wybór oferty najkorzystniejszej i zawarcie w konsekwencji umowy o
udzielenie zamówienia publicznego.
Wyjątkowy charakter instytucji unieważnienia postępowania w sprawie udzielenia
zamówienia publicznego powinien zawsze być rozpatrywany w kontekście celowości
realizowanego zamówienia publicznego, zwłaszcza w sytuacji, gdy złożona oferta jest ofertą
ważną, gwarantującą rzetelne i należyte wykonanie zamówienia publicznego. W ocenie
odwołującego jedynym zamierzeniem uzasadniającym podjęcie decyzji o unieważnieniu
postępowania dla części zamówienia – pakiet nr 2 – jest doprowadzenie do sytuacji
przedstawienia ofert o znacznie niższej wartości – decyzji niemającej nic wspólnego z
analizą poprzedzającą ustalenia stanowiące o podstawach zabezpieczenia środków na
wykonanie zamówienia. Działanie takie, w opinii odwołującego, mogłoby być uznane za
świadomą próbę wpłynięcia na wynik przetargu, co jest działaniem spenalizowanym w
polskim systemie prawa.
Odwołujący przesłał w terminie kopię odwołania zamawiającemu 29.11.2014 r. (art. 180
ust. 5 i art. 182 ust. 1-4 Pzp).
Zamawiający nie przesłał kopii odwołania innym wykonawcom, bo odwołujący złożył
jedyna ofertę.
Żaden wykonawca nie złożył (1) Prezesowi KIO, z kopiami dla (2) zamawiającego i (3)
odwołującego, pismo o zgłoszeniu przystąpienia po żadnej ze stron do postępowania
toczącego się w wyniku wniesienia odwołania (art. 185 ust. 2 Pzp).
Zamawiający wniósł odpowiedź na odwołanie do czasu zamknięcia rozprawy 09.12.2014
r. (art. 186 ust. 1 Pzp). Zamawiający wniósł o oddalenie odwołania.
Po przeprowadzeniu rozprawy z udziałem stron, na podstawie dokumentacji
postępowania, wyjaśnień oraz stanowisk stron zaprezentowanych podczas rozprawy –
Krajowa Izba Odwoławcza ustaliła i zważyła, co następuje:
Skład orzekający Izby stwierdził, że odwołanie nie jest zasadne.
W ocenie Izby zostały wypełnione łącznie przesłanki zawarte w art. 179 ust. 1 Pzp, to
jest posiadania interesu w uzyskaniu danego zamówienia oraz wystąpienia możliwości
poniesienia szkody przez odwołującego.
Izba postanowiła dopuścić, jako dowód, dokumentację postępowania o udzielenie
zamówienia publicznego przekazaną przez zamawiającego, potwierdzoną za zgodność z
oryginałem.
Izba ustaliła, że stan faktyczny postępowania o udzielenie zamówienia publicznego
(postanowienia specyfikacji istotnych warunków zamówienia oraz informacje zawarte w
ogłoszeniu o zamówieniu) nie jest sporny.
W ocenie składu orzekającego Izby, zarzut naruszenia art. 93 ust. 1 pkt 4 Pzp przez
bezpodstawne i nieuzasadnione unieważnienie postępowania pomimo braku zaistnienia
przesłanek do jego unieważnienia – nie zasługuje na uwzględnienie.
Zamawiający w ogłoszeniu o zamówieniu poinformował o podziale zamówienia na 3
części i o wartości (bez VAT) poszczególnych części (pakietów):
1) 2 554 425,54 PLN;
2) 2 930 707,60 PLN;
3) 138 004,38 PLN.
Jednocześnie zamawiający w sekcji II.2.1 ogłoszenia określił, że szacunkowa wartość
zamówienia przekracza kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8
Pzp (tj. przekracza wyrażoną w złotych polskich równowartość 134 000 EUR) i wynosi bez
VAT: 5 623 137,52 PLN.
Podczas otwarcia ofert zamawiający podał kwoty, jakie zamierza przeznaczyć na
sfinansowanie zamówienia i odnotował to w protokole:
1) 2 774 867,99 PLN;
2) 3 184 822,27 PLN;
3) 149 044,73 PLN.
