Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CNP 57/06
POSTANOWIENIE
Dnia 15 września 2006 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Elżbieta Skowrońska-Bocian
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 15 września 2006 r.,
skargi P.G. o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
postanowienia Sądu Apelacyjnego z dnia 4 października 2005 r.,
sygn. akt [...], wydanego w sprawie ze skargi P.G.
na naruszenie prawa strony do rozpoznawania sprawy bez nieuzasadnionej
zwłoki w postępowaniu egzekucyjnym prowadzonym przez J.W.
- Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w S., sygn. akt [...],
odrzuca skargę.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 4 października 2005 r. Sąd Apelacyjny odrzucił
zażalenie wniesione przez skarżącego P.G. na postanowienie Sądu Okręgowego w
S. z dnia 11 lipca 2005 r. odrzucające jego zażalenie na postanowienie zapadłe w
postępowaniu zainicjowanym skargą na naruszenie prawa strony do rozpoznania
sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki.
Uzasadniając swoje stanowisko Sąd Apelacyjny zauważył, że treść ustawy
z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania
sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz.U. nr 179, poz.
1843) nie pozostawia wątpliwości, iż postępowanie uregulowane tą ustawą ma
charakter incydentalny w ramach postępowania co do istoty sprawy. Oparto je na
modelu postępowania jednoinstancyjnego. Przyjęcie innego rozwiązania
i ukształtowanie postępowania jako dwuinstancyjnego stwarzałoby realne
niebezpieczeństwo nadmiernego wydłużania postępowania w sprawie skargi na
przewlekłość. Niweczyłoby to sens i istotę takiego postępowania. Sąd Apelacyjny
odwołał się do orzeczeń Sądu Najwyższego, w których prezentowane było
analogiczne stanowisko.
P.G. wniósł skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
postanowienia Sądu Apelacyjnego z dnia 4 października 2005 r.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia
jest nową instytucja funkcjonującą w polskim porządku prawnym od dnia 6 lutego
2005 r. Jest to specjalny procesowy środek prawny, jeden z nadzwyczajnych
środków zaskarżenia mający na celu stwierdzenie, że prawomocne orzeczenie
sądu drugiej instancji, wyjątkowo także sądu pierwszej instancji, jest niezgodne
z prawem, mimo że zostało już poddane kontroli jurysdykcyjnej. Ta wyjątkowość
musi prowadzić do ścisłej wykładni norm regulujących skargę.
3
Przepisem zakreślającym granice funkcjonowania skargi o stwierdzenie
niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia jest art. 4241
k.p.c. Zgodnie
z § 1 tego artykułu skarga przysługuje od prawomocnego orzeczenia sądu drugiej
instancji kończącego postępowanie w sprawie, gdy przez jego wydanie stronie
została wyrządzona krzywda, a zmiana lub uchylenie tego orzeczenia w drodze
przysługujących stronie środków prawnych nie było i nie jest możliwe.
Z treści przywołanego przepisu wynika, że jedną z przesłanek
dopuszczalności skargi jest wymóg, aby dotyczyła ona orzeczenia kończącego
postępowanie w sprawie. Kategoria orzeczeń „kończących postępowanie
w sprawie” nie jest nowa. Ustawodawca wyróżniał ją już wielokrotnie (por. np. art.
394 § 1 k.p.c., art. 3981
§ 1 k.p.c. czy nieobowiązujący art. 392 k.p.c.) i wielokrotnie
pojęcie to było interpretowane przez Sąd Najwyższy. Nie ulega wątpliwości, że
takimi orzeczeniami są wyrok i postanowienie co do istoty sprawy wydane w
postępowaniu nieprocesowym, a także nakaz zapłaty. Ponadto postanowieniem
kończącym postępowanie w sprawie jest takie postanowienie, które trwale zamyka
drogę do rozstrzygnięcia sprawy co do istoty w danej instancji (tak uzasadnienie
uchwały 7 sędziów SN z dnia 6 października 2000 r., III CZP 31/00, OSNC 2001,
nr 2, poz.22). Nie należą do orzeczeń kończących postępowanie w sprawie takie
orzeczenia, które zamykają tylko pewien fragment sprawy, rozstrzygają kwestię
wpadkową bądź też kończą postępowanie pomocnicze lub przygotowawcze.
Do tej ostatniej grupy należy zaliczyć orzeczenie zapadłe w postępowaniu
zainicjowanym tzw. skargą na przewlekłość postępowania. Trafnie wskazał Sąd
Apelacyjny w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia, że postępowanie
uregulowane ustawą z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa
strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej
zwłoki (Dz.U. nr 179, poz. 1843) ma charakter postępowania wpadkowego
(incydentalnego) toczącego się w ramach postępowania co do istoty sprawy.
Jest postępowaniem jednoinstancyjnym (zob. uchwała SN z dnia 28 czerwca
2005 r., III SPZP 1/05, Biuletyn SN 2005. nr 6, poz. 20 oraz postanowienie SN
z dnia 1 kwietnia 2005 r., SPK 19/05, OSNKW 2005, nr 7-8, poz. 67). Orzeczenie
zapadłe w takim postępowaniu nie należy do orzeczeń kończących postępowanie
4
w sprawie, gdyż nie zamyka drogi do rozstrzygnięcia sprawy co do istoty w danej
instancji.
Z tej przyczyny od orzeczenia zapadłego w postępowaniu wywołanym tzw.
skargą na przewlekłość postępowania nie przysługuje skarga o stwierdzenie
niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia. Skarga wniesiona podlega
więc odrzuceniu jako niedopuszczalna. Z tych względów Sąd Najwyższy orzekł, jak
w sentencji (art. 4248
§ 1 w związku z art. 4241
§ 1 k.p.c.). Nie został uwzględniony
wniosek pełnomocnika z urzędu o przyznanie kosztów udzielonej pomocy prawnej,
gdyż wniesienie nadzwyczajnego środka zaskarżenia niedopuszczalnego
w świetle obowiązujących przepisów należy ocenić, jako udzielenie pomocy
prawnej w sposób nienależyty.