Czynność zamawiającego była zgodna z art. 86 ust. 3 Pzp, który brzmi: »Bezpośrednio
przed otwarciem ofert zamawiający podaje kwotę, jaką zamierza przeznaczyć na sfinansowanie
zamówienia«.
Ponadto podczas otwarcia ofert zamawiający podał kwotę, jaką zamierza przeznaczyć
na sfinansowanie całości zamówienia, chociaż nie zostało to odnotowane w protokole.
Wynika to z oświadczenia odwołującego i nie zostało zaprzeczone przez odwołującego.
Także te kwoty zostały zanotowane w protokole postępowania w trybie przetargu
nieograniczonego sporządzonym na druku ZP–PN w rubryce 2 ust. 3 i rubryce 8 ust. 1
protokołu oraz w protokole otwarcia ofert, który został sporządzony samodzielnie przez
zamawiającego.
Oferta odwołującego na pakiet nr 2 opiewała na cenę 3 338 519,88 PLN. Była więc
większa od kwoty podanej przez zamawiającego podczas otwarcia ofert o 153 697,61 PLN.
W związku z tym przekroczeniem ceny oferty w stosunku do wartości zwiększonej o VAT
zamawiający unieważnił postępowanie w pakiecie nr 2 na podstawie art. 93 ust. 1 pkt 4
Pzp, który brzmi: »Zamawiający unieważnia postępowanie o udzielenie zamówienia, jeżeli [...] cena
najkorzystniejszej oferty lub oferta z najniższą ceną przewyższa kwotę, którą zamawiający zamierza
przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia, chyba że zamawiający może zwiększyć tę kwotę do ceny
najkorzystniejszej oferty«.
Odwołujący zarzucił zamawiającemu, że zamawiający nie wziął pod uwagę, że
zamawiający uzyskał oszczędności na pakiecie nr 1 w wysokości, gdyż cena
najkorzystniejszej oferty w tym pliku jest niższa od przeznaczonej na sfinansowanie
zamówienia o 302.078,44 zł. Kwota ta, zdaniem odwołującego, pozostała w dyspozycji
Nadleśnictwa Grodziec.
Skład orzekający Izby stwierdza, że zamawiający bez względu na wartości globalne i
poszczególnych części zamówienia oraz może podchodzić indywidualnie do każdej z części
zamówienia. Wynika to z treści art. 93 ust. 2 Pzp, który brzmi »Jeżeli zamawiający dopuścił
możliwość składania ofert częściowych, do unieważnienia w części postępowania o udzielenie
zamówienia przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio«. W związku z taką treścią przepisu art. 93
ust. 2 Pzp zamawiający jest uprawniony do własnej oceny, czy przesłanki dotyczące
unieważnienia postępowania zaistniały dla poszczególnych części zamówienia bez względu
na pozostałe części. Przepis art. 93 ust. 3 Pzp nie uzależnia zastosowania go od
jakichkolwiek warunków.
W związku z tym skład orzekający Izby stwierdza, że zarzut naruszenia art. 93 ust. 1
pkt 4 Pzp – nie może zostać uwzględniony.
Dodatkowo należy stwierdzić, że na orzeczenie Izby nie mogły mieć wpływu
przywoływane przez odwołującego okoliczności, że zamawiający zamierza przeprowadzić
przyszłe postępowanie na podobny lub identyczny przedmiot zamówienia. Izba rozpoznaje
postępowanie tylko w zakresie zarzutów, a te nie dotyczyły w żadnym stopniu przyszłego
postępowania.
Również zdaniem składu orzekającego Izby nie miał wpływu na wyrok fakt przytaczany
przez odwołującego, że zamawiający, gdyby zawarł umowy w pakiecie (części) nr 1 i 2
uzyskałby w dwóch pakietach (częściach) oszczędności, gdyż zamawiający od początku nie
łączył tych dwóch pakietów (części) i od samego ogłoszenia przedstawiał na każdy z
pakietów (części) oddzielne wartości (już w ogłoszeniu o zamówieniu) i podał przed
otwarciem ofert oddzielne kwoty, jakie zamierzał przeznaczyć na sfinansowanie
poszczególnych pakietów (części).
W ocenie składu orzekającego Izby, zarzut naruszenia art. 91 ust. 1 Pzp – przez
zaniechanie czynności oceny i wyboru oferty odwołującego jako najkorzystniejszej i, co za
tym idzie, zaniechanie zawarcia umowy – nie zasługuje na uwzględnienie.
W pakiecie nr 2 została złożona jedyna oferta. Oferta ta opiewała na cenę, która
przewyższała kwotę, którą zamawiający zamierzał przeznaczyć na sfinansowanie
zamówienia, i którą to kwotę zamawiający podał przed otwarciem ofert.
Zgodnie z oświadczeniem pełnomocników zamawiającego złożonym podczas rozprawy,
zamawiający podjął próbę zwiększenia kwoty, którą mógłby przeznaczyć na sfinansowanie
zamówienia, jednak ustnie otrzymał odpowiedź, że nie może zwiększyć tej kwoty.
Skład orzekający Izby stoi na stanowisku, że nawet bez wykazania podjęcia takiej próby
zamawiający miałby prawo unieważnić postępowanie, zgodnie z cytowanym wyżej art. 93
ust. 1 pkt 4 Pzp. Przepis ten nie nakazuje zamawiającemu dokonywać prób zwiększenia
kwoty, którą mógłby przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia. Wprost przeciwnie koniec
tego przepisu w słowach »chyba że zamawiający może zwiększyć tę kwotę do ceny
najkorzystniejszej oferty« mówi o wyjątku, którego nie można interpretować rozszerzająco, aż
do ustanawiania reguły, że w każdym przypadku zamawiający powinien podejmować próbę
zwiększenia kwoty, którą zamawiający zamierza przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia.
To w gestii samego zamawiającego musi pozostawać decyzja czy podejmować próbę
zwiększenia kwoty, którą zamawiający zamierza przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia,
czy od razu unieważniać postępowanie o udzielenie zamówienia. Nie można bezwzględnie
wymagać od zamawiającego, aby za każdym razem przed unieważnieniem postępowania na
podstawie art. 93 ust. 1 pkt 4 Pzp podejmował, czasami długotrwałe, starania zwiększenia
omawianej kwoty. To zamawiający ma najlepsze rozeznanie czy podejmować próbę
zwiększenia kwoty czy od razu korzystać z przytaczanego przepisu art. 93 ust. 1 pkt 4 Pzp.
Szczególnie ta sytuacja występuje w rozpoznawanym postępowaniu, w którym zamawiający
już w samym ogłoszeniu o zamówieniu informował o wielości kwoty, którą będzie mógł
przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia i zamawiający nie zmieniał tej kwoty w dalszym
ciągu postępowania, podając tę kwotę przed otwarciem ofert, zgodnie z art. 86 ust. 3 Pzp.
Podobnie stanowi wyrok SO w Katowicach z 24 kwietnia 2008 r. (sygn. akt XIX Ga
131/08), gdzie Sąd stwierdził cyt. »To zamawiający dokonuje oceny, jaką kwotę może przeznaczyć
na sfinansowanie zamówienia, a kontrola gospodarowania środkami finansowymi przez
zamawiającego nie należy do kompetencji uczestników postępowania«.
W zawiązku z podstawnym unieważnieniem postępowania zgodnie z art. 93 ust. 1 pkt 4
Pzp, zamawiający nie mógł dokonać wyboru najkorzystniejszej oferty na podstawie art. 91
ust. 1 Pzp, który brzmi »Zamawiający wybiera ofertę najkorzystniejszą na podstawie kryteriów
oceny ofert określonych w specyfikacji istotnych warunków zamówienia«.
Skład orzekający Izby stwierdza, że wobec unieważnienia postępowania, zamawiający
nie naruszył art. 91 ust. 1 Pzp i zarzut naruszenia tego przepisu nie może zostać
uwzględniony.
Zamawiający – podczas prowadzenia postępowania – nie naruszył wskazanych przez
odwołującego przepisów ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych.
Z powyższych względów oddalono odwołanie, jak w sentencji.
O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 192 ust. 9 i 10
Pzp, czyli stosownie do wyniku postępowania uznając za uzasadnione koszty
wynagrodzenia pełnomocnika zamawiającego w kwocie 3 600,00 zł zgodnie z § 3 pkt 1 i pkt
2 lit. b rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 marca 2010 r. w sprawie
wysokości i sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz rodzajów kosztów w postępowaniu
odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz. U. z 2010 r. Nr 41, poz. 238).
Przewodniczący: ………………………………